confirmed، مدیران
۳۷٬۵۱۸
ویرایش
فرق و مذاهب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
# امام دهم شیعیان در [[قم]] درگذشت و در همانجا به خاك سپرده شد<ref>ملل و نحل شهرستانی، عبدالكریم، ج 1، ص 280، دارالسرور بیروت، 1368 هـ. ق.</ref>. | # امام دهم شیعیان در [[قم]] درگذشت و در همانجا به خاك سپرده شد<ref>ملل و نحل شهرستانی، عبدالكریم، ج 1، ص 280، دارالسرور بیروت، 1368 هـ. ق.</ref>. | ||
# هشام بن حكم خدا را جسم میدانست و برای او اندازهای برابر هفت وجب از وجب‌های خود قائل بود. | # هشام بن حكم خدا را جسم میدانست و برای او اندازهای برابر هفت وجب از وجب‌های خود قائل بود. | ||
# او [[علی]] را خدای لازم الاطاعه میدانست<ref>سبحانی، جعفر، فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی، ج 1، ص 10.</ref>. و دروغهای متعدد دیگری كه به شیعه نسبت داده است، هر كس اندك آشنایی با [[مذهب شیعه]] داشته باشد [[دروغ]] بودن این مطالب برایش همانند آفتاب روشن است. بعضی از نویسندگان دیگر هم، بعد از وی، بیپروا شیعه را به شكل یاد شده معرفی كردهاند. برای نمونه «[[احمد امین]] در [[كتاب فجر الاسلام]] تهمت‌هائی به شیعه زد و سپس در [[نجف]] از محضر مصلح كبیر شیخ [[محمد حسین كاشف | # او [[علی]] را خدای لازم الاطاعه میدانست<ref>سبحانی، جعفر، فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی، ج 1، ص 10.</ref>. و دروغهای متعدد دیگری كه به شیعه نسبت داده است، هر كس اندك آشنایی با [[مذهب شیعه]] داشته باشد [[دروغ]] بودن این مطالب برایش همانند آفتاب روشن است. بعضی از نویسندگان دیگر هم، بعد از وی، بیپروا شیعه را به شكل یاد شده معرفی كردهاند. برای نمونه «[[احمد امین]] در [[كتاب فجر الاسلام]] تهمت‌هائی به شیعه زد و سپس در [[نجف]] از محضر مصلح كبیر شیخ [[محمد حسین کاشف الغطاء|محمد حسین كاشف الغطا]]، معذرت خواست و گفت ریشه اشتباه من این بود كه مصادر و مدارك كافی درباره عقیده شیعه نداشتم»، كه امروز این عذر هرگز پذیرفتنی نیست و از یك محقق چنین سخنی بعید است. | ||
بسیار مشاهده گردیده كه اطلاعاتِ موجود در میان [[ | بسیار مشاهده گردیده كه اطلاعاتِ موجود در میان [[اهل‌تسنن]] پیرامون شیعه، غالباً از كتابهای همانند ملل و نحل شهرستانی كه از سر تعصب و با مستنداتی ضعیف یا بدون مدرك نگارش یافتهاند، گرفته شده است و آثار زیانباری را در پی داشته است، این وضع در مورد فِرق اسلامی دیگر هم دیده می‌شود، [[معتزله]] از فرقههای كلامی است كه با چنین بیمهریهای روبرو است و نسبتهایی كه به آنها داده شده، غالباً با استناد به كتب مخالفین آنها بوده است كه در نتیجه از نظر علمی ارزش لازم را ندارد علاوه بر دروغهای كه آگاهانه یا غیر آگاهانه نویسندگانی، مانند شهرستانی به آنها نسبت داده‌اند. امید آن كه نویسندگان فرق و مذاهب از سر انصاف و واقع بینی به این كار همت گمارند. | ||
== تاریخچه == | == تاریخچه == | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
پیشینه این علم در مرحله تالیف و نگارش در بین مسلمانان دقیق در دست نیست. گزارش گران رجالی از کتاب‌های که در نیمه نخست قرن اول هجری<ref>ربانی گلپایگانی، علی، فرق و مذاهب کلامی، ۱۱ (پاورقی</ref> | پیشینه این علم در مرحله تالیف و نگارش در بین مسلمانان دقیق در دست نیست. گزارش گران رجالی از کتاب‌های که در نیمه نخست قرن اول هجری<ref>ربانی گلپایگانی، علی، فرق و مذاهب کلامی، ۱۱ (پاورقی</ref> | ||
نوشته شده است، و هم‌چنین در نیمه دوم قرن دوم هجری<ref>ربانی گلپایگانی، علی، فرق و مذاهب کلامی، ۱۱ (پاورقی</ref> | نوشته شده است، و هم‌چنین در نیمه دوم قرن دوم هجری<ref>ربانی گلپایگانی، علی، فرق و مذاهب کلامی، ۱۱ (پاورقی</ref>. | ||
خبر داده‌اند. بعضی از کتاب‌های فرق از قرن سوم در دسترس است، و مورد استفاده علاقه‌مندان این علم واقع می‌شود. | خبر داده‌اند. بعضی از کتاب‌های فرق از قرن سوم در دسترس است، و مورد استفاده علاقه‌مندان این علم واقع می‌شود. | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
فِرَق جمع «فرقه» است و فرقه به معنی، دسته، گروه و طائفه آمده است<ref>فرهنگ فارسی معین.</ref>. مذهب را اهل لغت به شعبهای از دین، روش، طریقه، دین و كیش معنی نمودهاند<ref>فرهنگ فارسی معین.</ref>. در عربی نویسندگان كتابهای تاریخ ادیان و مذاهب از دو واژه «ملل ونحل» استفاده نمودهاند. ملت در لغت عربی، به معنی شریعت و دین است، آنچه را كه خداوند برای رسیدنِ بندگانش به سعادت، بواسطه انبیاء وضع نموده است ملت است و جمع آن ملل است<ref> المعجم الوسیط، ج 2، ص 364.</ref>. نِحَل جمع نِحلَه به معنی دین و مذهب<ref> اقرب الموارد، ج 5، ص 364.</ref> و ادعاء و یا ادعای باطل آمده است<ref> لسان العرب و قاموس اللغه.</ref>. | فِرَق جمع «فرقه» است و فرقه به معنی، دسته، گروه و طائفه آمده است<ref>فرهنگ فارسی معین.</ref>. مذهب را اهل لغت به شعبهای از دین، روش، طریقه، دین و كیش معنی نمودهاند<ref>فرهنگ فارسی معین.</ref>. در عربی نویسندگان كتابهای تاریخ ادیان و مذاهب از دو واژه «ملل ونحل» استفاده نمودهاند. ملت در لغت عربی، به معنی شریعت و دین است، آنچه را كه خداوند برای رسیدنِ بندگانش به سعادت، بواسطه انبیاء وضع نموده است ملت است و جمع آن ملل است<ref> المعجم الوسیط، ج 2، ص 364.</ref>. نِحَل جمع نِحلَه به معنی دین و مذهب<ref> اقرب الموارد، ج 5، ص 364.</ref> و ادعاء و یا ادعای باطل آمده است<ref> لسان العرب و قاموس اللغه.</ref>. | ||
واژه ملت در قرآن كریم مكرر مورد استفاده قرار گرفته است و به دو معنای آئین الهی و حق و یا باطل و غیر الهی بكار رفته است: در مورد آئین الهی میفرماید: | واژه ملت در قرآن كریم مكرر مورد استفاده قرار گرفته است و به دو معنای آئین الهی و حق و یا باطل و غیر الهی بكار رفته است: در مورد آئین الهی میفرماید: | ||
«ثُمَّ أَوْحَیْنا إِلَیْكَ أَنِ اتَّبِعْ مِلَّةَ إِبْراهِیمَ حَنِیفاً»<ref> نحل/ 122.</ref>؛ آنگاه به تو وحی كردیم كه از آئین حنیف ابراهیم (آئین توحید) پیروی كن. | {{متن قرآن |«ثُمَّ أَوْحَیْنا إِلَیْكَ أَنِ اتَّبِعْ مِلَّةَ إِبْراهِیمَ حَنِیفاً»<ref> نحل/ 122.</ref>}}؛ آنگاه به تو وحی كردیم كه از آئین حنیف ابراهیم (آئین توحید) پیروی كن. | ||
و در مورد آئین غیر الهی میفرماید: «إِنِّی تَرَكْتُ مِلَّةَ قَوْمٍ لا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كافِرُونَ»<ref>ت. یوسف/ 37.</ref>؛ من آئین قومی را كه به خدا [[ایمان]] نمیآورند و به آخرت [[كفر]] میورزند رها كردهام. | و در مورد آئین غیر الهی میفرماید: {{متن قرآن |«إِنِّی تَرَكْتُ مِلَّةَ قَوْمٍ لا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كافِرُونَ»<ref>ت. یوسف/ 37.</ref>}}؛ من آئین قومی را كه به خدا [[ایمان]] نمیآورند و به آخرت [[كفر]] میورزند رها كردهام. | ||
[[قرآن]] در مقام استعمال پیوسته كلمه «ملة» را به گروهی یا شخصی اضافه میكند و نسبت میدهد»<ref> سبحانی، جعفر، فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی، ج 1، ص 27.</ref> | [[قرآن]] در مقام استعمال پیوسته كلمه «ملة» را به گروهی یا شخصی اضافه میكند و نسبت میدهد»<ref> سبحانی، جعفر، فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی، ج 1، ص 27.</ref> | ||
موارد استعمال این واژه در [[قرآن كریم]] بیش از نه مورد میباشد. واژه نحله به معنی مورد بحث در قرآن كریم استعمال نشده است. در اصطلاح نویسندگان تاریخ [[ادیان و مذاهب]] هم این واژه به معنی لغوی آن بكار گرفته شده است. | موارد استعمال این واژه در [[قرآن كریم]] بیش از نه مورد میباشد. واژه نحله به معنی مورد بحث در قرآن كریم استعمال نشده است. در اصطلاح نویسندگان تاریخ [[ادیان و مذاهب]] هم این واژه به معنی لغوی آن بكار گرفته شده است. | ||
| خط ۱۱۲: | خط ۱۱۲: | ||
=== شیعیان میانه رو (کِیسانیه) === | === شیعیان میانه رو (کِیسانیه) === | ||
کیسانیه؛ فرقه‌ای که معتقدند پس از [[امام حسین]](علیه السلام)، [[محمد بن حنفیه]] امام بوده است | کیسانیه؛ فرقه‌ای که معتقدند پس از [[امام حسین]](علیه السلام)، [[محمد بن حنفیه]] امام بوده است<ref>فرمانیان، مهدی، آشنایی با فرق تشیع، ۱۳۸۷ش، ص۴۰</ref>. | ||
=== زیدیه === | === زیدیه === | ||
زیدیه گروهی از شیعیان که قائل به امامت زید فرزند [[امام سجاد]](علیه السلام) بودند. ایشان معتقد بودند پس از زید (که خود شرائط امامت را دارا شد) تنها افرادی که دارای صلاحیت لازم باشند، در راه خدا قیام کنند و مردم را به طاعت خداوند و امامت خود دعوت نمایند؛ امام هستند.<ref>فرمانیان، مهدی، موسوی نژاد، علی، درسنامه تاریخ و عقائد زیدیه، ۱۳۸۶ش، ص۱۹۱</ref> | زیدیه گروهی از شیعیان که قائل به امامت زید فرزند [[امام سجاد]](علیه السلام) بودند. ایشان معتقد بودند پس از زید (که خود شرائط امامت را دارا شد) تنها افرادی که دارای صلاحیت لازم باشند، در راه خدا قیام کنند و مردم را به طاعت خداوند و امامت خود دعوت نمایند؛ امام هستند.<ref>فرمانیان، مهدی، موسوی نژاد، علی، درسنامه تاریخ و عقائد زیدیه، ۱۳۸۶ش، ص۱۹۱</ref>. | ||
=== جعفریه (دوازده امامی) === | === جعفریه (دوازده امامی) === | ||
| خط ۱۹۲: | خط ۱۹۲: | ||
=== دیوبندی === | === دیوبندی === | ||
مکتب سَلَفی در شبه‌قاره هند توسط شاه ولی الله دهلوی (۱۱۱۴-۱۱۷۶ق) نهادینه شد.<ref>فرمانیان، جریان‌شناسی فکری فرهنگی سلفی‌گری معاصر، ۱۳۹۶ش، ص۷۶تا۷۸</ref> او که رساله‌ای در دفاع از ابن‌تیمیه دارد،<ref>فرمانیان، جریان‌شناسی فکری فرهنگی سلفی‌گری معاصر، ۱۳۹۶ش، ص۷۸</ref> در آثارش اعمالی مثل زیارت قبور، توسّل، استغاثه، نذر و قسم را از مظاهر شرک شمرده است<ref>ملا موسی میبدی، «بررسی و نقد دیدگاه شاه ولی الله دهلوی در مسئله شرک»، ص۱۵۵</ref>. | مکتب سَلَفی در شبه‌قاره هند توسط شاه ولی الله دهلوی (۱۱۱۴-۱۱۷۶ق) نهادینه شد.<ref>فرمانیان، جریان‌شناسی فکری فرهنگی سلفی‌گری معاصر، ۱۳۹۶ش، ص۷۶تا۷۸</ref> او که رساله‌ای در دفاع از [[ابن‌تیمیه]] دارد،<ref>فرمانیان، جریان‌شناسی فکری فرهنگی سلفی‌گری معاصر، ۱۳۹۶ش، ص۷۸</ref> در آثارش اعمالی مثل زیارت قبور، توسّل، استغاثه، نذر و قسم را از مظاهر شرک شمرده است<ref>ملا موسی میبدی، «بررسی و نقد دیدگاه شاه ولی الله دهلوی در مسئله شرک»، ص۱۵۵</ref>. | ||
پس از شاه ولی‌الله دهلوی، برخی از شاگردان باواسطه‌اش مدرسه دیُوبند را تأسیس کردند و افکار او را نشر دادند. این مدرسه به‌زودی رونق گرفت و با جذب دانشجویانی از سراسر هند و دیگر کشورها به بزرگترین مدرسه علمیه هند مبدل شد.<ref>فرمانیان، جریان‌شناسی فکری فرهنگی سلفی‌گری معاصر، ۱۳۹۶ش، ص۸۳</ref> | پس از شاه ولی‌الله دهلوی، برخی از شاگردان باواسطه‌اش مدرسه دیُوبند را تأسیس کردند و افکار او را نشر دادند. این مدرسه به‌زودی رونق گرفت و با جذب دانشجویانی از سراسر هند و دیگر کشورها به بزرگترین مدرسه علمیه هند مبدل شد.<ref>فرمانیان، جریان‌شناسی فکری فرهنگی سلفی‌گری معاصر، ۱۳۹۶ش، ص۸۳</ref> | ||
پس از انقلاب اسلامی ایران، دیوبندیه که از گذشته با شیعه در تقابل بود، با هدف جلوگیری از | پس از انقلاب اسلامی ایران، دیوبندیه که از گذشته با شیعه در تقابل بود، با هدف جلوگیری از شیعه شدن اهل‌سنت [[پاکستان]]، انجمن [[سپاه صحابه]] را تشکیل داد.<ref> پورحسن و سیفی، «تقابل نئوسلفی‌ها با شیعیان و پیامدهای آن بر اتحاد جهان اسلام»، ص۱۴</ref> | ||
=== ظاهری === | === ظاهری === | ||
| خط ۲۲۱: | خط ۲۲۱: | ||
=== بکتاشیه === | === بکتاشیه === | ||
بکتاشیه از طریقت‌های صوفیه آسیای صغیر و منطقه بالکان که پیروان بسیاری دارد. بکتاشیان خود را مسلمان و شیعه می‌دانند. آنان به وحدانیت خدا، نبوت محمد ( | بکتاشیه از طریقت‌های صوفیه آسیای صغیر و منطقه بالکان که پیروان بسیاری دارد. بکتاشیان خود را مسلمان و شیعه می‌دانند. آنان به وحدانیت خدا، نبوت محمد (صل الله عليه وسلم) و ولایت علی (علیه السلام) معتقدند؛ اما این سه را در تثلیثی شبیه به تثلیث مسیحی می‌نگرند.<ref>لاجوردی، فاطمه، بکتاشیه، دایره المعارف بزرگ اسلامی، ص۳۹۶-۳۹۸</ref> | ||
== فرقه‌هاى فعال صوفى در شیعه == | == فرقه‌هاى فعال صوفى در شیعه == | ||