confirmed
۳۸٬۶۲۲
ویرایش
جاحظ: تفاوت میان نسخه‌ها
←جاحظ کیست
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
او در کلام، ادبیات عرب [[حدیث]] [[تفسیر]]، [[تاریخ]] و حتی علوم طبیعی سرآمد و در فنون گوناگون صاحب تألیف بود<ref>ابن خلّکان؛ ابوالفداء، همانجاها؛ ابن کثیر، ج ۱۱، ص ۱۹؛ ابن مرتضی، ص ۱۶۲؛ بروکلمان، همانجا؛ ضیف، ص ۶۱ـ۶۲</ref>. اما [[مسعودی]]<ref>ج ۱، ص ۱۱۳، ۲۰۵، ج ۲، ص ۱۱۱، ۱۲۱</ref> گفته است که مباحث او در باب طبیعیات و جغرافیا چندان اعتبار ندارد زیرا او اهل سفر و دریانوردی نبوده و نقلیاتش به کتاب‌ها منحصر می‌شده و گاه در‌این‌باره به ضد و نقیض و اغراق نیز رسیده است. | او در کلام، ادبیات عرب [[حدیث]] [[تفسیر]]، [[تاریخ]] و حتی علوم طبیعی سرآمد و در فنون گوناگون صاحب تألیف بود<ref>ابن خلّکان؛ ابوالفداء، همانجاها؛ ابن کثیر، ج ۱۱، ص ۱۹؛ ابن مرتضی، ص ۱۶۲؛ بروکلمان، همانجا؛ ضیف، ص ۶۱ـ۶۲</ref>. اما [[مسعودی]]<ref>ج ۱، ص ۱۱۳، ۲۰۵، ج ۲، ص ۱۱۱، ۱۲۱</ref> گفته است که مباحث او در باب طبیعیات و جغرافیا چندان اعتبار ندارد زیرا او اهل سفر و دریانوردی نبوده و نقلیاتش به کتاب‌ها منحصر می‌شده و گاه در‌این‌باره به ضد و نقیض و اغراق نیز رسیده است. | ||
وی با زیرکی و با ارائه دلایل می‌توانست مطلبی را به اثبات برساند و با همان قوّت آن را رد کند<ref>رجوع کنید به ابن قتیبه، ص ۵۹؛ ازهری، ج ۱، ص ۳۰</ref>. جاحظ به شوخ‌طبعی و سهل‌انگاری در مطالب علمی نیز معروف بود، لغت‌شناسانی چون [[ثعلب]] (متوفی ۲۹۱) او را رد کرده و به نقل او اعتماد نداشته‌اند. او هم‌چنین به دروغ‌پردازی شهرت داشت و [[احادیث]] را به سخره می‌گرفت. خواهرزاده‌اش یَمُوت بن مُزَرَّع (متوفی ۳۰۴) او را بی[[دین]] خوانده است<ref>رجوع کنید به ابن قتیبه، ص ۶۰؛ مسعودی، ج ۵، ص ۱۰۵؛ ازهری، همانجا؛ ابن حزم، ج ۳، ص ۷۳ـ۷۴؛ خطیب بغدادی، ج ۱۴، ص ۱۳۰ـ۱۳۱؛ ابن کثیر، همانجا؛ ابن حجر عسقلانی، ج ۴، ص ۳۵۵ـ۳۵۷</ref>. | وی با زیرکی و با ارائه دلایل می‌توانست مطلبی را به اثبات برساند و با همان قوّت آن را رد کند<ref>رجوع کنید به ابن قتیبه، ص ۵۹؛ ازهری، ج ۱، ص ۳۰</ref>. جاحظ به شوخ‌طبعی و سهل‌انگاری در مطالب علمی نیز معروف بود، لغت‌شناسانی چون [[ثعلب]] (متوفی ۲۹۱) او را رد کرده و به نقل او اعتماد نداشته‌اند. او هم‌چنین به دروغ‌پردازی شهرت داشت و [[احادیث]] را به سخره می‌گرفت. خواهرزاده‌اش یَمُوت بن مُزَرَّع (متوفی ۳۰۴) او را بی [[دین]] خوانده است<ref>رجوع کنید به ابن قتیبه، ص ۶۰؛ مسعودی، ج ۵، ص ۱۰۵؛ ازهری، همانجا؛ ابن حزم، ج ۳، ص ۷۳ـ۷۴؛ خطیب بغدادی، ج ۱۴، ص ۱۳۰ـ۱۳۱؛ ابن کثیر، همانجا؛ ابن حجر عسقلانی، ج ۴، ص ۳۵۵ـ۳۵۷</ref>. | ||
با وجود این گفته‌اند که کتاب‌هایش دارای الفاظی شیوا و ساده است و در آنها تناسب معنا و لفظ از هر نوعی (عامیانه، ادبی، و غیره) حفظ شده است و با داشتن برخی انحرافات نقش مهمی در روشن‌سازی اذهان دارد و به فراخور حال خواننده از جدّی به شوخی می‌پردازد<ref>رجوع کنید به مسعودی، ج ۵، ص ۱۰۴؛ ابن ندیم، ص ۲۰۹؛ ازهری، همانجا؛ ابن حجر عسقلانی، ج ۴، ص ۳۵۵</ref>. وی بیش از هر چیز به کتابت و قرائت اشتغال داشت و در ابتدا برای رواج کتاب‌هایش آنها را به دیگر علما نسبت می‌داد. گفتنی است با اینکه وی مطابق سیاست حاکم به [[عثمان بن عفان]] گرایش داشت اهل علم کمتر کتاب‌های او را میشناختند<ref>مسعودی؛ بروکلمان، همانجاها</ref>. | با وجود این گفته‌اند که کتاب‌هایش دارای الفاظی شیوا و ساده است و در آنها تناسب معنا و لفظ از هر نوعی (عامیانه، ادبی، و غیره) حفظ شده است و با داشتن برخی انحرافات نقش مهمی در روشن‌سازی اذهان دارد و به فراخور حال خواننده از جدّی به شوخی می‌پردازد<ref>رجوع کنید به مسعودی، ج ۵، ص ۱۰۴؛ ابن ندیم، ص ۲۰۹؛ ازهری، همانجا؛ ابن حجر عسقلانی، ج ۴، ص ۳۵۵</ref>. وی بیش از هر چیز به کتابت و قرائت اشتغال داشت و در ابتدا برای رواج کتاب‌هایش آنها را به دیگر علما نسبت می‌داد. گفتنی است با اینکه وی مطابق سیاست حاکم به [[عثمان بن عفان]] گرایش داشت اهل علم کمتر کتاب‌های او را میشناختند<ref>مسعودی؛ بروکلمان، همانجاها</ref>. | ||