توحید: تفاوت میان نسخه‌ها

توحید در اصطلاح کلامی، اقرار به يگانگی خداوند و شريك نداشتن در صفات او است. <ref>قاضی عبد الجبار معتزلی، شرح الاصول الخمسه، ص 80</ref>

==اقسام توحید==

توحید ذاتی

توحید افعالی یعنی این که خدای متعال خالق همه  فعل و انفعالات نظام هستی از جمله افعال انسان است و همان طور که همه موجودات مخلوق خدا هستند افعال شان نیز مخلوق خدای متعال است. و اصولا هیچ فاعل و موثری غیر از خدا شناخته نمی شود.ملاصدرا جمله ای دارد که:لا مؤثر فی الوجود إلا الله یعنی در هستی هیچ موثری( خالقی) جز خدا شناخته نمی شود.<ref>صدر المتالهین، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه، ج‏6، ص387</ref>

البته این نوع توحید معرکه آرای مذاهب اسلامی است و نظریات معروفی در این باره مطرح شده است از جمله نظریه امر بین الامرین نظریه کسب و نظریه خلق افعال عباد که اولی مربوط به مذهب امامیه است. دومی مربوط به مذاهب اشاعره و ماتریدیه است و سومی مربوط به مذهب اهل حدیث می باشد.

توحید در عبادت

مسئله توحید و مباحث مربوط به آن، معرکه آرای مذاهب اسلامی، امامیه، معتزله، اشاعره و اهل حدیث  است. با این حال تمامی مذاهب  یاد شده در باره توحید ذاتی و توحید در عبادت مناقشه ای ندارند. علاوه در میان مکاتب اسلامی توحید ذاتی و توحید در عبادت مورد قبول قطعی همه گرایش های فکری بوده است ولی در مورد توحید صفاتی و توحید افعالی اختلافاتی وجود دارد اشاعره، منكر توحید صفاتى‌ بوده و معتزله منکر توحید افعالی اند. شهید مطهری در این زمینه می گوید: «توحید جزء اصول پنجگانه معتزله نیز بود، همچنانكه جزء اصول‌ اشاعره نیز هست، با این تفاوت كه توحید مورد نظر معتزله كه مشخصه مكتب آنها به شمار می‌رود توحید صفاتی است كه مورد انكار اشاعره است و توحید مورد نظر اشاعره كه مشخص مكتب آنها به شمار می‌رود توحید افعالی‌ است كه مورد انكار معتزله است.مطهری، <ref>آشنایی با علوم اسلامی: ص 35</ref>