مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

| اهداف = تقریب مذاهب اسلامی

| وبگاه = {{نشانی وب|taghrib.com}}

'''مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی''' در سال ۱۳۶۹ هجری شمسی به دستور [[سید علی حسینی خامنه‌ای|رهبر انقلاب]] و با هدف ایجاد تقریب بین دیدگاه‌های مذاهب مختلف اسلامی و نیز ایجاد اتحاد میان پیروان آن مذاهب برای رسیدن به هدف‌گذاری «[[امت واحده]]» تشکیل شد. این مجمع تا کنون چهار دبیرکل داشته است که دبیرکل کنونی‌اش [[حمید شهریاری]] است.

[[سید جمال الدین اسد آبادی]] در اوایل سده چهاردهم موضوع اتحاد اسلام را در مقالاتش در مجله عربی زبان عروة الوثقی، مطرح و اندیشه‌های خود را با استفاده از حمایت مسئولان کشورهای اسلامی تشریح می‌کرد.

در ۱۳۱۷ ش [[محمد تقی قمی|محمدتقی قمی]] از ایران به مصر مهاجرت کرد و در قاهره «[[دارالتقریب بین المذاهب الاسلامیة]]» را تشکیل داد. مهم‌ترین دستاورد دارالتقریب پی ریزی راه‌های عملی اتحاد مسلمانان بود و محل گردهمایی دانشمندان و روحانیان [[شیعه]] و [[سنی]] شد. صدور فتوای [[محمود شلتوت]] در هفدهم ربیع‌الاول ۱۳۷۸ قمری، مبنی بر جواز پیروی از [[مذهب شیعه امامیه]] همانند چهار مذهب فقهی اهل‌سنت، بزرگ‌ترین اقدام عملی در راه تقریب به‌شمار می‌آید<ref>سید هادی خسروشاهی؛ سرگذشت تقریب؛ مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی؛ ۱۳۸۹، ص ۳۳-۳۷.</ref>.

در ۱۳۶۹ شمسی به ابتکار آیت‌الله‌العظمی [[سید علی حسینی خامنه‌ای|سید علی حسینی خامنه‌ای]] «مجمع تقریب بین مذاهب اسلامی» تأسیس شد. این مجمع عهده‌دار تلاش‌های تقریبی در [[جهان اسلام]] است و همه ساله با شرکت اندیشمندان اسلامی در ایران یا دیگر کشورهای اسلامی همایش‌های وحدت برگزار می‌کند<ref>معاونت فرهنگی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، هداف، ساختار و فعالیت‌های مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، نشر:مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، چاپ ششم، 1389، صفحات 43-44-45-46</ref>.

=== تعریف واژه تقریب ===

از نظر مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی تقریب عبارت است از نزدیک‌شدن پیروان مذاهب اسلامی برای شناخت یکدیگر به منظور دست‌یابی به اخوت دینی براساس اصول مسلم و مشترکات اسلامی.

و در کتاب‌های لغت آمده‌است قرُب الشیٔ یقرُبُ قرباً و قرباناً، نزدیک شده و آن چیز نزدیک است و تَقَربَ الله تقرباً و تقراباً و اقتربَ و قاربَه، یعنی که از او(آن) دور نشد. بنابراین، قرب(نزدیکی) عکس بُعد(دوری) است و تقارب (نزدیک شدن به یکدیکر)ضد تباعد(دوری جستن از یکدیگر)است<ref>سید هادی خسروشاهی، سرگذشت تقریب، نشر:مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۹، صفحه ۲۱</ref>.

در اصطلاح تقریب مذاهب اسلامی کوششی جدی برای تحکیم روابط میان پیروان این مذاهب از راه درک اختلاف‌های موجود میان خود و زدودن پیامدهای منفی این اختلافات و نه اصل اختلاف‌هاست<ref>سید هادی خسروشاهی، سرگذشت تقریب، نشر:مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۹، صفحه ۲۲</ref>.

=== تعریف واژه وحدت اسلامی ===

وحدت اسلامی عبارت است از همکاری و تعاون پیروان مذاهب اسلامی بر اساس اصول مسلم و مشترک اسلامی و اتخاذ موضوع واحد برای تحقق اهداف و مصالح عالیه امت اسلامی و موضع‌گیری واحد در برابر دشمنان اسلام و احترام به التزام قبلی و عملی هریک از مسلمانان به مذهب خود. «دستیابی به وحدت اسلامی در شرایط مطلوب منتهی به همکاری دولت‌ها و ملت‌های اسلامی در عرصه‌های دینی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی با ایجاد ساختارهای مناسبی خواهد شد»

=== تعریف واژه مذاهب اسلامی ===

مقصود از مذاهب اسلامی آن دسته از از مکاتب فقهی معروف اسلامی هستند که دارای نظام اجتهادی منسجم و مستند به کتاب و سنت می‌باشد. از نظر مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی این مذاهب فقهی به رسمیت شناخته شده عبارتند از: مذهب [[حنفی]]، [[شافعی]]، [[مالکی]] و [[حنبلی]] از [[اهل‌سنت]] ومذهب اثنی عشری و [[زیدیه]] از [[شیعه]]؛ و مذهب [[اباضیه]](البته مذاهبی هستند که یا پیرو ندارند یا یکی از مذاهب مذکور، مندرج می‌باشند یا به شکل آرای فردی که مقید به مذهب معینی نیستند عمل می‌کنند).

حرکت تقریب بین مذاهب بر مبانی و اصولی کلی استوار است که مهم‌ترین آنها عبارت است از:[https://web.archive.org/web/20151108065622/http://taghrib.org/farsi/pages/tex2.php?tid=19]

# [[قرآن]] کریم و [[سنت]] شریف نبوی دو منبع اساسی برای شریعت اسلام هستند و تمام مذاهب اسلامی در این دو اصل مشترک‌اند و حجیت سایر منابع در گرو استناد به‌این دو منبع اصلی است.

* ایمان به وحدانیت خداوند تعالی (توحید)

* ایمان به نبوت و خاتمیت محمد و سنت پیامبر به عنوان یکی از منابع اصلی دین

* ایمان به قرآن کریم و مفاهیم و احکام آن به عنوان اولین منبع دین اسلام

* ایمان به معاد

* عدم انکار ضروریات دین و تسلیم شدن به ارکان اسلام مثل نماز، زکات، روزه، حج، جهاد و…

# مشروعیت اجتهاد و آزادی بحث: اسلام با به رسمیت شناختن اجتهاد در چارچوب منابع اصلی اسلامی اختلافات فکری را پذیرفته‌است. مسلمانان باید اختلافات اجتهادی را امری طبیعی قلمداد کنند و به رأی دیگران احترام بگذارند.

# وحدت اسلامی یکی از ویژگی‌های امت اسلامی در قرآن مجید و از اصول بسیار مهم آن است. این اصل در موارد تزاحم با اصول دارای اهمیت کم تر بر آنان مقدم می‌شود.

# اصل برادری اسلامی مبنایی کلی برای تعامل بین مسلمانان است<ref>معاونت فرهنگی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، معرفی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، نشر:مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، چاپ ششم، ۱۳۸۷، صفحه ۱۹</ref>.

زمینه‌های تقریب مذاهب اسلامی، تمام ابعاد زندگی پیروان این مذاهب در بر میگیرد. ازآن جمله است: (اعتقادات، فقه و قواعد آن، اخلاق و فرهنگ اسلامی، تاریخ، موضع‌گیری‌های سیاسی امت اسلامی)<ref>معاونت فرهنگی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، معرفی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، نشر:مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، چاپ ششم، ۱۳۸۷، صفحه ۲۱</ref>.

با توجه به زمینه‌های وحدت در اصول اعتقادی مسلمانان همچون اعتقاد به توحید، نبوت، معاد، نماز، روزه، دارا بودن قبله و کتاب واحد و بسیاری از اصول دیگر دینی و نیز سنّت پیامبر و روش ائمه شیعه در دعوت به اتحاد و سفارش به پرهیز از جدال و اختلاف با برادران دینی، و توجه و هشیاری علما و سیاستمداران کشورهای اسلامی به ضرورت این امر، می‌توان امیدوار بود که‌ این اندیشه به بار بنشیند و از تفرقه و اختلاف کشورهای اسلامی بکاهد.

ترویج فرهنگ و اخلاق تقریب، محور قراردادن قرآن به عنوان متنی قطعی و مسلّم برای همه مسلمانان، جداکردن مواضع سیاسی و فکری از احکام فقهی و نیز جداکردن احکام فقهی از مواضع اعتقادی، گسترش و تعمیق مباحثات فقهی و کلامی و تفسیری و حدیثی، همراه با تضارب آرا و افکار در محیطی آرام و به دور از تشنجات حاصل از دخالت مغرضان، در تحقق تقریب بین مذاهب اسلامی تأثیر بسیار دارد<ref>محمدباقر حکیم، وحدت اسلامی از دیدگاه قرآن و سنّت، ترجمة عبدالهادی فقهی‌زاده، تهران ۱۳۷۷ ش، صفحه 194-199</ref>.

مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، مؤسسه‌ای اسلامی مردم نهاد، علمی، فرهنگی، بین‌المللی، و دارای شخصیت حقوقی مستقل، غیر دولتی و غیر انتفاعی است که به منظور سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و فعالیت برای تقریب میان پیروان مذاهب اسلامی ایجاد شده‌است. مجمع التقریب، تمدن نوین اسلامی، احیاء امت واحده و دست یابی به سهمی مناسب در هندسه قدرت و نظام جهانی را آرمان مشترک همه ملل مسلمان دانسته و در این مسیر معتقد به سرنوشت مشترک و تفکیک ناپذیر مذاهب اسلامی بوده، و اتحاد مسلمانان را تنها راه صیانت از امت اسلام و دست یابی به آرمان مشترک آن تلقی می‌کند.

مجمع التقریب برای تحقق وحدت عملی مسلمانان، استفاده بهینه از ظرفیت مذاهب اسلامی، تعامل سازنده و تشریک مساعی ملل مسلمان در عرصههای فرهنگی، علمی، اقتصادی و سیاسی را سرلوحه کار خود قرارداده است و از طریق رصد تحولات تقریب، توسعهٔ دیپلماسی وحدت، گسترش ارتباط با متفکران، عالمان، نهادها و جریان‌های تقریب‌گرا و مصلح، تشکیل حلقه‌های گفتگوی بین مذاهب، توسعه جماعات تقریب، ایجاد ائتلاف‌ها و تشکل‌های مشترک، ایجاد رسانه‌های تقریبی عمل مشترک برای مسائل مشترک، و سایر اقدامات مؤثر و وحدت بخش، جهت تحقق این هدف، تلاش می‌کند.

مجمع التقریب، اعتصام به قرآن و سیره نبوی، تمرکز بر منافع و مصالح مشترک، اتکاء بر اشتراکات فراوان و پذیرش تفاوت‌های فی‌مابین مذاهب اسلامی را زمینه ساز تقریب می‌داند و برای تعامل پیروان بین مذاهب اسلامی، بدنبال ارتقاء شناخت و تفاهم، گسترش احترام به مذاهب، مدارا، اخوت، تعاون اسلامی و رفع موانع تقریب میان آنان است. مجمع التقریب در جهت توانمندسازی و همبستگی مسلمانان در حمایت از ملل مظلوم به ویژه مردم فلسطین و مقابله با توطئه‌های دشمنان، به ارتقاء خود باوری، بیداری و مقاومت اسلامی آنان، در مبارزه با استکبار، صهیونیسم، و جریان‌های تفرقه‌افکن، افراطی و تکفیری می‌پردازد.

مجمع التقریب به عنوان مهمترین نهاد تخصصی تقریب، رسالت الهی خود را بر پایهٔ آموزه‌های قرآن، سنت و عترت نبوی، تدابیر و اندیشه‌های عالمان، مصلحان و متفکران مسلمان و خرد جمعی اعضای مجمع عمومی و پایبندی به اصول اخلاق اسلامی انجام می‌دهد و در این مسیر از همکاری نهادها و مؤسسات تقریبی، حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌های جهان اسلام، ظرفیت جماعات تقریب در کشورهای مختلف و پشتوانه ارزشمند چند دهه تجربه، اعتبار، و روابط گسترده و نزدیک با شخصیت‌های تقریبی، در دنیای اسلام برخوردار می‌باشد و به عنوان نهادی فراملی، دانش محور، آینده پرداز، هوشمند و خلاق با مدیریت علمی و تلاش مؤمنانه و صادقانهٔ مدیران و نیروی انسانی خوش فکر، کارآمد و مدبر، در پی انجام مأموریت محوله می‌باشد.<ref name="ReferenceA">راهبرد و چشم‌انداز مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در افق 1414، معاونت امور راهبردی، دولت و مجلس، 1394</ref>

رسالت مجمع جهانی تقریب عبارت است از: «ارتقای سطح آشنایی و آگاهی و تعمیق و تفاهم بین پیروان مذاهب اسلامی و تقویت مذاهب اسلامی و تقویت احترام متقابل و تحکیم رشته‌های اخوت در بین مسلمانان بدون هیچ گونه تمایزی از لحاظ تعلقات فرقه‌ای، قومی یا ملی آنان به منظور رسیدن به امت واحده<ref>معاونت فرهنگی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، معرفی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، نشر:مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، چاپ ششم، ۱۳۸۷، صفحه ۲۰</ref>.»

* همکاری همه‌جانبه در موارد مورد اتفاق مسلمانان

* موضع‌گیری هماهنگ و واحد در برابر دشمنان اسلام

* پرهیز از نسبت‌دادن کفر، فسق و بدعت به یکدیگر

* برخورد محترمانه در امور اختلافی

* آزادی اختیار مذهب

* آزادی عمل به احکام شخصیه

* حل اختلافات از طریق گفتگوی سالم و رعایت آداب آن<ref name="ReferenceA" />

 

# مجمع عمومی

# شورای عالی

# دبیر کل

اعضای مجمع عمومی از میان کسانی که موافق فکر تقریب مذاهب اسلامی‌باشند توسط شورای عالی برای مدت شش سال انتخاب می‌شوند.

ماده دهم: اجلاس عادی مجمع عمومی هر دو سال یک بار خواهد بود. در صورت ضرورت، اجلاسیه‌های فوق‌العاده مجمع عمومی با تصویب شورای عالی تشکیل می‌شود.

اجلاس مجمع عمومی با حضور اکثریت کل اعضا رسمیت می‌یابد و اعتبار مصوبات با نظر اکثریت حاضر در اجلاس خواهد بود.<ref>معاونت فرهنگی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، هداف، ساختار و فعالیت‌های مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، نشر:مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، چاپ ششم، 1389، صفحات27</ref>

# بررسی و تصمیم‌گیری درباره مسائل ارجاعی از طرف شورای عالی.

# بررسی مسائل و مشکلات کلی جوامع اسلامی و ارائه راه حل ها.

الف) اعضای این شورا توسط سید علی خامنه‌ای برای مدت ۶ سال منصوب می‌شوند<ref>معاونت فرهنگی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، هداف، ساختار و فعالیت‌های مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، نشر:مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، چاپ ششم، 1389، صفحات27-28</ref>.

* دبیرکل، عضو شورای عالی خواهد بود.

* هر یک از اعضای شورا، عضو مجمع عمومی مجمع تقریب نیز هست.

* انتصاب مجدد اعضای شورای عالی بلا مانع است.

# شورای عالی در برابر سید علی خامنه‌ای در حدود اختیارات و مسؤولیت‌های محوله، مسؤول و پاسخگوست.

# تعداد اعضای شورای عالی حداقل ۱۵ نفر و حداکثر ۲۱ نفر است.

# با تصویب اکثریت اعضای شورای عالی دو نفر از اعضا به عنوان رئیس و نایب رئیس به مدت دو سال انتخاب خواهند شد.

# جلسات شورای عالی با حضور اکثریت اعضای موجود در ایران رسمیت پیدا می‌کند و مصوبات آنان با اکثریت حاضران معتبر است.

# دعوت به جلسات به عهده دبیرکل است و در صورت لزوم، به درخواست رئیس یا یک سوم اعضای موجود در ایران جلسات تشکیل می‌شود و دعوت برای تشکیل هر یک از جلسات مجمع عمومی یا شورای عالی به وسیله نامه خصوصی یا درج در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار به عمل می‌آید و فاصله دعوت از روز انتشار تا تشکیل جلسه، حداقل ۱۰ روز و حداکثر ۴۰ روز خواهد بود.

# قبول استعفا، عزل یا جای گزینی هر یک از اعضای شورای عالی با سید علی خامنه‌ای است.

<br> ب) وظایف و اختیارات شورای عالی مجمع تقریب عبارت است از:

# پیشنهاد یک نفر به‌عنوان دبیرکل مجمع تقریب به ولی امر مسلمین جهت تصویب.

==== اعضای شورای عالی ====

|۱||[[محمد علی تسخیری]]||[[ایران]]||رئیس شورا||دومین دبیرکل مجمع

|۲||[[محمد واعظ زاده خراسانی]]||ایران||عضو||اولین دبیرکل مجمع

|۳||[[عبدالکریم بی آزار شیرازی]]||ایران||عضو||--

|۴||[[محمد اسحاق مدنی]]||ایران||نائب‌رئیس||--

|۵||[[سید حسن ربانی]]||ایران||عضو||--

|۶||[[محسن اراکی]]||ایران||دبیرکل مجمع||سومین دبیرکل مجمع

|۸||[[محمدحسن اختری]]||ایران||عضو||--

|۹||حسینی شاهرودی||ایران||عضو||نمایندگی ولی‌فقیه در امور [[اهل‌سنت]] استان کردستان

|۱۱||[[عبدالرحمن خدایی]] (شافعی)||ایران||عضو||یکی از نمایندگان اهل‌سنت استان کردستان در [[مجلس خبرگان رهبری]] به انتخاب شورای‌عالی

|۱۵||سید علی قاضی عسگر||ایران||عضو||--

|۱۶||عبدالرحمن ملازهی||ایران||عضو||--

|۱۷||سیدهاشم حسینی بوشهری||ایران||عضو||مدیر حوزه‌های علمیه

|۱۸||[[سید موسی موسوی قهدریجانی|سید موسی موسوی]]||ایران||عضو||نماینده سابق [[مقام معظم رهبری]] در کردستان و قائم‌مقام مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی اسلامی

|۲۲||سیدمهدی قریشی||ایران||عضو||امام‌جمعه ارومیه

|۲۳||جواد مروی||ایران||عضو||--

|۲۴||سید عمار حکیم||عراق||عضو||--

|۲۵||مهدی الصمیدعی||عراق||عضو||--

|۲۶||سید علی محمد النقوی||هند||عضو||--

|۲۷||عقیل السراج||اندونزی||عضو||--

|۲۸||جلال‌الدین رحمت||اندونزی||عضو||--

|۲۹||احمد الزین||لبنان||عضو||--

|۳۰||سید علی فضل الله||لبنان||عضو||--

|۳۱||عبدالرزاق القسوم||الجزایر||عضو||--

|۳۲||راویل عین الدین||روسیه||عضو||--

|۳۳||سید عبدالله النظام||سوریه||عضو||--

|۳۴||حسین المعتوق||کویت||عضو||--

|۳۵||احمد بدرالدین الحسون||سوریه||عضو||--

|۳۶||اصیل ترک||ترکیه||عضو||--

|۳۷||موسی ایدین||ترکیه||عضو||--

|۳۸||عبدالغنی عاشور||مصر||عضو||--

|۳۹||جعفر عبدالسلام||مصر||عضو||--

|۴۰||[[محمد سلیم العوا]]||[[جمهوری عربی مصر|مصر]]||عضو||--

|۴۲||علی دنیا||تانزانیا||عضو||--

|۴۷||[[احمد بن حمد الخلیلی]]||عمان||عضو||--

|۵۲||ابراهیم زاکزاکی||[[نیجریه]]||عضو||--

|۵۳||شکر پاشازاده||[[آذربایجان]]||عضو||--

|۵۵||سید ساجد نقوی||[[پاکستان]]||عضو||--

دبیرکل مجمع، مسئول اجرایی و سخنگوی رسمی مجمع است که با پیشنهاد شورای عالی و حکم [[مقام معظم رهبری]] به مدت چهار سال انتخاب می‌شود<ref>معاونت فرهنگی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، اهداف، ساختار و فعالیت‌های مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، نشر:مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، چاپ ششم، 1389، صفحات 30-31</ref>

انتخاب دبیرکل از میان شخصیت‌های علمی ممتاز و فعال در عرصۀ [[تقریب مذاهب]] صورت می‌گیرد. [[آیت‌الله خامنه‌ای|آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای]]، [[محمد واعظ زاده خراسانی]] را به مدت ده سال به این سمت برگزید و پس از استعفای او [[محمدعلی تسخیری]] را به عنوان دبیرکل مجمع منصوب و تا سال ۱۳۹۱ وی عهده‌دار این مسئولیت بود و از این تاریخ تاسال 1398 [[محسن اراکی]] از به این سمت منصوب گردید. سپس در سال 1398 [[حمید شهریاری]] به‌عنوان دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی منصوب شد.

# پیشنهاد سیاست‌ها و برنامه‌های مجمع تقریب به شورای عالی.

# دعوت به جلسات شورای عالی و مجمع عمومی و سایر جلسات عمومی.

# تهیه و تدوین گزارش فعالیت‌های انجام شده و ارائه آن به شورای عالی و مجمع عمومی جهت ارزیابی.

# انتصاب معاونان مجمع تقریب با اطلاع شورای عالی.

# انتصاب رؤسای نمایندگی‌های آن در داخل و خارج از کشور با تصویب شورای عالی و عزل یا قبول استعفای آنان.

# پیشنهاد بودجه و هزینه‌های سالانه مجمع تقریب به شورای عالی و پیگیری آن از طریق مراجع ذی‌ربط.

# انجام سایر امور محوله از سوی ولی امر مسلمین و شورای عالی.

* دبیرکل سخنگوی مجمع تقریب بوده و در مقابل شورای عالی مسؤول و پاسخگوست.

=== معاونت ها ===

# معاونت امور بین‌الملل

# معاونت امور فرهنگی

# معاونت امور اجتماعی

# معاونت امور ایران

# معاونت امور اجرایی و برنامه‌ریزی

# معاونت امور راهبردی، دولت و مجلس

این مجمع هر ساله از دوازدهم تا هفدهم ماه ربیع‌الاول قمری برگزار می‌شود (این هفته از سوی [[روح‌الله خمینی|سید روح‌الله خمینی]] بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران به عنوان هفته وحدت نام‌گذاری شده است).

مرتضی زید المحطوری استاد و محقق فقه زیدی و یکی از تشکیل دهندگان شورای مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی اسلامی در یمن و از علمای جنبش انصارالله در حمله داعش کشته‌شد.<ref>[https://www.farsnews.com/news/13940105000142/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D9%88-%D9%85%D9%88%D8%B3%D8%B3-%DA%A9%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%81%D9%82%D9%87-%D8%B2%DB%8C%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A8-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF استاد و موسس کرسی فقه زیدی دانشگاه مذاهب اسلامی به شهادت رسید] خبرگزاری فارس</ref>

* [[محسن محمدی عراقی (آیت‌الله اراکی)|محسن اراکی]]

* [[ماموستا ملا محمد شیخ‌الاسلام]]

# [http://www.hawzah.net/fa/magart.html?MagazineID=0&MagazineNumberID=6775&MagazineArticleID=81029 تارنمای حوزه - معرفی کامل مجمع: تاریخچه، اساسنامه، استراتژی]

# [http://www.taghrib.com/ar تارنمای مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی (عربی)]

# [//ar.wikipedia.org/wiki/المجمع_العالمی_للتقریب_بین_المذاهب_الإسلامیة مشارکت کنندگان ویکی‌پدیای عربی]

# [https://web.archive.org/web/20150430013202/http://taghrib.com/fa/ تارنمای مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی (فارسی)]

 

[http://taghribnews.ir/ خبرگزاری تقریب]

[[رده:مؤسسات]]