confirmed
۵٬۹۱۴
ویرایش
خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
'''معنای توحید در خالقیت''' | '''معنای توحید در خالقیت''' | ||
[[توحید در خالقیت]] که تعبیر دیگر توحید افعالی است به این معنا است که همه موجودات جهان را خداوند آفریده است.<ref>ر. ک. ربانی گلپایگانی، عقاید استدلالی، ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۷۷.</ref> دامنه این معنا آن قدر وسیع است که حتی شامل افعالی میشود که دیگر موجودات در ظاهر فاعل آن بودهاند، اما در واقع آنها نیز مخلوق خداوند هستند.<ref>با اقتباس از کتاب آموزش فلسفه مصباح یزدی، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۳۸۷و۳۸۸.</ref> | [[توحید در خالقیت]] که تعبیر دیگر توحید افعالی است به این معنا است که همه موجودات جهان را خداوند آفریده است.<ref>ر. ک. ربانی گلپایگانی، عقاید استدلالی، ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۷۷.</ref> دامنه این معنا آن قدر وسیع است که حتی شامل افعالی میشود که دیگر موجودات در ظاهر فاعل آن بودهاند، اما در واقع آنها نیز مخلوق خداوند هستند.<ref>با اقتباس از کتاب آموزش فلسفه مصباح یزدی، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۳۸۷و۳۸۸.</ref> | ||
و اما آیاتی که بر توحید خداوند در خالقیت دلالت دارند، آیات ۱۶ [[سوره رعد]]، ۶۲ [[سوره زُمَر]] و ۶۲ [[سوره غافر]] است | و اما آیاتی که بر توحید خداوند در خالقیت دلالت دارند، آیات ۱۶ [[سوره رعد]]، ۶۲ [[سوره زُمَر]] و ۶۲ [[سوره غافر]] است در این آیات، خداوند «خالقُ کلِّ شیءٍ» (آفریدگار همه چیز)، معرفی شده است. <ref>ر. ک. ربانی گلپایگانی، عقاید استدلالی، ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۷۸.</ref> | ||
== توحید افعالی از منظر مذاهب اسلامی == | == توحید افعالی از منظر مذاهب اسلامی == | ||
دراینباره هر یک از مذاهب مشهور کلامی نظرات بعضا متفاوتی | دراینباره هر یک از مذاهب مشهور کلامی نظرات بعضا متفاوتی ارائه دادهاند که البته میتوان از میان بیشتر این نظرات، به وجه جامع و قابل قبول همه مذاهب دست یافت. با این توضیح که در عین اعتقاد به فاعلیت انحصاری خداوند در باره مخلوقات و به قول [[ملاصدرا]] لاموثر فی الوجود الا الله یعنی در عالم وجود، جز خداوند هیچ موثر(فاعلی) شناخته نمیشود؛ <ref> صدرالمتالهین، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه، ج6، ص373</ref>انسان نیز فاعل واقعی فعل خود به حساب میآید. در این تعریف، خداوند علةالعلل همه افعال هستی است. با اینحال، مذاهب مشهوری چون امامیه، [[معتزله]]، [[اشاعره]]، [[ماتریدیه]] و [[اهل حدیث]] هر کدام فراخور فهم خود از توحید افعالی که به طور مستقیم با افعال عباد و نحوه تبیین آن با جبر و اختیار گره میخورد، تفاسیری ارائه دادهاند که بعضا قابل توجه است و همانطور که اشاره شد، میشود از میان همه آنها به وجه جامع قابل قبولی رسید. | ||
[[امامیه]] اگرچه چون سایر مذاهب، به توحید افعالی سخت معتقدند و بر همین مبنا خدا را خالق افعال و خلق را منحصر به او میدانند که ناظر به یک بخش از آیات قرآن است، اما در مقابل و مطابق با بخشی دیگر از آیات قرآن، به [[عدل الهی]] نیز اعتقاد دارند و انسان را مسئول افعال خود دانسته و او را نسبت به آن چه انجام میدهد، تحسین کرده مستحق جزا میدانند. امامیه در تفسیر این مطلب مطابق با تعالیم [[اولیای الهی]] گام بر میدارند و به روایتی استناد میکنند آنگاه که شخصی از [[امام علی علیهالسلام]] راجع به قدر و تکلیف افعال بشر در مواجهه با توحید افعالی میپرسد، <ref> محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج۵، ص۵۷</ref>امر بین الامرین را تعلیم میکند. یعنی راهی میان جبر و تفویض. در این صورت، علاوه بر حفظ حریم توحید افعالی، مسئولیت افعال بشر بر عهده خود آنها خواهد بود. | [[امامیه]] اگرچه چون سایر مذاهب، به توحید افعالی سخت معتقدند و بر همین مبنا خدا را خالق افعال و خلق را منحصر به او میدانند که ناظر به یک بخش از آیات قرآن است، اما در مقابل و مطابق با بخشی دیگر از آیات قرآن، به [[عدل الهی]] نیز اعتقاد دارند و انسان را مسئول افعال خود دانسته و او را نسبت به آن چه انجام میدهد، تحسین کرده مستحق جزا میدانند. امامیه در تفسیر این مطلب مطابق با تعالیم [[اولیای الهی]] گام بر میدارند و به روایتی استناد میکنند آنگاه که شخصی از [[امام علی علیهالسلام]] راجع به قدر و تکلیف افعال بشر در مواجهه با توحید افعالی میپرسد، <ref> محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج۵، ص۵۷</ref>امر بین الامرین را تعلیم میکند. یعنی راهی میان جبر و تفویض. در این صورت، علاوه بر حفظ حریم توحید افعالی، مسئولیت افعال بشر بر عهده خود آنها خواهد بود. |