۸۷٬۷۷۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '[[علامه طباطبایی' به '[[سید محمد حسین طباطبایی') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳: | خط ۳: | ||
== معنای لغوی و اصطلاحی معجزه == | == معنای لغوی و اصطلاحی معجزه == | ||
[[معجزه]] از ریشه «عجز» بوده و «عجز» به معانیای همچون بن و پایان یک شی یا به معنای ضعف به | [[معجزه]] از ریشه «عجز» بوده و «عجز» به معانیای همچون بن و پایان یک شی یا به معنای ضعف به کار رفته است<ref>احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغه، ج 4، ص232.</ref>؛ چنانکه [[خلیل بن احمد]] مینویسد: | ||
«العجز نقیض الحزم»<ref> فراهیدی، خلیل، العین، ج1، ص216.</ref>«عجز نقیض | «العجز نقیض الحزم»<ref> فراهیدی، خلیل، العین، ج1، ص216.</ref>«عجز نقیض استحکام است.» | ||
لغویون در تبیین واژه اعجاز نیز با الهام از اصل لغویِ این واژه، آن را به معنای ناتوان | لغویون در تبیین واژه اعجاز نیز با الهام از اصل لغویِ این واژه، آن را به معنای ناتوان کردن طرفِ مقابل خود دانستهاند. طریحی دراینباره مینویسد: | ||
«الإعجاز أن یأتی الإنسان بشیء یعجز خصمه و یقصر دونه<ref>طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج3، ص125 و نیز ر. | «الإعجاز أن یأتی الإنسان بشیء یعجز خصمه و یقصر دونه<ref>طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج3، ص125 و نیز ر. ک. فیومی، مصباح المنیر، ص393.</ref> | ||
باتوجه به این معانی میتوان گفت اعجاز به معنی ایجاد ناتوانی و عجز در طرف مقابل میباشد. | باتوجه به این معانی میتوان گفت اعجاز به معنی ایجاد ناتوانی و عجز در طرف مقابل میباشد. | ||
خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
[[معجزه]] یک امر خارقالعادهای است که علتی برتر از علل طبیعی دارد. از این رو میتوان گفت: | [[معجزه]] یک امر خارقالعادهای است که علتی برتر از علل طبیعی دارد. از این رو میتوان گفت: | ||
# اولا معجزه قابل آموزش نیست، در | # اولا معجزه قابل آموزش نیست، در حالیکه امور خارق عادت را میتوان یاد گرفت؛ | ||
# ثانیا معجزه قابل معارضه و همآوردی از سوی انسانها نیست، در | # ثانیا معجزه قابل معارضه و همآوردی از سوی انسانها نیست، در حالیکه امور خارق عادت را میتوان مغلوب کرد؛ | ||
# ثالثا هدف معجزه اثبات [[نبوت]] شخص مدعی نبوت است، در | # ثالثا هدف معجزه اثبات [[نبوت]] شخص مدعی نبوت است، در حالیکه هدف در امور خارق عادت غیر از این است<ref>در این باره ر. ک. شیخ مفید، النکت الإعتقادیة، صلیاللهعلیهوآلهوسلم 36 و 37،، ابوالصلاح حلبی، تقریب المعارف، ص154 و 155، شیخ طوسی، الاقتصاد، ص155، محقق حلی، المسلک فی اصول الدین، ص161، ابن میثم بحرانی، قواعد المرام فی علم الکلام، ص127، سدیدالدین حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ج1، ص384، محمدرضا مظفر، عقاید الامامیة، ص52، مرتضی مطهری، وحی و نبوت، ص12، محمدتقی مصباح یزدی، آموزش عقاید، ج2، ص99-103 و راه شناسی، ص123 – 133، جعفر سبحانی، محاضرات فی الالهیات، ص258 و رضایی، محمدعلی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، ص63.</ref>. | ||
== ضرورت ارائه معجزه از سوی پیامبران == | == ضرورت ارائه معجزه از سوی پیامبران == | ||
خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
# '''دعوت جهانی''': قرآن میفرماید: {{متن قرآن |لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلی أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لا یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ |سوره = اسراء |آیه = 88 }}؛ اگر همه افراد انسانها و حتی جنّها جمع شوند نمیتوانند مثل قرآن را بیاورند. این همانندخواهی و مبارزهطلبی یک دعوت جهانی و ضروری همه افراد بشری و جنیان است. | # '''دعوت جهانی''': قرآن میفرماید: {{متن قرآن |لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلی أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لا یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ |سوره = اسراء |آیه = 88 }}؛ اگر همه افراد انسانها و حتی جنّها جمع شوند نمیتوانند مثل قرآن را بیاورند. این همانندخواهی و مبارزهطلبی یک دعوت جهانی و ضروری همه افراد بشری و جنیان است. | ||
# '''شامل همه زمانها''': این تحدی از زمان [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)]] شروع شده و همچنان ادامه دارد و محدود به زمان خاصی نیست. چنانکه [[خداوند]] میفرماید: {{متن قرآن |فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ لَنْ تَفْعَلُوا |سوره = بقره |آیه = 24 }}؛ اگر در گذشته نتوانستید مثل قرآن را بیاورید هرگز هم نخواهید توانست. | # '''شامل همه زمانها''': این تحدی از زمان [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم)]] شروع شده و همچنان ادامه دارد و محدود به زمان خاصی نیست. چنانکه [[خداوند]] میفرماید: {{متن قرآن |فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ لَنْ تَفْعَلُوا |سوره = بقره |آیه = 24 }}؛ اگر در گذشته نتوانستید مثل قرآن را بیاورید هرگز هم نخواهید توانست. | ||
# '''دعوت به همکاری کفر پیشگان''': خداوند در این مورد میفرماید: {{متن قرآن |أَمْ یَقُولُونَ افْتَراهُ قُلْ فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ مُفْتَرَیاتٍ وَ ادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ | # '''دعوت به همکاری کفر پیشگان''': خداوند در این مورد میفرماید: {{متن قرآن |أَمْ یَقُولُونَ افْتَراهُ قُلْ فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ مُفْتَرَیاتٍ وَ ادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ کُنْتُمْ صادِقینَ |سوره = هود |آیه = 13 }}؛ آیا کفر پیشگان میگویند: رسول، قرآن را به هم بافته، بگو اگر راست میگویید هر که را غیر خدا میخواهید دعوت کنید و ده سوره همانند قرآن بیاورید. در این آیه از [[کافران]] به صورت گروهی و با همکاری هم خواسته شده تا اگر میتوانند ده سوره مثل قرآن بیاورند. | ||
# این دعوت و همانند سازی به چندین شیوه در قرآن آمده است؛ گاهی دعوت به آوردن کتابی مثل قرآن، گاهی آوردن ده سوره مانند قرآن، گاهی آوردن یک سوره و گاهی آوردن سخنی مانند قرآن خواسته شده است. | # این دعوت و همانند سازی به چندین شیوه در قرآن آمده است؛ گاهی دعوت به آوردن کتابی مثل قرآن، گاهی آوردن ده سوره مانند قرآن، گاهی آوردن یک سوره و گاهی آوردن سخنی مانند قرآن خواسته شده است. | ||
خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
== هماهنگی و عدم اختلاف == | == هماهنگی و عدم اختلاف == | ||
خداوند در قرآن به این وجه از اعجاز اشاره کرده و میفرماید: {{متن قرآن |أَفَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَ لَوْ | خداوند در قرآن به این وجه از اعجاز اشاره کرده و میفرماید: {{متن قرآن |أَفَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَ لَوْ کانَ مِنْ عِنْدِ غَیْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فیهِ اخْتِلافاً کَثیراً |سوره = نساء |آیه = 82 }}؛ آیا به تدبر در قرآن نمیاندیشند، اگر آن از سوی غیرخدا میبود ناهماهنگی بسیاری در آن یافتند. | ||
درباره اعجاز قرآن از جهت هماهنگی بر سه موضوع تأکید شده است: | درباره اعجاز قرآن از جهت هماهنگی بر سه موضوع تأکید شده است: | ||
خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
# ملازمه و ارتباط وثیقی بین از سوی بشر بودن قرآن و راه یافتن اختلاف و ناهماهنگی فراوان در آن وجود دارد. | # ملازمه و ارتباط وثیقی بین از سوی بشر بودن قرآن و راه یافتن اختلاف و ناهماهنگی فراوان در آن وجود دارد. | ||
# این ملازمه و آن هماهنگی با تدبّر در آیات شریفه برای انسانها قابل کشف و دریافتن است<ref> مصباح یزدی، محمدتقی، با نگارش محمود رجبی، قرآنشناسی، ج 1، ص154.</ref>. | # این ملازمه و آن هماهنگی با تدبّر در آیات شریفه برای انسانها قابل کشف و دریافتن است<ref> مصباح یزدی، محمدتقی، با نگارش محمود رجبی، قرآنشناسی، ج 1، ص154.</ref>. | ||
در توضیح بیشتر میتوان گفت: قرآن که در طول 23 سال تدریجاً در [[مکه]] و [[مدینه]] و در حالات مختلف مثلاً در جنگ و صلح و ..... بر پیامبر نازل شده است و از طرفی درباره همه امور از حِکَم و مواعظ گرفته تا مسائل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، اخلاقی، اعتقادی و هنری سخن گفته است، در عین حال یک یکنواختی و همسویی شگفتی در این کتاب آسمانی به چشم میخورد و هیچ اختلافی مشاهده نمیشود. ولی اگر این کتاب، توسط دست بشری ساخته شده بود در آن موارد متعددی از اختلاف و ناهماهنگی مشاهده میشد؛ زیرا انسان همواره از نقصی برخوردار است. | در توضیح بیشتر میتوان گفت: قرآن که در طول 23 سال تدریجاً در [[مکه]] و [[مدینه]] و در حالات مختلف مثلاً در جنگ و صلح و ..... بر پیامبر نازل شده است و از طرفی درباره همه امور از حِکَم و مواعظ گرفته تا مسائل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، اخلاقی، اعتقادی و هنری سخن گفته است، در عین حال یک یکنواختی و همسویی شگفتی در این کتاب آسمانی به چشم میخورد و هیچ اختلافی مشاهده نمیشود. ولی اگر این کتاب، توسط دست بشری ساخته شده بود در آن موارد متعددی از اختلاف و ناهماهنگی مشاهده میشد؛ زیرا انسان همواره از نقصی برخوردار است. | ||
خط ۷۹: | خط ۷۸: | ||
ج- پایهریزی نظم و سیاق بر بهترین شکل نظم<ref>مؤدب، سیدرضا، اعجاز قرآن، ص160.</ref>. | ج- پایهریزی نظم و سیاق بر بهترین شکل نظم<ref>مؤدب، سیدرضا، اعجاز قرآن، ص160.</ref>. | ||
[[سید محمد حسین طباطبایی]] نیز اعجاز بیانی را در سه بخش بیان میکند: | [[سید محمدحسین طباطبایی|سید محمد حسین طباطبایی]] نیز اعجاز بیانی را در سه بخش بیان میکند: | ||
# تسلط بر زبان، واژهها و شناخت آنها | # تسلط بر زبان، واژهها و شناخت آنها | ||
خط ۹۶: | خط ۹۵: | ||
== امّی بودن آورنده == | == امّی بودن آورنده == | ||
سوّمین وجه از وجوه اعجاز که قرآن به آن تأکید و تحدّی نموده راجع به شخصیت پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) و درس نخوانده و به مکتب نرفته بودن ایشان است. در قرآن آمده است: {{متن قرآن |وَ ما | سوّمین وجه از وجوه اعجاز که قرآن به آن تأکید و تحدّی نموده راجع به شخصیت پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) و درس نخوانده و به مکتب نرفته بودن ایشان است. در قرآن آمده است: {{متن قرآن |وَ ما کُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ کِتابٍ وَ لا تَخُطُّهُ بِیَمینِکَ إِذاً لاَرْتابَ الْمُبْطِلُونَ |سوره = عنکبوت |آیه = 48 }}؛ و تو پیش از فرود آمدن قرآن، نوشتهای را نمیخواندی و نه به دستانت آن را مینوشتی در آن صورت یاوهگویان دو دل میشدند. | ||
این آیه بر این امر دلالت دارد که اعجاز قرآن با امی بودن پیامبر به گونهای مطرح میشود که حتی برای یاوهگویان هم جای شک و تردید باقی نمیماند<ref> مصباح یزدی، محمدتقی، نگارش محمد رجبی، ص179.</ref>. | این آیه بر این امر دلالت دارد که اعجاز قرآن با امی بودن پیامبر به گونهای مطرح میشود که حتی برای یاوهگویان هم جای شک و تردید باقی نمیماند<ref> مصباح یزدی، محمدتقی، نگارش محمد رجبی، ص179.</ref>. | ||
خط ۱۰۲: | خط ۱۰۱: | ||
همچنین در آیه دیگری هم به امی بودن پیامبر اشاره شده است:{{متن قرآن |فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ الَّذی یُؤْمِنُ بِاللَّهِ |سوره = أعراف |آیه = 158 }}؛ پس به خدا و فرستاده درس ناخوانده او که به خدا ایمان دارد، ایمان بیاورید. | همچنین در آیه دیگری هم به امی بودن پیامبر اشاره شده است:{{متن قرآن |فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ الَّذی یُؤْمِنُ بِاللَّهِ |سوره = أعراف |آیه = 158 }}؛ پس به خدا و فرستاده درس ناخوانده او که به خدا ایمان دارد، ایمان بیاورید. | ||
در واقع پیامبری که چهل سال از عمر خود را پیش از [[بعثت]] گذارند و از او هیچ نثری و شعری دیده نشده، ولی ناگهان چنین پیامبری کتابی را عرضه میدارد که عقلای روزگار در مقابلش در حیرت میمانند. قرآن به این نکته اشاره کرده است: {{متن قرآن |قُلْ لَوْ شاءَ اللَّهُ ما تَلَوْتُهُ | در واقع پیامبری که چهل سال از عمر خود را پیش از [[بعثت]] گذارند و از او هیچ نثری و شعری دیده نشده، ولی ناگهان چنین پیامبری کتابی را عرضه میدارد که عقلای روزگار در مقابلش در حیرت میمانند. قرآن به این نکته اشاره کرده است: {{متن قرآن |قُلْ لَوْ شاءَ اللَّهُ ما تَلَوْتُهُ عَلَیْکُمْ وَ لا أَدْراکُمْ بِهِ فَقَدْ لَبِثْتُ فیکُمْ عُمُراً مِنْ قَبْلِهِ أَ فَلا تَعْقِلُونَ |سوره = یونس |آیه = 16 }}؛ بگو اگر خدا میخواست آن را بر شما نمیخواندم و خدا شما را بدان آگاه نمیگردانید. قطعاً پیش از آن روزگاری در میان شما به سر بردهام. آیا فکر نمیکنید؟ | ||
این آیه در واقع زندگی قبل از بعثت پیامبر را گواه بر از سوی خدا بودن قرآن دانسته است. همچنین قرآن سخن کسانی را که میگفتند پیامبر معلمی رومی داشته را رد میکند<ref> المیزان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص63.</ref>: {{متن قرآن |وَ لَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّهُمْ یَقُولُونَ إِنَّما یُعَلِّمُهُ بَشَرٌ لِسانُ الَّذی یُلْحِدُونَ إِلَیْهِ أَعْجَمِیٌّ وَ هذا لِسانٌ عَرَبِیٌّ مُبین |سوره = نحل |آیه = 103 }}؛ و نیک میدانیم که آنان میگویند: جز این نیست که بشری به او میآموزد، زبان کسی که این نسبت را به او میدهند غیر عربی است و این قرآن به زبان عربی روشن است. | این آیه در واقع زندگی قبل از بعثت پیامبر را گواه بر از سوی خدا بودن قرآن دانسته است. همچنین قرآن سخن کسانی را که میگفتند پیامبر معلمی رومی داشته را رد میکند<ref> المیزان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص63.</ref>: {{متن قرآن |وَ لَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّهُمْ یَقُولُونَ إِنَّما یُعَلِّمُهُ بَشَرٌ لِسانُ الَّذی یُلْحِدُونَ إِلَیْهِ أَعْجَمِیٌّ وَ هذا لِسانٌ عَرَبِیٌّ مُبین |سوره = نحل |آیه = 103 }}؛ و نیک میدانیم که آنان میگویند: جز این نیست که بشری به او میآموزد، زبان کسی که این نسبت را به او میدهند غیر عربی است و این قرآن به زبان عربی روشن است. | ||
خط ۱۱۱: | خط ۱۱۰: | ||
یکی دیگر از وجوه اعجاز قرآن، تحدی آن به اخبار غیبی است. علامه طباطبایی در این مورد بیان مینماید: خداوند در آیات زیادی به اخبار غیبی خود تحدی نموده و فرموده که اگر در آسمانی بودن این کتاب شک دارید کتابی مثل آن شامل اخبار غیبی بیاورید<ref>همان، ص64.</ref>. | یکی دیگر از وجوه اعجاز قرآن، تحدی آن به اخبار غیبی است. علامه طباطبایی در این مورد بیان مینماید: خداوند در آیات زیادی به اخبار غیبی خود تحدی نموده و فرموده که اگر در آسمانی بودن این کتاب شک دارید کتابی مثل آن شامل اخبار غیبی بیاورید<ref>همان، ص64.</ref>. | ||
به عنوان مثال فرموده است: {{متن قرآن | | به عنوان مثال فرموده است: {{متن قرآن |تِلْکَ مِنْ أَنْباءِ الْغَیْبِ نُوحیها إِلَیْکَ ما کُنْتَ تَعْلَمُها أَنْتَ وَ لا قَوْمُکَ مِنْ قَبْلِ هذا فَاصْبِرْ إِنَّ الْعاقِبَةَ لِلْمُتَّقین |سوره = هود |آیه = 49 }}؛ این از خبرهای غیب است که آن را به تو [[وحی]] میکنیم، پیش از این نه تو آن را میدانستی و نه قوم تو. | ||
اخبار غیبی قرآن بگونهای است که هم خبر از گذشته و سرگذشت انبیای پیشین و امتهای آن میدهد و هم خبر از آینده میدهد<ref> مؤدّب، سیدرضا، اعجاز قرآن، ص189.</ref>. | اخبار غیبی قرآن بگونهای است که هم خبر از گذشته و سرگذشت انبیای پیشین و امتهای آن میدهد و هم خبر از آینده میدهد<ref> مؤدّب، سیدرضا، اعجاز قرآن، ص189.</ref>. | ||
خط ۱۲۲: | خط ۱۲۱: | ||
اکنون نمونههایی از اخبار غیبی و پیشگوئیهای قرآن را بیان میکنیم: | اکنون نمونههایی از اخبار غیبی و پیشگوئیهای قرآن را بیان میکنیم: | ||
الف ـ خبر از گذشته: مانند اخباری از سرنوشت گذشتگان مثل [[قوم سبأ]]، [[قوم عاد]]، [[قوم ثمود]] و ..... خداند در این زمینه میفرماید: {{متن قرآن |قیلَ یا نُوحُ اهْبِطْ بِسَلامٍ مِنَّا وَ | الف ـ خبر از گذشته: مانند اخباری از سرنوشت گذشتگان مثل [[قوم سبأ]]، [[قوم عاد]]، [[قوم ثمود]] و ..... خداند در این زمینه میفرماید: {{متن قرآن |قیلَ یا نُوحُ اهْبِطْ بِسَلامٍ مِنَّا وَ بَرَکاتٍ عَلَیْکَ. تِلْکَ مِنْ أَنْباءِ الْغَیْبِ نُوحیها إِلَیْکَ ما کُنْتَ تَعْلَمُها أَنْتَ وَ لا قَوْمُکَ مِنْ قَبْلِ |سوره = هود |آیه = 48ـ 49 }}؛ به نوح گفته شد: ای نوح! سلامت و برکت ما بر تو و بر تمام امتها که با تو هستند، فرودآی ..... اینها از خبرهای غیبی است که بر تو [[وحی]] میکنیم نه تو و نه قوم تو، قبل از این، اینها را نمیدانستند. | ||
اینها آیاتی است که درباره نوح و سرگذشت عبرتانگیزش آمده و سپس اشاره میکند که این اخبار، غیبی بوده و کسی از آنها آگاهی نداشته است. | اینها آیاتی است که درباره نوح و سرگذشت عبرتانگیزش آمده و سپس اشاره میکند که این اخبار، غیبی بوده و کسی از آنها آگاهی نداشته است. | ||
خط ۱۳۵: | خط ۱۳۴: | ||
یکی از ابعاد اعجاز قرآن که در چند قرن اخیر ظاهر شد و بسیاری از متخصصان علوم را به شگفتی واداشت و برخی صاحبنظران علوم قرآن بدان تصریح کردهاند، همان گزارههای قرآن در مورد مسائل علمی مثل زوجیت گیاهان و حرکت خورشید و زمین است. در حالی که انسانها تا قرنها بعد از نزول قرآن به این مطالب علمی دسترسی نداشتند یا به نظر بطلمیوسی که برخلاف آنهاست معتقد بودند<ref>رضایی، محمدعلی، پژوهشی در اعجاز قرآن، ص75.</ref>. | یکی از ابعاد اعجاز قرآن که در چند قرن اخیر ظاهر شد و بسیاری از متخصصان علوم را به شگفتی واداشت و برخی صاحبنظران علوم قرآن بدان تصریح کردهاند، همان گزارههای قرآن در مورد مسائل علمی مثل زوجیت گیاهان و حرکت خورشید و زمین است. در حالی که انسانها تا قرنها بعد از نزول قرآن به این مطالب علمی دسترسی نداشتند یا به نظر بطلمیوسی که برخلاف آنهاست معتقد بودند<ref>رضایی، محمدعلی، پژوهشی در اعجاز قرآن، ص75.</ref>. | ||
آیاتی که مربوط به زوجیت گیاهان است عبارتند از: {{متن قرآن |وَ مِنْ | آیاتی که مربوط به زوجیت گیاهان است عبارتند از: {{متن قرآن |وَ مِنْ کُلِّ الثَّمَراتِ جَعَلَ فیها زَوْجَیْنِ اثْنَیْنِ یُغْشِی اللَّیْلَ النَّهارَ إِنَّ فی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ |سوره = رعد |آیه = 3 }}؛ و از هرگونه میوهای در آن جفت جفت قرار داد. روز را به شب پوشاند. قطعاً در این برای مردمی که تفکر میکنند نشانههایی وجود دارد. مگر در زمین ننگریستهاید که چقدر در آن از هرگونه جفتهای زیبا رویاندهایم. قطعاً در این عبرتی است<ref> سوره شعراء، آیه 7.</ref>. | ||
پاک [خدایی] که از آنچه زمین میرویاند و از خودشان و از آنچه نمیدانند همه را نر و ماده گردانیده است<ref> سوره یس، آیه 36.</ref>. | پاک [خدایی] که از آنچه زمین میرویاند و از خودشان و از آنچه نمیدانند همه را نر و ماده گردانیده است<ref> سوره یس، آیه 36.</ref>. |