۸۷٬۹۳۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
}} | }} | ||
'''سعید بن مسیب بن حزن مخزومی'''، قرشی بود: ابومحمد کنیه داشت و مادرش ام حبیب خوانده میشد. وی یکی از فقهای هفتگانه [[مدینه]] واز یاران برجسته [[امام سجاد|حضرت علی بن الحسین (علیهالسلام)]] بود. سعید بن مسیب تا پایان عمر پیرو | '''سعید بن مسیب بن حزن مخزومی'''، قرشی بود: ابومحمد کنیه داشت و مادرش ام حبیب خوانده میشد. وی یکی از فقهای هفتگانه [[مدینه]] واز یاران برجسته [[امام سجاد|حضرت علی بن الحسین (علیهالسلام)]] بود. سعید بن مسیب تا پایان عمر پیرو اهلبیت عصمت باقی ماند. | ||
در تاریخ ولادت و وفاتش اندکی اختلاف است. به نوشته مورخان او در سال 15 هجری دیده به جهان گشود و در سال 94 یا 95 هجری بدرود حیات گفت. سال رحلت او را <big>سنه الفقهاء</big> مینامند: زیرا در این سال بسیاری از عالمان وارسته و فقهای برجسته [[شیعه]] وفات یافتند. او از بزرگان [[تابعان]] و نخستین فقیهان مدینه به شمار میرود. بلکه فقیه الفقهاء و موسس | در تاریخ ولادت و وفاتش اندکی اختلاف است. به نوشته مورخان او در سال 15 هجری دیده به جهان گشود و در سال 94 یا 95 هجری بدرود حیات گفت. سال رحلت او را <big>سنه الفقهاء</big> مینامند: زیرا در این سال بسیاری از عالمان وارسته و فقهای برجسته [[شیعه]] وفات یافتند. او از بزرگان [[تابعان]] و نخستین فقیهان مدینه به شمار میرود. بلکه فقیه الفقهاء و موسس مکتب فقهی مدینه میباشد: درعالم [[شیعه]] نیز از عالمان و محدثان شیعه است: از جمله افرادی است که عصر چهار معصوم: امام علی، امام حسن، امام حسین و [[امام سجاد|امام سجاد(علیهالسلام)]] را درک کرده است: از جمله معدود [[اصحاب]] اولیه امام سجاد(علیهالسلام) به شمار میرود. وی از مخالفان [[بنی امیه|بنیامیه]] بود و از بیعت با [[یزید بن معاویه]] خودداری کرد. ابن مسیب به ویژه پس از آنکه به خواستگاری [[عبدالملک مروان]] از دخترش برای ولیعهد و فرزندش ولید جواب رد داد و دخترش را در برابر دو درهم مهریه، به عقد مردی تهیدست درآورد، مورد خشم [[خلیفه]] قرار گرفت. | ||
== تولد == | == تولد == | ||
سعید بن مسیب در سال 15 یا17 هجری در عهد خلافت [[عمر]]، در شهر [[مدینه]] متولد شده و در همان شهر به تحصیل علم و دانش پرداخته واز محضر [[اصحاب]] | سعید بن مسیب در سال 15 یا17 هجری در عهد خلافت [[عمر]]، در شهر [[مدینه]] متولد شده و در همان شهر به تحصیل علم و دانش پرداخته واز محضر [[اصحاب]] پیامبر(صلی الله علیه) و اساتید و [[محدثان]] این شهر بهره برده و همانگونه که از شرح احوال او بر میآید، غالب عمرش را در مدینه گذرانده و جز برای [[حج]] از آن خارج نشده است ولی با توجه به این که او چهل دفعه به [[حج]] مشرف شده، میتوان گفت که از [[محدّث|محدثان]] [[مکه]] نیز بهرهها برده است. | ||
== خاندان == | == خاندان == | ||
سعید بن مسیب از [[قبیله بنی مخزوم]] است و پدر او مسیب و جدش حزن، هردو | سعید بن مسیب از [[قبیله بنی مخزوم]] است و پدر او مسیب و جدش حزن، هردو پیامبر(صلی الله علیه) را درک کردهاند و از کسانی هستند که در [[فتح مکه]] [[اسلام]] آوردند و به نقلی مسیب از [[مهاجران]] بوده و در [[غزوه حدیبیه]] و [[بیعت رضوان]]، حضور داشته است. پیامبراکرم(صلی الله علیه) به حزن بن ابی وهب، جد سعید، پیشنهاد کرد که نامش را به سهل تغییر دهد ولی او نپذیرفت و گفت: میخواهم به نامی که پدر و مادرم برای من نهادهاند، خوانده شوم. | ||
خاندان سعید، نوعی رابطه و خویشی سببی با [[بنیهاشم]] داشتهاند: زیرا برادر حزن، هبیره بن ابی وهب، شوهر ام هانی، خواهر [[علی بن ابی طالب|امیرمومنان علی(علیهالسلام)]] بود. فرزندان هبیره، خواهرزادگان [[علی بن ابی طالب|علی(علیهالسلام)]] شیعیان خوبی بودند و از یاران [[علی بن ابی طالب|امیرالمؤمنین(علیهالسلام)]] به شمارمیآمدند. مصقله بن هبیره والی منطقه اردشیر خره در عصر حکومت آن حضرت بود. همچنین جعده بن هبیره از سوی علی(علیهالسلام)در [[خراسان]] والی بود. | خاندان سعید، نوعی رابطه و خویشی سببی با [[بنیهاشم]] داشتهاند: زیرا برادر حزن، هبیره بن ابی وهب، شوهر ام هانی، خواهر [[علی بن ابی طالب|امیرمومنان علی(علیهالسلام)]] بود. فرزندان هبیره، خواهرزادگان [[علی بن ابی طالب|علی(علیهالسلام)]] شیعیان خوبی بودند و از یاران [[علی بن ابی طالب|امیرالمؤمنین(علیهالسلام)]] به شمارمیآمدند. مصقله بن هبیره والی منطقه اردشیر خره در عصر حکومت آن حضرت بود. همچنین جعده بن هبیره از سوی علی(علیهالسلام)در [[خراسان]] والی بود. | ||
از این رو در خاندان سعید، احتمالا گرایش ضد هاشمی که تمایل غالب قریشیان بود، کمتر بوده است. به استثنای یک مورد که زبیربن بکار نقل کرده: حزن، جد سعید در جریان [[سقیفه بنی ساعده|سقیفه]]، از [[ | از این رو در خاندان سعید، احتمالا گرایش ضد هاشمی که تمایل غالب قریشیان بود، کمتر بوده است. به استثنای یک مورد که زبیربن بکار نقل کرده: حزن، جد سعید در جریان [[سقیفه بنی ساعده|سقیفه]]، از [[خالد بن ولید]] که علیه [[انصار]] سخنرانی کرده بود، طرفداری نموده و درتعریف و مدح او شعر سروده بود. | ||
البته این مساله، بیشتر جنبه قبیلگی و تعصب قومیداشته است: زیرا خالد نیز از قبیله بنی مخزوم بوده است. مسیب، پدر سعیدتاجر بوده و خرید و فروش روغن میکرده است. | البته این مساله، بیشتر جنبه قبیلگی و تعصب قومیداشته است: زیرا خالد نیز از قبیله بنی مخزوم بوده است. مسیب، پدر سعیدتاجر بوده و خرید و فروش روغن میکرده است. | ||
خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
=== سید تابعان === | === سید تابعان === | ||
[[تابعین|تابعان]] کسانی هستند که محضر | [[تابعین|تابعان]] کسانی هستند که محضر رسول خدا(صلی الله علیه) را درک نکردند، ولی اصحاب آن حضرت را دیدند: لذا تمام کسانی که بعد از رحلت پیامبراکرم(صلی الله علیه) به دنیا آمدند، از تابعان به شمار میآیند. بدین معنی که به تدریج اصحاب پیامبر(صلی الله علیه) از دنیا رفتند و مردم درمسائل شرعی به فقهای تابعان رجوع میکردند که سعید بن مسیب از مهمترین فقیهان این عصر بود و به گفته [[ابن خلکان]]، <sup>سیدالتابعین</sup> به شمار میآمد. | ||
=== فقیه مدینه === | === فقیه مدینه === | ||
خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
مکتب عراق را مکتب رای و مکتب مدینه را مکتب حدیث میگفتند. فقهای [[عراق]] بیشتر بر رای و استدلال عقلی تکیه میکردند ولی فقهای مدینه بر [[احادیث]] و [[روایات]] فقهی تکیه داشتند. از میان فقهای چهارگانه [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]]، [[ابوحنیفه]] نماینده مکتب عراق و [[مالک بن انس]] نماینده مکتب مدینه بود. | مکتب عراق را مکتب رای و مکتب مدینه را مکتب حدیث میگفتند. فقهای [[عراق]] بیشتر بر رای و استدلال عقلی تکیه میکردند ولی فقهای مدینه بر [[احادیث]] و [[روایات]] فقهی تکیه داشتند. از میان فقهای چهارگانه [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]]، [[ابوحنیفه]] نماینده مکتب عراق و [[مالک بن انس]] نماینده مکتب مدینه بود. | ||
سعید بن مسیب در عصر خود یکی از مهمترین فقیهان مدینه به شمار میآمد و به گفته | سعید بن مسیب در عصر خود یکی از مهمترین فقیهان مدینه به شمار میآمد و به گفته ابن سعد، رئیس فقیهان مدینه بود. بلکه موسس مکتب فقهی مدینه به شمار میآمد. | ||
== اهل ورع و عبادت == | == اهل ورع و عبادت == | ||
خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
== جایگاه علمی == | == جایگاه علمی == | ||
سعید بن مسیب از دانشمندان بیبدیل عصر خویش بود و عالم علی الاطلاق مدینه به شمار میرفت و از جمله فقهای هفتگانه اولیه مدینه بود که عبارتند از: عروه بن زبیر، ابوبکربن عبدالرحمن مخزومی، سلیمان بن یسار، عبیدالله بن عتبه، خارجه بن زید، قاسم بن محمدبن ابیبکر و سعیدبن مسیب که دو نفر اخیر را از پیروان | سعید بن مسیب از دانشمندان بیبدیل عصر خویش بود و عالم علی الاطلاق مدینه به شمار میرفت و از جمله فقهای هفتگانه اولیه مدینه بود که عبارتند از: عروه بن زبیر، ابوبکربن عبدالرحمن مخزومی، سلیمان بن یسار، عبیدالله بن عتبه، خارجه بن زید، قاسم بن محمدبن ابیبکر و سعیدبن مسیب که دو نفر اخیر را از پیروان اهلبیت(علیهالسلام) و شاگردان [[امام سجاد|امام سجاد(علیهالسلام)]] دانستهاند. | ||
در مورد مکانت علمی سعید بن مسیب همین بس که [[امام سجاد|امام زینالعابدین(علیهالسلام)]] درباره او فرمود: | در مورد مکانت علمی سعید بن مسیب همین بس که [[امام سجاد|امام زینالعابدین(علیهالسلام)]] درباره او فرمود: | ||
خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
سعید بن مسیب در تحصیل علم و دانش و گردآوری حدیث سعی بلیغ ورنج فراوان برده بود: چنانکه خود میگوید: «شبها و روزها را در جستجوی یک [[حدیث]] صرف میکردم.» | سعید بن مسیب در تحصیل علم و دانش و گردآوری حدیث سعی بلیغ ورنج فراوان برده بود: چنانکه خود میگوید: «شبها و روزها را در جستجوی یک [[حدیث]] صرف میکردم.» | ||
در این راه از تمام راویان اخبار و محدثان عصر خود و صحابیان پیامبر(صلی الله علیه) سود برده بود، حتی گاهی خدمت همسران پیامبر(صلی الله علیه) میرسید و از آنان اخذ حدیث میکرد. اشخاصی از بزرگان صحابه چون [[جابر بن عبدالله انصاری|جابر ابن عبدالله انصاری]] و [[سلمان فارسی]]، از اساتید او به شمار میرفتند. وی از محضر | در این راه از تمام راویان اخبار و محدثان عصر خود و صحابیان پیامبر(صلی الله علیه) سود برده بود، حتی گاهی خدمت همسران پیامبر(صلی الله علیه) میرسید و از آنان اخذ حدیث میکرد. اشخاصی از بزرگان صحابه چون [[جابر بن عبدالله انصاری|جابر ابن عبدالله انصاری]] و [[سلمان فارسی]]، از اساتید او به شمار میرفتند. وی از محضر امیرمومنان علی(علیهالسلام) بیشترین استفاده را کرده بود وبه نقل کشی تربیت شده آن حضرت به شمار میرفت. | ||
بعد از [[شهادت]] علی(علیهالسلام)از محضر فرزندان آن حضرت بهره میبرد و به نقل [[شیخ کلینی|کلینی]] در عصر [[امامت]] امام سجاد(علیهالسلام)، از [[حواریین|حواریون]] و شاگردان نزدیک آن امام به شمار میرفت و پیوسته از محضر آن حضرت استفاده میکرد و احادیثی از آن جناب نقل کرده است. | بعد از [[شهادت]] علی(علیهالسلام)از محضر فرزندان آن حضرت بهره میبرد و به نقل [[شیخ کلینی|کلینی]] در عصر [[امامت]] امام سجاد(علیهالسلام)، از [[حواریین|حواریون]] و شاگردان نزدیک آن امام به شمار میرفت و پیوسته از محضر آن حضرت استفاده میکرد و احادیثی از آن جناب نقل کرده است. | ||
خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
== تشیع == | == تشیع == | ||
[[شیخ طوسی]] سعیدبن مسیب را در زمره اصحاب امام سجاد(علیهالسلام) ذکر کرده است. و مرحوم [[کلینی]] از | [[شیخ طوسی]] سعیدبن مسیب را در زمره اصحاب امام سجاد(علیهالسلام) ذکر کرده است. و مرحوم [[کلینی]] از امام صادق(علیهالسلام) نقل کرده که سعید بن مسیب، قاسم بن محمد بن ابیبکر و ابوخالد کابلی از افراد مورد وثوق علی بن الحسین(علیهالسلام) بودند. | ||
یکی دیگر از دلائل تشیع سعید بن مسیب، مواضع سیاسی کاملا ضد[[اموی]] اوست. وی حکومت اموی را باطل و حاکمان آن را غاصب میدانست و در مورد [[یزید]] سخن او مشهور است که سالهای حکومت [[یزید]] را سالهای شوم معرفی کرده بود. | یکی دیگر از دلائل تشیع سعید بن مسیب، مواضع سیاسی کاملا ضد[[اموی]] اوست. وی حکومت اموی را باطل و حاکمان آن را غاصب میدانست و در مورد [[یزید]] سخن او مشهور است که سالهای حکومت [[یزید]] را سالهای شوم معرفی کرده بود. | ||
خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
برخی در مورد تشیع سعید اشکال کرده گفتهاند: فتاوای او بیشتربا فقه [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]] سازگار است تا طریقه اهلبیت(علیهالسلام). دومین اشکالی که بر او گرفتهاند، عدم حضور او در تشییع جنازه امام سجاد(علیهالسلام) میباشد. صاحب منتهی المقال از این دو اشکال به نحو زیر پاسخ گفته است: «مخالفت طریقه او با طریقه اهلبیت (علیهالسلام) منافاتی با تشیع او ندارد، چرا که بسیاری از اصحاب ائمه اطهار(علیهالسلام) و اعاظم [[شیعیان]] آنها در بیشتر مسائل فقهی و فتاوای شرعی موافق اهلسنت هستند. | برخی در مورد تشیع سعید اشکال کرده گفتهاند: فتاوای او بیشتربا فقه [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]] سازگار است تا طریقه اهلبیت(علیهالسلام). دومین اشکالی که بر او گرفتهاند، عدم حضور او در تشییع جنازه امام سجاد(علیهالسلام) میباشد. صاحب منتهی المقال از این دو اشکال به نحو زیر پاسخ گفته است: «مخالفت طریقه او با طریقه اهلبیت (علیهالسلام) منافاتی با تشیع او ندارد، چرا که بسیاری از اصحاب ائمه اطهار(علیهالسلام) و اعاظم [[شیعیان]] آنها در بیشتر مسائل فقهی و فتاوای شرعی موافق اهلسنت هستند. | ||
بلکه بعضی از نظریاتی که بعضی ازعلمای شیعه مثل [[ابن جنید]] قائل شدند مانند قیاس، به ضرورت [[مذهب]] باطل است: به ویژه اصحاب امام سجاد(علیهالسلام) که به جهت شدت [[تقیه]]، قادر به اظهار [[اصول]] و [[فروع مذهب]] شیعه نبودند، مگر خیلی مسائل اندک، آن هم برای عدهای قلیل: چنان که شیعیانی که امامت | بلکه بعضی از نظریاتی که بعضی ازعلمای شیعه مثل [[ابن جنید]] قائل شدند مانند قیاس، به ضرورت [[مذهب]] باطل است: به ویژه اصحاب امام سجاد(علیهالسلام) که به جهت شدت [[تقیه]]، قادر به اظهار [[اصول]] و [[فروع مذهب]] شیعه نبودند، مگر خیلی مسائل اندک، آن هم برای عدهای قلیل: چنان که شیعیانی که امامت امام باقر(علیهالسلام) را نپذیرفتند (مثل [[زیدیه]]) در [[فروع دین]] از فقهای عامه پیروی کردند. شخصی چون [[ابن عباس]] که تشیع او مسلم است، بیشترآراء و نظریاتش مخالف اصول شیعه است، اما حاضر نشدن سعیدبن مسیب در تشیع جنازه امام سجاد(علیهالسلام) به احتمال قوی به خاطر تقیه ودفع [[تهمت]] بوده است.» | ||
== درگذشت == | == درگذشت == |