عقد اخوت: تفاوت میان نسخه‌ها

معروف‌ترین عقد اخوت مربوط به پیمانی است که [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر (صلی‌الله علیه و آله و سلم)]] بین [[مهاجران]] و [[انصار]] بست. پیوند برادری میان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و [[علی بن ابی‌طالب|امام علی (علیه‌السلام)]] متواتر تاریخی است، یعنی افراد و منابع فراوانی آن را نقل کرده‌اند.  

اخوت به معنای برادری است وعقد اخوت یا صیغه اخوت هم پیوندی است که بین دونفر بسته می‌شود و برای خودش آدابی دارد. عقد اخوت می‌تواند دو تا دوست را که هیچ پیوند خونی و فامیلی با هم ندارند تبدیل به دو برادر کند. یعنی حقوقی را برگردن طرفین بگذارد و یک جوری دوستی و رفاقت را ثبت رسمی و دائمی کند.

دو نفر که از نظر روحی و فکری نزدیک هستند و احساس می‌کنند که می‌توانند این رفاقت را سال‌ها ادامه دهند، می‌توانند طرفین این عقد بی مهریه و هزینه باشند!

برقراری این پیوند، اتفاق جالبی است که می‌تواند رخ دهد و نتایج مناسبی داشته باشد. اما با هر کس نباید عقد اخوت بست. یعنی یک طورهایی باید عاقلانه به موضوع نگاه کرد و احساسی نمی‌شود عمل کرد. چون این دو نفرباید یک عمر این رابطه محکم را حفظ کنند و از طرفی هم نباید طوری شود که به رفاقت‌های افراطی و رفیق‌بازی منجر شود. خیلی‌ها دوستی‌های افراطی دوران نوجوانی را خطرناک می‌دانند. ولی عقد اخوت چیزی فراتر ازاین حرف‌ها است و اگر درست جا بیفتد و اجرا شود، آثار تربیتی فوق‌العاده‌ای خواهد داشت. این اتفاق می‌تواند در بین آدم‌ها با هر سن و سالی بیفتد و مثلاً در ایام خاصی در [[مسجد|مساجد]] و هیأت‌ها عقد اخوت دسته جمعی خوانده شود.

«دو طرف همه حق‌های برادران خونی را بریکدیگر می‌بخشند غیر ازسه چیز؛ دعا کردن برای همدیگر، به دیدار یکدیگر رفتن و مهمتر از همه شفاعت کردن از هم در روز قیامت.»

دو شرط اول هم جای تأمل دارد به ویژه اینکه این روزها، ایمیل و sms، جای دیدار و سرکشی به فک و فامیل و دوست ورفیق را گرفته. اگر صیغه اخوت خوانده شد دیگر پیام کوتاه و این چیزها جواب نمی‌دهد. درمتن عربی، کلمه «زیاره» آمده است و این یعنی دیدار و ملاقات از نزدیک.   آن چه که در دینمان توصیه شده، دعا برای دیگران اعم از فامیل و دوست و همسایه است. ظاهراً یکی از راه‌های اجابت شدن دعا همین است.

سابقه نخستین پیمان برادری و برقراری عقد اخوت در [[مدینه]] به اوایل ورود پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) به این شهر برمی‌گردد. مدتی بود که پیامبر از [[مکه]] به مدینه مهاجرت کرده بود و گروهی از مسلمانان مکه که بعد‌ها به [[مهاجرین]] مشهور ‌شدند او را در این [[هجرت]] همراهی می‌کردند. این گروه وقتی همراه پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) از مکه خارج می‌شدند مال و منال خود را در مکه جا گذاشتند. از طرفی در مدینه هم قوم و خویشی نداشتند که از آنها حمایت کند اما در مدینه کسانی بودند که به پیامبر و [[دین]] او [[ایمان]] آورده بودند و به آنها [[انصار]] می‌گفتند؛ ‌‌ همان گروهی که هر‌چه داشتند با مهاجرین تقسیم کردند. پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) هم برای اینکه میان مهاجرین و انصار اختلافی پیش نیاید و ‌روح برادری و برابری دینی را به‌نمایش بگذارد، رسم اخوت و برادر‌خواندگی را بنا کرد. پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) انصار را از این طریق به‌کار خیر تشویق کرد و مهاجرین را در برابر انصار مسئول ساخت. به اعتقاد کار‌شناسان، پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) به این دلیل میان مهاجرین و انصار عقد اخوت خواند تا معنی جامعه اسلامی محقق شود و همه افراد اجتماع نسبت به هم حس مسئولیت پیدا کنند.

یکی از مسائلی که درباره عقد اخوت مطرح می‌شود این است که آیا زنان نمی‌توانند با همدیگر خواهر‌خوانده شوند؟ چون خیلی‌ها با توجه به‌نام این عقد تصور می‌کنند فقط مردان حق برادرخواندگی دارند. استفاده از واژه مذکر هم به‌خاطر منحصر شدن این عقد برای مردان نیست بلکه در زبان عربی آنچه را می‌خواهند عمومیت بدهند و به تمامی مردم سرایت دهند مذکر می‌آورند. بنابراین طبق سنت اسلامی خانم‌ها نیز می‌توانند با هم خواهرخوانده شوند. در [[الغدیر (کتاب)|کتاب «الغدیر»]] [[عبدالحسین امینی|علامه امینی]] نیز آمده که پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) میان [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|حضرت فاطمه (سلام الله عِلِیها)]] و همسر خویش ([[ام سلمه|ام‌سلمه]]) این عقد را جاری کرده بود. در‌واقع تمامی حقوقی که در عقد اخوت بین مردان ایجاد می‌شود، در میان خانم‌ها هم ایجاد می‌شود و هیچ تفاوتی در این میان بین زن و مرد وجود ندارد. البته لازم به‌ذکر است که عقد اخوت فقط و فقط میان دو همجنس می‌تواند برقرار شود. البته در خصوص جاری کردن عقد اخوت میان خانم‌ها علما نظرات مختلفی دارند. بعضی این عقد را مختص مردان می‌دانند و برخی دیگر گفته‌اند که این عقد بین دو خانم رجائا باید خوانده شود. به‌دلیل نظرات مختلف در این خصوص بهتر است مکلفین به حکم مرجع خود مراجعه کنند.