۸۷٬۱۹۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:حوزه علمیه نجف.jpg|بیقاب|چپ]] | [[پرونده:حوزه علمیه نجف.jpg|بیقاب|چپ]] | ||
'''حوزه علمیه نجف''' اصطلاحی که بر تمامی متولیان امور مدارس دینی اعم از مراجع مذهبی حوزه علمیه شهر [[نجف]] اشرف اطلاق میگردد. وظیفه اساسی این متولیان، آموزش و پرورش طلاب [[علوم اسلامی|علوم دینی]] و نیز جامعه اسلامی و بشری ساکن در [[نجف|نجف اشرف]] و حوالی آن و به صورت کلی در [[عراق]] میباشد. این حوزه تا کنون در کنار [[حوزه علمیه قم]] به پرورش بسیاری از [[فقیهان]] و عالمان بزرگ با مبانی [[وحدت اسلامی|وحدت]] آفرین و عملکرد [[تقریب مذاهب اسلامی|تقریب]] مدار پرداخته است و از اهمیت بالایی برخوردار میباشد. از جمله این بزرگان میتوان به امثال: [[ | '''حوزه علمیه نجف''' اصطلاحی که بر تمامی متولیان امور مدارس دینی اعم از مراجع مذهبی حوزه علمیه شهر [[نجف]] اشرف اطلاق میگردد. وظیفه اساسی این متولیان، آموزش و پرورش طلاب [[علوم اسلامی|علوم دینی]] و نیز جامعه اسلامی و بشری ساکن در [[نجف|نجف اشرف]] و حوالی آن و به صورت کلی در [[عراق]] میباشد. این حوزه تا کنون در کنار [[حوزه علمیه قم]] به پرورش بسیاری از [[فقیهان]] و عالمان بزرگ با مبانی [[وحدت اسلامی|وحدت]] آفرین و عملکرد [[تقریب مذاهب اسلامی|تقریب]] مدار پرداخته است و از اهمیت بالایی برخوردار میباشد. از جمله این بزرگان میتوان به امثال: [[شیخ طوسی]]، [[حسن بن یوسف حلی|علامه حلی]]، [[مرتضی انصاری|شیخ انصاری]]، [[سید ابوالقاسم خوئی]] و [[سید علی حسینی سیستانی]] و [[سید روحالله موسوی خمینی|سید روحالله خمینی]]، [[سید علی حسینی خامنهای|سید علی خامنهای]]، اشاره نمود. | ||
== تاریخچه حوزه علمیه نجف == | == تاریخچه حوزه علمیه نجف == | ||
خط ۸: | خط ۸: | ||
* [[نجاشی]]<ref>نجاشی، ص۴۴۰</ref> به ملاقات خود با دانشمندان [[مذهب شیعه|شیعه]] از جمله [[محدّث]] بزرگ، هبة الله بن احمد کاتب مشهور به ابن برنِیة اشاره کرده است. وی<ref>نجاشی، ص۶۸</ref> همچنین اظهار کرده که در سال ۴۰۰ق در نجف از [[ابن خمری کوفی|ابن خُمری کوفی]] [[اجازه روایت]] دریافت داشته است. | * [[نجاشی]]<ref>نجاشی، ص۴۴۰</ref> به ملاقات خود با دانشمندان [[مذهب شیعه|شیعه]] از جمله [[محدّث]] بزرگ، هبة الله بن احمد کاتب مشهور به ابن برنِیة اشاره کرده است. وی<ref>نجاشی، ص۶۸</ref> همچنین اظهار کرده که در سال ۴۰۰ق در نجف از [[ابن خمری کوفی|ابن خُمری کوفی]] [[اجازه روایت]] دریافت داشته است. | ||
* نجاشی<ref>نجاشی، ص۷۴</ref> در شرح حال ابوالحسین اسحاق بن حسن عقرائی تمار گفته که او را معتکف در [[کوفه]] دیده که [[الکافی|کتاب کلینی]] را از خود وی روایت میکرده است. | * نجاشی<ref>نجاشی، ص۷۴</ref> در شرح حال ابوالحسین اسحاق بن حسن عقرائی تمار گفته که او را معتکف در [[کوفه]] دیده که [[الکافی|کتاب کلینی]] را از خود وی روایت میکرده است. | ||
* حضور شخصیتهای دینی و علمی دیگر در نجف، همچون [[ | * حضور شخصیتهای دینی و علمی دیگر در نجف، همچون [[شیخ صدوق]] و شنیدن حدیث از محمد بن علی بن فضل دهقان<ref>ر. ک: خویی، ج ۱۶، ص۳۳۷</ref> و نیز اقامت برخی نقبای شیعیان همانند [[ابن سدره]]، و اسکان تعدادی از خاندانهای اهل علم، مثل آل طحّان، در نجف<ref>ابن طاووس، ص۱۴۸؛ بحرالعلوم، ص۱۳ـ۱۴</ref> در زمره مستندات وجود حرکت علمی در نجف، پیش از شیخ الطائفه طوسی، ذکر شده است<ref>برای اطلاع از نقد این آرا رجوع کنید به غروی، ص۱۹ـ۳۰</ref>. | ||
حوزه علمیه نجف پس از ورود شیخ طوسی تاریخ با فراز و نشیبی را سپری کرده است که مراحل آن عبارتاند از: | حوزه علمیه نجف پس از ورود شیخ طوسی تاریخ با فراز و نشیبی را سپری کرده است که مراحل آن عبارتاند از: | ||
=== دوره شکلگیری حوزه نجف === | === دوره شکلگیری حوزه نجف === | ||
این دوره با حضور شیخ طوسی در نجف (۴۴۸ـ۴۶۰ق) مقارن است. او که از شاگردان [[محمد بن محمد بن نعمان|شیخ مفید]] و [[سید مرتضی|سید مرتضی علم الهدی]] بود، پس از فوت علم الهدی ریاست علمی [[مذهب شیعه|شیعیان]] بغداد را برعهده گرفت. اندکی پس از ورود طغرل سلجوقی به بغداد، ۴۴۹ خانه و کتابخانه او را در حالی که خودش قبلا به نجف مهاجرت کرده بود آتش زدند. مدتی بعد، شیخ فعالیت علمی خود را در این شهر آغاز کرد و حوزه نجف با تلاشهای او پاگرفت. شیخ توانست اوضاع تحصیلی نجف را نظم بیشتر دهد و حلقههای درسی را تشکیل دهد. عدهای اندک از کسانی که همراه شیخ از بغداد به نجف رفته یا شهرتش را شنیده بودند، به او پیوستند. کتاب [[امالی (کتاب)|امالی]] یا المجالس شیخ گواهِ انضباطی است که او در حوزه نو تأسیس نجف در انتقال علوم به شاگردانش برقرار کرده بود<ref>نخستین مجلس املا: ۲۶ صفر ۴۵۶ در حرم امیرمؤمنان علیهالسلام</ref>. طوسی همچنین علما و شاگردان را به [[فقه استدلالی|فقه استدلالی و اجتهادی]] جهت داد. | این دوره با حضور شیخ طوسی در نجف (۴۴۸ـ۴۶۰ق) مقارن است. او که از شاگردان [[محمد بن محمد بن نعمان|شیخ مفید]] و [[سید مرتضی علمالهدی|سید مرتضی علم الهدی]] بود، پس از فوت علم الهدی ریاست علمی [[مذهب شیعه|شیعیان]] بغداد را برعهده گرفت. اندکی پس از ورود طغرل سلجوقی به بغداد، ۴۴۹ خانه و کتابخانه او را در حالی که خودش قبلا به نجف مهاجرت کرده بود آتش زدند. مدتی بعد، شیخ فعالیت علمی خود را در این شهر آغاز کرد و حوزه نجف با تلاشهای او پاگرفت. شیخ توانست اوضاع تحصیلی نجف را نظم بیشتر دهد و حلقههای درسی را تشکیل دهد. عدهای اندک از کسانی که همراه شیخ از بغداد به نجف رفته یا شهرتش را شنیده بودند، به او پیوستند. کتاب [[امالی (کتاب)|امالی]] یا المجالس شیخ گواهِ انضباطی است که او در حوزه نو تأسیس نجف در انتقال علوم به شاگردانش برقرار کرده بود<ref>نخستین مجلس املا: ۲۶ صفر ۴۵۶ در حرم امیرمؤمنان علیهالسلام</ref>. طوسی همچنین علما و شاگردان را به [[فقه استدلالی|فقه استدلالی و اجتهادی]] جهت داد. | ||
=== دوره رکود حوزه نجف === | === دوره رکود حوزه نجف === | ||
خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
'''دانشمندان و آثار علمی آنها در این دوره''' | '''دانشمندان و آثار علمی آنها در این دوره''' | ||
با همه این احوال، در این دوره نیز حوزه نجف از تکاپوی علمی دور نماند. از ابوعلی طوسی فرزند شیخ طوسی (متوفی ۵۱۵) اثری چون ''المرشد الی سبیل المتعبد'' و ''الامالی'' به جای مانده است. وی نزد علمای شیعه باعنوان مفید ثانی شهرت دارد<ref>ر. ک: منتجب الدین رازی، ص۴۶؛ ابن شهر آشوب، ص۳۲۴</ref> .[[ابن شهرآشوب |ابن شهرآشوب مازندرانی]]، [[فضل بن حسن طبرسی|ابوعلی فضل بن حسن طبرِسی]] مؤلف [[مجمع البیان]] و [[حسین بن احمد بن طحال|ابوعبدالله حسین بن احمدبن طحّال]] مقدادی تربیت یافتگان محضر اویند<ref>بحرالعلوم، ص۴۴ـ۴۵</ref>. همچنین شیخ ابوالوفاء عبدالجبار رازی، شیخ ابومحمدحسن بن بابویه قمی و شیخ ابوعبدالله محمدبن هبةالله طرابلسی معاصران او و جملگی از شاگردان پدرش در حوزه علمیه نجف بودهاند<ref>ابن شهر آشوب، ص۴۳</ref>. کتاب شرح کافیه ابن حاجب و شرح قصائد [[ابن ابی الحدید]] از نجم الائمة رضی الدین محمد استرآبادی (متوفی ۶۸۶)<ref>ر. ک: حرّعاملی، قسم ۲، ص۲۵۵</ref> الایماقی فی شرح الایلاقی و شرح تعریب الزبدة در طب از عبدالرحمان بن عتائقی از علمای [[حلّه]] و بعد نجف اشرف<ref>آقابزرگ طهرانی، ج ۲، ص۵۰۹؛ زرکلی، ج ۳، ص۳۳۰</ref> و التنقیح الرایع فی شرح مختصرالشرایع مقداد بن عبداللّه سیوری مشهور به فاضل مقداد (متوفی ۸۲۶)<ref>آقابزرگ طهرانی، ج ۴، ص۴۶۳</ref> از جمله آثار دانشمندانِ این دوره حوزه نجف است. | با همه این احوال، در این دوره نیز حوزه نجف از تکاپوی علمی دور نماند. از ابوعلی طوسی فرزند شیخ طوسی (متوفی ۵۱۵) اثری چون ''المرشد الی سبیل المتعبد'' و ''الامالی'' به جای مانده است. وی نزد علمای شیعه باعنوان مفید ثانی شهرت دارد<ref>ر. ک: منتجب الدین رازی، ص۴۶؛ ابن شهر آشوب، ص۳۲۴</ref> .[[ابن شهرآشوب |ابن شهرآشوب مازندرانی]]، [[فضل بن حسن طبرسی|ابوعلی فضل بن حسن طبرِسی]] مؤلف [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن|مجمع البیان]] و [[حسین بن احمد بن طحال|ابوعبدالله حسین بن احمدبن طحّال]] مقدادی تربیت یافتگان محضر اویند<ref>بحرالعلوم، ص۴۴ـ۴۵</ref>. همچنین شیخ ابوالوفاء عبدالجبار رازی، شیخ ابومحمدحسن بن بابویه قمی و شیخ ابوعبدالله محمدبن هبةالله طرابلسی معاصران او و جملگی از شاگردان پدرش در حوزه علمیه نجف بودهاند<ref>ابن شهر آشوب، ص۴۳</ref>. کتاب شرح کافیه ابن حاجب و شرح قصائد [[ابن ابی الحدید]] از نجم الائمة رضی الدین محمد استرآبادی (متوفی ۶۸۶)<ref>ر. ک: حرّعاملی، قسم ۲، ص۲۵۵</ref> الایماقی فی شرح الایلاقی و شرح تعریب الزبدة در طب از عبدالرحمان بن عتائقی از علمای [[حلّه]] و بعد نجف اشرف<ref>آقابزرگ طهرانی، ج ۲، ص۵۰۹؛ زرکلی، ج ۳، ص۳۳۰</ref> و التنقیح الرایع فی شرح مختصرالشرایع مقداد بن عبداللّه سیوری مشهور به فاضل مقداد (متوفی ۸۲۶)<ref>آقابزرگ طهرانی، ج ۴، ص۴۶۳</ref> از جمله آثار دانشمندانِ این دوره حوزه نجف است. | ||
=== دوره محقق اردبیلی === | === دوره محقق اردبیلی === | ||
خط ۱۰۲: | خط ۱۰۲: | ||
|- style="background:#FFE8E8;" | |- style="background:#FFE8E8;" | ||
|مدرسه آخوند (کبری)||[[ | |مدرسه آخوند (کبری)||[[محمد کاظم خراسانی|ملا محمد کاظم آخوند خراسانی]]||۱۳۲۷||با نام امام حسن(ع) فعال است. | ||
|- | |- | ||
|مدرسه کوچک میرزا حسین خلیلی||میرزا حسین خلیلی||۱۳۱۲||در ۱۴۱۲ تخریب شد. | |مدرسه کوچک میرزا حسین خلیلی||میرزا حسین خلیلی||۱۳۱۲||در ۱۴۱۲ تخریب شد. |