پرش به محتوا

رسالة استحسان الخوض فی علم الکلام (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
 
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات کتاب
{{جعبه اطلاعات کتاب
| عنوان = رسالة استحسان الخوض فی علم الکلام
| عنوان = رسالة استحسان الخوض فی علم الکلام
| تصویر = پرونده:رسالة-استحسان-الخوض-في-علم-الكلام-scaled.jpg
| تصویر = جلد کتاب رسالة استحسان الخوض في علم الكلام.jpg
| نام =  
| نام =  
| پدیدآوران = [[ابوالحسن  اشعری|ابوالحسن علی بن اسماعیل اشعری]]
| پدیدآوران = [[ابوالحسن  اشعری|ابوالحسن علی بن اسماعیل اشعری]]
خط ۱۳: خط ۱۳:
| شابک =  
| شابک =  
}}
}}
'''رسالة استحسان الخوض فی علم الکلام'''، اثر [[ابوالحسن اشعری|ابوالحسن علی بن اسماعیل اشعری]] رسالۀ کوتاه و مختصری است در بیان نظریه‌های کلامی اشعری و جواز تحقیق در مسائل کلامی.  
'''رسالة استحسان الخوض فی علم الکلام'''، اثر [[ابوالحسن اشعری|ابوالحسن علی بن اسماعیل اشعری]] رسالۀ کوتاه و مختصری است در بیان نظریه‌های کلامی اشعری و جواز تحقیق در مسائل کلامی.
=ساختار=
 
کتاب، فاقد فصل‌بندی و تبویب بوده و نویسنده برای دفع شبهات اهل حدیث در مورد نهی از خوض در علم [[کلام]] و تعمق در اعتقادات، با سه وجه، پاسخ داده است.  
==ساختار==
=معرفی اجمالی=
کتاب، فاقد فصل‌بندی و تبویب بوده و نویسنده برای دفع شبهات اهل حدیث در مورد نهی از خوض در علم [[کلام]] و تعمق در اعتقادات، با سه وجه، پاسخ داده است.
 
==معرفی اجمالی==
نویسندۀ این رساله، مؤسس مذهب کلامی [[اشاعره]] است که از مهم‌ترین مذاهب کلامی اهل سنت، به شمار می‌رود. او نخست بر مذهب [[معتزله]] بود، ولى از آن روى گرداند و در حدود سال 300 ق، اصول مذهب خویش را بنیان نهاد و نظریه‏‌هاى کلامى خویش را در آثارى همچون‏ رسالۀ حاضر، مطرح ساخت. او قصد داشت تا میان روش اصحاب عقل (معتزله) و اصحاب نص (اهل حدیث) راه میانه‏‌اى برگزیند تا از این رهگذر عقاید دینى را از لغزش‏‌هاى کلامى مصون بدارد؛ اما در این راه موفقیت زیادی نیافت. می‌‏توان گفت روش کلامى اشعرى که در رساله حاضر بخش‌هایی از آن آمده است، از هر دو مذهب آموزه‌هایی دارد؛ از آن‌رو که اشعرى به‌کارگیرى عقل و استدلال و منطق را در اصول دین روا می‌‏داند، با روش معتزلى همراه است و از آن‌رو که ظاهر را بر باطن مقدم می‌‏دارد و از [[قرآن]] و [[سنت]] بهره می‌برد، با روش اهل حدیث موافق است. البته قرابت کلام اشعرى با اهل حدیث بیشتر است<ref>ر. ک: سعادتی، قادر.</ref>.
نویسندۀ این رساله، مؤسس مذهب کلامی [[اشاعره]] است که از مهم‌ترین مذاهب کلامی اهل سنت، به شمار می‌رود. او نخست بر مذهب [[معتزله]] بود، ولى از آن روى گرداند و در حدود سال 300 ق، اصول مذهب خویش را بنیان نهاد و نظریه‏‌هاى کلامى خویش را در آثارى همچون‏ رسالۀ حاضر، مطرح ساخت. او قصد داشت تا میان روش اصحاب عقل (معتزله) و اصحاب نص (اهل حدیث) راه میانه‏‌اى برگزیند تا از این رهگذر عقاید دینى را از لغزش‏‌هاى کلامى مصون بدارد؛ اما در این راه موفقیت زیادی نیافت. می‌‏توان گفت روش کلامى اشعرى که در رساله حاضر بخش‌هایی از آن آمده است، از هر دو مذهب آموزه‌هایی دارد؛ از آن‌رو که اشعرى به‌کارگیرى عقل و استدلال و منطق را در اصول دین روا می‌‏داند، با روش معتزلى همراه است و از آن‌رو که ظاهر را بر باطن مقدم می‌‏دارد و از [[قرآن]] و [[سنت]] بهره می‌برد، با روش اهل حدیث موافق است. البته قرابت کلام اشعرى با اهل حدیث بیشتر است<ref>ر. ک: سعادتی، قادر.</ref>.
    
    
اهل حدیث، به عقل و خرد توجهی نداشتند و برای هر اصلی از اصول عقاید، به دنبال دلیل شرعی بودند. در مقابل آنها، معتزله به عقل بهای بیشتری می‌دادند و حتی گاهی ادله شرعی را که مخالف عقل هم نبود تأویل می‌کردند، ولی شیخ اشعری در عین اعتماد به [[کتاب خدا|کتاب]] و [[سنت]]، به عقل هم اعتماد کرد و در این زمینه رساله حاضر را نگاشت. او در این رساله، به‌روشنی استدلالات عقلی را به‌عنوان یک عنصر صحیح در مسائل اعتقادی پذیرفت و با آیات قرآن بر آن استدلال کرد
اهل حدیث، به عقل و خرد توجهی نداشتند و برای هر اصلی از اصول عقاید، به دنبال دلیل شرعی بودند. در مقابل آنها، معتزله به عقل بهای بیشتری می‌دادند و حتی گاهی ادله شرعی را که مخالف عقل هم نبود تأویل می‌کردند، ولی شیخ اشعری در عین اعتماد به [[کتاب خدا|کتاب]] و [[سنت]]، به عقل هم اعتماد کرد و در این زمینه رساله حاضر را نگاشت. او در این رساله، به‌روشنی استدلالات عقلی را به‌عنوان یک عنصر صحیح در مسائل اعتقادی پذیرفت و با آیات قرآن بر آن استدلال کرد
   
   
برخلاف اهل حدیث که روششان عدم تعمق در مسائل اعتقادی و أخذ به ظواهر نقلیات است، نویسنده معتقد است باید در مسائل اعتقادی تعمق و بحث شود و از طریق عقل، مبهمات عقاید رفع گردد. او اهل حدیث را که در اعتقادات راه توقف در پیش می‌گیرند، مذمت کرده و در این رساله می‌گوید: «هرکس که در مسائل اعتقادی توقف کند، مبتدع و ضال خواهد بود»<ref>ر. ک: همان.</ref>. اشعری در رسالۀ حاضر، از [[قیاس]] برای اثبات عقاید خودش استفاده کرده و بارها به این مبنای خود، تصریح می‌کند و آن را در ردیف ادلۀ نقلی و عقلی قرار می‌دهد. برخی معتقدند که رسالۀ حاضر، روشن‌ترین‌ و مستندترین‌ نمونه‌ای است که‌ مى‌توان‌ برای‌ عقل‌گرایى‌ اشعری‌ ارائه‌ کرد. اشعری‌ در این‌ رساله‌ به‌ کسانى‌ که‌ تفکر و تعقل‌ را در الهیات‌ حرام‌ مى‌دانستند، سخت‌ تاخته‌ و استدلال‌های‌ گوناگونى‌ برای‌ باطل‌ ساختن‌ عقایدی‌ از این‌ دست‌ مطرح‌ کرده‌ است‌<ref>پاکتچی، احمد، ج8، ص736.</ref>.  
برخلاف اهل حدیث که روششان عدم تعمق در مسائل اعتقادی و أخذ به ظواهر نقلیات است، نویسنده معتقد است باید در مسائل اعتقادی تعمق و بحث شود و از طریق عقل، مبهمات عقاید رفع گردد. او اهل حدیث را که در اعتقادات راه توقف در پیش می‌گیرند، مذمت کرده و در این رساله می‌گوید: «هرکس که در مسائل اعتقادی توقف کند، مبتدع و ضال خواهد بود»<ref>ر. ک: همان.</ref>. اشعری در رسالۀ حاضر، از [[قیاس]] برای اثبات عقاید خودش استفاده کرده و بارها به این مبنای خود، تصریح می‌کند و آن را در ردیف ادلۀ نقلی و عقلی قرار می‌دهد. برخی معتقدند که رسالۀ حاضر، روشن‌ترین‌ و مستندترین‌ نمونه‌ای است که‌ مى‌توان‌ برای‌ عقل‌گرایى‌ اشعری‌ ارائه‌ کرد. اشعری‌ در این‌ رساله‌ به‌ کسانى‌ که‌ تفکر و تعقل‌ را در الهیات‌ حرام‌ مى‌دانستند، سخت‌ تاخته‌ و استدلال‌های‌ گوناگونى‌ برای‌ باطل‌ ساختن‌ عقایدی‌ از این‌ دست‌ مطرح‌ کرده‌ است‌<ref>پاکتچی، احمد، ج8، ص736.</ref>.
 
== وضعیت کتاب ==
== وضعیت کتاب ==
کتاب، فاقد هرگونه فهرست و پاورقی می‌باشد.  
کتاب، فاقد هرگونه فهرست و پاورقی می‌باشد.
 
== پانویس ==
{{پانویس}}
 
== منابع ==
== منابع ==
# مقدمه و متن کتاب.
{{منابع}}
# پاکتچی، احمد، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1377.
* مقدمه و متن کتاب.
# سعادتی، قادر، «مبانی و منهج اشاعره در عقائد»، پایگاه تخصصی وهابیت‌پژوهی و جریان‌های سلفی،  
* پاکتچی، احمد، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1377.
<references />
* سعادتی، قادر، «مبانی و منهج اشاعره در عقائد»، پایگاه تخصصی وهابیت‌پژوهی و جریان‌های سلفی،  
{{پایان منابع}}


[[رده:کتاب‌ها]]
[[رده:کتاب‌ها]]
[[رده:کتاب‌های اهل سنت]]
[[رده:کتاب‌های اهل سنت]]