confirmed
۵٬۹۰۷
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''اراده الهی''' از [[صفات ثبوتیه|صفات ثبوتی]] [[خداوند]] و از مباحث مربوط به حوزه [[کلام]] است. [[علم کلام|متکلمان مسلمان]] درباره چیستی اراده الهی اختلاف نظر دارند. برخی اراده الهی را اگر مربوط به افعال خداوند باشد، [[افعال الهی]] و اگر مربوط به افعال دیگران باشد، امر خدا مینامند. با | '''اراده الهی''' از [[صفات ثبوتیه|صفات ثبوتی]] [[خداوند]] و از مباحث مربوط به حوزه [[کلام]] است. [[علم کلام|متکلمان مسلمان]] درباره چیستی اراده الهی اختلاف نظر دارند. برخی اراده الهی را اگر مربوط به افعال خداوند باشد، [[افعال الهی]] و اگر مربوط به افعال دیگران باشد، امر خدا مینامند. با اینحال، برخی دیگر با [[معتزله]] همراه شده اراده الهی را قسمی از [[علم الهی|علم]] میدانند. | ||
== معنای اراده الهی از نگاه متکلمان و مذاهب اسلامی == | == معنای اراده الهی از نگاه متکلمان و مذاهب اسلامی == | ||
متکلمان مسلمان دراینباره که خداوند دارای اراده است، | متکلمان مسلمان دراینباره که خداوند دارای اراده است، همعقیدهاند، اما در معناشناسی آن با هم اختلاف دارند. <ref>ر. ک، سعیدی مهر، آموزش کلام اسلامی، سال ۱۳۸۸شمسی، ج۲، ص۲۴۷.</ref>از جمله اختلافات مربوط به اراده الهی، بحث بر سر ماهیت آن است که آیا اراده از [[صفات ذات]] است یا [[صفات فعل]]، قدیم است یا حادث.<ref> ر. ک، سعیدی مهر، آموزش کلام اسلامی، سال ۱۳۸۸شمسی، ج۲، ص۲۴۷.</ref> [[شیخ مفید]] معتقد است که اراده خدا نسبت به اعمال خودش که اراده تکوینی نام دارد، همان افعال اوست، اما ارادهاش نسبت به دیگر موجودات که اراده تشریعی نام دارد، امر او نسبت به آن افعال است.<ref>شیخ مفید، اوائل المقالات، ۱۴۱۳هجری قمری، ص۵۳.</ref>علامه طباطبایی نیز دارای چنین عقیدهای میباشد.<ref>ربانی گلپایگانی، عقاید استدلالی، سال ۱۳۹۲شمسی، ص۱۳۲.</ref> | ||
بر همین مبنا وقتی بگویند که خداوند اراده کند تا انسان را خلق کند، بی درنگ انسان خلق میشود. <ref>ر. ک، سبحانی جعفر، عقاید اسلامی در پرتو قرآن، سال ۱۳۷۹شمسی، ص۲۱۷.</ref> | بر همین مبنا وقتی بگویند که خداوند اراده کند تا انسان را خلق کند، بی درنگ انسان خلق میشود. <ref>ر. ک، سبحانی جعفر، عقاید اسلامی در پرتو قرآن، سال ۱۳۷۹شمسی، ص۲۱۷.</ref> ادعای مذکور، مطابق با این آیه شریفه است: «إِنَّما أَمْرُهُ إِذا أَرادَ شَیْئاً أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُون» | ||
فرمان او چنین است که هر گاه چیزی را اراده کند، تنها به آن میگوید: «موجود باش!»، آن نیز بی درنگ موجود میشود. <ref>سوره یس، آیه 82</ref>این نحوه تفسیر از اراده | فرمان او چنین است که هر گاه چیزی را اراده کند، تنها به آن میگوید: «موجود باش!»، آن نیز بی درنگ موجود میشود. <ref>سوره یس، آیه 82</ref>این نحوه تفسیر از اراده الهی، نشان میدهد که مطابق با عقیده [[شیخ مفید]] و [[علامه طباطبایی]]، این صفت میبایستی از صفات فعل خداوند باشد.<ref>طباطبایی محمد حسین، نهایةالحکمة، قم، نشر دفتر انتشارات اسلامی، ص۳۶۲ و۳۶۴</ref> <ref>حسن بیگی علی، مجله کلام اسلامی، سال 1383 خورشیدی، شماره 50، مقاله: اراده الهی، ص۱۰۷</ref>.شیخ مفید مدعی است که دیدگاهش برگرفته از سخنان امامان علیهمالسلام و نیز مطابق با عقیده اکثر علمای امامیه است. <ref>شیخ مفید، اوائل المقالات، سال ۱۴۱۳هجری قمری، ص۵۳.</ref> | ||
در تایید این دیدگاه، روایاتی نیز وارد شده و مورد استشهاد قرار گرفته است. از جمله از [[امام صادق (ع)]] نقل شده است که مشیت خداوند را حادث و غیرازلی خوانده است.<ref>شیخ صدوق، التوحید، سال ۱۳۹۸ هجری قمری، ص۱۴۷.</ref>همچنین روایتی از [[امام کاظم (ع)]] نقل شده است که حضرت اراده خداوند را همان فعل او معرفی کرده است.<ref>شیخ صدوق، التوحید، سال ۱۳۹۸هجری قمری، ص۱۴۷</ref> و نیز تعبیری از [[امام رضا (ع)]] به دست ما رسیده است که | در تایید این دیدگاه، روایاتی نیز وارد شده و مورد استشهاد قرار گرفته است. از جمله از [[امام صادق (ع)]] نقل شده است که مشیت خداوند را حادث و غیرازلی خوانده است.<ref>شیخ صدوق، التوحید، سال ۱۳۹۸ هجری قمری، ص۱۴۷.</ref>همچنین روایتی از [[امام کاظم (ع)]] نقل شده است که حضرت اراده خداوند را همان فعل او معرفی کرده است.<ref>شیخ صدوق، التوحید، سال ۱۳۹۸هجری قمری، ص۱۴۷</ref> و نیز تعبیری از [[امام رضا (ع)]] به دست ما رسیده است که آن حضرت نیز، مشیت و اراده را از صفات فعلی خداوند دانسته است. <ref>شیخ صدوق، کتاب التوحید، سال ۱۳۹۸هجری قمری، ص۳۳۸.</ref> | ||
برخی از مفسرین نقل کردهاند که افرادی چون[[ملاصدرا]]، اراده را از صفات ذاتی و عین ذات الهی شمردهاند.<ref>طباطبایی سید محمد حسین، نهایةالحکمة، قم، نشر دفتر انتشارات اسلامی، ص۳۷۱.</ref>با | برخی از مفسرین نقل کردهاند که افرادی چون[[ملاصدرا]]، اراده را از صفات ذاتی و عین ذات الهی شمردهاند.<ref>طباطبایی سید محمد حسین، نهایةالحکمة، قم، نشر دفتر انتشارات اسلامی، ص۳۷۱.</ref>با اینحال، مشهور فلاسفه مسلمان معتقدند که معنای اراده تکوینی همان علم خداوند به افعال است که مطابق با نظام احسن یعنی بهترین جهان ممکن میباشد.<ref>طباطبایی سید محمد حسین، نهایةالحکمه قم، نشر دفتر انتشارات اسلامی، ص۳۶۱و۳۶۲؛</ref> <ref>ربانی گلپایگانی علی، عقاید استدلالی، سال ۱۳۹۲شمسی، ص۱۳۲</ref>. | ||
بسیاری از متکلمان امامیه و نیز تمام معتزله معتقدند که اراده تکوینی خداوند، علم او به افعالی است که مصلحت انسان و دیگر موجودات را در پی دارد.<ref>ربانی گلپایگانی، عقاید استدلالی، سال ۱۳۹۲شمسی، ص۱۳۲.</ref> مطابق با این عقیده، اراده جزء صفات ذات شناخته میشود.<ref>حسن بیگی علی، مجله کلام اسلامی، شماره 50، سال 1383 خورشیدی، مقاله اراده الهی، ص۱۰۷.</ref>اما [[اشاعره]] معقتدند که اراده از نظر معنایی غیر از علم، قدرت و دیگر صفات ذات خداوند | بسیاری از متکلمان امامیه و نیز تمام معتزله معتقدند که اراده تکوینی خداوند، علم او به افعالی است که مصلحت انسان و دیگر موجودات را در پی دارد.<ref>ربانی گلپایگانی، عقاید استدلالی، سال ۱۳۹۲شمسی، ص۱۳۲.</ref> مطابق با این عقیده، اراده جزء صفات ذات شناخته میشود.<ref>حسن بیگی علی، مجله کلام اسلامی، شماره 50، سال 1383 خورشیدی، مقاله اراده الهی، ص۱۰۷.</ref>اما [[اشاعره]] معقتدند که اراده از نظر معنایی غیر از علم، قدرت و دیگر صفات ذات خداوند است،<ref>ربانی گلپایگانی علی، عقاید استدلالی، سال ۱۳۹۲شمسی، ص۱۳۲.</ref>ولی آن را صفتی ذاتی یا زاید بر ذات، اما قدیم و ازلی <ref>ر. ک، سعیدیمهر، آموزش کلام اسلامی، سال ۱۳۸۸شمسی، ج۲، ص۲۵۱.</ref> میدانند.<ref>ربانی گلپایگانی، عقاید استدلالی، سال ۱۳۹۲شمسی، ص۱۳۲.</ref> | ||
== فرق اراده و مشیت == | == فرق اراده و مشیت == |