استکبار: تفاوت میان نسخه‌ها

مادهٔ استکبار 48 بار در [[قرآن کریم]] به کار رفته که 4 مورد آن به استکبار [[ابلیس]] و بقیّه به استکبار انسان اشاره دارد. یعنی آنچه از آیات قرآن به دست می‌آید این است که شیطان نخستین موجود مستکبر بوده که در چهار مورد<ref>ص/74، اسراء/61، حجر/28 ـ 35 و اعراف/12.</ref>، به نحوهٔ استکبارورزی ابلیس اشاره شده است:

{{متن قرآن |وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِکَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلاَّ إِبْلیسَ أَبی وَاسْتَکْبَرَ وَ کانَ مِنَ الْکافِرین |سوره = بقره|آیه = /34 }}

«و (یاد کن) هنگامی را که به فرشتگان گفتیم: برای [[آدم]] [[سجده]] و خضوع کنید! همگی سجده کردند جز [[شیطان|ابلیس]] که سر باز زد، و تکبر ورزید، (و به خاطر نافرمانی و تکبرش) از کافران شد.»

این آیه به نحوهٔ پایان پذیرفتن آفرینش انسان، همراه با درهم آمیخته شدن روح خدا و گِل آدمی اشاره دارد؛ یعنی خلقت موجودی بی‌سابقه که قوس صعودی و نزولیش هر دو بی‌انتها بود؛ به تعبیر دیگر، موجودی با استعداد فوق‌العاده که شایستگی مقام خلیفة‌اللهی داشت؛ لذا وقتی این انسان قدم به عرصهٔ هستی گذاشت، به امر خدا همهٔ فرشتگان بدون استثنا در برابر آدم سجده کردند که در این میان تنها ابلیس سجده نکرد؛ چرا که وی تکبر ورزید و تمرد و طغیان نمود، به همین دلیل از مقام با عظمت خود سقوط کرد و در صف کافران]] قرار گرفت<ref>مدرسی، سید محمدتقی، من هدی القرآن، تهران، دارالمحبی الحسین، 1419ق، ج‌11، ص 405 و عروسی حویزی عبدعلی بن جمعه‌، تفسیر نورالثقلین، قم، اسماعیلیان، چاپ چهارم، 1415ق، ج‌4، ص471.</ref>.

[[علی بن ابی طالب|امام علی (علیه السلام)]] نیز، در [[نهج‌البلاغه]] ابلیس را پیشکسوت و سرسلسلهٔ مستکبران معرفی می‌کند<ref>«...فَافْتَخَرَ عَلَی آدَمَ بِخَلْقِهِ وَ تَعَصَّبَ عَلَیْهِ لِأَصْلِهِ فَعَدُوُّ اللَّهِ إِمَامُ الْمُتَعَصِّبِینَ وَ سَلَفُ الْمُسْتَکْبِرِینَ الَّذِی وَضَعَ أَسَاسَ الْعَصَبِیَّة...» «و بر آدم بخاطر خلقت خویش فخرفروشی کرد و به خاطر آفرینش خود در برابر آدم تعصب پیشه ساخت، این دشمن خدا پیشوای متعصبان و سرسلسله متکبران است‌، که اساس تعصب را پی‌ریزی کرد» نهج البلاغة، خ 234.</ref>.