confirmed
۵٬۸۵۶
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۴: | خط ۴: | ||
== توضیح نظریه == | == توضیح نظریه == | ||
این نظریه میگوید که اولا منشا صدور افعال عباد چیست و ثانیا تکلیف بندگان درباره افعالی که از آنها صادر میشود، چگونه است. هر کدام از متکلمان [[مذاهب اسلامی]] دراینباره به تفصیل مطالبی را بیان و نظریهای را ارائه کردند. [[متکلمان امامیه]] مطابق با تعالیم اهل بیت | این نظریه میگوید که اولا منشا صدور افعال عباد چیست و ثانیا تکلیف بندگان درباره افعالی که از آنها صادر میشود، چگونه است. هر کدام از متکلمان [[مذاهب اسلامی]] دراینباره به تفصیل مطالبی را بیان و نظریهای را ارائه کردند. [[متکلمان امامیه]] مطابق با تعالیم اهل بیت علیهمالسلام، امر بین الامرین و [[متکلمان اشعری]] و [[متکلمان ماتریدی]] کسب و [[اهلحدیث]] خلقافعال عباد را ارائه کردند تا نشان دهند که انسان در افعالش مجبور نیست، بلکه در حالتی میان جبر و اختیار قرار دارد. با این بیان که انسان در صدور فعل نه به طور مطلق مختار است آن گونه که [[معتزله]] به این موضوع اعتقاد دارند که انسان فقط فاعل بودن خود را درک میکند و نه به طور کامل مجبور است و فقط خدا را فاعل افعال خود میداند، در این صورت هیچ مسئولیتی در باره افعالش نخواهد داشت آن گونه که افرادی چون جهم بن صفوان و پیروانش بدان معتقدند. پس نتیجه میگیریم که چهار مذهب نام برده شده یعنی [[امامیه]]، [[اشاعره]]، [[ماتریدیه]] و [[اهل حدیث]] معتقدند که انسان در افعالش نه به طور کامل مختار و نه به طور کامل مجبور است، بلکه افعالی که از وی سر میزند تلفیقی از جبر و اختیار و حاصلی از آن دو میباشد. | ||
بعد از بیان این مقدمه و به مناسبت عنوان بحث، به آرای متکلمان شاخص اهل حدیث در تفسیر خلق افعال عباد میپردازیم. | |||
== | == تفسیر محمد بخاری در خلق افعال عباد == | ||
محمد بخاری(194-256 ق) از پیشگامان و بزرگان اهل حدیث است. وی در آثار خود، استناد حقیقی افعال به عباد را ثابت میکند. <ref>ر، ک، بخاری، محمد. (1425ق). خلق افعال العباد و الرد علی الجهمیه. عربستان ـ ریاض: انتشارات دار اطلس الخضر، ج1، ص 293</ref> بخاری این نکته را در قالب قیاسی منطقی بیان میکند و میگوید: اگر انسان فاعل افعال خویش نباشد، پس مستحق جزا نیز نخواهد نبود، ولی چون مستحق جزا است، پس معلوم میشود که فاعل واقعی فعل خویش است و فعل به طور واقعی از او صادر میشود. بنابراین، از نگاه وی خلق افعال از طرف عباد نمیتواند صرفا یک اتفاق باشد، بلکه خلق افعال عباد یک استناد حقیقی میان عبد و افعالش میباشد. با این توضیح که خدا خالق افعالی است که بندگان با جوارح و جوانح خود انجام می دهند، اما اعمال مربوط به بندگان مثل [[نماز]] که ترکیبی از قرائت، رکوع، سجود، ایمان، اسلام، شهادت و احسان است، به طور حقیقی فعل عباد به شمار میرود.<ref>بخاری، محمد، (1425ق)، خلق افعال العباد و الرد علی الجهمیه، عربستان ـ ریاض: انتشارات دار اطلس الخضر، ج1، ص 300</ref> | محمد بخاری(194-256 ق) از پیشگامان و بزرگان اهل حدیث است. وی در آثار خود، استناد حقیقی افعال به عباد را ثابت میکند. <ref>ر، ک، بخاری، محمد. (1425ق). خلق افعال العباد و الرد علی الجهمیه. عربستان ـ ریاض: انتشارات دار اطلس الخضر، ج1، ص 293</ref> بخاری این نکته را در قالب قیاسی منطقی بیان میکند و میگوید: اگر انسان فاعل افعال خویش نباشد، پس مستحق جزا نیز نخواهد نبود، ولی چون مستحق جزا است، پس معلوم میشود که فاعل واقعی فعل خویش است و فعل به طور واقعی از او صادر میشود. بنابراین، از نگاه وی خلق افعال از طرف عباد نمیتواند صرفا یک اتفاق باشد، بلکه خلق افعال عباد یک استناد حقیقی میان عبد و افعالش میباشد. با این توضیح که خدا خالق افعالی است که بندگان با جوارح و جوانح خود انجام می دهند، اما اعمال مربوط به بندگان مثل [[نماز]] که ترکیبی از قرائت، رکوع، سجود، ایمان، اسلام، شهادت و احسان است، به طور حقیقی فعل عباد به شمار میرود.<ref>بخاری، محمد، (1425ق)، خلق افعال العباد و الرد علی الجهمیه، عربستان ـ ریاض: انتشارات دار اطلس الخضر، ج1، ص 300</ref> | ||
این متکلم اهل حدیث به روایتی از پیامبر صلوات الله علیه اشاره میکند که فرمود من نماز را به دو قسمت تقسیم کردم. یک قسمت آن برای من و قسمت دیگرش برای بنده من است نسبت به آن چیزی که مسئلت میکند. عبد میگوید سپاس برای پروردگار دو عالم است، خدا میگوید که بندهام در حال سپاس من است. عبد میگوید خداوند بخشنده مهربان است، خدا میگوید که بندهام در حال ثناگویی من است. عبد میگوید خدا مالک روز جزا است، خدا میگوید که بندهام در حال تمجید من است. عبد میگوید فقط تو را میپرستم و از تو کمک میگیرم، خدا میگوید این ارتباط میان من و بندهام میباشد. عبد میگوید خدایا مرا به راه راست هدایت کن، خدا پاسخ میدهد که این آیه برای بندهام میباشد به آن چه که از من مسئلت میکند. با توجه به جملات بالا، نتیجه میگیریم که این نوع پرسش و پاسخ میان عبد و خالق، ثابت میکند که عبد نسبت به افعالش مختار است و افعالی را که انجام میدهد به طور واقعی به او منسوب است. در نتیجه عبد با اختیارش نماز میخواند در حالی که به تمام ارکان آن توجه کامل دارد و فقط خدا را میپرستد و فقط از او کمک میخواهد و این تنها مسیری است که در آن ارتباط میان خالق و مخلوق شکل میگیرد و سر انجام آن، دعای عبد است که از خدا میخواهد تا هدایتش کند. <ref>،بخاری، محمد. (1425ق). خلق افعال العباد و الرد علی الجهمیه، عربستان ـ ریاض: انتشارات دار اطلس الخضر، ج 2، ص 74</ref> باید بیان کرد عباداتی که بندگان در قالب نماز یا دیگر قالب ها انجام میدهند به معنای ابداع و خلق نیست تا مورد اشکال قرار گیرد، بلکه این گونه قالب ها صورتی از حقیقت نماز است. حقیقت را خدا خلق میکند و قالب را انسان شکل میدهد. | این متکلم اهل حدیث به روایتی از پیامبر صلوات الله علیه اشاره میکند که فرمود من نماز را به دو قسمت تقسیم کردم. یک قسمت آن برای من و قسمت دیگرش برای بنده من است نسبت به آن چیزی که مسئلت میکند. عبد میگوید سپاس برای پروردگار دو عالم است، خدا میگوید که بندهام در حال سپاس من است. عبد میگوید خداوند بخشنده مهربان است، خدا میگوید که بندهام در حال ثناگویی من است. عبد میگوید خدا مالک روز جزا است، خدا میگوید که بندهام در حال تمجید من است. عبد میگوید فقط تو را میپرستم و از تو کمک میگیرم، خدا میگوید این ارتباط میان من و بندهام میباشد. عبد میگوید خدایا مرا به راه راست هدایت کن، خدا پاسخ میدهد که این آیه برای بندهام میباشد به آن چه که از من مسئلت میکند. با توجه به جملات بالا، نتیجه میگیریم که این نوع پرسش و پاسخ میان عبد و خالق، ثابت میکند که عبد نسبت به افعالش مختار است و افعالی را که انجام میدهد به طور واقعی به او منسوب است. در نتیجه عبد با اختیارش نماز میخواند در حالی که به تمام ارکان آن توجه کامل دارد و فقط خدا را میپرستد و فقط از او کمک میخواهد و این تنها مسیری است که در آن ارتباط میان خالق و مخلوق شکل میگیرد و سر انجام آن، دعای عبد است که از خدا میخواهد تا هدایتش کند. <ref>،بخاری، محمد. (1425ق). خلق افعال العباد و الرد علی الجهمیه، عربستان ـ ریاض: انتشارات دار اطلس الخضر، ج 2، ص 74</ref> باید بیان کرد عباداتی که بندگان در قالب نماز یا دیگر قالب ها انجام میدهند به معنای ابداع و خلق نیست تا مورد اشکال قرار گیرد، بلکه این گونه قالب ها صورتی از حقیقت نماز است. حقیقت را خدا خلق میکند و قالب را انسان شکل میدهد. |