confirmed، مدیران
۳۷٬۲۰۱
ویرایش
خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
== جایگاه و آثار علمی ابن حنبل == | == جایگاه و آثار علمی ابن حنبل == | ||
فارغ از اغراقهای برخی معاصران در ستایش ابن حنبل <ref>صفة الصفوه، ج۲، ص۳۳۷؛ وفیات الاعیان، ج۱، ص۶۴؛ سیر اعلام النبلاء، ج۱۱، ص۱۸۷</ref> وی از حافظان بزرگ حدیث بوده است. به رغم تفاخرهای رایج آن دوران به حفظخوانی حدیث، او همواره بر نگاشتهها تکیه میکرد <ref>الجرح و التعدیل، ج۱، ص۲۹۵؛ ج۲، ص۶۹</ref> و در کنار پرورش شاگردانی برجسته، آثاری مکتوب بر جای نهاد. | فارغ از اغراقهای برخی معاصران در ستایش ابن حنبل<ref>صفة الصفوه، ج۲، ص۳۳۷؛ وفیات الاعیان، ج۱، ص۶۴؛ سیر اعلام النبلاء، ج۱۱، ص۱۸۷</ref> وی از حافظان بزرگ حدیث بوده است. به رغم تفاخرهای رایج آن دوران به حفظخوانی حدیث، او همواره بر نگاشتهها تکیه میکرد<ref>الجرح و التعدیل، ج۱، ص۲۹۵؛ ج۲، ص۶۹</ref> و در کنار پرورش شاگردانی برجسته، آثاری مکتوب بر جای نهاد. | ||
=== مسند ابنحنبل === | === مسند ابنحنبل === | ||
برجستهترین اثر احمد بن حنبل، مسند اوست. این اثر با ۲۶۳۰۰ روایت از میان دهها هزار روایت | برجستهترین اثر احمد بن حنبل، [[کتاب مسند]] اوست. این اثر با ۲۶۳۰۰ روایت از میان دهها هزار روایت رایج<ref>خصائص مسند احمد، ص۱۳، ۱۵</ref>. بزرگترین کتاب حدیثی متقدم اهلسنت در زمینههای عقیدتی، اخلاقی، تفسیری، فقهی، فضیلتها، و سیره، از زبان حدود ۷۰۰ [[صحابه|صحابی]]<ref>خصائص مسند احمد، ص۱۵</ref> است. به باور برخی، گردآوری نهایی مسند به دست عبدالله بن احمد صورت گرفت<ref>EI (The Encyclopaedia of Islam) AHMAD HANBAL</ref>. گویا او چند حدیث نیز به اثر پدر افزوده است<ref>خصائص مسند احمد، ص۱۳</ref>. وی روایتهای مسند را که بر خلاف ترتیب موضوعی صحاح، به ترتیب اشخاص یا قبایل سامان گرفته<ref>خصائص مسند احمد، ص۱۸-۲۱</ref> از طریق سماع از پدر <ref>تهذیب الکمال، ج۱۴، ص۲۸۹</ref>، یا قرائت بر وی، به رغم نهی پدر از آن، با افزودههایی از خود<ref>سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۵۲۴</ref> ترتیب داده است. حنبل بن اسحاق، برادرزاده ابن حنبل و صالح، فرزندش، نیز مسند را از او شنیدهاند<ref>خصائص مسند احمد، ص۱۳</ref>. ابوبکر قطیعی، شاگرد عبدالله، آن را با افزودههایی از خود، روایت کرده است<ref>منهاج السنة النبویه، ج۷، ص۹۷</ref>. مهمترین ویژگی مسند ابن حنبل نسبت به مجموعههای حدیثی اهلسنت، وجود بسیاری از روایتهای منقول از [[اهلبیت]] یا درفضیلت ایشان و اختصاص مسندی به [[علی بن ابی طالب|امام علی(علیهالسلام)]] و [[حضرت فاطمه زهرا|فاطمه زهرا(سلام الله علیها)]] است. | ||
مسند ابن حنبل که با گزینشی | مسند ابن حنبل که با گزینشی احتیاط آمیز<ref>خصائص مسند احمد، ص۱۳-۱۴</ref> به گزارش گسترده روایت پرداخته، از استقبال کمنظیر محدثان آن روزگار برخوردار گشت و دیری نپایید که منزلتی والا یافت تا جایی که از همان آغاز، برخی همه روایتهای آن را از دیدگاه ابن حنبل صحیح دانستند و برای اثبات مدعای خود، به گزارشهایی درباره میزان حزمگرایی ابن حنبل در هنگام فراهم ساختن مسند و نیز تصریحات گاه و بیگاه وی بر معیار خواندن این کتاب، استناد کردند<ref>خصائص مسند احمد، ص۱۵-۱۸</ref>. | ||
این دیدگاه به تدریج به | این دیدگاه به تدریج به افراط گرایید تا آنجا که [[ابوالعلاء همدانی]] وجود هرگونه حدیث ساختگی را در مسند احمد انکار نمود<ref> اضواء علی السنة المحمدیه، ص۳۲۶</ref>. ولی [[ابن جوزی]] (درگذشت در ۵۹۷ق.) با ذکر نمونههایی، به وجود [[احادیث]] ساختگی در این اثر اعتراف کرده است<ref>مجموع الفتاوی، ج۱، ص۲۴۸</ref>. [[ابن تیمیه]] (درگذشت در ۷۲۸ق.) در تلاش برای داوری میان این دو نگرش، به پشتوانه رسالت کلی مسند نویسان، یعنی گزارش بیطرفانه روایات، تعمّد کذب را از ابن حنبل که خود را متعهد به ترک روایتهای راویان مشهور به کذب دانسته، نفی میکند<ref>منهاج السنة النبویه، ج۷، ص۹۷</ref>. | ||
این جهتگیری در پی رشد دانش رجال و نیز وجود حدیثهای مخالف با مزاج [[سلفیت|سلفیان]]، از جمله اخبار فضیلتهای [[علی بن ابی طالب|علی(علیهالسلام)]] صورت پذیرفته است | این جهتگیری در پی رشد دانش رجال و نیز وجود حدیثهای مخالف با مزاج [[سلفیت|سلفیان]]، از جمله اخبار فضیلتهای [[علی بن ابی طالب|علی(علیهالسلام)]] صورت پذیرفته است<ref> الموضوعات، ج۱، ص۳۶۶؛ منهاج السنة النبویه، ج۷، ص۲۲۴</ref>. [[ابن حجر عسقلانی]] (۷۷۳ـ۸۵۲ق.) با تدوین کتابی در تبیین احادیث ساختگی مسند و دفاع از برخی از آنها، به تثبیت این نظریه یاری رساند<ref> القول المسدد، ص۵</ref>؛ ولی با جعلی خواندن روایتهای فضیلت مخالفت کرد<ref>القول المسدد، ص۷</ref>. | ||
=== دیگر آثار ابنحنبل === | === دیگر آثار ابنحنبل === | ||
ابن حنبل کتابی دیگر در باب زهد نگاشته که به تعبیر ابن تیمیه، از دروغپردازیهای متداول در اینگونه کتب تهی است | ابن حنبل کتابی دیگر در باب زهد نگاشته که به تعبیر ابن تیمیه، از دروغپردازیهای متداول در اینگونه کتب تهی است<ref>مجموع الفتاوی، ج۱۸، ص۷۲</ref>. از کتابهای منسوب به وی العلل و معرفة الرجال، الاسماء و الکنی و... است که بر پایه استقرای برخی معاصران به۵۰ اثر میرسد<ref>مسائل الامام احمد، ج۱، ص۱۱۷-۱۲۴</ref>. بسیاری از این کتابها به دست شاگردان وی تدوین شدهاند. برای نمونه در میان کتابهای فقهی چون الاشربه صغیر، الاشربه کبیر، و المناسک تنها کتاب فقهی تألیف خود وی رسالهای در باب [[نماز]] است<ref>المدخل الی مذهب الامام احمد، ج۱، ص۱۲۴</ref>. البته به ادعای ذهبی (درگذشت در ۷۴۸ق.) همین کتاب نیز از آنِ وی نیست<ref>سیر اعلام النبلاء، ج۱۱، ص۳۳۰</ref>. عبدالله بن احمد راوی برخی از این کتب است<ref>تاریخ بغداد، ج۹، ص۳۷۵</ref. | ||
== اندیشههای ابن حنبل == | == اندیشههای ابن حنبل == |