۲٬۸۸۰
ویرایش
طالبان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' های ' به 'های '
جز (جایگزینی متن - 'صلاح الدین' به 'صلاح‌الدین') |
Wikivahdat (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' های ' به 'های ') |
||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
=پیش‌زمینه‌های پیدایش طالبان= | =پیش‌زمینه‌های پیدایش طالبان= | ||
بعد از حمله شوروی به افغانستان یک سازمان مذهبی پاکستانی تحت رهبری مولوی [[فضل الرحمن]] از قوم پشتون مسئول امداد رسانی پناهندگان افغان در پاکستان شد. در همین راستا عده‌ای از جوانان پشتوی افغانی به حوزه‌های علمیه این سازمان رفته و به صورت رایگان مشغول تحصیل و فراگیری قرآن و احکام اسلامی شدند. نیز بسیاری از مادرانی که همسر خود را از دست داده بودند فرزندان خود را به این مدارس دینی فرستادند تا از تحصیل محروم نمانند. این مدارس تابع نظام آموزشی رسمی کشور پاکستان نبود و شاخصه اصلی این مدارس تدریس تفکر دیوبندی با تعصبات قبیله‌ای پشتون بود. این مسائل موجب شد تا این مدارس در سرحد پاکستان به شدّت افزایش یافته و | بعد از حمله شوروی به افغانستان یک سازمان مذهبی پاکستانی تحت رهبری مولوی [[فضل الرحمن]] از قوم پشتون مسئول امداد رسانی پناهندگان افغان در پاکستان شد. در همین راستا عده‌ای از جوانان پشتوی افغانی به حوزه‌های علمیه این سازمان رفته و به صورت رایگان مشغول تحصیل و فراگیری قرآن و احکام اسلامی شدند. نیز بسیاری از مادرانی که همسر خود را از دست داده بودند فرزندان خود را به این مدارس دینی فرستادند تا از تحصیل محروم نمانند. این مدارس تابع نظام آموزشی رسمی کشور پاکستان نبود و شاخصه اصلی این مدارس تدریس تفکر دیوبندی با تعصبات قبیله‌ای پشتون بود. این مسائل موجب شد تا این مدارس در سرحد پاکستان به شدّت افزایش یافته و کمک‌های مالی عربستان سعودی و امارات متحده عربی و کمک‌های مردمی به سمت این مدارس سرازیر گردد که نقش بسزایی در رشد سریع و افزایش تعداد این مدارس داشت. فارغ‌التحصیلان این مدارس تعصب دینی آشکاری داشتند و با هر نوع فکر و اندیش های که مخالف عقیده و افکارشان بود با شیوه های خشونت‌آمیز برخورد می کردند. جهاد از نظر این مدارس، به معنی مبارزه با هر فکر و عقیدهای که مخالف عقاید آنها باشد بود. لذا خیلی سریع مخالف خود را به کفر متهم می‌کردند.<ref>احدی، انور الحق، «عربستان سعودی، ایران و جنگ در افغانستان»، افغانستان طالبان و سیاست‌های جهانی، ترجمه عبدالغفار محقق، انتشارات ترانه، مشهد، ۱۳۷۷ش.</ref> | ||
مولوی [[سمیع الحق]] از رهبران [[جمعیت علمای اسلام]] بر این امر تأکید دارد که ۸۰ درصد از فرماندهان جهاد ضدّ شوروی در نواحی پشتون نشین افغانستان در مدرسه حقّانیه که خود مدیریت این مدرسه را بر عهده داشته درس خوانده بودند.<ref>امامی، حسام الدین، افغانستان و ظهور طالبان، نشر شاب، تهران، چاپ اوّل، ۱۳۷۸ش.</ref> به همین علت مدرسه مولوی سمیع الحق بعدها به مرکز اصلی تربیت طالبان تبدیل شد؛ بطوریکه در سال ۱۹۹۹م، دست کم هشت وزیر حکومت طالبان در مدرسه دارالعلوم حقانی متعلّق به مولوی سمیع الحق آموزش دیده بودند.<ref>پهلوان، چنگیز، افغانستان عصر مجاهدین و برآمدن طالبان، نشر قطره، تهران، چاپ اوّل، ۱۳۷۷ش.</ref> | مولوی [[سمیع الحق]] از رهبران [[جمعیت علمای اسلام]] بر این امر تأکید دارد که ۸۰ درصد از فرماندهان جهاد ضدّ شوروی در نواحی پشتون نشین افغانستان در مدرسه حقّانیه که خود مدیریت این مدرسه را بر عهده داشته درس خوانده بودند.<ref>امامی، حسام الدین، افغانستان و ظهور طالبان، نشر شاب، تهران، چاپ اوّل، ۱۳۷۸ش.</ref> به همین علت مدرسه مولوی سمیع الحق بعدها به مرکز اصلی تربیت طالبان تبدیل شد؛ بطوریکه در سال ۱۹۹۹م، دست کم هشت وزیر حکومت طالبان در مدرسه دارالعلوم حقانی متعلّق به مولوی سمیع الحق آموزش دیده بودند.<ref>پهلوان، چنگیز، افغانستان عصر مجاهدین و برآمدن طالبان، نشر قطره، تهران، چاپ اوّل، ۱۳۷۷ش.</ref> | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
=ظهور طالبان= | =ظهور طالبان= | ||
در سال در ۱۳۷۳ش/ ۱۹۹۴ ملامحمدعمر به همراه سی نفر از هم قطارانش از زیاده | در سال در ۱۳۷۳ش/ ۱۹۹۴ ملامحمدعمر به همراه سی نفر از هم قطارانش از زیاده روی‌های گروه‌های متجاوز که در جاده‌های ولایت قندهار از مردم باج می‌گرفتند و دزدی و تجاوز را از حد گذرانده بودند به خشم آمدند و تصمیم گرفتند در مقابل آنها بایستند. این موفقیت باعث همراهی بسیاری از طلاب و مردم پشتون زبان از ملاعمر شد.<ref>آنتونی دیویز، «نحوه شکل گیری گروه طالبان به عنوان یک نیروی نظامی»، افغانستان طالبان و سیاست‌های جهانی، ص۶۸.</ref> ملاعمر با ۲۰۰ نفر از یارانش به قرارگاه نظامی حزب اسلامی حکمتیار حمله کرد و بزرگ‌ترین پایگاه نظامی منطقه را به تصرف خود در آورد. در این عملیات هیجده هزار قبضه اسلحه به دست طالبان افتاد. این برای اوّلین بار بود که نام طالبان روی صفحه اصلی روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های جهان نقش بست.<ref>شاه آغا صدیق مجددی، لمحات سرنوشت‌ساز، ص۳۴.</ref> | ||
تشکیل آن از ترکیب و تناسب عوامل داخلی و خارجی بود که موارد اصلی و برجسته آن به شرح زیر می‌باشد:<br> | تشکیل آن از ترکیب و تناسب عوامل داخلی و خارجی بود که موارد اصلی و برجسته آن به شرح زیر می‌باشد:<br> | ||
| خط ۱۸۱: | خط ۱۸۱: | ||
=طالبان بعد از یازده سپتامبر و تاسیس [[شورای کویته]]= | =طالبان بعد از یازده سپتامبر و تاسیس [[شورای کویته]]= | ||
با شکست طالبان در سال ۲۰۰۱ دیگر خبری از طالبان نیست تا اینکه در سوم سپتامبر سال ۲۰۰۵ ملاعمر رهبر طالبان پس از چهار سال زندگی پنهانی، در گردهمایی بزرگی از هواداران خود در منطقه باجور پاکستان حاضر شد. وی آنجا با سخنرانی در حضور اعضای القاعده و طالبان، تلاش کرد ضمن رد شبهه‌های مطرح شده درمورد سرنوشت خود، جایگاه خود را دوباره تثبیت کند. در ضمن پیشنهاد داد کمیته‌ای شش نفره از میان علمای بزرگ تشکیل شود تا دلایل شکست طالبان را بررسی و به شبهه‌های مربوط به اعمال و رفتار طالبان پاسخ دهد که به شورای کویته معروف شد. از اعضای این کمیته خواسته شد از تماس با بیگانگان و دریافت کمک از آنها اجتناب کنند. وی شخصاً عوامل شکست و فروپاشی طالبان را این‌گونه برشمرد: ۱. رد رهبری ملاعمر از سوی برخی اعضاء؛ ۲. کم‌رنگ شدن انگیزه‌های طالبان برای مقابله با بیگانگان؛ ۳. اختلاف‌های داخلی؛ ۴. دست برداشتن پاکستان از حمایت طالبان و تلاش برای جمع کردن پایگاه‌های طالبان در خاک پاکستان.<ref>جوادی ارجمند، | با شکست طالبان در سال ۲۰۰۱ دیگر خبری از طالبان نیست تا اینکه در سوم سپتامبر سال ۲۰۰۵ ملاعمر رهبر طالبان پس از چهار سال زندگی پنهانی، در گردهمایی بزرگی از هواداران خود در منطقه باجور پاکستان حاضر شد. وی آنجا با سخنرانی در حضور اعضای القاعده و طالبان، تلاش کرد ضمن رد شبهه‌های مطرح شده درمورد سرنوشت خود، جایگاه خود را دوباره تثبیت کند. در ضمن پیشنهاد داد کمیته‌ای شش نفره از میان علمای بزرگ تشکیل شود تا دلایل شکست طالبان را بررسی و به شبهه‌های مربوط به اعمال و رفتار طالبان پاسخ دهد که به شورای کویته معروف شد. از اعضای این کمیته خواسته شد از تماس با بیگانگان و دریافت کمک از آنها اجتناب کنند. وی شخصاً عوامل شکست و فروپاشی طالبان را این‌گونه برشمرد: ۱. رد رهبری ملاعمر از سوی برخی اعضاء؛ ۲. کم‌رنگ شدن انگیزه‌های طالبان برای مقابله با بیگانگان؛ ۳. اختلاف‌های داخلی؛ ۴. دست برداشتن پاکستان از حمایت طالبان و تلاش برای جمع کردن پایگاه‌های طالبان در خاک پاکستان.<ref>جوادی ارجمند، تحرک‌های طالبان و تأثیر آن در روابط پاکستان، افغانستان و آمریکا، ص۴۵.</ref> | ||
از همین‌جا «شورای کویته» به رهبری ملاعمر شکل گرفت که مقر اصلی آن شهر کویته، مرکز ایالت بلوچستان پاکستان بود. این شورا که حوزه عملیاتی آن افغانستان و علیه نیروهای غربی است، هدایت چهار شورای نظامی منطقه‌ای طالبان و ده کمیته آن را در مناطق مختلف افغانستان بر عهده دارد.<ref>نک: جواد جمالی، افراطی‌گری در پاکستان، ص ۱۲۳.</ref> | از همین‌جا «شورای کویته» به رهبری ملاعمر شکل گرفت که مقر اصلی آن شهر کویته، مرکز ایالت بلوچستان پاکستان بود. این شورا که حوزه عملیاتی آن افغانستان و علیه نیروهای غربی است، هدایت چهار شورای نظامی منطقه‌ای طالبان و ده کمیته آن را در مناطق مختلف افغانستان بر عهده دارد.<ref>نک: جواد جمالی، افراطی‌گری در پاکستان، ص ۱۲۳.</ref> | ||
| خط ۱۹۵: | خط ۱۹۵: | ||
== ب: شبکه حقانی == | == ب: شبکه حقانی == | ||
محل فعالیت شبکه حقانی شرق و جنوب شرق افغانستان خصوصا در | محل فعالیت شبکه حقانی شرق و جنوب شرق افغانستان خصوصا در ولایت‌های «خوست» و «پکتیکا» می‌باشد. <br> | ||
گرچه این شبکه از ساختار مدیریتی متفاوتی از طالبان برخوردار است ولی هیچ گاه از این گروه جدا نبوده است و طالبان نیز پیوست این شبکه را از زیر‌مجموعه‌های رهبری گروه خود دانسته و رهبران آن را تابع رهبری طالبان می‌دانند. <br> | گرچه این شبکه از ساختار مدیریتی متفاوتی از طالبان برخوردار است ولی هیچ گاه از این گروه جدا نبوده است و طالبان نیز پیوست این شبکه را از زیر‌مجموعه‌های رهبری گروه خود دانسته و رهبران آن را تابع رهبری طالبان می‌دانند. <br> | ||
| خط ۲۰۴: | خط ۲۰۴: | ||
به لحاظ تعداد نیرو و قلمرو اراضی، شورای میرانشاه از شورای کویته ضعیف تر است. از نظر معتقدات ایدئولوژیکی نیز با توجه به اینکه بسیاری از اعضای این گروه مزدور بوده و به جنگ به عنوان یک شغل برای درآمد نگاه می‌کنند در مقام مقایسه با اعضای شورای کویته، آنها از عقاید افراطی کمتری برخوردار هستند. | به لحاظ تعداد نیرو و قلمرو اراضی، شورای میرانشاه از شورای کویته ضعیف تر است. از نظر معتقدات ایدئولوژیکی نیز با توجه به اینکه بسیاری از اعضای این گروه مزدور بوده و به جنگ به عنوان یک شغل برای درآمد نگاه می‌کنند در مقام مقایسه با اعضای شورای کویته، آنها از عقاید افراطی کمتری برخوردار هستند. | ||
شورای میرانشاه چون کمتر افراطی است از این رو تمایل بیشتری نیز به مذاکر با آمریکا و دولت مرکزی افغانستان دارد. اما بعضی از پیش | شورای میرانشاه چون کمتر افراطی است از این رو تمایل بیشتری نیز به مذاکر با آمریکا و دولت مرکزی افغانستان دارد. اما بعضی از پیش شرط‌های این شورا همچون خروج آمریکای ها از افغانستان و یا داشتن سهم زیادی از قدرت در افغانستان در عمل راه هرگونه مذاکره را می‌بندد. | ||
علاوه بر این اعضای این گروه، چون به طور ویژه در قاچاق مواد مخدر و سایر جرائم سازمان یافته حضور فعال دارند بی ثباتی در افغانستان به ویژه جنوب و جنوب شرق این کشور و همچنین در مناطق قبایلی و ایالت سرحد پاکستان را مطابق با منافع خود می‌دانند.<ref>https://atlaspress.af/%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B1-%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85/</ref> | علاوه بر این اعضای این گروه، چون به طور ویژه در قاچاق مواد مخدر و سایر جرائم سازمان یافته حضور فعال دارند بی ثباتی در افغانستان به ویژه جنوب و جنوب شرق این کشور و همچنین در مناطق قبایلی و ایالت سرحد پاکستان را مطابق با منافع خود می‌دانند.<ref>https://atlaspress.af/%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B1-%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85/</ref> | ||
| خط ۲۲۰: | خط ۲۲۰: | ||
بخش دوم: بخش غربی افغانستان یعنی از ولایت غزنی به سمت قندهار، زابل، هلمند تا شمال غور و بادغیس توسط کمیته نظامی شورای کویته رهبری می‌شود.<br> | بخش دوم: بخش غربی افغانستان یعنی از ولایت غزنی به سمت قندهار، زابل، هلمند تا شمال غور و بادغیس توسط کمیته نظامی شورای کویته رهبری می‌شود.<br> | ||
بین شبکه حقانی و شورای کویته در بسیاری از سطوح تصمیم‌گیری اختلاف دیدگاه‌هایی نیز وجود دارد یعنی شبکه حقانی در گذشته گاهی | بین شبکه حقانی و شورای کویته در بسیاری از سطوح تصمیم‌گیری اختلاف دیدگاه‌هایی نیز وجود دارد یعنی شبکه حقانی در گذشته گاهی عملیات‌های خود را بدون هماهنگی با شورای کویته انجام می‌داد.<ref>https://atlaspress.af/%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B1-%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85</ref><br> | ||
=شاخه‌های طالبان= | =شاخه‌های طالبان= | ||
طالبان از زمان شکل گیری تاکنون به شاخه‌های متعددی تقسیم شده است گروه طالبان با رهبری ملا محمد عمر، رهبر پیشین گروه طالبان تاسیس شد. و پس از مرگ او به دلایل مختلف و برخی از اعضاء از این گروه جدا شده و در موارد متعدد با یکدیگر درگیری، برخورد و جدال داشته‌اند. برخی از این شاخه‌ها که در تحقیقات صورت گرفته شناسایی شده است شامل: | طالبان از زمان شکل گیری تاکنون به شاخه‌های متعددی تقسیم شده است گروه طالبان با رهبری ملا محمد عمر، رهبر پیشین گروه طالبان تاسیس شد. و پس از مرگ او به دلایل مختلف و برخی از اعضاء از این گروه جدا شده و در موارد متعدد با یکدیگر درگیری، برخورد و جدال داشته‌اند. برخی از این شاخه‌ها که در تحقیقات صورت گرفته شناسایی شده است شامل: | ||
== شاخه اول == | == شاخه اول == | ||
[[ملا اختر محمد منصور صاحب]] اولین کسی بود که برای تصاحب رهبری طالبان اقدام کرد. او پس از ساعتها بحث با شورای رهبری طالبان، توانست بر رقیب اصلی‌اش مولوی یعقوب، پسر ارشد [[ملا محمد عمر]] پیروز شود و سپس با پخش تصاویر و ویدئوهایی نشان داد که جمع زیادی از طالبان نیز رسماً با او به عنوان رهبر جدید طالبان بیعت کرده‌اند. به دنبال آن، پیوسته | [[ملا اختر محمد منصور صاحب]] اولین کسی بود که برای تصاحب رهبری طالبان اقدام کرد. او پس از ساعتها بحث با شورای رهبری طالبان، توانست بر رقیب اصلی‌اش مولوی یعقوب، پسر ارشد [[ملا محمد عمر]] پیروز شود و سپس با پخش تصاویر و ویدئوهایی نشان داد که جمع زیادی از طالبان نیز رسماً با او به عنوان رهبر جدید طالبان بیعت کرده‌اند. به دنبال آن، پیوسته زمزمه‌های مخالفت از سوی برخی سران و اعضای عادی طالبان شنیده می شود. چنان‌که [[ملا سید محمد طیب آغا]]، نماینده طالبان در قطر که سرپرستی هیئت صلح طالبان با دولت افغانستان را بر عهده داشت، در اعتراض به پنهانکاری شورای کویته نسبت به مرگ [[ملا محمد عمر]]، رسماً از سمت خود استعفاء کرد و کاملاً از طالبان کنار کشید.<ref>http://www.bbc.com/persian/afghanistan/۲۰۱۵/۰۸/۱۵, ۰۸۰۴ k۰۵ head of taliban political resign.</ref> | ||
این شاخه هم اکنون از مهمترین ارکان طالبان است و هم اکنون و با کشته شدن [[ملا اختر محمد منصور صاحب]] و تعیین ملا هبت‌الله آخوندزاده در حال فعالیت است. | این شاخه هم اکنون از مهمترین ارکان طالبان است و هم اکنون و با کشته شدن [[ملا اختر محمد منصور صاحب]] و تعیین ملا هبت‌الله آخوندزاده در حال فعالیت است. | ||
| خط ۲۴۴: | خط ۲۴۴: | ||
دومین رهبر این شبکه غیرت الله زدران مشهور به [[ملاسنگین زدران]] می‌باشد.<br> | دومین رهبر این شبکه غیرت الله زدران مشهور به [[ملاسنگین زدران]] می‌باشد.<br> | ||
این شبکه از ساختار مدیریتی متفاوتی از طالبان برخوردار است ولی هیچ گاه از این گروه جدا نبوده است و طالبان نیز پیوست این شبکه را از زیر‌مجموعه‌های رهبری گروه خود دانسته و رهبران آن را تابع رهبری طالبان می‌دانند. شبکه حقانی در کابل و مناطق مختلف افغانستان حملات مرگبار فراوانی انجام داده است. اکثر | این شبکه از ساختار مدیریتی متفاوتی از طالبان برخوردار است ولی هیچ گاه از این گروه جدا نبوده است و طالبان نیز پیوست این شبکه را از زیر‌مجموعه‌های رهبری گروه خود دانسته و رهبران آن را تابع رهبری طالبان می‌دانند. شبکه حقانی در کابل و مناطق مختلف افغانستان حملات مرگبار فراوانی انجام داده است. اکثر عملیات‌های شهری این شبکه با استفاده از خودرهای بمبگذاری شده و مهاجمانی انتحاری صورت نمی‌گیرد.<br> | ||
بین شبکه حقانی و شورای کویته به رهبری [[ملا هبت‌الله آخوندزاده]] در بسیاری از سطوح تصمیم‌گیری اختلاف دیدگاه‌هایی نیز وجود دارد یعنی شبکه حقانی در گذشته گاهی | بین شبکه حقانی و شورای کویته به رهبری [[ملا هبت‌الله آخوندزاده]] در بسیاری از سطوح تصمیم‌گیری اختلاف دیدگاه‌هایی نیز وجود دارد یعنی شبکه حقانی در گذشته گاهی عملیات‌های خود را بدون هماهنگی با شورای کویته انجام می‌داد.<ref>https://atlaspress.af/%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B1-%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85/ | ||
</ref><br> | </ref><br> | ||
| خط ۲۵۷: | خط ۲۵۷: | ||
شورای مشهد که کمتر از ده درصد نیروهای جنگی طالبان را در خود جای داده است، در مشهد ایران قرار دارد.<ref>http://dailyafghanistan.com/opinion_detail.php?post_id=150132</ref><br> | شورای مشهد که کمتر از ده درصد نیروهای جنگی طالبان را در خود جای داده است، در مشهد ایران قرار دارد.<ref>http://dailyafghanistan.com/opinion_detail.php?post_id=150132</ref><br> | ||
=طالبان و بمب | =طالبان و بمب گذاری‌های متعدد= | ||
== بمبگذاری دلو ۱۳۹۴ کابل == | == بمبگذاری دلو ۱۳۹۴ کابل == | ||
[[پرونده:انتحاری2.jpg|بندانگشتی]] | [[پرونده:انتحاری2.jpg|بندانگشتی]] | ||