۸۶٬۳۲۹
ویرایش
حجة الوداع: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '[[فاطمه بنت محمد (زهرا) (سلام الله علیها)' به '[[فاطمه بنت محمد (زهرا) ') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class="wikiInfo">[[پرونده:حجة الوداع.jpg |جایگزین=حجة الوداع]]</div> | <div class="wikiInfo">[[پرونده:حجة الوداع.jpg |جایگزین=حجة الوداع]]</div> | ||
'''حَجَّةُ الوَداع'''، تنها [[حج]] [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)]] بعد از [[اسلام]] است. رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)پس از [[هجرت]] به [[مدینه]]، سه بار برای [[عمره]] به [[مکه]] رفت؛ اما به گفته مورخان و محدّثان، فقط یک بار در [[مناسک حج|مراسم حج]] حضور یافت و آن چند ماه پیش از وفاتش بود. از آنجا که این حج در آخرین سال عمر آن حضرت (صلی الله علیه و آله و سلم)واقع شد و پیامبر در آن با [[مسلمانان]] وداع کرد، به حجة الوداع (حج خداحافظی) مشهور است. در بازگشت از این سفر بود که در [[غدیر خم]]، پیامبر به دستور [[خداوند]] [[امامت]] و [[ولایت]] [[علی بن | '''حَجَّةُ الوَداع'''، تنها [[حج]] [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)]] بعد از [[اسلام]] است. رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)پس از [[هجرت]] به [[مدینه]]، سه بار برای [[عمره]] به [[مکه]] رفت؛ اما به گفته مورخان و محدّثان، فقط یک بار در [[مناسک حج|مراسم حج]] حضور یافت و آن چند ماه پیش از وفاتش بود. از آنجا که این حج در آخرین سال عمر آن حضرت (صلی الله علیه و آله و سلم) واقع شد و پیامبر در آن با [[مسلمانان]] وداع کرد، به حجة الوداع (حج خداحافظی) مشهور است. در بازگشت از این سفر بود که در [[غدیر|غدیر خم]]، پیامبر به دستور [[خداوند]] [[امامت]] و [[ولایت]] [[علی بن ابی‌طالب|امام علی (علیه‌السلام)]] را به صورت عمومی اعلام کرد و از مردم بر این امر، [[بیعت]] گرفت؛ بدین رو این حج، برای [[مذهب شیعه|شیعیان]] اهمیتی ویژه دارد. نام دیگر این حج حَجَّةُ البَلاغ است؛ زیرا [[آیه تبلیغ]] در بازگشت از این سفر بر پیامبر نازل شد. از دیگر نام‌های این حج، حَجَّةُ الاسلام است؛ زیرا تنها حجی است که پیامبر در دوره حاکمیت اسلام به جا آورد و مراسم آن طبق آیین اسلام بود. | ||
== آغاز سفر و احرام == | == آغاز سفر و احرام == | ||
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)پس از | پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) پس از فراهم‌آوری تدارکات سفر و امکانات لازم، به همراه دختر گرامی‌اش [[فاطمه بنت محمد (زهرا) | ||
]] و همسرانش، در ۲۶ [[ذی القعده]] و به قولی در ۲۵ این ماه، از [[مدینه]] خارج شد. در این سفر روحانی و به یاد ماندنی، در حدود یکصد و چهار هزار و یا یکصد و بیست و چهار هزار نفر از مسلمانان شرکت کردند. | |حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله علیها)]] و همسرانش، در ۲۶ [[ذی القعده]] و به قولی در ۲۵ این ماه، از [[مدینه]] خارج شد. در این سفر روحانی و به یاد ماندنی، در حدود یکصد و چهار هزار و یا یکصد و بیست و چهار هزار نفر از مسلمانان شرکت کردند. | ||
آن حضرت، [[ابودجانه]] را جانشین خود در مدینه قرار داد و در حالی که بیش از شصت قربانی همراه داشت ابتدا به منطقه ذوالحُلیفه رفت و در [[مسجد شجره]] [[احرام]] بست و سپس به سوی مکه حرکت نمود. | آن حضرت، [[ابودجانه]] را جانشین خود در مدینه قرار داد و در حالی که بیش از شصت قربانی همراه داشت. ابتدا به منطقه ذوالحُلیفه رفت و در [[مسجد شجره]] [[احرام]] بست و سپس به سوی مکه حرکت نمود. | ||
[[علی بن | [[علی بن ابی‌طالب|حضرت علی (علیه‌السلام)]] نیز که به همراه یاران خویش به سوی مکه عازم شده بود، یکی از یارانش را جانشین خویش در سپاه تحت فرمانش گذاشت و زودتر از آنان، به سوی مکه حرکت کرد. بدین جهت، چند روز زودتر از یارانش به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) ملحق شد. حضرت علی (علیه‌السلام) در نزدیکی‌های شهر [[مکه معظمه]]، به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و سایر مسلمانان رسید و پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) با دیدن وی بسیار خرسند و خوشحال شد. | ||
== انجام مناسک == | == انجام مناسک == | ||
طبق حدیث [[جعفر بن محمد ( | طبق حدیث [[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق (علیه‌السلام)]]، آن حضرت در همان روزی که به میقات رسید، مُحرِم شد و شب را در [[میقات]] نماند. | ||
در میقات، پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) آداب احرام را به مردم آموخت. ابتدا [[غسل]] کرد و برای حج قِران مُحرم شد. جامه [[احرام|احرامش]] دو تکه پارچه پنبه‌ای ندوخته بافت [[یمن]] بود که به هنگام [[مرگ]]، [[کفن]] وی شد، سپس [[نماز ظهر]] را در مسجد شجره به جا آورد و بر کوهان شترانی که برای قربانی به همراه داشت، علامت زد. | در میقات، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) آداب احرام را به مردم آموخت. ابتدا [[غسل]] کرد و برای حج قِران مُحرم شد. جامه [[احرام|احرامش]] دو تکه پارچه پنبه‌ای ندوخته بافت [[یمن]] بود که به هنگام [[مرگ]]، [[کفن]] وی شد، سپس [[نماز ظهر]] را در مسجد شجره به جا آورد و بر کوهان شترانی که برای قربانی به همراه داشت، علامت زد. | ||
بعدها مسلمانان در مسیر پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)، در جاهایی که آن حضرت [[نماز]] خوانده یا استراحت کرده بود، چند [[مسجد]] ساختند. | بعدها مسلمانان در مسیر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)، در جاهایی که آن حضرت [[نماز]] خوانده یا استراحت کرده بود، چند [[مسجد]] ساختند. | ||
پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) در منطقه ذی طُوی، نزدیک مکه، یک شب را گذراند و در آخر روز ۴ [[ذی الحجه|ذی‌الحجه]] به مکه رسید. | پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در منطقه ذی طُوی، نزدیک مکه، یک شب را گذراند و در آخر روز ۴ [[ذی الحجه|ذی‌الحجه]] به مکه رسید. | ||
روز بعد، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)با یارانش از درِ بنی شَیبه وارد [[مسجدالحرام]] شد و به سوی [[کعبه]] رفت و [[حجر الاسود]] را بوسید و سپس به [[طواف|طواف کعبه]] پرداخت و پشت [[مقام ابراهیم]] دو رکعت [[نماز طواف]] | روز بعد، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)با یارانش از درِ بنی شَیبه وارد [[مسجدالحرام]] شد و به سوی [[کعبه]] رفت و [[حجر الاسود]] را بوسید و سپس به [[طواف|طواف کعبه]] پرداخت و پشت [[مقام ابراهیم]] دو رکعت [[نماز طواف]] خواند. | ||
بعد از نماز، از آب [[چاه زمزم]] نوشید و [[دعا]] کرد و پس از آن به سوی [[کوه صفا]] رفت و فرمود چون خدا اول از صفا نام برده سعی بین صفا و مروه را از صفا آغاز می‌کنیم. سپس چون بر صفا مستقر شد، رو به سوی [[رکن یمانی]] کعبه کرد و مدتی طولانی به ذکر و ثنای الهی پرداخت، سپس از صفا به سوی [[مروه]] حرکت کرد و مقداری از راه را به صورت هَروَله‌رفت چون به مروه رسید، درنگ کرد و دعا خواند. | بعد از نماز، از آب [[چاه زمزم]] نوشید و [[دعا]] کرد و پس از آن به سوی [[کوه صفا]] رفت و فرمود چون خدا اول از صفا نام برده سعی بین صفا و مروه را از صفا آغاز می‌کنیم. سپس چون بر صفا مستقر شد، رو به سوی [[رکن یمانی]] کعبه کرد و مدتی طولانی به ذکر و ثنای الهی پرداخت، سپس از صفا به سوی [[مروه]] حرکت کرد و مقداری از راه را به صورت هَروَله‌رفت چون به مروه رسید، درنگ کرد و دعا خواند. | ||
پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)، در پایان سعی، به مسلمانان چگونگی [[حج تمتع]] را ــ که شامل عمره و حج است ــ آموخت. تا آن | پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)، در پایان سعی، به مسلمانان چگونگی [[حج تمتع]] را ــ که شامل عمره و حج است ــ آموخت. تا آن زمان در موسم حج، فقط حج اِفراد و حج قِران را می‌شناختند و انجام دادن عمره در موسم حج را ناروا می‌دانستند، به همین جهت برخی مسلمانان با سختی، این حکم را پذیرفتند. | ||
== حرکت به منا و عرفات == | == حرکت به منا و عرفات == | ||
روز هشتم | روز هشتم ذیحجه هنگام غروب آفتاب، پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و مسلمانان به سوی [[منا]] حرکت کردند و شب را در آنجا گذراندند و صبح نهم ذیحجه، پس از طلوع آفتاب، به سوی [[عرفات]] رفتند. چون کاروان به نَمِرَه (وادی عُرَنه) در جوار [[عرفات]] رسید، توقف کرد و پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و مسلمانان در آنجا خیمه زدند و رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در آنجا نماز خواند. آنگاه به عرفات رفت و در آنجا توقف کرد و تا غروب آفتاب به [[دعا]] و ذکر الهی پرداخت. | ||
بنابه روایتی از [[جعفر بن محمد ( | بنابه روایتی از [[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق (علیه‌السلام)]] [[عید غدیر]]، یعنی ۱۸ ذی‌الحجه، روز جمعه بود. بنابراین روایت، روز وقوف در عرفات چهارشنبه نهم ذیحجه بوده است؛ اما به گفته [[جلال‌الدین سیوطی|سیوطی]]، از مورخان [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]]، از [[خلیفه دوم]] نقل شده که وقوف در عرفات در حجةالوداع مصادف با روز [[جمعه]] بوده است.. | ||
== وقوف در مشعر == | == وقوف در مشعر == | ||
هنگام غروب خورشید، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)بر شتر سوار شد و به سوی [[مشعر|مُزْدَلِفَه]]([[مشعرالحرام]]) حرکت نمود و به مسلمانان توصیه کرد که به آرامی، مسیر را | هنگام غروب خورشید، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) بر شتر سوار شد و به سوی [[مشعر|مُزْدَلِفَه]] ([[مشعرالحرام]]) حرکت نمود و به مسلمانان توصیه کرد که به آرامی، مسیر را بپیمایند. حضرت در مکان مناسبی در مشعرالحرام، نماز مغرب و عشاء را باهم به جا آورد و مدتی استراحت کرد. سحرگاه به [[عبادت]] و ذکر الهی ـ که دستور اکید در موسم حج است ـ پرداخت. | ||
== رمی جمرات == | == رمی جمرات == | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
سپس به سوی قربانگاه رفت و از یکصد شتری که برای قربانی از مدینه به همراه آورده بود سی و چند شتر را به حضرت علی (علیه‌السلام) داد تا برای خود قربانی کند و شصت و چند شتر را خود قربانی کرد. آن دو، اندکی از گوشت قربانی خوردند و باقی را [[صدقه]] دادند. | سپس به سوی قربانگاه رفت و از یکصد شتری که برای قربانی از مدینه به همراه آورده بود سی و چند شتر را به حضرت علی (علیه‌السلام) داد تا برای خود قربانی کند و شصت و چند شتر را خود قربانی کرد. آن دو، اندکی از گوشت قربانی خوردند و باقی را [[صدقه]] دادند. | ||
آنگاه | آنگاه معمربن‌عبداللّه بن حراثه (یا حارثه) موی سر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را به دستور خود ایشان تراشید و حضرت پس از انجام دادن تکالیف شخصی و پاسخ دادن به برخی پرسش‌های مردم درباره [[مناسک حج]]، به مکه رفت و کعبه را طواف کرد و نماز ظهر را در [[مسجدالحرام]] به جا آورد، سپس به منا برگشت و تا روز سوم ایام تشریق را در آنجا گذراند و سپس [[رمی جمره]] کرد و از منا بیرون رفت. | ||
== ویژگی‌های این سفر == | == ویژگی‌های این سفر == | ||
پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)از زمان ورود به مکه تا هشتم ذی‌الحجة در خانه‌ای منزل نکرد، بلکه در خیمه‌ای در بیرون مکه، در اَبْطَح (بَطحاء)، به سر برد.. | پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) از زمان ورود به مکه تا هشتم ذی‌الحجة در خانه‌ای منزل نکرد، بلکه در خیمه‌ای در بیرون مکه، در اَبْطَح (بَطحاء)، به سر برد.. | ||
در این سفر، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) با پارچه‌هایی که بافت یمن بود، کعبه را پوشاند. حضرت به اهل مکه و مجاوران آنجا توصیه کرد که مَطاف، حجرالاسود، [[مقام ابراهیم]]، و نیز صف اول نماز جماعت را از ۱۰ [[ذی القعده|ذی‌القعده]] تا برگشت حجاج، به آنان اختصاص دهند. | در این سفر، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) با پارچه‌هایی که بافت یمن بود، کعبه را پوشاند. حضرت به اهل مکه و مجاوران آنجا توصیه کرد که مَطاف، حجرالاسود، [[مقام ابراهیم]]، و نیز صف اول نماز جماعت را از ۱۰ [[ذی القعده|ذی‌القعده]] تا برگشت حجاج، به آنان اختصاص دهند. | ||
آن حضرت، مانند پیشینیان، حاجیان را اطعام کرد خطابه کوتاهی از آن حضرت روایت شده که در [[مسجد خیف]] در منا ایراد کرد. [[علی بن | آن حضرت، مانند پیشینیان، حاجیان را اطعام کرد. خطابه کوتاهی از آن حضرت روایت شده که در [[مسجد خیف]] در منا ایراد کرد. [[علی بن ابی‌طالب|امام علی (علیه‌السلام)]] که با گروهی از [[یمن]] آمده بود، در مکه به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) پیوست. | ||
اعلام ولایت امام علی (علیه‌السلام) در [[غدیر خم]] هنگام بازگشت از این سفر و گرفتن [[بیعت]] از [[صحابه|اصحاب]]، نیز در این سفر صورت گرفت. | اعلام ولایت امام علی (علیه‌السلام) در [[غدیر خم]] هنگام بازگشت از این سفر و گرفتن [[بیعت]] از [[صحابه|اصحاب]]، نیز در این سفر صورت گرفت. | ||
== بازگشت از حج == | == بازگشت از حج == | ||
چون مراسم حج به پایان رسید و رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)پیش از ظهر ۱۳ ذی‌الحجه از منا به سوی مکه رفت، در ابطح خیمه زد و به مسلمانان دستور داد پس از انجام دادن مناسک حج، در بازگشت به خانه و وطن خود شتاب کنند و خود سحرگاه چهاردهم [[ذی الحجه|ذیحجه]]، پیش از دمیدن سپیده، از مکه به سوی مدینه حرکت کرد. | چون مراسم حج به پایان رسید و رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) پیش از ظهر ۱۳ ذی‌الحجه از منا به سوی مکه رفت، در ابطح خیمه زد و به مسلمانان دستور داد پس از انجام دادن مناسک حج، در بازگشت به خانه و وطن خود شتاب کنند و خود سحرگاه چهاردهم [[ذی الحجه|ذیحجه]]، پیش از دمیدن سپیده، از مکه به سوی مدینه حرکت کرد. | ||
== اعلام ولایت در غدیرخم == | == اعلام ولایت در غدیرخم == | ||
حاجیان روز ۱۸ ذی‌الحجه، در نزدیکی | حاجیان روز ۱۸ ذی‌الحجه، در نزدیکی جُحْفه به جایی به نام غدیر خم رسیدند. در آنجا پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)به فرمان الهی در [[آیه تبلیغ]] حضرت علی (علیه‌السلام) را به جانشینی خود منصوب کرد. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) پس از ادای نماز ظهر، خطبه‌ای خواند که به خطبه غدیر مشهور شد. بنابر نظر مشهور [[شیعه]]، [[آیه اکمال]] در همین روز [[نزول قرآن|نازل]] شده است که می‌فرماید: «امروز دین شما را کامل نمودم و نعمت خود را بر شما تمام کردم و دین اسلام را برای شما پسندیدم. پس از آن، کاروان به سوی مدینه به راه افتاد و احتمالا در ۲۴ ذی‌الحجه به مدینه رسیدو روزهای آخر ذیحجه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در مدینه بود. سفر حج پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)بین ۲۸ تا ۳۰ روز طول کشید. | ||
== منابع == | == منابع == | ||