رشید رضا: تفاوت میان نسخه‌ها

رشید رضا (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۴ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۴۶

۲ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۴ مهٔ ۲۰۲۳

جز

جایگزینی متن - 'فرقه گرا' به 'فرقه‌گرا'

Hadifazl

Writers، confirmed، مدیران

۸۷٬۷۹۸

ویرایش

@@ خط ۵۴: / خط ۵۴: @@
 رشیدرضا وارد عرصۀ سیاست نیز شد و به نقد دولت عثمانی پرداخت و خواستار اصلاح اوضاع و شرایط این حکومت شد. وی ریاست «جمعیه الشوری العثمانیه» را که تبعیدی‌های دولت عثمانی در مصر آن را تشکیل داده بودند، به عهده گرفت. این انجمن فعالیت‌های مختلفی داشت. از جمله اعلامیه‌ها و بیانیه‌های مخفیانه‌ای را در سر تا سر امپراتوری عثمانی برای بیداری و وحدت مسلمانان توزیع می‌‌کردند. وی بعد از شکست عثمانی وتوافق فرانسه و انگلیس مبنی بر تقسیم جهان عرب، در مجلۀ «المنار» نسبت به این مسئله هشدار داد و استعمار و فعالیت‌های آنان را در جهان عرب محکوم کرد. این فعالیت‌ها باعث شد رهبران عرب در کنفرانس ژنو که برای دفاع از مسائل عرب برگزار شده بود، رشیدرضا را به مقام نایب رئیس این کنفرانس انتخاب کنند. وی در سال 1921 به ریاست کنگرۀ ملی سوری در دمشق برگزیده شد و در سال 1921 به مقام هیأت نمایندگی سوریه و فلسطین برای اعتراض به قیمومت انگلستان و فرانسه به جامعۀ ملل اعزام شد. <ref>عنایت، حمید: سیری در اندیشۀ سیاسی عرب، ص 157. </ref> <br>
 =وحدت و همگرایی مسلمانان=
-از مهمترین فعالیت‌های رشیدرضا وحدت و همگرایی و بیداری مسلمانان و کشورهای اسلامی بود. محور فعالیت‌های وی در این زمینه در سه شاخه انعکاس یافت؛ مقالات وی در مجلۀ «المنار» و انعکاس اخبار و اقدامات مسلمانان سراسر جهان در جهت همگرایی و تقریب مذاهب اسلامی و وحدتشان؛ سخنرانی و هشدارهایی که در محافل اسلامی و مکان‌های آموزشی ایراد می‌‌کردند؛ و تألیف آثاری مانند الوحدة الاسلامیه. رشیدرضا در مجلۀ «المنار» که گسترۀ وسیعی را از جهان اسلام دربرگرفته بود، مقالات و یادداشت‌های مختلفی به منظور نزدیک کردن مسلمانان به یکدیگر به نگارش درآورد. وی علمای جهان اسلام را برای تعامل بیشتر مسلمانان جهان دعوت می‌‌کرد تا دیدگاه‌های خود را برای وحدت اسلامی عرضه کنند که البته مسلمانان نیز در پی این فراخوان، مشکلات و معضلات خود و مسائل فقهی خود را از این طریق بیان می‌‌کردند؛ چنان که از [[مغرب]] و [[تونس]] گرفته تا [[هند]] و [[اندونزی]] این تعاملات و ارتباطات با مجلۀ «المنار» برقرار شده بود. وی خطر صهیونیسم و توطئه‌های استعمارگران را به مسلمانان و اعراب هشدار می‌‌داد و خواستار وحدت اسلامی در قبال صهیونیسم و استعمار بود. رضا در بخش دیگری از «المنار» به طرح اسرائیلیات و نقد آن پرداخت و تلاش کرد با جلوگیری از گسترش آنها در نظام فکری جهان اسلام، تفرقه و مذهبگرایی در جهان اسلام کاهش یابد. وی در موقعیتی که اصلاحگران و نواندیشان عرب، در پی مقوله‌هایی چون پان عربیسم، میهن پرستی عربی و نهضت عربی بودند، تنها راه رهایی از عقب ماندگی و ترقی را در رسیدن به وحدت جهان اسلام و تقریب مذاهب می‌‌دانست. به همین دلیل وی برای رفع اختلافات مسلمانان و جلوگیری از فرقه گرایی در میان مسلمانان پیشنهاد کرد تا دربارۀ وجوه و جنبه‌های مشترک مسلمانان سراسر جهان - که براساس اصول اسلام و مطابق با کتاب، سنت و عقل، نیز به دور از ابعاد اختلافبرانگیز باشد - سلسله کتاب‌هایی تألیف و منتشر شود و در میان تمامی گروه‌ها و مذاهب اسلامی توزیع گردد و مسلمانان به یادگیری و اجرای آن تشویق شوند و علمای اسلامی نیز براساس آن به تبلیغ دین اسلام بپردازند. رضا همچنین پیشنهاد کرد برای وحدت رویه در احکام و فقه اسلامی کتاب‌هایی تألیف گردد و علمای برجستۀ اسلامی با توجه به مبانی مشترک مذاهب اسلامی در آنباره و با نظر به وضعیت معاصر به آموزش و تدریس آن برای کلیۀ علمای سراسر جهان بپردازند، تا مسلمانان به نقاط مشترک در این زمینه برسند. این مواضع و دیدگاه‌های وی چندان به مذاق اصلاحطلبان و ملیگرایان جهان عرب خوش نیامد و به طور عمده دو گروه در جهان عرب با آرای وی در این زمینه مخالف بودند: یک گروه روشنفکران فرنگیمآبی که نه تنها خلافت اسلامی بلکه تمامی میراث سیاسی و اجتماعی اسلام را محکوم می‌‌کردند، و گروه دیگر، میهنپرستان مصری همچون مصطفی کامل و اعضای حزب وطنی او که آرمان‌های رشیدرضا را مایۀ انحراف ملت مصر از مسائل محسوس و مشخص داخلی به آروزهای مبهم و انجامناپذیر دینی می‌‌دانستند. اما رشیدرضا با این دیدگاه‌ها همرأی نبود و سعی در اصلاح اسلامی و وحدت مسلمانان بود. <br>
+از مهمترین فعالیت‌های رشیدرضا وحدت و همگرایی و بیداری مسلمانان و کشورهای اسلامی بود. محور فعالیت‌های وی در این زمینه در سه شاخه انعکاس یافت؛ مقالات وی در مجلۀ «المنار» و انعکاس اخبار و اقدامات مسلمانان سراسر جهان در جهت همگرایی و تقریب مذاهب اسلامی و وحدتشان؛ سخنرانی و هشدارهایی که در محافل اسلامی و مکان‌های آموزشی ایراد می‌‌کردند؛ و تألیف آثاری مانند الوحدة الاسلامیه. رشیدرضا در مجلۀ «المنار» که گسترۀ وسیعی را از جهان اسلام دربرگرفته بود، مقالات و یادداشت‌های مختلفی به منظور نزدیک کردن مسلمانان به یکدیگر به نگارش درآورد. وی علمای جهان اسلام را برای تعامل بیشتر مسلمانان جهان دعوت می‌‌کرد تا دیدگاه‌های خود را برای وحدت اسلامی عرضه کنند که البته مسلمانان نیز در پی این فراخوان، مشکلات و معضلات خود و مسائل فقهی خود را از این طریق بیان می‌‌کردند؛ چنان که از [[مغرب]] و [[تونس]] گرفته تا [[هند]] و [[اندونزی]] این تعاملات و ارتباطات با مجلۀ «المنار» برقرار شده بود. وی خطر صهیونیسم و توطئه‌های استعمارگران را به مسلمانان و اعراب هشدار می‌‌داد و خواستار وحدت اسلامی در قبال صهیونیسم و استعمار بود. رضا در بخش دیگری از «المنار» به طرح اسرائیلیات و نقد آن پرداخت و تلاش کرد با جلوگیری از گسترش آنها در نظام فکری جهان اسلام، تفرقه و مذهبگرایی در جهان اسلام کاهش یابد. وی در موقعیتی که اصلاحگران و نواندیشان عرب، در پی مقوله‌هایی چون پان عربیسم، میهن پرستی عربی و نهضت عربی بودند، تنها راه رهایی از عقب ماندگی و ترقی را در رسیدن به وحدت جهان اسلام و تقریب مذاهب می‌‌دانست. به همین دلیل وی برای رفع اختلافات مسلمانان و جلوگیری از فرقه‌گرایی در میان مسلمانان پیشنهاد کرد تا دربارۀ وجوه و جنبه‌های مشترک مسلمانان سراسر جهان - که براساس اصول اسلام و مطابق با کتاب، سنت و عقل، نیز به دور از ابعاد اختلافبرانگیز باشد - سلسله کتاب‌هایی تألیف و منتشر شود و در میان تمامی گروه‌ها و مذاهب اسلامی توزیع گردد و مسلمانان به یادگیری و اجرای آن تشویق شوند و علمای اسلامی نیز براساس آن به تبلیغ دین اسلام بپردازند. رضا همچنین پیشنهاد کرد برای وحدت رویه در احکام و فقه اسلامی کتاب‌هایی تألیف گردد و علمای برجستۀ اسلامی با توجه به مبانی مشترک مذاهب اسلامی در آنباره و با نظر به وضعیت معاصر به آموزش و تدریس آن برای کلیۀ علمای سراسر جهان بپردازند، تا مسلمانان به نقاط مشترک در این زمینه برسند. این مواضع و دیدگاه‌های وی چندان به مذاق اصلاحطلبان و ملیگرایان جهان عرب خوش نیامد و به طور عمده دو گروه در جهان عرب با آرای وی در این زمینه مخالف بودند: یک گروه روشنفکران فرنگیمآبی که نه تنها خلافت اسلامی بلکه تمامی میراث سیاسی و اجتماعی اسلام را محکوم می‌‌کردند، و گروه دیگر، میهنپرستان مصری همچون مصطفی کامل و اعضای حزب وطنی او که آرمان‌های رشیدرضا را مایۀ انحراف ملت مصر از مسائل محسوس و مشخص داخلی به آروزهای مبهم و انجامناپذیر دینی می‌‌دانستند. اما رشیدرضا با این دیدگاه‌ها همرأی نبود و سعی در اصلاح اسلامی و وحدت مسلمانان بود. <br>
 رشیدرضا در راه وحدت اسلامی و جلوگیری از تضییع حقوق مسلمانان سخنرانی‌ها و اجتماعاتی برای اعتراض نیز ترتیب می‌‌داد و گاه برای سران اسلامی نامه‌ها و خطابه‌های پندآمیز و نصیحتگونه نیز ارسال می‌‌کرد. چنان که دربارۀ سیاست‌های غربیان در قبال جهان اسلام و سران اعراب مواضع بسیار تندی داشت و در زمینه مبارزه و دفاع ملت‌های اسلامی از سرزمین‌هایشان، به ویژه دفاع ملت مسلمان لیبی در مقابل تجاوز ایتالیا سخنان و خطابه‌های زیادی ایراد کرد و مقالات متنوعی به نگارش درآورد. وی حتی به ملک حسین و ملک عبدالعزیز آل‌سعود برای نحوۀ حکومتشان نامه‌های مختلفی می‌‌نوشت. <br>