confirmed، مدیران
۳۷٬۳۵۲
ویرایش
فرق و مذاهب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
←علت پیدایش مذاهب اسلامی
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
معیار اسلامی بودن هر فرقه و مذهبی، پذیرش اسلام به عنوان دین است<ref> جمعی از محققین، دانستنی ادیان و مذاهب، ۳۴۸</ref>. شهرستانی در بیان اختلاف‌های امت اسلامی، مهمترین اختلاف میان امت اسلامی را در مسئله [[امامت]] و [[خلیفه|خلافت]] پس از پیامبر ص می‌داند<ref> جمعی از محققین، دانستنی ادیان و مذاهب، ۳۵۵</ref>. | معیار اسلامی بودن هر فرقه و مذهبی، پذیرش اسلام به عنوان دین است<ref> جمعی از محققین، دانستنی ادیان و مذاهب، ۳۴۸</ref>. شهرستانی در بیان اختلاف‌های امت اسلامی، مهمترین اختلاف میان امت اسلامی را در مسئله [[امامت]] و [[خلیفه|خلافت]] پس از پیامبر ص می‌داند<ref> جمعی از محققین، دانستنی ادیان و مذاهب، ۳۵۵</ref>. | ||
تعداد فرقه‌های اسلامی همواره مورد اختلاف منابع قرار گرفته‌است. با این حال بدوی معتقد است که این فرقه‌ها منحصر به تعدادی محدود نیست و تلاش گروهی از نویسندگان در انحصار فرقه‌های اسلامی، ناتمام بوده‌است. بدوی با نقدی بر روایت فرقه ناجیه در منابع اهل‌سنت، تلاش برخی از مورخان را که سعی در ذکر ۷۳ فرقه یا توجیه تعداد زیاد فرق اسلامی توسط آنان را اشتباه دانسته‌است و گوشزد می‌نماید که تعداد فرقه‌های اسلامی پس از نگارش کتب مورخین و گذران عصر آنان، همچنان رو به افزایش بوده‌است<ref>بدوی، تاریخ اندیشه‌های کلامی، ۱: ۴۸–۴۹</ref>. بنابر آنچه منابع روایی شیعه و سنی نقل کرده‌اند، پس از پیامبر اسلام، ملت مسلمان به هفتاد و سه فرقه منشعب خواهند شد. در برخی از این روایات از نجات و بر حق بودن یکی از فرقه‌های هفتاد و سه‌گانهٔ اسلام یاد شده‌است که به آن روایت «فرقه ناجیه» گفته می‌شود. با توجه به اینکه تعداد فرقه‌های اسلامی، بدون احتساب مذاهب فرعی، از عدد مذکور در روایت کمتر، و با احتساب مذاهب فرعی از عدد هفتاد و سه بالاتر خواهند بود، نویسندگان ملل و نحل به توجیه روایت دست زده‌اند<ref>جمعی از محققین، دانستنی ادیان و مذاهب، ۳۵۰</ref>. ضمن آنکه برخی منابع به نقد این روایت پرداخته و با ضعیف یا جعلی دانستن این روایت؛ تعداد کثیری از فرقه‌های موجود در کتب ملل و نحل را ساختگی، سیاسی یا با اغراض شخصی دانسته‌اند<ref>اسفندیاری، «فرقه سبائیه»، مسجد، ۶۸</ref>. از این رو، کتب ملل و نحل به فرقه سازی متهم شده‌اند<ref>جعفری، «باورها و فرقه‌های خوارج»، معارف عقلی، ۳۵</ref>. از منابع | تعداد فرقه‌های اسلامی همواره مورد اختلاف منابع قرار گرفته‌است. با این حال بدوی معتقد است که این فرقه‌ها منحصر به تعدادی محدود نیست و تلاش گروهی از نویسندگان در انحصار فرقه‌های اسلامی، ناتمام بوده‌است. بدوی با نقدی بر روایت فرقه ناجیه در منابع اهل‌سنت، تلاش برخی از مورخان را که سعی در ذکر ۷۳ فرقه یا توجیه تعداد زیاد فرق اسلامی توسط آنان را اشتباه دانسته‌است و گوشزد می‌نماید که تعداد فرقه‌های اسلامی پس از نگارش کتب مورخین و گذران عصر آنان، همچنان رو به افزایش بوده‌است<ref>بدوی، تاریخ اندیشه‌های کلامی، ۱: ۴۸–۴۹</ref>. بنابر آنچه منابع روایی شیعه و سنی نقل کرده‌اند، پس از پیامبر اسلام، ملت مسلمان به هفتاد و سه فرقه منشعب خواهند شد. در برخی از این روایات از نجات و بر حق بودن یکی از فرقه‌های هفتاد و سه‌گانهٔ اسلام یاد شده‌است که به آن روایت «فرقه ناجیه» گفته می‌شود. با توجه به اینکه تعداد فرقه‌های اسلامی، بدون احتساب مذاهب فرعی، از عدد مذکور در روایت کمتر، و با احتساب مذاهب فرعی از عدد هفتاد و سه بالاتر خواهند بود، نویسندگان ملل و نحل به توجیه روایت دست زده‌اند<ref>جمعی از محققین، دانستنی ادیان و مذاهب، ۳۵۰</ref>. ضمن آنکه برخی منابع به نقد این روایت پرداخته و با ضعیف یا جعلی دانستن این روایت؛ تعداد کثیری از فرقه‌های موجود در کتب ملل و نحل را ساختگی، سیاسی یا با اغراض شخصی دانسته‌اند<ref>اسفندیاری، «فرقه سبائیه»، مسجد، ۶۸</ref>. از این رو، کتب ملل و نحل به فرقه سازی متهم شده‌اند<ref>جعفری، «باورها و فرقه‌های خوارج»، معارف عقلی، ۳۵</ref>. | ||
از منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]]، [[سنن ابن‌ماجه]]، [[مسند احمد بن حنبل]]، [[سنن ابن‌داود]]، [[سنن ترمذی]] و المستدرک علی الصحیحین حاکم این روایت را به نقل از [[ابوهریره]]، ابودردا، جابر بن عبدالله انصاری، ابوسعید خدری، انس بن مالک، عبدالله بن عمرو بن عاص، ابوامامه و واثله نقل کرده‌اند. در منابع شیعی نیز کلینی در روضه کافی، روایت را به نقل از محمد باقر نقل کرده‌است.<ref>صفری فروشانی، «راهنمای مطالعات فرقه‌شناسی اسلامی»، هفت آسمان، ۱۲۹</ref> در اعتبار یا عدم اعتبار این روایت از لحاظ سند، اختلافاتی گزارش شده‌است. در این بین، فخر رازی در مفاتیح الغیب، ابن حزم اندلسی و ذهبی در کتب خویش این روایت را ضعیف و غیرقابل اعتماد دانسته‌اند. در کنار تضعیف روایت، گروهی دیگر سکوت را اختیار کرده‌اند؛ از جمله ابوالحسن اشعری -موسس فرقه اشاعره- را می‌توان یاد کرد که در صحت یا عدم صحت این حدیث سکوت اختیار کرده‌است. گروه دیگری نیز به تأیید روایت همت گماشته و مواردی چون تواتر، تکرار و سند مختلف حدیث، اقدام به تصحیح و تأیید روایت کرده‌اند. افرادی چون مناوی در فیض القدیر، حاکم نیشابوری در المستدرک، شاطبی در الاعتصام و سفارینی در لوامع الانوار البهیه این روایت تأیید کرده‌اند<ref>مان، ۱۲۹. بقائی یمین، «بررسی حدیث فرقه ناجیه»، مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، ۶۱–۶۲</ref>. | |||
کتب ملل و نحل، از فرقه‌های بسیاری یاد کرده‌اند و در موارد بسیاری نیز تنها به ذکر نام فرقه اکتفا نموده‌اند<ref>اسفندیاری، «فرقه سبائیه»، مسجد، ۷۰</ref>. در تدوین فهرست حاضر، از فرقه‌هایی که تنها به ذکر نامشان اکتفا شده، در بخش توضیحات فرقه اصلی که از آن منشعب شده‌اند اکتفا شده‌است. | کتب ملل و نحل، از فرقه‌های بسیاری یاد کرده‌اند و در موارد بسیاری نیز تنها به ذکر نام فرقه اکتفا نموده‌اند<ref>اسفندیاری، «فرقه سبائیه»، مسجد، ۷۰</ref>. در تدوین فهرست حاضر، از فرقه‌هایی که تنها به ذکر نامشان اکتفا شده، در بخش توضیحات فرقه اصلی که از آن منشعب شده‌اند اکتفا شده‌است. | ||