نقش انقلاب اسلامی در بیداری و وحدت مسلمانان (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

</div>

'''نقش انقلاب اسلامی در بیداری و وحدت مسلمانان''' عنوان مقاله‌ای از بخش اندیشه [[اندیشه تقریب (فصلنامه)|فصلنامه اندیشه تقریب]] در شماره پنجم می‌باشد که به قلم سید مهدی بزرگی <ref>کارشناس ارشد روابط بین‌الملل</ref> و به اهتمام [[مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]] تدوین و منتشر شده است. این مقاله در فصل زمستان سال 1384 منتشر شده است.</div>

جهان اسلام با آن همه سابقه درخشان خود، امروزه درون خود با مشکلات گوناگونى مواجه است. کشورهاى قدرتمند و استعمارگر که دوام و بقاى خود در از بین بردن اسلام و ضعیف نگهداشتن مسلمانان مى‌بینند، به ترفندهاى گوناگونى براى جلوگیرى از وحدت مسلمانان و ایجاد تفرقه دست مى‌زنند. در چنین وضعى بر تمام مسلمانان و کشورهاى اسلامى فرض است که با محوریت اسلام به مقابله با چنین اهداف شوم استکبارى برخیزند. این مهم در ایران با پیروزى انقلاب اسلامى و راهبرد وحدت اسلامى به وسیله امام خمینى(قدس سره) به منصه ظهور رسید.<br>

نوشته حاضر، نقش انقلاب اسلامى ایران را در بیدارى و وحدت مسلمانان جهان بررسى مى‌کند و راهبرد این انقلاب را درباره هماهنگى سیاست داخلى و خارجى، توجه به اصول مشترک مذاهب اسلامى و دور از سیاست‌هاى تفرقه انداز و تأثیر آن در برقرارى روابط دیپلماتیک مورد اشاره قرار داده و پس از آن، علل تفرقه بین مسلمانان و اسباب تحقق وحدت اسلامى از دیدگاه امام خمینى را بررسى کرده و اقدام‌هاى جمهورى اسلامى ایران در تحقق این امر از برگزارى کنفرانس‌هاى بین‌المللى و تأسیس مجمع جهانى تقریب مذاهب اسلامى را تجزیه و تحلیل کرده است.<br>

در عصر حاضر، بلوک‌هاى قدرت در عرصه روابط بین‌الملل فعال هستند؛ اما کشورهاى اسلامى که روزى داراى عظمت و ابهت خاصى در جهان بودند، اکنون با مشکلات داخلى گوناگونى مواجهند. کشورهاى قدرتمند اکنون براى حفظ انسجام و دوام بقاى خود به دشمن تراشى‌هاى گوناگون روى آورده، و در این راه، به سوى اسلام نشانه رفته‌اند. دشمنان اسلام براى از بین بردن توانایى‌هاى مسلمانان به ترفندهاى مختلفى دست مى‌زنند که از جمله مى‌توان به تلاش براى جلوگیرى از وحدت مسلمانان و ایجاد تفرقه بین آنها اشاره کرد.<br>

در چنین وضعى مسلمانان جهان مى‌توانند با تجمع حول محور اسلام، اهداف شوم استکبار جهانى را با شکست مواجه سازند. این تفکر در ایران با پیروزى انقلاب اسلامى به حیطه عمل راه یافته است و تلاش براى این است تا با گذشت زمان تعداد بیشترى از مسلمانان در زیر لواى اسلام گردهم آیند. در این جهت راهبرد وحدت بین مسلمانان مطرح مى‌شود.<br>

مقاله حاضر کارى جهت بررسى و تبیین نقش انقلاب اسلامى ایران در بیدارى و وحدت مسلمانان جهان است که از طریق پاسخگویى به پرسش‌هاى گوناگون این هدف را پوشش خواهد داد. از جمله این پرسش‌ها مى‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: انقلاب اسلامى ایران به چه دلیلى و در چه وضعى به وقوع پیوست؟ آثار انقلاب اسلامى براى دیگر جوامع مسلمان چیست؟ وحدت و اخوت اسلامى چگونه تعریف مى‌شوند؟ اصول اساسى تحقق این اصل کدامند؟ نظر بنیان‌گذار کبیر انقلاب اسلامى حضرت امام خمینى(رحمةالله) در مورد علل تفرقه بین مسلمانان و راه حل‌هاى رفع این مشکل چیست؟ و سرانجام این‌که جمهورى اسلامى ایران براى نیل به این هدف چه اقدام‌هایى انجام داده است؟<br>

رهبران، عالمان و اندیشه‌وران اسلامى که به طور معمول مواضع و تصمیم‌هاى آنها عکس‌العمل‌هاى محسوس و مؤثرى میان یکایک مردم مسلمان به جاى مى‌نهد، نقش مهمى در بیدارى و آگاهى افکار عمومى از بایدها و نبایدهاى مذهبى ایفا مى‌کنند. این نقش با توجه به مقام معنوى آنها، هم میان شیعیان و هم میان اهل تسنن اهمیت خاصى دارد و کارایى و تأثیر قابل توجهى در ایجاد تفاهم، همکارى و تقریب مذاهب اسلامى خواهد داشت؛ بنابراین، نخستین گام در جهت تحقق این مهم متوجه اندیشه‌وران و عالمان اسلامى است که هدایت عامه مردم را به عهده دارند. بدون توجه این قشر متنفذ، راهبرد وحدت اسلامى عملى نخواهد بود و با همت و مساعى عالمان و متفکران همه مذاهب اسلامى سیاست‌هاى شوم حکومت‌هاى گذشته از پیکره مذاهب اسلامى زدوده، و حقایق هر مذهب آن گونه که هست، به مسلمانان نمایان مى‌شود و در نتیجه بسیارى از تعصب‌هاى مذهبى از بین مى‌روند. این امر با تدوین کتاب‌هاى تقریبى و وحدت‌گرایانه، تدریس، خطابه و نیز صدور فتاواى سرنوشت‌ساز مى‌تواند تحقق یابد. در این میان آنچه توجه و اهتمام بیشتر مراجع، عالمان و فقیهان اسلامى را مى‌طلبد، کنترل و آگاه کردن مبلغان اسلامى از آثار سوء و زیانبار طرح مطالب و موضوعاتى است که به وحدت و یک‌پارچگی اسلام خدشه وارد مى‌کند؛ زیرا نشر عقاید و افکارى که پایه و اساس صحیح نداشته، بر مدارک و اسناد محکم استوار نباشد، نه تنها سبب بدبینى و گمراهى عده‌اى از مردم مى‌شود، بلکه باعث خواهد شد تا تمام تلاش‌ها و تصمیم‌هایى که در سیاست خارجى جهت تحقق وحدت و یک‌پارچگی جهان اسلام مبذول مى‌شود، یک‌باره بى‌اثر و خنثا شوند.<br>

از اصول دیگر راهبرد وحدت اسلامى، یگانگى و همخوانى سیاست داخلى با سیاست خارجى و برعکس است. با توجه به نقش و تأثیر اوضاع داخلى در تصمیم‌گیرى‌هاى سیاست خارجى در صورت عدم توجه سیاستگذاران به حقایق موجود در داخل کشور چه بسا زمینه‌هاى تناقض‌گویى، تضاد و از دست دادن حیثیت نفوذ و قدرت خود را در صحنه بین‌المللى فراهم آورند. در مورد راهبرد وحدت اسلامى قبل از طرح و اجراى آن در عرصه روابط بین‌الملل باید عناصر گوناگون نظام سیاسى در مورد طرح و چگونگى اجراى این راهبرد، به اجماع داخلى برسند. به عبارت دیگر، تفکر تقریب و اندیشه وحدت اسلامى براى کارگزاران، اندیشه‌وران و محافل و نهادهاى داخلى باید به یک باور تبدیل شود و در تمام اقدام‌ها و برنامه‌ها مورد لحاظ قرار گیرد. در صورتى که دولتى در سیاست خارجى خود، مروج و مبلغ وحدت و تقریب مذاهب اسلامى باشد ولى میان یکایک مردم و افکار عمومى پشتوانه محکمى براى جامه عمل پوشاندن به این تفکر نداشته باشد، در اجراى آن با بن بست روبه‌رو خواهد شد.<br>

از اصول بسیار مهم راهبرد وحدت اسلامى، به ویژه در مجامع و گردهمایى‌هایى که در آن پیروان مذاهب گوناگون اسلامى حضور دارند، توجه به اصول مورد اشتراک و اتفاق همه مذاهب اسلامى است؛ از جمله این‌که همه مسلمانان خداى واحدى را مى‌پرستند؛ کتاب آسمانى آنها قرآن کریم است؛ همه به سوى یک قبله نماز به پا مى‌دارند؛ حضرت محمد(صلى‌الله‌علیه‌وآله) پیامبر تمام مسلمانان است و حج، روزه، امر به معروف و نهى از منکر و جهاد در راه خدا و بسیارى از احکام دیگر نیز در تمام فرقه‌هاى اسلامى مجرى هستند؛ بنابراین، تأکید و توجه بر اصول اساسى دین مبین اسلام که هر فرد را در حوزه خود مسلمان معرفى مى‌کند، از اصول بسیار مهم راهبرد وحدت اسلامى به شمار مى‌آید.<br>

باید مدنظر داشت که هر یک از مذاهب اسلامى داراى مبانى فقهى خاص خود هستند که در پرتو تلاش عالمان و فقیهان هر فرقه و از طریق استنباط از مهم‌ترین منابع اسلامى یعنى قرآن و سنت پیامبر(صلى‌الله‌علیه‌وآله) براى پیروان آنها ارائه شده است. عمل به این احکام و دستورها از سوى پیروان هر یک از مذاهب مورد احترام است؛ زیرا در نتیجه فهم و ادراک عالمان و فقیهان از اسلام بوده است؛ بنابراین، تسامح و خویشتن دارى و احترام متقابل به عقاید و احکام مذاهب اسلامى و چه بسا پیروى از فقیه به صورت عمل پسندیده اسلامى، براى جلوگیرى از هرگونه درگیرى و جدال که باعث خدشه دار شدن کیان اسلام و در خطر افتادن آن مى‌شود، از طرف فقیهان و عالمان توصیه شده است.<br>

همگام با تساهل و تسامح، دورى از سیاست‌هاى تفرقه برانگیز دشمنان اسلام که به طور معمول با استفاده از ابزارها و شیوه‌هاى گوناگون در صدد ایجاد بدبینى، سوء‌ظن و انحراف اذهان مردم مسلمان صورت مى‌گیرد، از اصول بسیار ضرور براى رسیدن به وحدت اسلامى است. دراین‌باره به آراى دو تن از اندیشه‌وران بزرگ معاصر جهان اسلام اشاره مى‌شود.<br>

«... باید همواره متذکر این حقیقت بود که اختلاف دو طایفه در فروع است و در اصول دین با هم اختلافى ندارند و حتى در فروع ضروریه دین مانند نماز، روزه، حج، جهاد، و غیر آنها متنفذ مى‌باشد و همگى قرآن و کعبه را یکى مى‌دانند. خوشبختانه دنیاى اسلام کم کم به این حقیقت پى مى‌برد و تأیید فکر تقریب بین مذاهب اسلامى از طرف مراجع شیعه براى همین منظور بود و شیخ بزرگوار «الازهر» نیز این حقیقت را با کمال صراحت لهجه بیان نمود و اتفاق کامل دینى شیعه و سنى را به همه جهانیان اعلام نمود... باید هم مناقشه علمى شیعه در سطح عالى، همواره ادامه یابد تا تاریکى‌ها روشن و حقایق براى عموم کشف گردد و این امر ربطى به تعصب ورزى و حمله و نشر اکاذیب ندارد»<ref>بى‌آزار شیرازى، رسالت انقلاب اسلامى ایران در توحید کلمه، 1370، ص30و31.</ref><br>

«آنچه بر سر مسلمین آمد که شوکت آنها را گرفت، همین اختلاف‌هاى فرقه‌اى است. بدون شک نیاز مسلمین به وحدت و اتفاق از برترین نیازها است و درد اساسى جهان اسلام، همین کینه‌هاى کهنه میان مردم مسلمان است. دشمن همواره از این استفاده مى‌کند».<ref>ویژه نامه تقریب 1، 1369، ص 82.</ref>

نفع مشترک و تلاش براى حصول آن یکى از مهم‌ترین عوامل برقرارى رابطه بین کشورها است و کشورها براى تأمین منافع خود از ابزارها و تاکتیک‌هاى گوناگون بهره مى‌جویند. راهبرد وحدت اسلامى یکى از مهم‌ترین عواملى است که مى‌تواند به برقرارى و تعمیق روابط میان کشورهاى اسلامى تبدیل شود. در عین حال در اجراى این راهبرد، سفیران کشورهاى اسلامى باید چند نکته را مد نظر قرار دهند: درک درست از راهبرد وحدت اسلامى و اولویت دادن به آن، شناخت کافى و صحیح از فرقه‌هاى گوناگون مذاهب اسلامى، عدم تأکید بر موارد اختلاف بین مذاهب اسلامى، هماهنگى و یگانگى در سطوح مختلف دیپلماسى در مورد چگونگى تبیین و اجراى راهبرد وحدت اسلامى. همچنین باید متذکر شد که دیگر مشترکات بسیار قوى بین مسلمانان به گسترش روابط بین‌الملل اسلامى (بدون چشمداشت صرف به منافع مادى) کمک مضاعف به عمل آورد؛ براى مثال، اهتمام به امور مسلمانان و کمک به مسلمان از نظر شرع مبین اسلام فرض است.<br>

منظور از وحدت و اخوت اسلامى، وحدت و برادرى است که در قرآن مجید، سیره نبوى و احادیث آمده که این جا کیفیت و مبانى وحدت و اخوت اسلامى را با استفاده از همین منابع بیان مى‌کنیم.<br>

قرآن، اساس و بنیان موجودیت نظام سیاسى در اسلام است که با بیان چگونگى سرنوشت اقوام و ملت‌هاى گذشته و با تأکید بر رمز سعادت و شقاوت آنان، انسان را مسؤول حیات سیاسى، اجتماعى و اقتصادى خویش در جهان معرفى، و شالوده وحدت و همبستگى را نه تنها در اسلام، بلکه در تمام ادیان توحیدى، عنصر بقا و هستى آنها قلمداد مى‌کند. دیدگاه قرآن در مورد وحدت به سه دسته تقسیم مى‌شود:<br>

از نظر قرآن، تفاوت‌هاى شکلى در زبان و رنگ و آفرینش انسان‌ها به صورت شعوب و قبایل مختلف براى شناسایى بهتر یک‌دیگر است و یگانه ملاک تقرب به خدا تقواى بیشتر است؛ بنابراین، رجحان یک دسته بر دیگرى مقبول نیست؛ بنابراین، با توجه به این مضمون باید راه صحیح وحدت را برگزید و پیمود.<br>

با توجه به این‌که منشأ همه ادیان توحیدى منبع سرشار وحى است، طبیعى است که احکام و مقررات این ادیان براى رستگارى انسان‌ها اشتراک و وحدت داشته باشد. از جمله این اصول مى‌توان به اعتقاد به وحدانیت خدا و تقرب به پروردگار با انجام عمل صالح و تسلیم در برابر او اشاره کرد. <br>

قرآن کریم ضمن آن که انسان را خلیفه خدا در زمین معرفى مى‌کند، مسلمانان را به سوى همبستگى و الفت و برادرى مى‌خواند و آنها را امت واحده خطاب مى‌کند. اسلام هیچ فرق و برترى از نظر رنگ، جنس و سرزمین براى انسان‌ها قائل نیست. همه انسان‌ها از یک پدر و مادر یعنى حضرت آدم و حوا زاده شده‌اند و همه انسان‌ها به رغم مقاومت‌هاى ظاهرى از نظر اقلیم و نژاد به لحاظ فطرت داراى وحدت هستند و همه طبایع انسانى از یک اصل واحد سرچشمه مى‌گیرد. قرآن مى‌فرماید:<br>

خداوند شما را از یک جان آفرید و از آن جفت او را خلق کرد و از آن دو تن خلقى بسیار در اطراف عالم از مرد و زن برانگیخت. <ref>(نساء(4): 1).</ref><br>

در آیات دیگر نیز امة واحده وارد شده، و این خود دلیل بر یک‌پارچگی انسان‌ها و عدم برترى‌هاى مادى و دنیایى است؛ بنابراین، به جاى «ملت» «امت» به کار رفته است: «این است امت که امت واحده است. من نیز پروردگارتان هستم؛ پس من را عبادت کنید»(انبیاء(21):92). خداوند مسلمانان را خطاب مى‌کند که شما امت واحدى هستید. براساس این اعتقاد هر مسلمانى موظف است وحدت و یک‌پارچگی امت اسلامى را حفظ کند. رمز دستیابى به آن وحدت، چنگ زدن به ریسمان الاهى، دورى از اختلاف‌ها و نیز تألیف و ایجاد اخوت و همبستگى است. همگى به رشته دین خدا چنگ زده، به راه‌هاى متفرق نروید، و به یاد آرید این نعمت‌هاى بزرگ خدا را که شما با هم دشمن بودید. خدا در دل‌هاى شما الفت و مهربانى انداخت و به لطف خداوند همه برادر دینى یک‌دیگر شدید. در صورتى که در پرتگاه آتش بودید، خدا شما را نجات داد. <ref>(آل‌عمران(3):103)</ref>؛ بنابراین، مسلمان‌ها یک امتند و این از ضروریات اسلام است. معناى یک امت بودن این است که باید وحدت را بین خودشان حفظ کنند. منظور از وحدت این نیست که مسلمانان در یک صف بایستند؛ بلکه وحدت در تشبث به یک منبع واحد است. تفاسیر گوناگونى از «حبل الله» ارائه شده است: «قرآن، احکام و مقررات دین اسلام و در بعضى از روایات شیعه از ولایت نام برده شده است. حقیقت این است که مسلمان‌ها باید به یک اصولى متشبث شوند که مورد قبول و اتفاق همه فرق اسلامى نیز باشد و آن عبارت است از اصل توحید، اصل نبوت و اصل معاد».<ref>استاد محمد واعظ زاده خراسانى، وحدت اسلامى، مجمع جهانى تقریب مذاهب اسلامى، 1371، ص 2.</ref><br>

بیان و رفتار حضرت رسول اکرم(صلى‌الله‌علیه‌وآله) در مورد برادرى بین مسلمانان که در طول 23 سال ابلاغ رسالت الاهى براى آن کوشش وافر مى‌کرد، اهمیت موضوع و وظیفه مسلمانان در نزدیک شدن هر چه بیشتر به یک‌دیگر را نشان مى‌دهد. اخوت اسلامى عنصر ایجاد امت واحده، و امت واحده، اساسى‌ترین پایه نظام سیاسى اسلامى است. پیامبر اکرم(صلى‌الله‌علیه‌وآله) براى آن که اسلام تازه متولد شده را در برابر خطرها و تهدیدها و توطئه‌هاى تفرقه‌افکنانه دشمن بیمه کند، در نخستین روزهاى هجرت در مدینه با ایجاد «پیمان مواخات» بین مسلمانان، گامى مهم و سرنوشت‌ساز را براى ایجاد حکومت اسلامى و نیز نظام سیاسى اسلام در آینده نزدیک برداشت و در پرتو برکات پربار آن نه تنها اسلام را از اساس بر پایه محکمى بنا نهاد، بلکه با تأکیدها و راهنماى‌هاى بعدى خویش، سیاست داخلى حکومت اسلامى را بر مبناى وحدت و اخوت اسلامى قرار داد و بدین ترتیب، از ایجاد هر گونه اختلاف و تفرقه بین مسلمانان جلوگیرى کرد. در مورد برادرى بین مسلمانان چه حدیثى گویاتر از این‌که در شرع اسلام آمده است: «اِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ».<br>

ایجاد اخوت اسلامى در جامعه نوپاى اسلامى آثار ارزشمندى را به همراه داشت که از جمله آنها به موارد ذیل مى‌توان اشاره کرد:<br>

1. اخوت اسلامى محور اصلى سیاست داخلى پیامبر(صلى‌الله‌علیه‌وآله) قرار گرفت.<br>

6. اخوت اسلامى به صورت راهبردى پایدار در سیاست خارجى پیامبر اکرم(صلى‌الله‌علیه‌وآله) تحت عنوان وحدت اسلامى که حتى گروه‌هاى غیر مسلمان را در بر مى‌گرفت، مطرح شد که در اثر آن عقد قراردادهاى ذمه با غیرمسلمانان نقش مهمى در تألیف قلوب داشت.<br>

انقلاب اسلامى ایران با پیروزى بر رژیم ستمشاهى پهلوى، به رهبرى امام خمینى(رحمةالله) یکى از پایه‌هاى مهم سیاست داخلى و خارجى خود را بر وحدت اسلامى قرار داد. دفاع از مسلمانان جهان به صورت یکى از اصول سیاست خارجى جمهورى اسلامى ایران در قانون اساسى کشورمان آمده است. زمان رژیم طاغوت نه تنها هیچ‌گونه توجه مثبتى به مذاهب اسلامى معطوف نمى‌شد، بلکه رژیم شاه به همراه توطئه‌هاى استکبار جهانى براى نیل به اهداف پلید خود در ایجاد تفرقه و ستیز بین مسلمانان شیعه و سنى مى‌کوشید.<br>

ایران با چند کشور مسلمان سنى همسایه است و طبیعى است که وضیعت مردم مسلمان سنى مورد توجه کشورهاى مجاور و حتى ملل اسلامى دیگر قرار داشته باشد؛ پس مدارا با این افراد جهت جلوگیرى از بروز تنش با کشورهاى دیگر بسیار ضرورت دارد. جمعیت‌هاى سنى مذهب ایران نیز اکثراً در حواشى مرزهاى جمهورى ایران سکنا گزیده‌اند که در صورت بروز یک بحران به دلیل امکان ارتباط با خارج، کنترل آن بسیار سخت خواهد بود و این بر اهمیت جلب رضاى این مردم جهت حفظ یک‌پارچگی ایران مى‌افزاید.<br>

به هر حال، وضعیت اسفبار اقلیت‌هاى مذهبى مسلمان در ایران، این باور را در ذهن آنها جاى داده بود که مناطق آنها فراموش شده و از برنامه خدمات رسانى دولت حذف شده‌اند؛ در حالى که سرمایه گذارى در این منطقه مى‌توانست چهره منطقه را به دلیل برخوردارى از منابع سرشار طبیعى دگرگون سازد و مردم آن جا نیز به سان دیگر نقاط ایران از حقوق و امکانات موجود بهره‌مند شوند. این وضع در دوران ستمشاهى ادامه داشت تا این‌که خداوند متعالى مقرر فرمود به دست ملت غیور ایران دوران سیاه و ذلت‌بار حکومت جابرانه طاغوت به پایان رسد.<br>

طلوع فجر انقلاب اسلامى به رهبرى حضرت امام خمینى(رحمةالله) پرچمدار نهضت اسلامى و بزرگ منادى وحدت و تقریب مذاهب اسلامى، باعث شد تا نور امیدى سرشار از تفاهم و یک‌پارچگی و برادرى و انسانیت در قلب مشتاقانش جلوه‌گر شود. حضرت امام خمینى(رحمةالله) با اطلاع کامل و دقیق از گذشته تاریخ جهان و ایران و با توجه به آنچه نقشه‌هاى رنگارنگ و پلید قدرت‌هاى سلطه‌گر بر سر این مرز و بوم آورده‌اند، به محض ورود به ایران، در دوازدهم بهمن ماه سال 1357 در نخستین سخنرانى که در بهشت زهرا ایراد فرمود، ملت مسلمان ایران را به وحدت کلمه و دورى از تفرقه و جدایى فراخواند. اکنون به بررسى علل تفرقه و وحدت اسلامى از دیدگاه آن امام راحل مى‌پردازیم.<br>

حضرت امام خمینى(رحمةالله) از بدو پیروزى انقلاب، امت اسلامى ایران را بارها به هوشیارى در برابر توطئه‌هاى مرموزانه دشمن، براى ضربه زدن به پیکر نوپاى انقلاب اسلامى دعوت مى‌کرد؛ از جمله «الآن اجتماعاتى هست که به اسم شیعه و سنى بنابر ایجاد اختلاف دارند؛ همان‌طور که وابستگان به قدرت بزرگ آمریکا در طائف این مسأله را طرح کردند و براى خدمتگزارى به شوروى است. نقشه اختلاف بین برادران را ریختند و به دنبال آن، در کشور خودمان هم اشخاصى دارند همان نقشه را پیاده مى‌کنند، غافل از آن که اگر خداى نخواسته این قدرت‌هاى بزرگ در ایران برگردند، نه اسلام مى‌ماند و نه اهل تسننى و نه اهل تشیعى باقى مى‌گذارند. <ref>صحیفه نور، ج 14، ص 181، مورخ.</ref><br>

امام(رحمةالله) در سخنان خود، نقشه‌هاى تفرقه‌افکنانه از سوى قدرت‌هاى بزرگ را نه تنها مخصوص ایران، بلکه طرح و توطئه بین‌المللى براى تمام کشورهاى اسلامى عنوان مى‌کند و از مسلمانان مى‌خواهد که در برابر این توطئه به مقابله برخیزند: «برادران اهل سنت در کشورهاى اسلامى بدانند که عمال وابسته به قدرت‌هاى شیطانى بزرگ خیرخواه اسلام و مسلمین نیستند و لازم است مسلمانان از آنان تبرى کنند و به تبلیغات نفاق افکنانه آنان گوش فراندهند».<ref>صحیفه نور، ج 13، ص 81، 21/6/1359.</ref><br>

حضرت امام خمینى(رحمةالله) تبلیغات گسترده دشمنان را براى تفرقه و جدایى بین مسلمانان مهم‌ترین خطر براى اسلام معرفى مى‌کند: «از ملى گرایى خطرناک‌تر و غم انگیزتر، ایجاد اختلاف بین اهل سنت و جماعت با شیعیان است، و القاى تبلیغات فتنه انگیز و دشمنى ساز بین برادران اسلامى است و الحمدالله در انقلاب اسلامى هیچ اختلافى بین این دو طایفه وجود ندارد و همه با دوستى و اخوت در کنار هم زندگى مى‌کنند».<ref>صحیفه نور، ج 13، ص 82.</ref><br>

امام در برابر این توطئه همگانى و بین‌المللى قدرت‌هاى سلطه‌گر مى‌فرماید: «امروز روزى است که تمام طوایف مسلمین مقابل هستند با قدرت‌هاى شیطانى که اساس اسلام را مى‌خواهند از بین ببرند. امروز روزى است که همه به دستور اسلام، به دستور قرآن با هم متحد باشند و تنازع نکنند».<ref>صحیفه نور، ج 13، ص 102.</ref><br>

یکى از علل از بین رفتن مجد و عظمت مسلمانان و پدید آمدن تفرقه و مشکلات گوناگون میان آنها، دورى از اسلام و فرمان‌هاى قرآن کریم است.<br>

مشکل عمده مسلمانان جهان دورى از اسلام و قرآن است و اگر مسلمانان به جهت امرى که خداى تبارک و تعالى فرموده است (وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللّهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا). اگر به همین یک امر و نهى عمل مى‌کردند، تمام مشکلاتشان (مشکلات سیاسى، اجتماعى و اقتصادیشان) رفع مى‌شد و هیچ قدرتى نمى‌توانست با آن مقابله کند. <ref>صحیفه نور، ج 7، ص 176، مورخ 1/4/58.</ref><br>

امام در مورد آلت دست قرار گرفتن قرآن به وسیله قدرت‌هاى شیطانى و طاغوتى و مهجوریت آن بین مسلمانان در وصیت نامه سیاسى ـ الاهى خود یاد‌آور مى‌شود که «... و کار به جایى رسید که نقش قرآن به دست حکومت‌هاى جائر و آخوندهاى خبیث بدتر از طاغوتیان وسیله‌اى براى رشد و فساد و توجیه ستمگران و معاندان حق تعالى شد و مع الأسف به دست دشمنان توطئه گر و دوستان جاهل قرآن، این کتاب سرنوشت‌ساز نقشى جز در گورستان‌ها و مجالس مردگان نداشت و ندارد؛ حال آن که باید وسیله جمع مسلمانان و بشریت و کتاب زندگى آنها باشد، وسیله تفرقه و اختلافات گردید یا به کلى از صحنه خارج شد».<ref>وصیت نامه سیاسى، الاهى حضرت امام خمینى(رحمةالله).</ref><br>

رهبر کبیر انقلاب، در مورد این‌که چرا و چگونه در اسلام مذاهب گوناگونى پدید آمدند و این‌که عقیده و استنباط هر یک مورد احترام است نمى‌تواند باعث اختلاف بین مسلمانان باشد، مى‌فرماید: «یک دسته از مسلمانان شیعه هستند و یک دسته از مسلمانان «سنّى»، یک دسته «حنفى» و دسته‌اى «حنبلى» و دسته‌اى «اخبارى» هستند. اصلا طرح این معنا از اول درست نبود. در یک جامعه‌اى که همه مى‌خواهند به اسلام خدمت کنند و براى اسلام باشند، این مسائل نباید طرح شود. ما همه برادر هستیم و با هم هستیم. تنها علماى شما یک دسته فتوا به یک چیز دادند و شما تقلید از علماى خود کردید و شدید «حنفى»، یک دسته فتواى «شافعى» را عمل کردند و یک دسته دیگر فتواى حضرت امام صادق(علیه‌السلام) را عمل کردند، این‌ها شدند شیعه. این به دلیل اختلاف نیست. ما نباید با هم اختلاف و یا تضادى داشته باشیم. ما همه با هم برادریم. برادران شیعه و سنى از هر اختلافى احتراز کنند. امروز اختلاف بین ما تنها به نفع آنهایى است که نه به مذهب شیعه اعتقاد دارند و نه به مذهب «حنفى» و یا سایر فرق آنها مى‌خواهند نه این باشد نه آن».<ref>صحیفه نور، ج 12، ص 259، 31/4/59.</ref><br>

امام در تمام مراحل انقلاب اسلامى، ملت مسلمان ایران را به هوشیارى در برابر هرگونه خطر و تهدید داخلى و خارجى ترغیب مى‌کرد. در مورد حرکات مرموزانه ایادى استکبار جهانى و نیز بازماندگان فاسد رژیم طاغوت که در صدد ایجاد اختلاف در مناطق سنى‌نشین هستند، چنین هشدار مى‌دهد: «برادران اهل سنت، برادران اهل تشیع، توجه داشته باشید، ریشه‌هاى فسادى که شماها را در طول تاریخ تحت فشار ظالمانه و زیر چکمه‌هاى دژخیمان خودشان خرد کردند، الان از بین شما به حمدالله رفته و مى‌روند. این‌ها در صددند با اسم‌هاى مختلف شماها را به جان هم بیندازند و نتیجه بگیرند... . من هشدار مى‌دهم به بعضى اشخاص که در صدد مفسده هستند که ما آنها را مى‌شناسیم؛ لکن مى‌خواهیم که خودشان به اسلام توجه کنند و به اسلام خیانت نکنند. اگر شماها در داخل به اسم تشیع و تسنن بخواهید اختلاف ایجاد کنید، تکلیف براى ما پیدا خواهد شد و ممکن است خداى نخواسته آنهایى که مى‌خواهند با مفسده جویى بین برادرها اختلاف بیندازند، ما آنها را مى‌شناسیم به برادران اهل سنت و به برادران اهل تشیع و به همه ملت معرفى مى‌کنیم.<ref>رساله نوین، مسائل سیاسى و حقوقى، پیشین، ص 146.</ref><br>

بر اساس فرمان‌هاى قرآن همواره تأکید امام بر ضرورت وحدت بود و آن را به صورت وظیفه شرعى مطرح مى‌کرد: «قرآن کریم که به ما دستور داده و به مسلمین دستور وحدت داده براى یکسال و ده سال و صد سال نیست؛ براى سرتاسر عالم است. در سرتاسر تاریخ و ما محتاج به این هستیم که عملا وحدت را محقق بکنیم.<ref>صحیفه نور، ج 19، ص 250، 9/9/64.</ref><br>

حضرت امام درباره دستور صریح قرآن مى‌فرماید: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ، این آیه را همه ملاحظه کنید. همه اعتصام به حبل الله بکنید. همه برادر باشید. برادر باشید. تا در بهشت هم که اخوان بر آن سریرى که هستید در مقابل هم برادر باشید».<ref>صحیفه نور، ج 15، ص 281، 20/10/60.</ref>

امام یکى از مهم‌ترین اسباب ایجاد وحدت بین مسلمانان را تشکیل حکومت مى‌داند: «تشکیل حکومت براى حفظ نظام و وحدت مسلمین است؛ چنان که حضرت زهرا(علیها السلام) در خطبه خود مى‌فرماید: امامت براى حفظ نظام و تبدیل افتراق مسلمین به اتحاد است».<ref>ولایت فقیه، ص 42.</ref><br>

امت واحد از نظر امام که متشکل از همه اقوام و نژادها و ملیت‌ها باشد، هدف اسلام براى مقابله با دشمنان است: «... اسلام آمده تا تمام ملل دنیا را عرب را عجم را ترک را فارس را همه را با هم متحد کند و یک امت بزرگ به نام امت اسلام در دنیا برقرار کند تا کسانى که مى‌خواهند سلطه‌اى بر این دولت‌هاى اسلامى و مراکز اسلام پیدا کنند، به واسطه اجتماع بزرگى که مسلمین از هر طایفه هستند، نتوانند.<ref>رساله نوین، مسائل سیاسى و حقوقى، امام خمینى4، ص 139.</ref><br>

حضرت امام در مورد تشکیل حکومت و ارتباط آن با وحدت در کتاب ولایت فقیه مى‌نویسد: «ما براى این‌که وحدت امت اسلامى را تأمین کنیم، براى این‌که وطن اسلامى را از تصرف و نفوذ استعمارگران و دولت‌هاى دست نشانده آنها خارج کنیم، راهى نداریم جز این‌که تشکیل حکومت بدهیم».<ref>ولایت فقیه، ص 41 و 42.</ref><br>

«اخوت و برادرى اسلامى یکى از عوامل ایجاد وحدت و همبستگى اسلام است و موجب خیر و برکت در جامعه مى‌باشند. خداى تبارک و تعالى را شکر گزاریم که همه طوایف ملت ایران، برادران شیعه مذهب و برادران اهل سنت در کنار هم با برادرى براى پیاده کردن احکام اسلام کوشش مى‌کنند. برادران و خواهران من! ما امروز در عصرى واقع هستیم که تمام دنیا، تمام کشورها از اقصا نقاط عالم تا این جا به منزله یک خانه شده‌اند. در سابق چنانچه قضیه‌اى در یک شهر واقع مى‌شد، براى دیگر شهرها هیچ مطرح نبود؛ ولى امروز این طور نیست که اگر ما در این جا با هم اختلافى بکنیم، منحصر به شهرى و یا کشورى مثل کشور ایران باشد؛ بلکه انعکاس آن در تمام کشورهاى دنیا هست و بازتابش در همه جا هست. اسلام احکام اخلاقى اش هم سیاسى است. در قرآن است که مؤمنین با هم برادر هستند. این یک حکم اخلاقى، اجتماعى، سیاسى است. اگر مؤمنین طوایف مختلفه‌اى که در اسلام هستند و همه مؤمن به خدا و پیغمبر اسلام هستند، با هم برادر باشند و همان‌طور که برادر با برادر نظر محبت دارد، همه قشرها با هم نظر محبت داشته باشند علاوه بر این‌که یک اخلاق بزرگ اسلامى است، و نتایج بزرگى دارد، یک حکم اجتماعى بزرگ است و نتایج اجتماعى بزرگى دارد».<ref>بى‌آزار شیرازى، حکیمى، مشعل اتحاد، ص 37و38.</ref><br>

حضرت امام(رحمةالله) در ادامه سخنانشان به وحدت و اخوتى که در پرتو انقلاب شکوهمند اسلامى بین برادران شیعه و سنى در ایران پدید آمده است اشاره مى‌کند و این اخوت را متعلق به همه مؤمنان جهان مى‌داند: «... این برادرى که اکنون در ایران زیاد شده، چه آثار رحمتى دارد و چه انعکاس رحمانیت الاهى در این کشور ایجاد شده است... . این اخوت ایمانى که خداى تبارک و تعالى امر به آن کرده و میان مؤمنین منعقد ساخته، انحصار به مؤمنین یک کشور ندارد. این عقد اخوت بین تمام مؤمنین دنیا است. تمام ممالک اسلام باید با هم مثل برادر باشند و اگر چنانچه ممالک اسلامى با هم مثل برادر باشند و توده‌هایى که در هر کشورى زندگى مى‌کنند، با توده‌هاى کشور دیگر مثل برادر نظر داشته باشند، بر همه قدرت‌هاى عالم سلطه خواهند شد».<ref>همان.</ref><br>

از نظر امام خمینى(رحمةالله) تقیه دو حالت دارد: اول تقیه اضطرارى که در مورد بیم از زیان جانى و مالى و آن چه متعلق به او است، و بیم از ضرر به برادران ایمانى و نیز بیم از ضرر به حوزه اسلام و ترس در ایجاد اختلاف کلمه مسلمانان به کار مى‌رود. دوم تقیه به منظور مدارا کردن براى آنچه مطلوب وحدت مسلمانان با محبت و دوستى و مدارا با اهل سنت است بدون این‌که ترس و بیم در کار باشد. به هر حال تقیه به معناى سازش با ستمکاران و عدم اعلان مبارزه ضد آنها و اختیار سکوت در مقابل آنان نیست.<br>

امام صادق(علیه‌السلام) در خصوص تقیه به منظور مدارا مى‌فرماید: «از عملى که باعث ننگ و عار ما مى‌شود بپرهیزید. مایه سرافرازى ما باشید نه سرافکندگى. در نماز جماعت آنها (برادران اهل سنت) شرکت، و بیمارانشان را عیادت کنید و در مراسم تشیعشان حضور به هم رسانید و مبادا آنان در کارهاى نیک بر شما سبقت گیرند که سزاوار است شما بر آنان پیشى بگیرید. به خدا هیچ چیز محبوب‌تر از تقیه نیست».<ref>امام خمینى(رحمةالله)، الرسائل، 26، روایت 2.</ref><br>

از زمان رحلت حضرت محمد(صلى‌الله‌علیه‌وآله) تا زمان خلافت حضرت امیر(علیه‌السلام) و بعد از آن تا زمان غیبت، امامان و شیعیان بیش از دویست سال تقیه، و در اجراى شؤون اسلامى مثل امور مختلف حج نظیر وقوف یا روز عید فطر مطابق با دستور «امیر الحاج» همانند دیگر مردم رفتار مى‌کردند.<br>

در مورد شرکت و حضور در مراسم نمازگزارى اهل تسنن روایاتى از بزرگان دین و امامان معصوم(علیهم‌السلام) نقل شده که از جمله آنها روایت حضرت امام صادق(علیه‌السلام) بدین مضمون است: کسى که با آنان در صف اول نماز بخواند، مانند کسى است که پشت سر رسول الله(صلى‌الله‌علیه‌وآله) در صف اول نماز بخواند. حضرت امام خمینى(رحمةالله) شرکت در نماز جماعت اهل سنت را به مأمومان توصیه کرده است. بعد از ارتحال حضرت امام، حضرت آیت‌الله خامنه‌اى در نظام جمهورى اسلامى ایران با بر افراشته نگهداشتن پرچم وحدت بین مسلمانان و تقریب مذاهب اسلامى تداوم بخش راه امام شده، و در مقاطع گوناگون با اعلام مواضع و رهنمودهاى خویش بر تحقق وحدت اسلامى و آگاهى از خطرها و توطئه‌هاى استکبار جهانى تأکید فرموده است. مقام معظم رهبرى دعوت به وحدت و تقریب مذاهب اسلامى را امر جهانى مى‌داند.<br>

زمانى که قانون اساسى جمهورى اسلامى از سوى فقیهان و حقوقدانان بررسى و تدوین مى‌شد، یکى از مسائل بسیار مهمى که در گذشته بدان توجه نمى‌شد، در قانون اساسى گنجانده شد و آن به رسمیت شناختن مذاهب چهارگانه اهل تسنن است. مذهب رسمى کشور در قانون اساسى شیعه اثنا عشرى است؛ اما سایر مذاهب اهل تسنن نیز از آزادى رأى عقیده و انجام فرایض دینى خود بهره‌مند شدند. از امور دیگرى که برادران اهل سنت در ایران بعد از پیروزى انقلاب اسلامى از آن بهره‌مند هستند، حق انتخاب نماینده در مجلس شوراى اسلامى است.<br>

از اقدام‌هاى دیگر جمهورى اسلامى، احترام به حقوق و عقاید اهل سنت در مورد اجراى حدود و قوانین شرعى طبق عقاید و اصول مذهب آنها است که این خود گامى بزرگ در ایجاد تفاهم و تقریب مذاهب اسلامى به شمار مى‌رود. از امور دیگرى که مناطق سنى‌نشین ایران بعد از انقلاب اسلامى از آن بهره‌مند شدند، امکان برگزارى آزادانه نماز جمعه به امامت امامان اهل سنت است. همچنین داشتن مساجد مخصوص به خود از دیگر امتیازهایى است که در پرتو جمهورى اسلامى از آن متنعم شده‌اند.<br>

از ابتکارها و مساعى جمهورى اسلامى ایران جهت گستراندن تفکر اتحاد مسلمانان، برگزارى مراسم هفته وحدت است و با متصل کردن دو تاریخ 12 ربیع الاول و 17 ربیع الاول به یک‌دیگر و برگزارى مجالس و محافل متعدد جشن، جماعت شیعه و سنى در آن مراسم شرکت مى‌کنند. حضرت امام(رحمةالله) در این مورد مى‌فرماید: «امیدواریم که خداوند تبارک و تعالى به ملت قهرمان ایران سلامت بدهد و هفته وحدت را واقعاً هفته وحدت درست کند، نه این‌که فقط ما هفته وحدت مى‌گیریم. ما محتاج به وحدت هستیم در سالیان دراز و همیشه».<ref>صحیفه نور، ج19، ص 250، 9/9/64.</ref><br>

این یکى از بزرگ‌ترین اقدام‌ها در راه حفظ وحدت است؛ چنآن که در رژیم طاغوت با برگزارى جشن‌ها و پایکوبى‌ها در روز کشته شدن عمر بن خطاب، به نام عید خلیفه کشان، بزرگ‌ترین ضربه به وحدت مسلمانان زده مى‌شد و زمینه ایجاد تفرقه و اختلاف‌هاى پایدار پدید مى‌آمد که با اتحاد یک روش وحدت بخش و تقریبى بعد از پیروزى انقلاب اسلامى این عامل تفرقه‌افکن کنار گذاشته شد.<br>

زمان رژیم طاغوت بسیارى از مناطق و استان‌هاى کشور در اثر سیاست‌هاى نادرست و استکبارى، در محرومیت‌هاى متعدد آموزشى، رفاهى و بهداشتى به سر مى‌بردند که مناطق سنى‌نشین نیز مشمول این محرومیت‌ها بودند. جهاد سازندگى به دنبال فرمان تاریخى حضرت امام(رحمةالله) در سال 1358 براى سازندگى و آبادانى کشور تأسیس شد و با ایثار و فداکارى جهادگران سخت‌کوش، به محرومیت زدایى از جاى جاى این کشور پهناور کمر همت بست و با وجود مشکلات فراوان و توطئه‌هاى دشمنان و گروهک‌هاى منحرف ضد انقلاب اسلامى توانست خدمات و امکانات آموزشى، رفاهى و بهداشتى را حتى به مناطق محروم اهل سنت نیز برساند. ایجاد راه‌هاى ارتباطى و ساختن جاده‌ها، پل‌ها، بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها، مدارس و بهره‌بردارى از آب آشامیدنى، برق و... به سرعت در این مناطق آغاز شد؛ به طورى که هم‌اکنون بسیارى از روستاها و شهرهاى این مناطق وضعیت به نسبت مناسبى دارند که قابل مقایسه با نیم قرن حکومت رژیم پهلوى نیست.<br>

به دنبال تلاش‌هاى خالصانه جمهورى اسلامى براى تحقق تفاهم و اخوت اسلامى میان برادران اهل سنت و شیعه، قدرت‌هاى شکست خورده و مأیوس استکبارى، با استفاده از سابقه اختلاف‌هاى گذشته و ایجاد القائات بى اساس و تهمت‌هاى ناروا کوشیدند شیعیان و پیروان اهل سنت را در نظر یک‌دیگر خلاف واقع و حقیقت نشان دهند.<br>

آن‌ها کوشیدند شیعیان را در نظر اهل سنت، کسانى معرفى کنند که داراى قرآنى غیر از قرآن موجود هستند. خدا و پیغمبرشان حضرت على(علیه‌السلام) است و حبشان کربلا و نجف؛ امامان را مى‌پرستند و بر خاکشان سجده مى‌کنند. فقط سه نوبت نماز مى‌خوانند و هر عمل صحیحى هم که در برابر اهل سنت انجام مى‌دهند براى تقیه است. <ref>بى آزار شیرازى، مشعل اتحاد، ص 6.</ref><br>

قدرت‌هاى سلطه‌گر غرب با بهره‌بردارى از این القائات تبلیغاتى و نیز با تجهیز گروهک‌هاى خود فروخته ضد انقلاب با ایجاد ترور و وحشت به‌ویژه اوایل انقلاب اسلامى، جوى از ناامنى و ناآرامى در مناطق سنى‌نشین کشور ایجاد کرده بودند که خود مانع بزرگى در ایجاد و ارائه خدمات و امکانات رفاهى، بهداشتى و آموزشى به شمار مى‌رفت؛ البته هرچند مردم پاک سیرت و مسلمان و انقلابى اهل سنت به این تبلیغات دروغین و بى اساس دشمنان اسلام و انقلاب توجه نکردند، سرانجام با تلاش همه‌جانبه فرزندان انقلابى این مرز و بوم جلو تحریکات تفرقه‌افکنانه و ضد وحدت دشمن گرفته، و امنیت و آرامش که یکى از وظایف اصلى نظام مقدس جمهورى اسلامى است، در این مناطق حاکم شد. حضرت امام خمینى(رحمةالله) که یک لحظه نیز از فکر اتحاد و وحدت میان مسلمانان غافل نبود فرمود: «آقایان اهل سنت و علماى شیعه مدت‌ها است که زحمت مى‌کشند تفرقه را کنار بگذارند و کسانى که پیغمبرشان و دین شان یکى است، همراه و برادر باشند؛ لکن افرادى کوشش مى‌کنند که تفرقه ایجاد کنند و شما خوب مى‌دانید که چه کسى از تفرقه سود مى‌برد».<ref>صحیفه نور، ج16، ص 248، 25/5/61).</ref><br>

انقلاب اسلامى ایران همان‌گونه که مسلمانان ایران را به برادرى و تفاهم اسلامى دعوت مى‌کند، تمام مسلمانان را نیز براى تحقق وحدت اسلامى فرا مى‌خواند. در این راه جمهورى اسلامى اساس کار خود را دعوت از عالمان و متفکران سراسر جهان براى بحث و تبادل نظر جهت آگاهى و شناخت بیشتر مذاهب از یک‌دیگر و جلوگیرى از هر گونه فعالیت‌هاى تفرقه‌افکنانه و ضد وحدت قرار داد.<br>

جمهورى اسلامى ایران با برپایى کنفرانس‌هاى متعدد در سطح جهان توانسته است گام‌هاى بزرگى براى گردهمایى و تجمع عالمان اسلامى بردارد و با ایجاد بحث‌هاى مفید و سازنده بیشتر حقایق مکتوم و نیز مشترکات و امور مورد تفاهم مذاهب اسلامى را آشکار سازد و زمینه‌هاى تشکیل امت واحده را پدید آورد.<br>

حضرت آیت‌الله خامنه‌اى در خصوص برگزارى کنفرانس‌ها و گردهمایى‌هاى بزرگ عالمان و متفکران اسلامى مى‌فرماید: «مهم‌ترین مسؤولیت این کنفرانس‌ها و امثال آن، شناسایى مبانى وحدت و رفع آن موانع مى‌باشد. به اعتقاد ما کوچک‌ترین این موانع ذهنیت عامه مردم است که باید اصلاح شود و این امر جز به دست علما، روشنفکران، نویسندگان و کسانى که قدرت هدایت افکار عمومى را دارند، میسر نیست».<ref>ویژه نامه تقریب ـ دبیرخانه کنفرانس وحدت اسلامى ـ 1369 تهران.</ref><br>

مقام معظم رهبرى، با توجه به ضرورت استمرار و تقریب اندیشه نزدیکى و اتحاد بین مسلمانان بر اساس یک طرح و برنامه مدون و تشکیلات منسجم در سال 1369 با صدور فرمانى، مرکزى به نام مجمع جهانى تقریب مذاهب اسلامى تأسیس فرمود که مکان آن تهران است.

اهداف این مجمع طبق ماده 3 اساسنامه آن عبارتند از:

1. کوشش در راه ایجاد آشنایى و تفاهیم بیشتر بین عالمان و متفکران و پیشوایان مذهبى جهان اسلامى در زمینه‌هاى اعتقادى، فقهى، اجتماعى و سیاسى؛<br>

مجمع جهانى تقریب مذاهب اسلامى داراى شورایعالى مرّکب از عالمان و دانشمندان ایران و اقصا نقاط جهان است. افزون بر آن یک مجمع عمومى دارد که اعضاى آن از میان عالمان و متفکران و پیشوایان مذاهب اسلامى در جهان که موافق فکر تقریب مذاهب اسلامى باشند، برگزیده مى‌شوند که دست کم سالى یک بار با حضور اکثریت اعضا تشکیل مى‌شود.<br>

پس از تأسیس مجمع جهانى تقریب مذاهب اسلامى و تدوین اساسنامه و خط مشى و اهداف آن، یکى از نخستین و مهم‌ترین اقدام‌هاى این مجمع، ارائه و عرضه منشور تقریب است که شامل نمونه راه‌هاى علمى و عملى تقریب مذاهب اسلامى مى‌شود و در دسترس جمع فراوانى از محققان و اندیشه‌وران مذاهب اسلامى در سراسر جهان اسلام قرار گرفت. در واقع بدین وسیله از آنها دعوت شد تا تحقیقات و آرا و مطالعات خود را به سوى این موضوعات مورد نیاز و ضرور براى تحقق اندیشه تقریب مذاهب اسلامى سوق دهند تا محور و ملاکى براى بحث‌هاى انتقادى یا تکمیلى آنها باشد.<br>

1. جلب نظر عالمان مذاهب اسلامى و ایجاد هماهنگى میان آنان: مقصود از مذاهب اسلامى، مذاهبى است که اصول و ارکان اسلام را پذیرفته‌اند و مى‌توان پیروان آنها را مسلمان نامید.<br>

2. مجمع جهانى تقریب مذاهب اسلامى، مؤسسه‌اى فرهنگى، علمى است؛ ولى در شرایط لازم و طبق اقتضاى مصلحت امت اسلامى موضع‌هاى سیاسى هم خواهد گرفت.<br>

12. مجمع خواهد کوشید تا اختلاف‌هاى مذهبى را بشناسد و در از میان بردن آنها اقدام کند.<br>

انقلاب اسلامى ایران واکنشى از سوى طرفداران احیاى تفکر دینى براى حل مشکلات جوامع اسلامى و چاره جویى آنها با استفاده از اصول و مقررات ارزشمند اسلام بود. این واکنش در مقابل استبداد و استکبار که منافع خود را در نبود اسلام مى‌دیدند، پدید آمد. مبارزان اسلامى براى تحقق بخشیدن به آرمان‌هاى اسلام با تأکید بر هویت اسلامى به اتحاد و نزدیکى فرقه‌هاى گوناگون مذهب اسلام مى‌اندیشیدند و به همین سبب بود که نظر مثبت پیروان مذاهب اسلامى به انقلاب اسلامى جلب شد.<br>

انقلاب اسلامى فقط به مسلمانان ایران منحصر نیست؛ بلکه آرمان‌هاى آنها مورد دلخواه و مطلوب میلیون‌ها مسلمانى است که در کشورهاى خارج، خواه اسلامى و خواه غیر اسلامى زندگى مى‌کنند. همین طور مبارزات انقلاب به داخل کشورها منحصر نیست؛ بلکه اعتقاد بر این است که روند مبارزات ملى باید در سطح بین‌المللى انجام پذیرد؛ چرا که تحقق بعضى از آرمان‌هاى اسلامى بعد از تأسیس حکومت اسلامى منوط به هماهنگى و نزدیکى کشورهاى اسلامى است. انقلاب اسلامى به بیدارى هویت اسلامى مسلمانان جهان دامن زد و آنها را نیز به سوى مبارزه‌هاى اسلامى کشاند.<br>

براى وحدت و اتفاق نظر کشورهاى اسلامى در قالب سازمان کنفرانس اسلامى لازم است مشکلات موجود بین کشورهاى مسلمان شناسایى و حل شود. همچنین باید براى رفع مشکلات به اسلام متوسل و متمسک بود. در چنین وضعى باید از استعدادها و منابع قوت کشورهاى اسلامى براى تقویت سازمان کنفرانس اسلامى و تبدیل آن به یک سازمان بسیار قوى در سطح بین‌المللى و محوّل کردن وظایف گوناگون اقتصادى، سیاسى، فرهنگى و نظامى در آن و استمرار وحدت بین مسلمانان استفاده کرد.<br>

أ. کتاب‌ها

# الگار، حامد، نهضت بیدارى در جهان اسلام، سید محمدمهدى جعفرى.

# الموسوى،... ، مباحثى عمیق در جهت وحدت امت اسلامى، احمدصادقى، انتشارت حاذق، قم،1362ش.

ب .مقالات

# بازگشت به هویت اسلامى، کیهان 10/2/70.

# بنیادگرایى و علل خیزش آن در قرن حاضر، ابرار 22/1/72.

# مجله سیاست خارجى، ش 1، سال 66، دفتر مطالعات سیاسى و بین‌المللى.

[[رده:مقاله‌ها]]

[[رده:فصلنامه اندیشه تقریب]]

[[رده:منشورات مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]]