پرش به محتوا

جلال الدین سیوطی: تفاوت میان نسخه‌ها

 
(۶ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۳۲: خط ۳۲:


سیوطی نزد استادان فراوانی تحصیل کرد؛ همچون: بلقینی، مناوی، ابوعبّاس شمّنی، محی‌الدّین کافیجی، حافظ قاسم بن قطلو بغا، برهان بقاعی، شمس سخاوی و ... . اساتید او در اجازه و قرائت و سماع به ۱۵۰ نفر می‌رسیدند که نامشان را در معجم خود گرد آورده.
سیوطی نزد استادان فراوانی تحصیل کرد؛ همچون: بلقینی، مناوی، ابوعبّاس شمّنی، محی‌الدّین کافیجی، حافظ قاسم بن قطلو بغا، برهان بقاعی، شمس سخاوی و ... . اساتید او در اجازه و قرائت و سماع به ۱۵۰ نفر می‌رسیدند که نامشان را در معجم خود گرد آورده.


== آثار علمی ==
== آثار علمی ==
در احاطه نسبت به علوم و فضایل از نوابغ عصر خود به شمار می‌رفت و از علوم و فنون مختلف بهره داشت و پیرامون تالیفاتی از خود به جای گذاشت.
در احاطه نسبت به علوم و فضایل از نوابغ عصر خود به شمار می‌رفت و از علوم و فنون مختلف بهره داشت و پیرامون تالیفاتی از خود به جای گذاشت.


خط ۴۳: خط ۴۳:
داودی شاگرد او می‌گوید: وی دویست هزار حدیث از حفظ بوده است. آثار او را تا پانصد شمرده‌اند هر چند بسیاری از آنها به دست ما نرسیده یا برخی مانند احیاء الموات، رساله‌ای بسیار کوتاه است.  
داودی شاگرد او می‌گوید: وی دویست هزار حدیث از حفظ بوده است. آثار او را تا پانصد شمرده‌اند هر چند بسیاری از آنها به دست ما نرسیده یا برخی مانند احیاء الموات، رساله‌ای بسیار کوتاه است.  


'''برخی از آثار سیوطی:'''
{{فهرست ستونی|3}}
آداب السلوک
آداب القاضی
الاتقان فی علوم القرآن
اتمام النعمة فی اختصاص الاسلام بهذه الامة.
الاساس فی فضل بنی العباس.
اسباب الحدیث.
اسباب النزول (لباب النقول فی اسباب النزول).
اسعاف المبطاء فی رجال الموطاء. (موطاء امام مالک) این کتاب یک مرتبه در حیدرآباد هند و بار دیگر در دهلی با سنن ابن ماجه به چاپ رسیده است.
الاشباه و النظایر فی الفروع در فقه شافعی. این کتاب در مکه چاپ شده است.
الاشباه والنظایر النحویة. این کتاب در حیدرآباد به چاپ رسیده است.
اصول النحو. این کتاب در حیدرآباد چاپ شده.
افهام القرآن.
الاقتراح فی علم اصول النحو. این کتاب در حیدرآباد چاپ شده.
الاکلیل فی استنباط التنزیل. این کتاب در دهلی در حاشیه کتاب جامع البیان معین الدین ایجی صفدی به چاپ رسیده است.
الالفیة در مصطلحات. این کتاب در مصر چاپ شده است.
انموذج اللبیب فی خصائص الحبیب.
انوار السعادة.
الاوج فی خبر عوج.
البارع فی اقطاع الشارع.
بشری الکئیب بلقاء الحبیب. این کتاب در حاشیه کتاب شرح الصدور خود سیوطی در قاهره به چاپ رسیده است.
بغیةالوعاة فی طبقات اللغویین والنحاة و این تلخیص کتاب طبقات کبرای خود اوست و در قاهره چاپ شده است.


22. [[البهجة المرضیة فی شرح الالفیة]]. در این کتاب الفیه ابن مالک شرح شده است و همین کتاب است که بنام سیوطی معروف است.


23. [[تاریخ الخلفاء]]. این کتاب در لاهور و دهلی و کلکته و قاهره و دمشق چاپ شده است.


24. تبییض الصحیفة فی مناقب الامام ابی حنیفه. این کتاب با هشت رساله دیگر از همین مؤلف یکجا در حیدرآباد چاپ شده است.
{{فهرست ستونی|3}}
 
* آداب السلوک
25. ترجمان القرآن فی تفسیر المسند. این کتاب در قاهره چاپ شده است.
* آداب القاضی
 
* الاتقان فی علوم القرآن
26. تزیین الارائک فی ارساله (ص) الی الملائک.
* اتمام النعمة فی اختصاص الاسلام بهذه الامة.
 
* الاساس فی فضل بنی العباس.
27. تشنیف الارکان فی انه لیس فی الامکان ابدع مماکان.
* اسباب الحدیث.
 
* اسباب النزول (لباب النقول فی اسباب النزول).
28. التعریف بآداب التألیف.
* اسعاف المبطاء فی رجال الموطاء. (موطاء امام مالک) این کتاب یک مرتبه در حیدرآباد هند و بار دیگر در دهلی با سنن ابن ماجه به چاپ رسیده است.
 
* الاشباه و النظایر فی الفروع در فقه شافعی. این کتاب در مکه چاپ شده است.
29. [[تفسیر الجلالین]]. وی در ۲۲ سالگی تفسیر جلال‌الدین محمد احمد را که تا سوره کهف نوشته و به اتمام آن موفق نشده بود، تکمیل کرد و به همان شیوه تا آخر سوره‌های قرآن را تفسیر نمود. این تفسیر بنام جلالین خوانده شده و بارها به چاپ رسیده است.
* الاشباه والنظایر النحویة. این کتاب در حیدرآباد به چاپ رسیده است.
 
* اصول النحو. این کتاب در حیدرآباد چاپ شده.
30. تناسق الدرر فی تناسب السور.
* افهام القرآن.
 
* الاقتراح فی علم اصول النحو. این کتاب در حیدرآباد چاپ شده.
31. تنزیه الاعتقاد عن الحلول والاتحاد.
* الاکلیل فی استنباط التنزیل. این کتاب در دهلی در حاشیه کتاب جامع البیان معین الدین ایجی صفدی به چاپ رسیده است.
 
* الالفیة در مصطلحات. این کتاب در مصر چاپ شده است.
32. تنزیه الانبیاء عن تشبیه الاغبیاء.
* انموذج اللبیب فی خصائص الحبیب.
 
* انوار السعادة.
33. تنویر الحلک فی امکان رؤیة النبی والملک.
* الاوج فی خبر عوج.
 
* البارع فی اقطاع الشارع.
34. الجامع الصغیر.
* بشری الکئیب بلقاء الحبیب. این کتاب در حاشیه کتاب شرح الصدور خود سیوطی در قاهره به چاپ رسیده است.
 
* بغیةالوعاة فی طبقات اللغویین والنحاة و این تلخیص کتاب طبقات کبرای خود اوست و در قاهره چاپ شده است.
35. الجامع الکبیر.
* البهجة المرضیة فی شرح الالفیة، در این کتاب الفیه ابن مالک شرح شده است و همین کتاب است که بنام سیوطی معروف است.
 
* تاریخ الخلفاء، این کتاب در لاهور و دهلی و کلکته و قاهره و دمشق چاپ شده است.
36. جمع الجوامع. این کتاب به سال ۱۳۲۷ هـ. ق در دو مجلد در مصر چاپ شده است. شرحی بر آن بنام همع الهوامع نوشته‌اند که به شماره ۳۱۵۲ در کتابخانه مدرسه سپهسالار جدید تهران موجود است.
* تبییض الصحیفة فی مناقب الامام ابی حنیفه. این کتاب با هشت رساله دیگر از همین مؤلف یکجا در حیدرآباد چاپ شده است.
 
* ترجمان القرآن فی تفسیر المسند. این کتاب در قاهره چاپ شده است.
37. حاشیه تفسیر بیضاوی.
* تزیین الارائک فی ارساله (ص) الی الملائک.
 
* تشنیف الارکان فی انه لیس فی الامکان ابدع مماکان.
38. حاشیه شرح الفیه ابن عقیل، بنام السیف الثقیل.
* التعریف بآداب التألیف.
 
* تفسیر الجلالین، وی در ۲۲ سالگی تفسیر جلال‌الدین محمد احمد را که تا سوره کهف نوشته و به اتمام آن موفق نشده بود، تکمیل کرد و به همان شیوه تا آخر سوره‌های قرآن را تفسیر نمود. این تفسیر بنام جلالین خوانده شده و بارها به چاپ رسیده است.
39. الخصائص الکبری در خصایص پیغمبر. این کتاب در حیدرآباد چاپ شده است.
* تناسق الدرر فی تناسب السور.
 
* تنزیه الاعتقاد عن الحلول والاتحاد.
40. الدرر فی الادعیة والاحراز.
* تنزیه الانبیاء عن تشبیه الاغبیاء.
 
* تنویر الحلک فی امکان رؤیة النبی والملک.
41. الدرر المنتشرة فی الاحادیث المشتهرة. این کتاب با کتاب الفتاوی الحدیثة ابن حجر هیثمی در قاهره چاپ شده است.
* الجامع الصغیر.
 
* الجامع الکبیر.
42. [[الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور]]. این کتاب در شش جلد در قاهره چاپ شده است.
* جمع الجوامع، این کتاب به سال ۱۳۲۷ هـ. ق در دو مجلد در مصر چاپ شده است. شرحی بر آن بنام همع الهوامع نوشته‌اند که به شماره ۳۱۵۲ در کتابخانه مدرسه سپهسالار جدید تهران موجود است.
 
* حاشیه تفسیر بیضاوی.
43. الدر النثیر فی تلخیص نهایة ابن الاثیر.
* حاشیه شرح الفیه ابن عقیل، بنام السیف الثقیل
 
* الخصائص الکبری در خصایص پیغمبر. این کتاب در حیدرآباد چاپ شده است
44. الدلائل فی معرفة الاوایل.
* الدرر فی الادعیة والاحراز
 
* الدرر المنتشرة فی الاحادیث المشتهرة، این کتاب با کتاب الفتاوی الحدیثة ابن حجر هیثمی در قاهره چاپ شده است
45. ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی.
* الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، این کتاب در شش جلد در قاهره چاپ شده است
 
* الدر النثیر فی تلخیص نهایة ابن الاثیر
46. ذم زیارة الامراء.
* الدلائل فی معرفة الاوایل
 
* ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی.
47. ذم القضاء.
* ذم زیارة الامراء
 
* ذم القضاء.
48. الزیدة.
* الزیدة
 
* سهام الاصابة
49. سهام الاصابة.
* شرح الصدور بشرح احوال القبور.
 
* شرح عقود الجمان.
50. شرح الصدور بشرح احوال القبور.
* طبقات الحفاظ.
 
* طبقات الشافعیة.
51. شرح عقود الجمان.
* طبقات الصغری.
 
* طبقات الکبری.
52. طبقات الحفاظ.
* طبقات المفسرین.
 
* فتح الجلیل للعبدالذلیل.
53. طبقات الشافعیة.
* الفتح القریب بشواهد مغنی اللبیب.
 
* کشف اللبس فی حدیث رد الشمس.
54. طبقات الصغری.
* کفایة الطالب.
 
* اللئالی المصنوعة فی الاحادیث الموضوعة.
55. طبقات الکبری.
* لباب النقول فی اسباب النزول.
 
* متشابه القرآن.
56. طبقات المفسرین.
* مجمع البحرین و مطلع البدرین که تفسیری است بزرگ.
 
* المرقاة العلیة فی شرح الاسماء النبویة.
57. فتح الجلیل للعبدالذلیل.
* المزهر فی علوم اللغة.
 
* مسالک الحنفاء فی والدی المصطفی.
58. الفتح القریب بشواهد مغنی اللبیب.
* المطالع السعیدة.
 
* مفحمات الاقرآن فی مبهمات القرآن.
59. کشف اللبس فی حدیث رد الشمس.
* المقامات.
 
* نزهة الجلساء فی اشعار النساء.
60. کفایة الطالب.
* صون المنطق والکلام عن المنطق والکلام، این کتاب بضمیمه مختصر کتاب نصیحة اهل ایمان فی الرد علی منطق یونان ابن تیمیه در قاهره به چاپ رسیده است.
 
{{پایان}}
61. اللئالی المصنوعة فی الاحادیث الموضوعة.
 
62. لباب النقول فی اسباب النزول.
 
63. متشابه القرآن.
 
64. مجمع البحرین و مطلع البدرین که تفسیری است بزرگ.
 
65. المرقاة العلیة فی شرح الاسماء النبویة.
 
66. المزهر فی علوم اللغة.
 
67. مسالک الحنفاء فی والدی المصطفی.
 
68. المطالع السعیدة.
 
69. مفحمات الاقرآن فی مبهمات القرآن.
 
70. المقامات.
 
71. نزهة الجلساء فی اشعار النساء.
 
72. صون المنطق والکلام عن المنطق والکلام. این کتاب بضمیمه مختصر کتاب نصیحة اهل ایمان فی الرد علی منطق یونان ابن تیمیه در قاهره به چاپ رسیده است.


== هدف سیوطی از تألیف کتب ==
== هدف سیوطی از تألیف کتب ==
خط ۱۷۷: خط ۱۲۹:
وی در آنجا به کیفیت مکمل بودن برخی از کتاب‌ها برای برخی دیگر اشاره کرده است و گفته است:  
وی در آنجا به کیفیت مکمل بودن برخی از کتاب‌ها برای برخی دیگر اشاره کرده است و گفته است:  


«خداوندی که ستایش و حمد مخصوص اوست، بر من منت نهاد به این که در [[علوم قرآن]] و حقایق آن تحقیق کنم و اسرار و وقایع آن را جستجو نمایم. تا بدانجا که در آن علوم کتاب‌های مختلفی پدید آوردم؛ از جمله: تفسیر ترجمان القرآن که اسناد آن متصل به رسول خدا و اصحابی است که او را درک کرده و [[وحی]] و [[قرآن]] و [[تفسیر]] و [[تاویل]] را از او فراگرفته‌اند و اگر این تفسیری که بدان اشارت شد، صرف نقل بوده، نکات بیانی و اعرابی دربر نداشت، [در عوض] به دنبال آن کتب دیگری را به رشته تحریر درآوردم که مشتمل بر آن نکات بود؛ از آن جمله: کتاب [[الاتقان فی علوم القرآن]] که به منزله مقدمه مفسرین به شمار می‌رود و غالب اصول تفسیری در آن آمده است».
«خداوندی که ستایش و حمد مخصوص اوست، بر من منت نهاد به این که در [[علوم قرآن]] و حقایق آن تحقیق کنم و اسرار و وقایع آن را جستجو نمایم. تا بدانجا که در آن علوم کتاب‌های مختلفی پدید آوردم؛ از جمله: تفسیر ترجمان القرآن که اسناد آن متصل به رسول خدا و اصحابی است که او را درک کرده و [[وحی]] و [[قرآن]] و [[تفسیر]] و [[تاویل]] را از او فراگرفته‌اند و اگر این تفسیری که بدان اشارت شد، صرف نقل بوده، نکات بیانی و اعرابی دربر نداشت، [در عوض] به دنبال آن کتب دیگری را به رشته تحریر درآوردم که مشتمل بر آن نکات بود؛ از آن جمله: کتاب الاتقان فی علوم القرآن که به منزله مقدمه مفسرین به شمار می‌رود و غالب اصول تفسیری در آن آمده است».


== درگذشت ==
== درگذشت ==
وی در اواخر عمر عزلت گزید و ترک تدریس و افتاء نمود و پس از 62 سال عمر پر بار در سحرگاه شب جمعه ۱۹ جمادی‌الاوّل سال ۹۱۱ق در قاهره بدرود حیات گفت. وی در "حوش قوصون" بیرون "باب القرافه" [[مصر]] به خاک سپرده شد.
وی در اواخر عمر عزلت گزید و ترک تدریس و افتاء نمود و پس از 62 سال عمر پر بار در سحرگاه شب جمعه ۱۹ جمادی‌الاوّل سال ۹۱۱ق در قاهره بدرود حیات گفت. وی در حوش قوصون بیرون باب القرافه [[مصر]] به خاک سپرده شد.


== منابع:==
== منابع:==