پرش به محتوا

مجلس شورای اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۱: خط ۱:
==تاریخچه مجلس==
==تاریخچه مجلس در ایران==
نخستین مفهوم اصطلاحی و رسمی از مجلس در دوران اشکانی وارد حکومت‌های ایرانی شد که مشهورترین این مجلس‌ها، مجلس مهستان بوده است. مهستان مجلسی متشکل از مجموعه‌ اعضای دو مجلس دیگر به نام مجلس خانوادگی، از اعضای مذکر خانواده‌ سلطنتی، و مجلس متشکل از مردان پیر و مجرب و روحانیون بلند مرتبه‌ قوم پارت بود که پادشاهان اشکانی برای اداره‌ امور مملکت با اعضای آن مشورت می‌کردند. از زمان حکومت قاجار تاکنون نیز مجالس گوناگونی به ترتیب زیر ایجاد شده است:  
نخستین مفهوم اصطلاحی و رسمی از مجلس در دوران اشکانی وارد حکومت‌های ایرانی شد که مشهورترین این مجلس‌ها، مجلس مهستان بوده است. مهستان مجلسی متشکل از مجموعه‌ اعضای دو مجلس دیگر به نام مجلس خانوادگی، از اعضای مذکر خانواده‌ سلطنتی، و مجلس متشکل از مردان پیر و مجرب و روحانیون بلند مرتبه‌ قوم پارت بود که پادشاهان اشکانی برای اداره‌ امور مملکت با اعضای آن مشورت می‌کردند. از زمان حکومت قاجار تاکنون نیز مجالس گوناگونی به ترتیب زیر ایجاد شده است:  


خط ۸: خط ۸:
این مجلس در تاریخ 1327 ق در زمان مشروطه، پس از فتح تهران به دست مجاهدین، با اعضایی مرکب از عده‌ای متجاوز از 500 نفر از بقایای نمایندگان مجلس اول، علما، شاهزادگان، اعیان، تجار و رؤسای اصناف مشروطه‌خواه به دعوت و تدبیر رؤسای مجاهدین در غیاب مجلس شورای ملی و بر حسب ضرورت فوری برای تعیین تکلیف محمدعلی‌شاه قاجار و نظارت بر امور مملکت و تعیین خط‌ مشی سیاست در بهارستان تشکیل یافت و  در آن طرحی با موضوع خلع محمدعلی‌شاه و انتصاب سلطان احمد‌میرزا ولیعهد به سلطنت و تفویض نیابت سلطنت به عضدالملک قاجار تهیه شد . این طرح در مجلس‌عالی با شور و هلهله‌ به تصویب رسید و بلافاصله به همه ولایات و ممالک اعلام و ابلاغ شد.این مجلس‌ به علت آنکه کثرت تعداد اعضای آن تا حدی مانع اخذ تصمیمات بود، هیئت دیگری به نام کمیسیون عالی برای اداره ی امور و نظارت بر جریان انتخاب و انحلال خود را اعلام کرد.  
این مجلس در تاریخ 1327 ق در زمان مشروطه، پس از فتح تهران به دست مجاهدین، با اعضایی مرکب از عده‌ای متجاوز از 500 نفر از بقایای نمایندگان مجلس اول، علما، شاهزادگان، اعیان، تجار و رؤسای اصناف مشروطه‌خواه به دعوت و تدبیر رؤسای مجاهدین در غیاب مجلس شورای ملی و بر حسب ضرورت فوری برای تعیین تکلیف محمدعلی‌شاه قاجار و نظارت بر امور مملکت و تعیین خط‌ مشی سیاست در بهارستان تشکیل یافت و  در آن طرحی با موضوع خلع محمدعلی‌شاه و انتصاب سلطان احمد‌میرزا ولیعهد به سلطنت و تفویض نیابت سلطنت به عضدالملک قاجار تهیه شد . این طرح در مجلس‌عالی با شور و هلهله‌ به تصویب رسید و بلافاصله به همه ولایات و ممالک اعلام و ابلاغ شد.این مجلس‌ به علت آنکه کثرت تعداد اعضای آن تا حدی مانع اخذ تصمیمات بود، هیئت دیگری به نام کمیسیون عالی برای اداره ی امور و نظارت بر جریان انتخاب و انحلال خود را اعلام کرد.  


===مجلس شورای ملی===
مجلس شورای ملی بر اثر انقلاب مشروطیت به موجب فرمان مورخ چهارده جمادی الثانی سال 1324 ق مظفرالدین‌شاه قاجار تأسیس شد و از تاریخ 18 شعبان همین سال در قصر گلستان با حضور شاه گشایش یافت. این مجلس در مجموع 24 دوره داشت
   
   
ج. مجلس شورای ملی:
===مجلس سنا===
مجلس شورای ملی بر اثر انقلاب مشروطیت به موجب فرمان مورخ 14 جمادی الثانی 1324ه.ق مظفرالدین‌شاه قاجار تأسیس شد و از تاریخ 18 شعبان 1324ه.ق که در قصر گلستان با حضور مظفرالدین‌شاه گشایش یافت. 24 دوره آن به شرح ذیل در تهران افتتاح و منعقد شده است:
در دوره اول انتخابات صنفی بود و هر یک از طبقات اعیان و خوانین و شاهزادگان قاجاریه و حجج‌اسلام و تجار و اصناف نمایندگانی داشتند، در این دوره رسم این بود که اگر نمایندهء محلی مستعفی یا فوت می‌شد، نمایندگان همان محل در مجلس برای او جانشین تعیین می‌کردند، و این وکیل را نماینده مجلس می‌خواندند. مجلس اول در واقع مجلسی بود که قوانین و نظامات عالی و مهم وضع و تدوین کرده و در استقرار اصول عدالت و قطع نفوذ متنفذین و مستبدین اهتمام بسیار نمود. مجلس دوم که بعد از دوره‌ی استبداد صغیر و خلع و عزل محمدعلی‌شاه قاجار افتتاح و تشکیل یافت، با اشکالات خارجی و بحران‌های مالی بزرگ مواجه شده و با تهدید اولتیماتوم خارجی خاتمه یافت و مجلس سوم بعد از سه سال فترت(فاصله و وقفه میان دو دوره) افتتاح شد و بیش از یک سال دوام نیاورد و منحل شد و بعد از آن نیز دوره فترتی طولانی پیش آمد. در بین سایر ادوار، مجلس پنجم به سبب مبارزات اقلیت آن که به رهبری مدرس اداره می‌شد و مجلس سیزدهم به سبب وجود و بروز مشکلات ناشی از وجود قوای خارجی در ایران، و مجلس چهاردهم به علت مبارزات و کشمکش‌های ملکی و قضیه نفت شمال، و مجلس شانزدهم به سبب مبارزات مصدق و مشاجرات راجع‌به ملی‌کردن صنعت نفت، شهرت خاصی یافته‌اند. مجلس هفدهم به سبب استعفای اکثریت اعضای آن در مرداد 1332ه.ش تعطیل شد، و چون دگربار به جهاتی تشکیل آن ممکن نشد، در 28 آذر 1332ه.ش به موجب فرمان‌ شاه انحلال آن رسماً اعلام شد.
 
در مجلس نوزدهم قانونی تصویب شد که بنابرآن تعداد نمایندگان از 136 نفر به 200 نفر و دوره نمایندگی از دو سال به چهار سال افزایش یافت. عمر مجلس بیستم در نتیجهء ناخرسندی مردم از جریان انتخابات نزدیک دو ماه‌و‌نیم بیشتر نبود و در تاریخ 19 اردیبهشت 1340ه.ش با فرمان شاه منحل شد. پس از تغییر قانون انتخابات از مجلس بیست‌ویکم چند تن از بانوان به عنوان نماینده به مجلس راه یافتند. از این دوره به بعد انتخابات مجلس نظم تاریخی خاص پیدا کرده و هر چهار سال دوره جدید از 14 مهر آغاز شده است. (دایره‌المعارف‌ فارسی (مصاحب)، جلد2، ص2660).
 
د: مجلس سنا:
 
 
به موجب اصل چهل‌و‌سوم قانون اساسی ایران، تعداد نمایندگان این مجلس65 نفر بود و به موجب اصل چهل‌و‌پنجم همین قانون 35 نفر آنها که پانزده نفرشان از اهالی تهران و 15 نفر از اهالی ولایات بودند، از طرف شاه و سی نفر دیگر نمایندگانی بودند که از طرف ملت، 15 نفر به انتخاب اهالی تهران و 15 نفر به انتخاب اهالی ولایات، تعیین می‌شدند.
به موجب اصل چهل‌و‌سوم قانون اساسی ایران، تعداد نمایندگان این مجلس65 نفر بود و به موجب اصل چهل‌و‌پنجم همین قانون 35 نفر آنها که پانزده نفرشان از اهالی تهران و 15 نفر از اهالی ولایات بودند، از طرف شاه و سی نفر دیگر نمایندگانی بودند که از طرف ملت، 15 نفر به انتخاب اهالی تهران و 15 نفر به انتخاب اهالی ولایات، تعیین می‌شدند.


confirmed
۴٬۰۲۰

ویرایش