حلال: تفاوت میان نسخه‌ها

بنا به نظر فقها، اگر در حرام یا حلال‌بودن چیزی شک شد، مطابق قاعده حلیت، به حلال‌بودن آن، حکم می‌شود. در روایات به یادگیری احکام حلال و حرام و کسب روزی حلال سفارش شده است.

حلال در مقابل حرام به‌معنای آن‌چه که از نظر شرع و عقل، روا و جایز است.<ref> مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۴۱۹ق، ص۲۱۶.</ref> به بیانی دیگر، آن‌چه که حکم حرمت از آن برداشته شده و انجام و ترکش موجب عقاب نمی‌شود.<ref>عبدالمنعم، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، دارالفضیله، ج۱، ص۵۸۵.</ref>

در روایتی که از [[امام صادق]](ع) نقل شده، فراگیری یک حدیث درباره حلال و حرام از شخص راستگو، از دنیا و طلا و نقره‌های آن برتر دانسته شده است.<ref>برقی، المحاسن، دارالکتب الاسلامیه، ج۱، ص۲۲۹.</ref>

فقها حلال را به دو قسم تقسیم کرده‌اند:

۱. فعلی که عاری از هر مصلحت و مفسده‌ای باشد، مانند برخی حرکات بدنی و یا برخی گفتارها.

قسم اوّل را حلال لااقتضایی (حلال بدون اقتضا) و قسم دوم را حلال اقتضایی گویند.

برخی واژه «حلال» را با «مباح» مترادف دانسته‌اند؛<ref>مؤسسه دایره المعارف الفقه الاسلامی، موسوعه الفقه الاسلامی، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۸۳.</ref> برخی دیگر بین این دو واژه فرق گذاشته<ref>مؤسسه دایره المعارف الفقه الاسلامی، موسوعه الفقه الاسلامی، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۸۴.</ref> و تفاوت‌هایی برای آنها ذکر کرده‌اند که عبارتند از:

حلال به‌معنای باز کردن گره تحریم و رفع ممنوعیت است؛ در حالی‌که مباح به‌معنای توسعه در فعل، از جهت انجام و ترک است.<ref>مؤسسه دایرة المعارف الفقه الاسلامی، موسوعه الفقه الاسلامی، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۸۴.</ref>

هر فعل یا قولی که از جانب شارع، دلیلی بر حرمت یا وجوب آن وارد نشده باشد، حلال واقعی است. چنان که در موارد شک در حلیت فعل یا قولی- به جهت عدم وصول دلیل بر حرمت یا حلیت آن یا اجمال دلیل و یا تعارض دو دلیل- اصل در آن، حلیت ظاهری است.<ref>موسسه دائرۃ المعارف الفقه الاسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ج ۳، ص ۳۶۶. </ref>

قاعده‌ای فقهی که بر جایز بودن تصرف در اموری که در حلال یا حرام بودن آن تردید وجود دارد، دلالت می‌کند.<ref>نگاه کنید به ولایی، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۸۵.</ref> بر اساس این قاعده زمانی که در حرام یا حلال بودن چیزی شک شود، به حلال بودن آن حکم می‌شود.<ref>مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، الموسوعه الفقهیه، ۱۴۲۳ق، ج۱۳، ص۳۲۰.</ref> برای اثبات این قاعده به آیه ۲۹ سوره بقره «اوست که همه آن‌چه را در زمین است برای شما آفرید.»<ref> فاضل تونی، الوافیه، ۱۴۱۲ق، ص۱۸۵.</ref> و حدیث «هر چیزی بر تو حلال است مگر آن که به حرام بودن آن علم داشته باشی.»<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۳۰ق، ج۱۰، ص۵۴۲؛ فاضل لنکرانی، تفصیل الشریعة، ۱۴۲۶ق، ص۱۹۳.</ref> استناد شده است.

روزی حلال، درآمدی است که در چهارچوب قوانین شرعی کسب شده و در آن حقوق [[خدا]] مانند: خمس و زکات رعایت شده باشد و همچنین حق‌الناسی در آن نباشد.<ref>عیسی‌زاده، «نقش رزق حالل در سلامت معنوی انسان از دیدگاه آیات و روایات»، ص۳.</ref> در [[روایات]] به اهمیت کسب روزی حلال اشاره شده است.<ref>نوری، مستدرک الوسائل، ۲۴۰۸ق، ج۱۳، ص۱۲.</ref> به عنوان نمونه در روایتی از امام صادق(ع) کسی که برای کسب روزی حلال تلاش می‌کند به کسی که در راه خدا [[جهاد]] می‌کند، تشبیه شده است.<ref>قاضی نعمان مغربی، دعائم الاسلام، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۱۵.</ref> همچنین در روایتی از پیامبر (ص) نقل شده که عبادت هفتاد جزء دارد و بالاترین جزء آن کسب روزی حلال است.<ref> نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۱۳، ص۱۲.</ref>

مؤسسه جهانی حلال در سال ۲۰۰۷م به منظور گسترش فرهنگ حلال تأسیس شد. این مؤسسه در حوزه‌های صنایع و مواد غذایی، دارویی و آرایشی، رستوران و هتل‌ها، گردشگری، ورزش و بازرگانی حلال فعالیت می‌کند.<ref>«مؤسسه جهانی حلال»، سایت مؤسسه جهانی حلال.</ref> همچنین به پیشنهاد چند کشور اسلامی و به‌دستور مؤسسه جهانی حلال، روز ۱۷ رمضان به عنوان روز جهانی حلال نامیده شده است.<ref> «هفدهم رمضان روز جهانی حلال»، پایگاه خبری حلال جهانی.</ref> بنا به گزارش پایگاه خبری حلال جهانی، به جهت اینکه در ۱۷ رمضان آیه «یَا أَیُّهَا النَّاسُ کُلُواْ مِمَّا فِی الأَرْضِ حَلاَلًا طَیِّبًا؛ ای مردم از آن‌چه در زمین حلال و پاکیزه است بخورید.»<ref>سوره بقره، آیه۱۶۸.</ref> نازل شده، این روز به روز جهانی حلال نام‌گذاری شده است.<ref> «هفدهم رمضان روز جهانی حلال»، پایگاه خبری حلال جهانی.</ref>

{{پانویس}}