۲۲٬۰۸۳
ویرایش
مقتل نویسی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
مقتل‌های [[حسین بن علی (علیه‌السلام)|حسین‌بن‌علی (علیه‌السلام)]] معمولا حاوی روایاتی از پیامبر اسلام، [[محمد بن عبدالله (خاتم الأنبیاء)|محمدبن عبدالله (صلی‌الله علیه وآله وسلم)]] و [[علی بن ابی طالب|علی‌بن ابیطالب (علیه‌السلام)]] دربارۀ پیش‌بینی واقعۀ [[عاشورا]]، نامه‌ها و سخنان حسین‌بن‌علی (علیه‌السلام)، مطالبی از همراهان [[حسین بن علی (علیه‌السلام)|حسین‌بن‌علی (علیه‌السلام)]] که در واقعۀ کربلا کشته نشده‌اند، خطبه‌های [[امام سجاد (علیه‌السلام)|علی‌بن‌حسین (علیه‌السلام)]] و [[زینب بنت علی|زینب (سلام‌الله علیها)]] پس از عاشورا، روایات [[امامان شیعه]] دربارۀ شهادت امام حسین و نکاتی از دشمنان حسین‌بن‌علی (علیه‌السلام) دربارۀ واقعۀ عاشورا است. ''اَصبَغ بن نُباتَه مُجاشِعِی'' را نخستین مقتل‌نویس حادثۀ عاشورا دانسته‌اند. '''«مقتل الحسین (علیه‌السلام)»''' نوشتۀ ''ابی | مقتل‌های [[حسین بن علی (علیه‌السلام)|حسین‌بن‌علی (علیه‌السلام)]] معمولا حاوی روایاتی از پیامبر اسلام، [[محمد بن عبدالله (خاتم الأنبیاء)|محمدبن عبدالله (صلی‌الله علیه وآله وسلم)]] و [[علی بن ابی طالب|علی‌بن ابیطالب (علیه‌السلام)]] دربارۀ پیش‌بینی واقعۀ [[عاشورا]]، نامه‌ها و سخنان حسین‌بن‌علی (علیه‌السلام)، مطالبی از همراهان [[حسین بن علی (علیه‌السلام)|حسین‌بن‌علی (علیه‌السلام)]] که در واقعۀ کربلا کشته نشده‌اند، خطبه‌های [[امام سجاد (علیه‌السلام)|علی‌بن‌حسین (علیه‌السلام)]] و [[زینب بنت علی|زینب (سلام‌الله علیها)]] پس از عاشورا، روایات [[امامان شیعه]] دربارۀ شهادت امام حسین و نکاتی از دشمنان حسین‌بن‌علی (علیه‌السلام) دربارۀ واقعۀ عاشورا است. ''اَصبَغ بن نُباتَه مُجاشِعِی'' را نخستین مقتل‌نویس حادثۀ عاشورا دانسته‌اند. '''«مقتل الحسین (علیه‌السلام)»''' نوشتۀ ''ابی مِخنَف '' هم از مقتل‌های قدیمی در این زمینه است.<br>مقتل‌نگاری در قرن‌های سوم و چهارم قمری اوج گرفت؛ ولی پس از آن تا روی کار آمدن صفویه دورۀ افول مقتل‌نویسی است و آثار این دوره با گزارش‌های نامعتبر و بدون سند آمیخته شد که نقش مهمی در تحریف وقایع عاشورا داشته‌اند مانند کتاب '''«روضة الشهداء»'''''،'' تألیف ''ملاحسین کاشفی''. رسمیت‌یافتن مراسم عاشورا همزمان با دولت صفوی باعث تدوین مقتل‌های جدیدی شد که منابع دقیقی نداشتند و واقعۀ عاشورا بیشتر با هدف استفاده در مجالس روضه‌خوانی و سوگواری و فراهم‌ساختن زمینه برای گریه نوشته شد. آثاری چون '''«ابتلاء الاولیاء، اکسیر العبادة فی اسرار الشهادة''' و '''مُحرِق القلوب»''' از این دسته‌اند. '''«نفس المهموم»''' و «'''مقتل جامع سید الشهداء»''' از مقتل‌های مهم معاصر است. | ||
== مفهوم‌شناسی == | == مفهوم‌شناسی == | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
=== مقاتل اهل‌سنت === | === مقاتل اهل‌سنت === | ||
در اینجا به چند مقتل که [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] نوشته‌اند اشاره می‌کنیم: نخستین آنها که سال 157 هجری قمری، به نگارش درآمده، کتاب '''«مقتل الحسین»''' اثر '' | در اینجا به چند مقتل که [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] نوشته‌اند اشاره می‌کنیم: نخستین آنها که سال 157 هجری قمری، به نگارش درآمده، کتاب '''«مقتل الحسین»''' اثر ''ابی مِخنَف '' است. کتاب '''«طبقات الکبری»''' اثر ''محمد ابن سعد'' که در سال 230 هجری قمری، تدوین شده است. در سال 279 هجری قمری، '''«انصاب الاشراف»''' نوشتۀ ''بلاذری'' و سال 282 هجری قمری، کتاب '''«اخبار الطوال»''' که آن را ''دینوری'' تدوین کرده است. در سال 284 هجری قمری، '''«مقتل یعقوبی»''' نوشته شده و به سال 310 هجری قمری، '''«مقتل طبری»''' یا همان تاریخ طبری، تنظیم شده است. ''ابن اعثم'' کتاب '''«الفتوح»''' را در سال 314 هجری قمری، و سال 568 هجری قمری، '''«مقتل خوارزمی»''' به رشتۀ تحریر درآمده است. | ||
== اعتبار مقتل‌های حسین‌بن‌علی == | == اعتبار مقتل‌های حسین‌بن‌علی == | ||
از نگاه رسول جعفریان، از میان مقتل‌های نوشته شده در قرن‌های دوم تا چهارم قمری، تنها پنج اثر معتبرند: | از نگاه رسول جعفریان، از میان مقتل‌های نوشته شده در قرن‌های دوم تا چهارم قمری، تنها پنج اثر معتبرند: | ||
# مقتل الحسین (علیه‌السلام)، از ابی | # مقتل الحسین (علیه‌السلام)، از ابی مِخنَف لوط بن یحیی ازدی (درگذشت ۱۵۷ ق)؛ | ||
# ترجمةالحسین علیه‌السلام و مقتله، از کتاب الطبقات الکبری اثر ابن‌سعد (۱۶۸ – ۲۳۰ ق)؛ | # ترجمةالحسین علیه‌السلام و مقتله، از کتاب الطبقات الکبری اثر ابن‌سعد (۱۶۸ – ۲۳۰ ق)؛ | ||
# ترجمه و مقتل حسین‌بن‌علی (علیه‌السلام)، از انساب الاشراف اثر احمد بن یحیی بلاذُری (سده دوم و سوم قمری)؛ | # ترجمه و مقتل حسین‌بن‌علی (علیه‌السلام)، از انساب الاشراف اثر احمد بن یحیی بلاذُری (سده دوم و سوم قمری)؛ | ||