طالبان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''طالِبان''' گروه مسلح [[سلفی]] است که در سپتامبر ۱۹۹۶ با برافراشتن پرچم سفید "امارت اسلامی" بر برج کاخ ریاست جمهوری افغانستان، و با هدف سرنگونی نظام سیاسی فعلی [[افغانستان]] و برپایی امارت اسلامی پس از سقوط کابل ایجاد شد. [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] در پی حملات ۱۱ سپتامبر در اواخر سال ۲۰۰۱ (مهر ۱۳۸۰)  در سال 2021، افغانستان را اشغال کرد. اما در سال 2021 میلادی و با فرار نیروهای آمریکایی و [[ناتو]] از افانستان مجددا قدرت را در دست گرفت. اندیشه و رفتار طالبان بر تفسیر سنتی و بدون نرمش از شریعت [[اسلام]] ([[دیوبندیه|دیوبندی]]، [[سلفیه|سلفیه]] و [[وهابیت|وهابی]]) و مقررات سخت‌گیرانه قبیله‌ای پشتون استوار است.  

شالوده و اساس تفکر طالبان همان تفکر حاکم بر «مکتب دیوبندی» است. حلقه اتصال معنوی طالبان با مکتب دیوبند، مدرسان و مدیران «مکاتب حقانیه» در پاکستان بوده و هستند. به همین دلیل بیشتر سران طالبان در دوره اشغال افغانستان توسط شوروی سابق، متعلق به جبهه‌های «حرکت انقلاب اسلامی» به رهبری مولوی «[[محمدنبی محمدی]]» و «[[حزب اسلامی]]» به رهبری مولوی «[[محمدیونس خالص]]» بودند. رهبران این دو جبهه رادیکالی و آشتی‌ناپذیر، بیشترین تاثیر را از [[دیوبندیه|مکتب دیوبندی]] پذیرفته بودند و سنتی‌ترین افراد در افغانستان به شمار می‌رفتند.<ref>http://www.iess.ir/fa/analysis/1033/</ref>  

بدون تردید که درصد بالا و اکثریت طالبان پشتون هستند اما در عین حال هر پشتونی طالب نیست. جریان طالبان را می‌توان حرکت پشتونی نامید اما اندکی از اعضای آن را اقوام دیگر نیز تشکیل می‌دهند. جریان طالبان از دو شاخه عمده پشتون‌ها یعنی «غلجی» و «درانی» تشکیل شده است. عنصر قومی در مناطق پشتون‌نشین مهم است. ملا محمدعمر رهبر متوفای طالبان از تبار غلجی بود. یعنی تا زمانی که ملاعمر زنده بود قدرت «درون‌گروهی» طالبان در اختیار غلجی‌ها بود اما پس از مرگ او قدرت به تبار درانی منتقل شد زیرا «ملااخترمحمد منصور» از درانی‌ها بود. پس از کشته شدن منصور بار دیگر قدرت به شاخه درانی بازگشت اما این بار به شاخه دیگر این تبار یعنی نورزی‌ ها منتقل گردید چون «ملاهبت‌الله» رهبر فعلی طالبان نورزی است.<ref>http://www.iess.ir/fa/analysis/1033/</ref>

خاستگاه طالبان جنوب افغانستان است. به طور عمده ولایت‌های قندهار، زابل، هلمند و ارزگان، حوزه نفوذ سنتی این گروه به شمار می‌رود. ولایت قندهار، مرکز این حوزه است. شهرستان‌های پنجوایی، میوند، خاکریز و اسپین بولدک در ولایت قندهار را باید مهد پرورش بزرگان طالبان خواند. در بهار سال 1373 یعنی چند ماه قبل از این که طالبان از اسپین بولدک به سوی شهر قندهار حرکت و برای اولین‌بار موجودیت خود را اعلام کنند، نگارنده قصد خروج از کشور را داشت که با جوخه‌هایی از آنان در منطقه «کشک نخود/ میوند» 50 کیلومتری غرب شهر قندهار روبرو شد. شبه‌نظامیان مسلح طالبان در آن لحظه به اصطلاح خودشان احکام شرعی را پیاده می‌کردند. در آن روز، موهای سر نگارنده از قیچی آنان جان بدر برد اما در سال‌های بعد، شانس یارش نبود.<ref>http://www.iess.ir/fa/analysis/1033/</ref>  

در سال در ۱۳۷۳ش/ ۱۹۹۴ ملامحمدعمر به همراه سی نفر از هم قطارانش از زیاده روی‌های گروه‌های متجاوز که در جاده‌های ولایت قندهار از مردم باج می‌گرفتند و دزدی و تجاوز را از حد گذرانده بودند به خشم آمدند و تصمیم گرفتند در مقابل آنها بایستند. این موفقیت باعث همراهی بسیاری از طلاب و مردم پشتون زبان از ملاعمر شد.<ref>آنتونی دیویز، «نحوه شکل گیری گروه طالبان به عنوان یک نیروی نظامی»، افغانستان طالبان و سیاست‌های جهانی، ص۶۸.</ref> ملاعمر با ۲۰۰ نفر از یارانش به قرارگاه نظامی حزب اسلامی حکمتیار حمله کرد و بزرگ‌ترین پایگاه نظامی منطقه را به تصرف خود در آورد. در این عملیات هیجده هزار قبضه اسلحه به دست طالبان افتاد. این برای اوّلین بار بود که نام طالبان روی صفحه اصلی روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های جهان نقش بست.<ref>شاه آغا صدیق مجددی، لمحات سرنوشت‌ساز، ص۳۴.</ref>

تشکیل آن از ترکیب و تناسب عوامل داخلی و خارجی بود که موارد اصلی و برجسته آن به شرح زیر می‌باشد:

    

=== عوامل داخلی ===

وضعیت کلی افغانستان پیش از شروع فعالیت طالبان، دچار بی‌ثباتی و بحران بود.

==== تمایل افکار عمومی ====

مسابقه سران و فرماندهان گروه‌های مجاهدین پس از سقوط دولت نجیب‌الله (بهار۱۳۷۱ش/۱۹۹۲م)، برای تلاش در ورود انحصاری و سریع به [[کابل]] و بدست گرفتن مناطق مهم و سلاح‌های سنگین، باعث شد که اختلافات به درگیری‌های شدید، جنایات بسیار و ویران ساختن کابل و شهرهای بزرگ انجامد. رونق اقتصادی، ثبات اجتماعی و امنیت همگانی در دوره دولت مجاهدین از بین رفت. روند کم‌شتاب توسعه متوقف شد. فساد، زورگویی و اعمال خلاف قانون رواج بیشتر یافت.<ref>طنین، افغانستان در قرن بیستم، ۱۳۹۰ش، ص ۳۹۹-۴۱۰.</ref> این‌گونه بود که افکار عمومی به سمت ظهور عامل قوی برای توقف و جبران نابسامانی‌های عملکرد مجاهدین متمایل شد. ناشناخته بودن اولیه طالبان باعث شد که تصور عمومی بر متفاوت بودن و بهتر بودن این گروه شکل گیرد.<ref>سجادی، «طالبان، دین و حکومت»، ۱۳۷۷ش، ص ۴۴۰.</ref>

==== تناسب شخصیتی طالبان ====

در این مراکز بارها گفته می‌شد که مجاهدین و [[شیعه|شیعیان]]، فاسد و خارج از [[دین اسلام|دین]] هستند و خارجی‌ها نیز نیروهای [[شیطان|شیطانی]] معرفی می‌شدند. سپس با تحریک و تشویق طلبه‌ها به جهاد، وظیفه دینی برای پاکسازی افغانستان و یادآوری تعصب قومی، آنان را مسلح و سازمان‌دهی کرده و به افغانستان گسیل داشتند. <ref>احمدی، «طالبان: ریشه‌ها، علل ظهور و عوامل رشد»، ۱۳۷۷ش، ص۲۶.</ref>

=== عوامل خارجی ===

همسایگان و طرف‌های خارجی درگیر در بحران افغانستان، به دنبال کسب منافع و خلاصی از این وضعیت بودند.

==== دولت [[پاکستان]] ====

ورود نیروهای شوروی سابق به افغانستان(زمستان ۱۳۵۸ش/۱۹۸۰م)، شکل‌گیری نیروهای مجاهد و ارتباط زمینی آنان با شهرهای مرزی پاکستان، فرصتی برای اعمال بهتر سیاست‌های پاکستان در افغانستان بوجود آورد و باعث شد با حمایت پاکستان (ضیاءالحق)، کمک‌های آمریکا، انگلیس و برخی کشورهای اسلامی‌مانند [[عربستان]] و امارات، احزاب متعدد جهادی در آنجا شکل گیرد. سران احزاب از ملایان فعال، و سربازان از جوانان مهاجر و داخل کشور تشکیل شده بود.<ref>طنین، افغانستان در قرن بیستم، ۱۳۹۰ش، ۳۱۳-۳۱۷.</ref>

== مبانی فکری ==

چارچوب فکری و اولیه سران طالبان اضافه بر ذهنیت و تربیت جامعه پشتونی جنوب افغانستان، آگاهانه یا ناآگاهانه از اندیشه‌های مختلف موجود در جریان‌های افراطی اسلامی معاصر تاثیر پذیرفته است.

=== شروط طالبان برای صلح با دولت افغانستان ===

به گفته منابع افغانستانی گروه طالبان که بعد از 20 سال جنگ در افغانستان حاضر شده است برای صلح گفتگو کند، شرطی را برای صلح مطرح کرده که خود باعث اختلاف و درگیری است.

این گروه تأکید دارد جنگ این در افغانستان «جهاد» نام‌گذاری شود و تنها فقه حنفی مبنای اصلی تصمیم‌گیری‌ها در مذاکرات صلح باشد و از مذاهب دیگری نام برده نشود! این در حالی است که در افغانستان مذهب دیگری به نام تشیع نیز وجود دارد که قانون اساسی افغانستان آن را به رسمیت شناخته است و بر همین اساس علماء شیعه و سنی کشور افغانستان این درخواست طالبان را غیر منطقی، ناعادلانه و خلاف قانون اساسی می‌دانند.

از جمله معترضین به این در خواست محمد سرور دانش، معاون دوم رئیس‌جمهور و از علماء شیعه در‌این‌باره گفت: صلح افغانستان مربوط به همه اقوام، همه احزاب، پیروان همه مذاهب، همه ولایات و گروه‌های اجتماعی و احزاب سیاسی کشور است و اختصاص به یک گروه خاص ندارد. اگر هدف از مذاکرات این باشد که از آغاز بین مردم ما تفرقه ایجاد کنند و دستاورد‌های دولت و مردم زیر سؤال برود، در این صورت مذاکرات به سود افغانستان به سرانجام نمی‌رسد. همچنین لطف‌الله حق سرپرست عضو شورای اخوت اسلامی افغانستان گفته است: نادیده گرفتن سایر مذاهب اسلامی به خصوص مذهب جعفری که یک مذهب جهانی است و در تمام دنیا پیرو دارد، بنیان‌های اخوت اسلامی را سست می‌کند و با ماهیت صلح و آشتی نیز سازگاری ندارد. این استاد دانشگاه افزود، اگر گروه طالبان به درخواست خود مبنی بر اینکه باید فقه حنفی مبنا و اساس گفتگوها باشد، پافشاری کند، در حقیقت در مسیر دشمن حرکت کرده است، زیرا دست‌های پشت پرده در تلاش هستند که جنگ مذهبی و تفرقه‌افکنانه را در افغانستان به راه بیندازند و نتیجه صلح را ناخواسته به سوی یک جنگ خونین مذهبی سوق دهند و مطرح کردن چنین موضوعاتی که فضای صلح را خدشه‌دار می‌سازد از هر طرف که باشد ما را از مقصود اصلی که همان برقراری ثبات و امنیت در کشور می-باشد باز می‌دارد. حق پرست تأکید کرد که فضای گفتگوها باید به گونه‌ای تنظیم شود که حتی حق اقلیت-های بودایی و هندو نیز نادیده گرفته نشود، چه رسد به مذهب جعفری که به صورت واضح در قانون اساسی افغانستان ثبت شده است و در خارج ساختن یک مذهب رسمی از فضای گفتگوها به معنی خارج کردن از کل نظام و کشور است که پیامدهای خطرناکی می‌تواند داشته باشد، که از این روی، اگر گروه طالبان طرفدار صلح هستند نباید این گونه مسائل را دامن بزنند.

=== الگو بودن زندگی سلفی ===

مبانی اندیشه ملایان طالب، ناشی از مکتب [[دیوبندیه|دیوبندی]] هند و سلفیه است که دوره‌های آغازین و میانی اسلام] را دوران طلایی، و دور از هرگونه خطا و نقد می‌داند. به نظر آنان این دوره نزدیک‌ترین و شبیه‌ترین مشخصات زندگی اسلامی را به سیره و سنت [[حضرت محمد|رسول خدا]](ص) داشته، و باید نظام زندگی اکنون مسلمانان نیز به آن دوره برگردد.<ref>عارفی، «مبانی قومی و مذهبی طالبان»، ص ۲۰۵.</ref>

=== نظام خلافت ===

مهم‌ترین اصل در اندیشه سیاسی دیوبندی و طالبان، زنده کردن خلافت در نظام سیاسی اسلام است. طالبان، اسلامی ماندن جامعه را در اسلامی بودن حکومت می‌داند. بنابراین بازگشت به جامعه آرمانی موردنظر طالبان، مستلزم زنده‌کردن نظام حکومتی آن زمان یعنی خلافت است.<ref>عارفی، «مبانی قومی و مذهبی طالبان»، ۱۳۷۸ش، ص۲۰۲-۲۰۳.</ref> از ارکان این نظام سیاسی، بیعت اهل حل و عقد، شورا، نصب و غلبه است. در تئوری خلافت و امارت ـ آن طوری که طالبان می‌خواهد ـ مردم و احزاب جایگاهی ندارند.<ref>عارفی، «مبانی قومی و مذهبی طالبان»، ۱۳۷۸ش، ص۲۰۲-۲۰۳.</ref>

== اهداف ==

براساس مبانی فکری، طالبان در حیطه عمل، اهداف کلی زیر را دنبال می‌کند:

=== احیای الگوی زندگی سلفی ===

=== تشکیل نظام خلافت ===

=== حفظ برتری سیاسی قومی ===

در مهر ۱۳۷۵ش گروه طالبان وارد کابل شد. ارگ ریاست‌جمهوری را گرفت و امارت اسلامی تاسیس کرد ولی ملاعمر در قندهار ماند. طالبان تا آبان ۱۳۸۰ش بر بخش زیادی از افغانستان حکومت کرد. البته مجاهدین افغانستان در مناطق مختلف با طالبان در نبرد بودند و حاج [[قاسم سلیمانی]] نیز که فرمانده [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه قدس]] بود، در مناطق مختلفی از افغانستان حضور پیدا می‌کرد و به مجاهدین برای مقابله با طالبان کمک می‌کرد.<ref>[https://avapress.com/fa/news/202707 حضور جدی سردار سلیمانی در کنار مقاومت‌گران افغانستان]</ref> در پی حمله به برج‌های دوقلو در نیویورک، دولت آمریکا، گروه القاعده را متهم به دست داشتن در این حمله دانست و از طالبان خواست تا [[اسامه بن‌لادن]]، رهبر القاعده را به آمریکا تحویل دهد؛ در پی خودداری طالبان از پذیرش این درخواست، آمریکا به بهانه مبارزه با تروریسم به افغانستان حمله کرد. تهاجم آمریکا به افغانستان، باعث شد طالبان ضعیف شود و تلاش‌های چندین ساله [[مجاهدین افغانستان]] در مبارزه با طالبان به نتیجه برسد و دولت طالبان ساقط شود. پس از سقوط دولت طالبان در آبان(عقرب)۱۳۸۰ش، بیشتر اعضای باقی‌مانده به پاکستان فراری شدند. <ref>سینایی، «نقش حمایت خارجی در احیای طالبان»، ۱۳۹۲ش، ص ۹۷.</ref>

از زمان تشکیل طالبان، رهبری این گروه را سه نفر زیر پیاپی بر عهده داشته‌اند:

* [[ملا محمد عمر]]

اولین رییس طالبان محمدعمر (قندهار۱۳۳۹ش-پاکستان۱۳۹۲ش/۱۹۶۰-۲۰۱۳م) معروف به ملاعمر بود. محمد عمر پس از تصرف کابل (مهر ۱۳۷۵ش/اکتبر۱۹۹۶م) در گردهمایی ملایان و طلبه‌های جنوب افغانستان به امارت اسلامی طالبان انتخاب شد. او سابقه جهاد و عضویت در برخی احزاب جهادی افغانستان را دارا بود که از آن کناره‌گیری کرد. محمدعمر پس از سقوط حکومت طالبان و فرار به پاکستان تا هنگام مرگ دیده نشد.<ref>[http://www.payam-aftab.com/fa/doc/news/34079/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%85%D9%84%D8%A7-%D8%B9%D9%85%D8%B1 وبگاه خبرگزاری پیام آفتاب، زندگی‌نامه ملاعمر، نشر:۰۷/۰۵/۱۳۹۴ بازدید:۱۹/۰۹/۱۳۹۷].</ref>

* [[ملا اختر محمد منصور صاحب]](نام دیگر او ولی محمد می‌باشد.)

پس از محمدعمر، اختر محمد منصور(ولایت قندهار۱۳۴۷-پاکستان۱۳۹۵ش/۱۹۶۸-۲۰۱۶م)، فرد شماره دو این گروه، بعنوان رهبر جدید آن انتخاب شد اما بخشی از طالبان، این انتخاب را نپذیرفته و جدا شدند.<ref>[http://www.payam-aftab.com/fa/doc/news/45017/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%85%D9%84%D8%A7-%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%82%D9%84%D9%85 وبگاه خبرگزاری پیام آفتاب، «زندگی‌نامه ملا اختر محمد (منصور)»، رهبر جدید طالبان به قلم طالبان»، نشر: ۱۳۹۴/۰۶/۱۰، بازدید:۱۳۹۷/۰۹۱\/۱۹].</ref>

* [[ملا هبت‌ الله آخوند زاده|ملا هبت‌الله آخوندزاده]]

این فرد(متولد:قندهار۱۳۴۰ش/۱۹۶۱م)، قاضی‌القضات طالبان در زمان ملاعمر بوده و بین طالبان به شیخ الحدیث نیز مشهور است، ولی سوابق نظامی و مدیریتی چندانی ندارد.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/03/05/1084017/%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%A7%D8%B6%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B6%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%A7-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D9%84%D8%A7-%D9%87%DB%8C%D8%A8%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86-%DA%A9%DB%8C%D8%B3%D8%AA وبگاه خبرگزاری تسنیم، «از قاضی‌القضاتی تا رهبری؛ «ملا هیبت‌الله» رهبر جدید طالبان کیست؟»، نشر:۱۳۹۵/۰۳/۰۶، ۱۳۹۷/۰۹/۲۴].</ref>

#<nowiki>*</nowiki>[[جلال الدین حقانی]] و عضو ارشد شورای کویته یکی از شاخه‌های طالبان

با شکست طالبان در سال ۲۰۰۱ دیگر خبری از طالبان نبود تا اینکه در سوم سپتامبر سال ۲۰۰۵ ملاعمر رهبر طالبان پس از چهار سال زندگی پنهانی، در گردهمایی بزرگی از هواداران خود در منطقه باجور پاکستان حاضر شد. وی آنجا با سخنرانی در حضور اعضای القاعده و طالبان، تلاش کرد ضمن رد شبهه‌های مطرح شده درمورد سرنوشت خود، جایگاه خود را دوباره تثبیت کند. در ضمن پیشنهاد داد کمیته‌ای شش نفره از میان علمای بزرگ تشکیل شود تا دلایل شکست طالبان را بررسی و به شبهه‌های مربوط به اعمال و رفتار طالبان پاسخ دهد که به [[شورای کویته]] معروف شد. از اعضای این کمیته خواسته شد از تماس با بیگانگان و دریافت کمک از آنها اجتناب کنند. وی شخصاً عوامل شکست و فروپاشی طالبان را این‌گونه برشمرد:

از همین‌جا «شورای کویته» به رهبری ملاعمر شکل گرفت که مقر اصلی آن شهر کویته، مرکز ایالت بلوچستان پاکستان بود. این شورا که حوزه عملیاتی آن افغانستان و علیه نیروهای غربی است، هدایت چهار شورای نظامی منطقه‌ای طالبان و ده کمیته آن را در مناطق مختلف افغانستان بر عهده دارد.<ref>نک: جواد جمالی، افراطی‌گری در پاکستان، ص ۱۲۳.</ref>

در قضیه مذاکرات صلح دولت افغانستان با طالبان، «شورای کویته» به دلیل مشروعیت سیاسی و نفوذ بالای آن میان طالبان، به عنوان طرف اصلی گفت‌وگوها مطرح شد.<ref>همان، «مذاکره با طالبان پندارها و واقعیت‌ها»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، ش ۴۶، ص۱۷.</ref>سازمان‌ها، کشورها و حلقات سیاسی بیرون افغانستان نیز با همین شورا در ارتباطند و کنترل حلقات و شخصیت‌های اصلی طالبان هم در اختیار شورای فوق است. از نظر آنها، دولت کنونی افغانستان به عنوان یک نظام غیر اسلامی است که تحت تسلط بیگانگان و غیر مسلمانان اداره می‌شود؛ به همین جهت هرگونه همکاری و کمک به این دولت جرم تلقی می‌گردد که سزای آن مرگ است. آنها گروهی به عنوان ابزار جنگی در اختیار دارند که از آنها برای مبارزه با ناتو و دولت افغانستان استفاده می‌کنند.<ref>نوری و احمد ضیا، توافقات سیاسی و مذاکره با طالبان، «گفتگو با معین مرستیال- عضو سابق مجلس نمایندگان و رییس ستاد انتخاباتی حامد کرزی- قندوز»، ص۶۷-۶۸.</ref>

شورای کویته، شبکه حقانی و شورای میرانشاه ساختار تشکیلات سیاسی طالبان را شکل می‌دهد. البته شوراها و گروه‌های زیر و درشت دیگری نیز هستند که می‌توان به آنها نیز اشاره کرد اما تاثیر آنها در روند تحولات این گروه و جایگاه آنها در ساختار قدرت طالبان چندان زیاد نیست.

مرکز اصلی [[شورای کویته]] به عنوان هسته اصلی و اولیه گروه طالبان که توسط ملاعمر تاسیس شد، شهر کویته پاکستان است. هم اکنون رهبران و اعضای اصلی این گروه در این شهر ساکن هستند. در تحلیلی از خبرگزاری بین الملل ایران پرس به تازگی با افغانستان نقل مکان داده است.

محل فعالیت شبکه حقانی شرق و جنوب شرق افغانستان خصوصا در ولایت‌های «خوست» و «پکتیکا» می‌باشد.  

گرچه این شبکه از ساختار مدیریتی متفاوتی از طالبان برخوردار است ولی هیچ گاه از این گروه جدا نبوده است و طالبان نیز پیوست این شبکه را از زیر‌مجموعه‌های رهبری گروه خود دانسته و رهبران آن را تابع رهبری طالبان می‌دانند.  

پایگاه اصلی این شورا در میرانشاه از توابع منطقه قبایلی پاکستان است. شورای میرانشاه تحت نظر شبکه حقانی فعالیت می‌کند. نیروهای وفادار به این شورا هم از تابعیت پاکستانی و هم از تابعیت افغانستانی برخوردار هستند.

علاوه بر این اعضای این گروه، چون به طور ویژه در قاچاق مواد مخدر و سایر جرائم سازمان یافته حضور فعال دارند بی ثباتی در افغانستان به ویژه جنوب و جنوب شرق این کشور و همچنین در مناطق قبایلی و ایالت سرحد پاکستان را مطابق با منافع خود می‌دانند.<ref>https://atlaspress.af/%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B1-%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85/</ref>

[[پرونده:ساختار رهبری طالبان.jpg|بندانگشتی|ساختار رهبری طالبان]]

در ساختار رهبری طالبان [[عبدالحکیم اسحاقزی|مولوی عبدالحکیم اسحاقزی]] در جایگاه رئیس قوه قضائیه طالبان و شورای رهبری طالبان قرار دارد. این شورا در حال حاضر به [[ملا هبت‌الله آخوندزاده]] به رهبری طالبان تعیین و عنوان امیر المومنین به او داده است و [[سراج الدین حقانی|سراج‌الدین حقانی]] و [[ملا محمد یعقوب]] را به جانشینی او منصوب نموده است.

[[پرونده:ساختار نظامی طالبان.jpg|بندانگشتی|ساختارنظامی طالبان]]

بین شبکه حقانی و شورای کویته در بسیاری از سطوح تصمیم‌گیری اختلاف دیدگاه‌هایی نیز وجود دارد یعنی شبکه حقانی در گذشته گاهی عملیات‌های خود را بدون هماهنگی با شورای کویته انجام می‌داد.<ref>https://atlaspress.af/%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B1-%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85</ref>

طالبان از زمان شکل گیری تاکنون به شاخه‌های متعددی تقسیم شده است گروه طالبان با رهبری ملا محمد عمر، رهبر پیشین گروه طالبان تاسیس شد. و پس از مرگ او به دلایل مختلف و برخی از اعضاء از این گروه جدا شده و در موارد متعدد با یکدیگر درگیری، برخورد و جدال داشته‌اند. برخی از این شاخه‌ها که در تحقیقات صورت گرفته شناسایی شده است شامل:

[[ملا اختر محمد منصور صاحب]] اولین کسی بود که برای تصاحب رهبری طالبان اقدام کرد. او پس از ساعت‌‎ها بحث با شورای رهبری طالبان، توانست بر رقیب اصلی‌اش مولوی یعقوب، پسر ارشد [[ملا محمد عمر]] پیروز شود و سپس با پخش تصاویر و ویدئوهایی نشان داد که جمع زیادی از طالبان نیز رسماً با او به عنوان رهبر جدید طالبان بیعت کرده‌اند. به دنبال آن، پیوسته زمزمه­‌های مخالفت از سوی برخی سران و اعضای عادی طالبان شنیده می ­شود. چنان‌که [[سید محمد طیب آغا|ملا سید محمد طیب آغا]]، نماینده طالبان در قطر که سرپرستی هیئت صلح طالبان با دولت افغانستان را بر عهده داشت، در اعتراض به پنهان­کاری شورای کویته نسبت به مرگ [[ملا محمد عمر]]، رسماً از سمت خود استعفاء کرد و کاملاً از طالبان کنار کشید.<ref>http://www.bbc.com/persian/afghanistan/۲۰۱۵/۰۸/۱۵, ۰۸۰۴ k۰۵ head of taliban political resign.</ref>

این شاخه هم اکنون از مهمترین ارکان طالبان است و هم اکنون و با کشته شدن [[ملا اختر محمد منصور صاحب]] و تعیین ملا هبت‌الله آخوندزاده در حال فعالیت است.

این شاخه با اختلاف برخی اعضای شورای کویته به وجود آمد که طی آن گروه جدیدی به سرپرستی مولوی رسول، ملا باز محمد حارث، ملا منصور دادالله، ملا شیر محمد آخوندزاده و ملا[[عبدالمنان نیازی]]، انشعاب خود را اعلان کرد. این شاخه با رهبری [[ملا محمد رسول]] تشکیل شد.<br>

ملا[[عبدالمنان نیازی]] سخنگوی گروه انشعابی‌طالبان در اولین گردهمایی برای معرفی گروه جدید، علت انشعاب و مخالفت خود با [[ملا اختر محمد منصور صاحب|ملااختر محمد منصور صاحب]] را در دو نکته دانست: یکی آنکه ما به ملااختر منصور می‌گفتیم روابط خود را با آمریکایی­ ها قطع کن و به صلح نپرداز. دوم آنکه افراد با صلاحیت و مجاهدین اصلی را در اولویت کار قرار بده و افراد نااهل را کنار بگذار.<ref>Ibid, ۱۱۰۴_k۰۴_taliban_splinter_new_leader</ref>

آن گونه که طی مصاحبه ای با آنتونیو گیوستوزی برملا گردید، رهبر شورای رسول یعنی ملا رسول با انحصاری کردن پروسه صلح توسط شورای کویته به شدت مخالف بوده است. طبق گزارش‌ها وی گفته است «در گذشته فکر می‌کردیم حکومت افغانستان در صدد صلح با همه طالبان است، اما وقتی دیدیم به خاطر فشارهای وارده از سوی دولت پاکستان، تنها علاقمند صلح با ملا منصور است، تصمیم بر این شد که ما با حکومت افغانستان صلح نکنیم».<ref>http://dailyafghanistan.com</ref>/opinion_detail.php?post_id=150132

یک گروه جدید طالبان به رهبری مولوی عبیدالله هنر در ولایت پکتیکا اعلام موجودیت کرد. این گروه در بیانیه خود علیه گروه ملا اختر منصور، شبکه حقانی و به ویژه بلال حدران یکی از فرماندهان این شاخه طالبان جهاد اعلام کرده است.

این گروه به رهبری [[جلال الدین حقانی]] تاسیس گردید. پس از مرگ توسط فرزندان او و [[سراج‌الدین حقانی]] رهبری می‌شود. سراج‌الدین حقانی هم اکنون در کنار [[ملا محمد یعقوب]] فرزند ملا عمر معاون ملا هبت‌الله آخندزاده رهبر طالبان هستند.

</ref>

گروه «[[تحریک اسلامی محاذ فدایی]]» طالبان که سال ­ها پیش به وجود آمده بود به رهبری [[منصور دادالله]] با صدور اعلامیه‌ای در سال ۱۳۹۴، ضمن اعلان استقلال و مخالفت صریح با رهبری ملا اختر منصور، مدعی شد که ملامحمد عمر، رهبر سابق طالبان، به مرگ طبیعی نمرده بلکه توسط اعضای ارشد رهبری طالبان به واسطه زهر کشته شده است. این گروه تأکید کرد که از این پس مستقلاً به مبارزه مسلّحانه خود با دولت افغانستان ادامه می­ دهد.<ref>Ibid, ۰۸۰۲ k۰۳ mullah omar brother new claims.</ref><br>  

این شاخه جزء گروه‌های تندرو و افراطی و با معیارهای خشونت بار درحال فعالیت است.<br>

از اعضاء کلیدی این دسته می‌توان به [[ملا شهاب]]، مسئول قطعه سرخ گروه طالبان که مسئولیت رهبری جنگ هرات را به عهده داشت و [[ملا قدوس غوریانی]]، [[ملا ظاهر سلطانزوی]] و [[مولوی عبدالمجید]] نام برد این افراد در نیز کشته شدند. برخی از افراد مذکور در عملیات شبانه نیروهای ارتش در ولایت هرات کشته شدند.<ref>https://atlaspress.af/%d9%81%d8%b1%d9%85%d8%a7%d9%86%d8%af%d9%87-%d8%b7%d8%a7%d9%84%d8%a8%d8%a7%d9%86-%d8%af%d8%b1-%d8%ac%d9%86%da%af-%d9%87%d8%b1%d8%a7%d8%aa-%da%a9%d8%b4%d8%aa%d9%87-%d8%b4%d8%af/</ref>

شورای مشهد که کمتر از ده درصد نیروهای جنگی طالبان را در خود جای داده است، در مشهد ایران قرار دارد.<ref>http://dailyafghanistan.com/opinion_detail.php?post_id=150132</ref>

[[پرونده:انتحاری2.jpg|بندانگشتی]]

'''بمب‌گذاری دلو ۱۳۹۴ کابل''' در ۱ فوریه ۲۰۱۶ (۱۲ دلو ۱۳۹۴) در کابل اتفاق افتاد این بمب‌گذار انتحاری درحالی که در صف ورودی مرکز فرماندهی پلیس نظم عامه افغان در کابل ایستاده بود خود را منفجر کرد. انفجار به کشته‌شدن دست‌کم ۲۰ تن و مجروح شدن ۲۹ تن دیگر انجامید. [[طالبان]] مسئولیت حمله را برعهده گرفتند<ref>[https://www.reuters.com/article/afghanistan-blast-parliament-idUSKCN0VA1W8 سایت روییترز]</ref>.

طالبان برای پیشبرد اهداف خود می‌کوشید از اعمال سیاست‌های خشن و جانب‌‌گرایانه نسبت به [[شیعه|شیعیان]] فاصله بگیرد، اما از همان ابتدا شیعیان خصوصا [[هزاره‌ها]] با طالبان دچار مشکل شدند. عدم پایبندی طالبان به توافق صلح با [[عبدالعلی مزاری]] رهبر حزب شیعی وحدت اسلامی در هنگام تلاش برای ورود به [[کابل]] که منجر به شهادت وی و سرکوب نیروهای این حزب شد؛ باعث شد چهره و جایگاه این گروه نزد شیعیان منفور شود.<ref>بهمنی قاجار، جایگاه سیاسی و اجتماعی شیعیان در افغانستان، ۱۳۹۵ش، ص۴۱-۴۳.</ref>  

گرچه بعدها با پیوستن برخی از افراد و گروه‌های شیعی به طالبان و همکاری با آنان، تلاش شد تصور عدم تعصب و خشونت عمدی طالبان در مقابل شیعیان بویژه هزاره‌ها بوجود آید، ولی محدودیت، سرکوب شدید و کشتار مقاومت شیعیان در [[هزارستان]] و شهرها و روستاهای دیگر، این پندار را از بین برد. <ref>نظری، «مقاوم شیعیان افغانستان در برابر طالبان در چارچوب تحلیل گفتمان»، ۱۳۸۵ش، ص۱۱۷-۱۱۸.</ref>

پس از شروع مجدد فعالیت طالبان(۱۳۸۵ش/۲۰۰۶م)، در رفتار خشونت‌آمیز این گروه با شیعیان هیچ تغییری دیده نشده است، و آمارها نشان می‌دهد تلفات و هزینه‌های حملات طالبان گاهی برای شیعیان سنگین‌تر بوده است.<ref>[https://www.avapress.com/fa/news/162502/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%AD%D9%88%D8%B1-%D8%AD%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DB%B1%DB%B9-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%DB%B5%DB%B4%DB%B4-%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D9%87-%DB%B1%DB%B0%DB%B0%DB%B0-%D8%B2%D8%AE%D9%85%DB%8C سایت خبرگزاری صدای افغان، گزارش کمیسیون حقوق بشر درباره قربانیان اقلیت‌ها]</ref> البته پس از شروع فعالیت داعش در افغانستان (۱۳۹۴ش/۲۰۱۵م) و انجام عملیات‌های تروریستی و جنایت بخصوص علیه شیعیان، طالبان در چند بیانیه‌ این حملات را محکوم کرده، و کوشیده است که خود را از حملات عمدی به شیعیان و با انگیزه تعصب مذهبی و نژادی دور نشان دهد.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/07/01/1524185/%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B6%D8%B9-%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87-%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%B9%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85-%D9%88-%D9%81%D8%AA%D9%86%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4 وبگاه خبرگزاری تسنیم، «اعلام مواضع گروه طالبان در رابطه با عزاداری شیعیان در ماه محرم و فتنه داعش»، نشر:۱۳۹۶/۰۷/۰۱، بازدید: ۱۳۹۷/۰۹/۱۹.].</ref>

طالبان سبک زندگی غربی را کفرآمیز تلقی می‌کند، لباس غربی را با سستی اخلاقی برابر می‌داند و آزادی زنان را به عنوان ضدیت با اخلاق اسلامی مردود می‌شمارند.<ref>میلی، افغانستان، طالبان و سیاست‌های جهانی، ۱۳۷۷ش، ص۲۱۴-۲۱۵.</ref> آنان به نفوذ فرهنگ غربی که دشمن اسلام تلقی می‌گرد، حساس هستند و معتقدند جامعه از طرفی خارجی‌ها در خطر است. از این‌رو یکی از اهداف این گروه، بیرون راندن و ضربه زدن به نیروهای خارجی مستقر در [[افغانستان]] است.

<ref>میلی، افغانستان، طالبان و سیاست‌های جهانی، ۱۳۷۷ش، ص۲۱۴-۲۱۵.</ref>

طالبان تفاوت‌هایی با گروه‌هایی تندرو دیگر همچون القاعده و [[داعش]] داشته و دارد. طالبان در جهاد خود اولویت را به دشمن نزدیک می‌دهد. این دشمنان نزدیک همان رژیم سکولار و حامیانشان، یعنی نیروهای ایساف و آمریکا در افغانستان اند. آنها برای جهاد به کشورهای دیگر نمی‌روند و حتی کمتر در صدد ایجاد گروه‌های ضربت در داخل [[آمریکا]] و یا [[اروپا]] هستند. برخلاف داعش و القاعده که با توجه به ساختار و سوابقشان دارای استراتژی جهانی هستند. در نگاه آنان ایجاد دولت اسلامی گام اول در جهت توسعه سرزمین اسلامی و ایجاد خلافت اسلامی است. ایده تغییر نام گروهک تروریستی داعش منشعب از القاعده از دولت اسلامی عراق و شام (داعش) به دولت اسلامی هم از این جهت بود که محدویت ملی و سرزمینی را حذف کند. [[ابوبکر البغدادی]] خود را خلیفه مسلمین می‌داند در حالی که ملا عمر خود را تنها امیر افغانستان، می‌دانست.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/345246/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D9%87-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA «تفاوت "طالبان" و "القاعده" چیست؟»]</ref>

طالبان تلاش داشته که نسبت به گروه‌های افراطی دیگر در افغانستان، تا زمانی که به قلمرو و منافع این گروه ضربه نزده‌اند و طالبان را به رسمیت بشناسند؛ تحمل و سازگاری داشته باشد در غیر این، وارد درگیری با آنان می‌شود. شبکه حقانی، القاعده، طالبان پاکستان، حرکت اسلامی ازبکستان و [[داعش]]، برجسته‌ترین این جمیعت‌ها بوده است.<ref>[http://www.payam-aftab.com/fa/doc/article/45443/%D9%BE%D9%86%D8%AC-%D8%B6%D9%84%D8%B9%DB%8C-%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D9%87-%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87-%D8%AD%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%AA-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%AD%D8%A7%D9%84-%D9%88%D8%AE%DB%8C%D9%85-%D8%AA%D8%B1-%D8%B4%D8%AF%D9%86 وبگاه خبرگزاری پیام آفتاب، «پنج ضلعی طالبان، داعش، القاعده، شبکه حقانی و تحریک اسلامی ازبکستان»، نشر:۱۳۹۴/۰۷/۰۶، بازدید:۱۳۹۷/۰۹/۲۴].</ref>

طالبان پس از مدتی دوباره (۱۳۸۵ش/۲۰۰۶م) فعالیت خود را در افغانستان علیه نیروهای دولتی و خارجی آغاز کرد. حملات خرد و کلان این گروه، تلفات سنگینی برای هر دو طرف داشته است. هم‌چنین در نتیجه عملیات‌های این گروه بخصوص [[انتحار|انتحاری]] و بمب‌گذاری تاکنون ده‌ها هزار فرد غیرنظامی کشته و زخمی شده است. سران طالبان در لیست سیاه سازمان ملل قرار دارد.<ref>[https://etilaatroz.com/45433/ وبگاه روزنامه اطلاعات روز، «رکورد تازه تلفات غیرنظامیان؛ ۱۶۶۲ کشته در شش ماه»، نشر:].</ref><ref>[https://etilaatroz.com/45433/ وبگاه روزنامه اطلاعات روز، «گزارش تازه سازمان ملل، رکوردزنی تلفات ملکی(غیرنظامی) در ۲۰۱۶» بازدید:۱۳۹۷/۰۹/۲۴].</ref>