ثواب: تفاوت میان نسخه‌ها

واژهٔ ثواب از ریشهٔ «ث. و. ب.» به معنی بازگشتن به حالت قبلی است<ref>کتاب العین، نیز الصحاح جوهری، ذیل ثوب</ref> و در زبان فارسی می‌توان آن را معادل پاداش نیک در نظر گرفت. معنای اصطلاحی آن، بازگشت نتیجهٔ افعال خیر به صاحب فعل است که از طرف خداوند به اعمال صالح مؤمنان تعلق می‌گیرد<ref>مفردات راغب، ذیل ثوب</ref>.

واژهٔ عقاب از ریشه «ع. ق. ب.» به معنی دنبال کردن و در پی چیزی رفتن است و در اصطلاح به عذاب و کیفر الاهی اطلاق می‌شود که در نتیجه گناه اعتقادی یا عملی شخص به او می‌رسد<ref>مفردات راغب، نیز الصحاح جوهری، ذیل عقب</ref>.

جزای اعمال نیک مثل:

{{متن قرآن |وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً ...|سوره = کهف |آیه = 46 }} و کردارهای نیک که همواره بر جای می‌مانند نزد پروردگارت بهتر و امید بستن به آنها نیکوتر است.

{{متن قرآن |وَ لَأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ ثَواباً مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَ اللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الثَّواب‌ |سوره = آل عمران |آیه = 195 }} و آنان را در [[بهشت|بهشت‌]]هایی که در آن نهرها جاری است داخل می‌کنم. این پاداشی است از جانب خدا و پاداش نیکو نزد خداست.

 

{{متن قرآن |هَلْ ثُوِّبَ الْکُفَّارُ مَا کَانُوا یَفْعَلُونَ |سوره = مطففین |آیه = 36 }} آیا جزا داده شدند [[کافر|کفار]] آنچه عمل می‌کردند.

 

{{متن قرآن |فَأَثَابَکُمْ غَمًّا بِغَمٍّ |سوره = آل عمران |آیه = 153 }} جزا داد شما را اندوهی در مقابل اندوهی.

در آثار حدیثی [[امامیه]]، واژه‌های ثواب و عقاب بسیار به کار رفته‌است. در [[کتاب‌های چهارگانه شیعه|کتب اربعه]]، فصل‌های متعددی در این زمینه وجود دارد و احادیث بسیاری دربارهٔ پاداش و کیفر کارهای گوناگون (از ثواب [[توحید]] تا ثواب کارهای خوب جزئی در زندگی، و از کیفر [[شرک]] تا گناهان صغیره) بیان شده‌است<ref>التوحید صدوق، ۱۳۹۸، ص۱۸؛ من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۲۷؛ ثواب الاعمال، ص۲۱۹–۲۲۰؛ کافی، ج۶، ص۴۹۰</ref>.

بنابر [[آیات]] متعددی از [[قرآن کریم]]<ref> از جمله اِسراء: ۱۲–۱۳، ۷۱؛ کهف: ۴۹؛ جاثیه: ۲۸–۲۹؛ حاقه: ۱۹، ۲۵</ref> اعمال انسان‌ها، هر چند به‌اندازهٔ ذره‌ای ناچیز، در «کتاب» ثبت می‌گردد و محفوظ می‌ماند و در [[قیامت|روز رستاخیز]] به آنان نشان داده می‌شود. بر همین اساس، مفسران دربارهٔ «کتاب»، که از آن به نامه یا صحیفه اعمال تعبیر شده‌است، و نیز دربارهٔ نشان دادن اعمال توضیحاتی داده‌اند.  

افزایش یا کاهش ثواب معلول عواملی چند است، از جمله: نیّت که میزان خلوص آن در افزایش یا کاهش ثواب دخیل است؛ <ref>وسائل الشیعة 1/62</ref> دشواری عمل. عمل دشوارتر دارای ثواب برتر است؛ <ref>المراسم العلویة/263</ref> زمان، مانند عبادت در [[ماه رمضان]]، به ویژه [[شب قدر]]<ref>وسائل الشیعة 15/303</ref> شب [[عید فطر]] و [[عید قربان]] و هنگام سحر <ref>الجامع للشرائع/ 635؛ عدة الداعی/ 193</ref> که موجب افزایش پاداش می‌گردد و مکان، همچون [[مسجد]]، <ref>وسائل الشیعة 5/ 239 و251</ref> بویژه [[مسجدالحرام]] و مشاهد مشرّفه <ref>العروة‌الوثقی 1/596؛ وسائل الشیعة 5/262</ref> که عبادت در آنها ثواب بیشتری دارد.