confirmed، مدیران
۳۳٬۴۲۹
ویرایش
قفقاز: تفاوت میان نسخه‌ها
←راویان حدیث و عالمان دینی
| خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
== راویان حدیث و عالمان دینی == | == راویان حدیث و عالمان دینی == | ||
به موازات گسترش اسلام و حضور امام‌زادگان و سادات، از قرن دوم هجری راویان حدیث و عالمان دینی بی شماری از جای جای قفقاز برخاسته‌اند، به گونه‌ای که هیچ کتاب تاریخ، تراجم و رجالی را نمی‌توان یافت که در آن دانشمندانی با نسبت بادکوبه‌ای و لنکرانی و گنجوی و دربندی و ایروانی و ... در آن نباشد و این خود، نشان‌دهنده عمق نفوذ اسلام در روح و جان با استعداد و آرمان خواه و پاک طینت مردم منطقه است<ref>در مجموعه‌ای با عنوان «فرزانگان قفقاز» از این قلم در معرّفی این بعد از فرهنگ دینی قفقاز تلاش شده است</ref>. در اینجا تنها نام چند تن از آنان را یاد‌آور می‌شویم: | |||
# مفضل(الفضل) بن ابی قرّه تمیمی. وی در اصل آذربایجانی بوده و از آنجا به تفلیس کوچ کرده است. او از اصحاب امام جعفر صادق(علیه السلام) است که در نیمه دوم قرن هجری می‌زیسته و کسانی چون احمد بن محمد بن یساری و ابراهیم بن سلیمان سهمی و از تفلیسیان شریف بن سابق از او روایت کرده‌اند<ref>نجاشی، رجال، ص308؛ شیخ طوسی، الفهرست، ص166 و 253</ref>. | |||
# مفضل(الفضل) بن ابی قرّه تمیمی. وی در اصل آذربایجانی بوده و از آنجا به تفلیس کوچ کرده است. او از اصحاب امام جعفر صادق(علیه السلام) است که در نیمه دوم قرن هجری می‌زیسته و کسانی چون احمد بن محمد بن یساری و ابراهیم بن سلیمان سهمی و از تفلیسیان شریف بن سابق از او روایت کرده‌اند | |||
# | # | ||
# بیان بن حمران تفلیسی امامی که از اصحاب امام صادق(علیه السلام) است. | # بیان بن حمران تفلیسی امامی که از [[صحابه|اصحاب]] [[امام جعفر صادق|امام صادق(علیه السلام)]] است. | ||
# | # | ||
# عبدالله بن حمّاد تفلیسی (اواخر سده دوم) | # عبدالله بن حمّاد تفلیسی (اواخر سده دوم)<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج2 ص451</ref>. | ||
# | # | ||
# محمد بن عبدالکریم تفلیسی | # محمد بن عبدالکریم تفلیسی<ref>درباره برخی از اصحاب ائمه(علیه السلام) که اهل تفلیس بوده‌اند ر. ک: دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج16، ص14-15</ref>. | ||
=== عارفان و صوفیان === | === عارفان و صوفیان === | ||
| خط ۱۰۴: | خط ۱۰۳: | ||
# شیخ حسن باکوی یا شیخ حسن باکو، از عرفای قرن چهارم هجری که مکرر از او در اسرار التّوحید فی مقامات شیخ ابوسعید، یاد شده است. وی در خراسان زیسته و همانجا رحلت کرده است. | # شیخ حسن باکوی یا شیخ حسن باکو، از عرفای قرن چهارم هجری که مکرر از او در اسرار التّوحید فی مقامات شیخ ابوسعید، یاد شده است. وی در خراسان زیسته و همانجا رحلت کرده است. | ||
# | # | ||
# شاگردان شیخ زاهد گیلانی (م700 ق). | # شاگردان [[شیخ زاهد گیلانی]] (م700 ق). | ||
# | # | ||
# فضل الله نعیمی و عمادالدین نسیمی (مقتول در 810ق) سردسته حروفیان که در قرن هشتم و نهم نهضتی عرفانی و فلسفی را به وجود آورده‌اند. | # فضل الله نعیمی و عمادالدین نسیمی (مقتول در 810ق) سردسته حروفیان که در قرن هشتم و نهم نهضتی عرفانی و فلسفی را به وجود آورده‌اند. | ||
| خط ۱۱۱: | خط ۱۱۰: | ||
با توجه به موارد یاد شده، علاوه بر روشن شدن پیشینه فرهنگ دینی مردمان قفقاز، دلایل گرایش به مذهب تشیع هم زمان با روی کار آمدن دولت صفوی نیز آشکار شود؛ چرا که هر کدام از موارد یاد شده، نقش اساسی در بسترسازی برای پذیرش و اعلام مذهب رسمی شیعه ایفا کردند. | با توجه به موارد یاد شده، علاوه بر روشن شدن پیشینه فرهنگ دینی مردمان قفقاز، دلایل گرایش به مذهب تشیع هم زمان با روی کار آمدن [[صفویه|دولت صفوی]] نیز آشکار شود؛ چرا که هر کدام از موارد یاد شده، نقش اساسی در بسترسازی برای پذیرش و اعلام مذهب رسمی شیعه ایفا کردند. | ||
حیات فرهنگ دینی منطقه قفقاز بدین منوال ادامه یافت تا | حیات فرهنگ دینی منطقه قفقاز بدین منوال ادامه یافت تا آنکه گاهِ فراق در رسید. ضعف و آشفتگی [[قاجاریه|دولت قاجار]]، دشمنان دیرینه و همسایگان زیاده خواه و آزمند ایران را گستاخ کرد و آنان را جرأت تجاوز داد. جنگ‌های ایران و روس آغاز شد و فرجام تلخ و غم انگیز را رقم زد. قفقاز در پی عهدنامه‌ها یا به عبارت بهتر، ستم نامه‌های تحمیل شده در تاریخ‌های مذکور (گلستان 29 [[شوال]] 1228 ق/1813م و ترکمن چای 5 [[شعبان]] 1243 ق/1828م) از ایران جدا و دستخوش طوفان سهمگین ظلم و کفر تزاری و سپس بلشویکی شد<ref>دو قرن مقاومت عالمان دینی قفقاز در برابر کفر و الحاد و ... | ||
http://tarikh.nashriyat.ir › node</ref> | http://tarikh.nashriyat.ir › node</ref>. | ||
== مذاهب موجود در قفقاز == | == مذاهب موجود در قفقاز == | ||