احزاب و گروه های پاکستان: تفاوت میان نسخه‌ها

=== گروه اول: احزاب و گروه‌های سنی ===

احزاب و گروه‌های سنی پاکستان با توجه به گرایش‌های مختلف مذهبی، چهار گونه هستند.

موارد زیر را می‌توان مهم‌ترین احزاب و گروه‌های بریلوی پاکستان برشمرد.

جمعیت العلمای پاکستان که یک حزب اسلامی بریلوی است در سال ۱۹۴۸ تأسیس شد. این حزب نیز به دو شاخه اصلی تقسیم می شود جناح تحت رهبری «مولانا احمدشاه نورانی» و جناح تحت رهبری «مولانا عبدالستار نیازی». در عین حال از پیر معصوم نقویان به عنوان رهبر فعلی حزب نام برده می‌شود.

این جمعیت بیشتر در دو ایالت پنجاب و سند نفوذ دارد. اما نفوذ آن بیشتر مذهبی و معنوی است، ولی در عرصه سیاسی چندان به کسب آرای مردم موفق نشده است. این جمعیت یک شاخه دانشجویی به نام «انجمن طلبه اسلام» نیز دارد که از ادغام دو گروه مذهبی دیگر به نام‌های «انجمن محبان اسلام» و «جمعیت طلبه اهل سنت و جماعت» پدید آمد و در دانشگاه‌ها و در بین دانشجویان فعال است <ref>https://rch.ac.ir/article/Details/9912.</ref> دبیر کل جمعیت علمای پاکستان پیرصفدر گیلانی است.

«سنی تحریک» یا «جنبش سنی پاکستان» یکی دیگر از احزاب بریلوی مسلک پاکستان است که به رهبری محمد ثروت اعجاز قادری، در سال 1990 میلادی تشکیل شد. در سال 1395 شمسی شعبه لاهور این حزب علیه اختصاص بودجه دولتی سه میلیون دلاری به مدرسه «حقانیه» تحت مدیریت «سمیع الحق» معروف به پدر طالبان تظاهرات برگزار کرد. <ref>https://www.qudsonline.ir/news/397853</ref>

حزب تحریک لبیک در سال 2016 توسط خادم حسین رضوی تشکیل شد. این حزب که مشی بریلوی دارد، در سال‌های اخیر در برابر برخی اهانت‌ها که نسبت به مقدسات اسلامی شده، عکس العمل تندی نشان داده، و به همین جهت دولت فعالیت آن را ممنوع کرد و آن را جزء احزاب تروریستی معرفی نمود، در حالی که این حزب طرفدار تروریسم به معنای مرسوم در پاکستان نیست. برای مثال، یک زن مسیحی به نام آسیه بی‌بی در سال ۲۰۰۸ به اتهام اهانت به مقدسات اسلامی بازداشت و به اعدام محکوم شد، اما حکم اعدام او لغو گردید و همین امر موجب اعتراض حزب تحریک لبیک گردید. به دنبال این قضیه، رضوی و بیش از سه هزار تن از هواداران او در جریان تظاهرات علیه آسیه بی‌بی به اتهام تحریک خشونت و ابراز سخنان فتنه انگیز علیه نظام قضایی، بازداشت شدند. <ref>https://da.azadiradio.com/a/29632813.html</ref>

همچنین در پی فراخوان «ویلدرز گیرت» راست‌گرای هلندی، در مورد اینکه می‌خواهد مسابقه کاریکاتور حضرت محمد9 را برگزار کند، اعتراضات گسترده‌ای از جانب این حزب صورت گرفت و از دولت خواسته شد تا روابط خود را با هلند متوقف کند.

ناگفته نماند برخی اقدامات این حزب از تمایل آن به افراط‌گرایی و ورود در اختلافات فرقه‌ای حکایت دارد. برای مثال، پس از اینکه مجلس ایالتی پنجاب در ژوئیه سال 2020 لایحه «حفاظت از بنیاد اسلام»را تصویب کرد، این حزب به برگزاری یک راهپیمایی علیه شیعیان، تحت عنوان «عظمت صحابه» اقدام نمود و آنان را متهم به کفرگویی و توهین به صحابه نموده و راهپیمایان به طرف مسجد شیعیان سنگ پرتاب نمودند. <ref>ر.ک: سچل احمد، ظهور دو باره جنبش ضد شیعه در پاکستان، منتشر شده در:https://www.bbc.com/persian/world-features-54292688</ref>

مهاج القرآن سازمانی مردم نهاد و بین‌المللی است که در ۱۹۸۱ میلادی توسط طاهر القادری در لاهور پاکستان بنیان نهاده شده‌است و در حال حاضر در حدو 100 کشور فعال است. قادری رئیس سازمان، مدعی است که منهاج القرآن علیه افراطی‌گری، رفتارهای خشونت‌آمیز و تفکر تکفیری، تلاش‌های شبانه‌روزی، عملی، فکری و آموزشی انجام داده است. این مؤسسه هزاران دبستان، دبیرستان، دانشگاه، کالج و مراکز دینی را در پاکستان و سراسر جهان مدیریت می‌کند که در آن‌ها بر اتحاد بین مذاهب اسلامی تاکید می‌شود. آشنایی مسلمانان و غیر مسلمانان به جایگاه رفیع اهل بیت: دیگر هدف مهم سازمان منهاج القرآن است. <ref>https://www.mehrnews.com/news/5350130</ref>

یکی دیگر از سازمان‌های مربوط به بریلویه «اداره تحقیقات احمدرضا خان» است که به نام بنیانگذار بریلویه نام گذاری شده، اما اطلاعات قابل توجهی در مورد گرایش‌ها و فعالیت آن موجود نیست.

احزاب و گروه‌های بریلوی گرچه در برخی مسائل با شیعه زاویه دارند، اما با توجه به برخی عقائد و ارزش‌های مشترک با شیعیان، بیشتر از گروه‌های دیگر زمینه تقریب را دارا می‌باشند.

موارد زیر را می‌توان مهم‌ترین احزاب و گروه‌های دیوبندی به حساب آورد:

جمعیت العلمای اسلام در 1945 توسط مولانا شبیر احمد عثمانی (متوفی 1328ش‌/ 1949) تأسیس شد. جمعیت علمای اسلام از بدو تأسیس در سال 1947، یک حزب مهم و بزرگ سیاسی کشور بوده و نقش مثبتی در عرصه سیاسی کشور ایفا می کند. پس از مولانا مفتی محمود، در سال 1963 مولانا فضل الرحمن رهبر حزب شد.

ساختار اصلی جمعیت‌ از سه‌ شورا (مجلس‌) تشكیل‌ شده‌ است‌:

* دو: شاخه سمیع، به رهبری سمیع الحق که رهبر سابق این حزب بود و به عنوان پدر طالبان شناخته می‌شود. بسیاری از رهبران، اعضا و هواداران طالبان در مدارس دارالعلوم حقانیه در ایالت خیبرپختون‌خواه درس خوانده بودند. سمیع الحق قبلاً در زمان جنگ هشت ساله بین ایران و عراق، تمایلات ضد شیعی داشت، اما پس از سفر به قم، مشهد و استان سیستان و بلوچستان و دیدار با مقام معظم رهبری درحاشیه سخنرانی معظم له در سال 1392 شمسی در تهران، به یکی از چهره‌های میانه رو دیوبندی در پاکستان تبدیل شد. درحال حاضر مولانا حامد الحق ریاست این حزب را بر عهده دارد.

*سه: جمعیت علمای اسلام شاخه نورانی جمعیت العلمای اسلام، به همراه جماعت اسلامی در دوران جنگ مجاهدین افغانستان علیه نیروهای شوروی با حمایت از نیروهای مجاهد به نفوذ و اقتدار بیشتری در پاکستان دست یافت. جمعیت العلمای اسلام به همراه سازمان اطلاعاتی پاکستان یکی ازحامیان اصلی طالبان بود و بسیاری از طلاب خود را برای کمک به طالبان به افغانستان اعزام کرد. <ref>محمد اکرام اندیشمند، ما و پاکستان، ص 20</ref>

یکی دیگر از احزاب دیوبندی پاکستان، شورای علمای پاکستان است. مولانا طاهر محمود اشرفی رئیس فعلی آن است <ref>https://fa.isecosmetic.com/wiki/All_Pakistan_Ulema_Council.</ref> رئیس این حزب قبلاً تمایلات به شدت تکفیری داشت، اما در چند سال گذشته رویکرد وی تغییر یافته است و مشیی میانه رو اختیار کرده است و لذا حزب وی از احزاب میانه رو دیوبندی است و فتواهای تکفیری و رفتارهای خشن را محکوم می‌کند <ref>https://www.shia-news.com/fa/news/176373.</ref> با این حال وی از طرفداران پروپاقرص و دو آتشه عربستان سعودی است. طاهر اشرفی اکنون مشاور عمران خان نخست وزیر پاکستان در امور خاورمیانه و امور مذهبی است که همین امر در تعدیل مواضع وی بی تاثیر نبوده است. در عین حال اطلاعات دقیقی در مورد حزب و فعالیت‌هایش وجود ندارد.

بقیه گروه‌های دیوبندی افراطی و تکفیری هستند که در فصلی جداگانه به ذکر آنان خواهیم پرداخت.

این دو حزب دیوبندی با توجه به مشی اعتدالی که در پیش دارند، فرصتی برای تقریب هستند، و لذا ارتباط با سران آنان علاوه بر اینکه می‌تواند زمینه‌ساز تقریب باشد، به حفظ مشی اعتدالی آنان و جلوگیری از افتادن به دام افراط‌گرایی مؤثر خواهد بود.

موراد زیر را می‌توان به عنوان مهم‌ترین احزاب و گروه‌های میانه‌رو اهل حدیث ذکر نمود.

این جمعیت بزرگترین حزب مذهبی و سیاسی جریان اهل حدیث در پاکستان است که ریاست آن بر عهده سناتور ساجد میر است. وی از طرفداران سرسخت عربستان سعودی است.

البته مولانا زبیر احمد ظهیر، قائم‌مقام جمعیت اهل حدیث و رئیس تحریک دفاع از حرمین شریفین، در دیدار با اکبر برخورداری، وابسته فرهنگی و رئیس خانه فرهنگ ایران در لاهور پاكستان، با انتقاد از فعاليت‌ گروه‌های تكفيری گفت: جمعیت مرکزی اهل حدیث، هرگز از گروه‌های غیرقانونی چون طالبان، القاعده، داعش و ... حمایت نکرده و اقدامات گروه‌های تروریستی را به شدت محکوم كرده و آنها را ضداسلام دانسته است.<ref>https://iqna.ir/fa/news/3474440</ref>

قاضی عبدالقدیر خاموش رئیس فعلی جمعیت اهل حدیث پاکستان <ref>https://www.hawzahnews.com/news/967284،</ref> نائب رئیس جمعیت در حال حاضر دکتر عبدالغفور راشد است. <ref>https://www.hawzahnews.com/news/981205</ref>

این گروه از دیگر احزاب اهل حدیث پاکستان است که ریاست آن بر عهده عبدالغفار روپری است که از طرفداران سرسخت عربستان سعودی است.

ریاست این گروه اهل حدیثی را ابتسام الهی ظهیر بر عهده دارد. وی فرزند احسان الهی ظهیر است. پدر وی یکی از مشهورترین شخصیت‌های ضد شیعه و تکفیری پاکستان بود که چندین کتاب در رد شیعه نوشته است و در سال 1988 در یک انفجار به شدت زخمی شد. پادشاه وقت عربستان هواپیمای شخصی خود را به لاهور فرستاد و او را به یکی از بیمارستان‌های مدرن عربستان منتقل نمود و تحت معالجه قرار گرفت اما در اثر شدت جراحات جان خود را از دست داد و در قبرستان بقیع به خاک سپرده شد.

احزاب و گروه‌ای مربوط به اهل حدیث چون مرتبط با عربستان هستند، خط مشی خود را در چاچوب سیاست‌های عربستان تنظیم می‌نمایند و همین مشکل اساسی در سر راه تعامل با آنهاست.