۸۷٬۷۷۵
ویرایش
نگرش‌های درست و نادرست به تقریب مذاهب (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'رده:تقریب' به 'رده:تقریب مذاهب اسلامی') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
سپس فرمود: به خدا قسم دوستان ما وقتی که با دیگران راجع به آنچه دوست نمی‌دارند وارد بحث می‌شوند، گویی به شدت علیه ما وارد جنگ شده‌اند. هرگاه دیدید یکی از دویتان ما دارد از اسرار ما چیزی را فاش می‌کند مانع شوید، و اگر نتوانستید از فردی بالاتر که می‌تواند او را منع کند کمک بگیرید و همانطور که در انجام نیازهای خود با دقت و زیرکی عمل می‌کنید، در انجام نیازهای من هم این‌گونه باشید. اگر آنانی که اسرار ما را فاش می‌کنند و شما منعشان می‌کنید سخن شما را نپذیرفتند، پس کلام او را همانجا در زمین دفن کنید و اشاعه ندهید، نگویید او چنین و چنان می‌گوید؛ زیرا این سخنان به اسم من تمام می‌شود. به خدا قسم اگر به آنچه گفتم عمل کنید شماها از اصحابم شمرده خواهید شد. | سپس فرمود: به خدا قسم دوستان ما وقتی که با دیگران راجع به آنچه دوست نمی‌دارند وارد بحث می‌شوند، گویی به شدت علیه ما وارد جنگ شده‌اند. هرگاه دیدید یکی از دویتان ما دارد از اسرار ما چیزی را فاش می‌کند مانع شوید، و اگر نتوانستید از فردی بالاتر که می‌تواند او را منع کند کمک بگیرید و همانطور که در انجام نیازهای خود با دقت و زیرکی عمل می‌کنید، در انجام نیازهای من هم این‌گونه باشید. اگر آنانی که اسرار ما را فاش می‌کنند و شما منعشان می‌کنید سخن شما را نپذیرفتند، پس کلام او را همانجا در زمین دفن کنید و اشاعه ندهید، نگویید او چنین و چنان می‌گوید؛ زیرا این سخنان به اسم من تمام می‌شود. به خدا قسم اگر به آنچه گفتم عمل کنید شماها از اصحابم شمرده خواهید شد. | ||
==3. تاکید بر اصول == | ==3. تاکید بر اصول == | ||
این دیدگاه ضمن تأکید بر اصول اساسی اسلام و ارکان سه گانه آن (توحید، نبوت، معاد)، برای ورود در جرگه مسلمانی و خروج از دایره کفر، بر مشترک میان مذاهب پافشاری می‌نماید. با این نگرش تمامی | این دیدگاه ضمن تأکید بر اصول اساسی اسلام و ارکان سه گانه آن (توحید، نبوت، معاد)، برای ورود در جرگه مسلمانی و خروج از دایره کفر، بر مشترک میان مذاهب پافشاری می‌نماید. با این نگرش تمامی یکتا‌پرستانی که پیرو پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) می‌باشند را مسلمان شمرده و آنان را مشمول تمامی احکام اسلام می‌داند. که در میان شهادت به یکتایی خداوند و رسالت پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) برای تحقق اسلام کفایت می‌کند. این اصل در حقیقت پاسخ قاطعی است به کسانی که به بهانه‌های واهی حکم به عدم مسلمانی عده‌ای از افراد جامعه بزرگ اسلامی می‌نمایند، در حالیکه به قبله آنان نماز گزارده و بر اساس کتاب آسمانی قرآن زندگی خود را تنظیم نموده‌اند، و با تمام وجود به پیامبر عزیز اسلام عشق می‌ورزند.<ref> | ||
چند دیدگاه در اینکه مسلمان چه کسی است: | چند دیدگاه در اینکه مسلمان چه کسی است: | ||
شیخ صدوق می‌گوید: «الإسلامُ هُوَ الإقرارُ بالشِّهادَتَینِ، وَهُوَ الَّذی یُحقَنُ بِهِ الدِّماءُ والأموالُ، وَمَن قالَ:»لا إله إلا اللهُ وَ محمدٌ رسولُ اللهِ»؛ فقد حُقِنَ مالُهُ وَدَمُهُ إلاَّ بِحَقَّیهِمَا». اسلام همان اقرار به شهادتین است، که به واسطه آن جان و مال شخص محترم شمرده می‌شود. هر کس که بگوید: (لا إله إلا الله و محمد رسول الله)؛ جان و مالش محفوظ است مگر در حالت قصاص؛ (هدایه: 55). | شیخ صدوق می‌گوید: «الإسلامُ هُوَ الإقرارُ بالشِّهادَتَینِ، وَهُوَ الَّذی یُحقَنُ بِهِ الدِّماءُ والأموالُ، وَمَن قالَ:»لا إله إلا اللهُ وَ محمدٌ رسولُ اللهِ»؛ فقد حُقِنَ مالُهُ وَدَمُهُ إلاَّ بِحَقَّیهِمَا». اسلام همان اقرار به شهادتین است، که به واسطه آن جان و مال شخص محترم شمرده می‌شود. هر کس که بگوید: (لا إله إلا الله و محمد رسول الله)؛ جان و مالش محفوظ است مگر در حالت قصاص؛ (هدایه: 55). | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
چنانکه ابن عابدین و ابن نجیم مصری و حصفکی و بسیاری می‌گویند: «لایُفتى بِكُفرِ مُسلِمٍ أمكَنَ حَملُ كَلامِهِ عَلى مَحمِلٍ حَسَنٍ»؛ حاشیه رد المحتار: 4/ 414 و البحر الرائق: 5/210 و الدر المختار:4/ 414.حکم به کفر مسلمانی که بتوان کلام او را (که احتمال کفر از آن می‌رود) بر معنای نیکویی حمل کرد نمی‌شود.</ref> | چنانکه ابن عابدین و ابن نجیم مصری و حصفکی و بسیاری می‌گویند: «لایُفتى بِكُفرِ مُسلِمٍ أمكَنَ حَملُ كَلامِهِ عَلى مَحمِلٍ حَسَنٍ»؛ حاشیه رد المحتار: 4/ 414 و البحر الرائق: 5/210 و الدر المختار:4/ 414.حکم به کفر مسلمانی که بتوان کلام او را (که احتمال کفر از آن می‌رود) بر معنای نیکویی حمل کرد نمی‌شود.</ref> | ||
==4. اصل اجتهاد == | ==4. اصل اجتهاد == | ||
این دیدگاه تنها راه پیوند مسلمانان با دستورات دینی و احکام شرعی در عصر حاضر را اجتهاد | این دیدگاه تنها راه پیوند مسلمانان با دستورات دینی و احکام شرعی در عصر حاضر را اجتهاد می‌داند و بر اجتهاد به عنوان اصلی مهم برای فهم دین، پافشاری و تاکید دارد و از آن بعنوان سرمایه‌ای بزرگ برای شکوفایی دینی و نشاط اسلامی یاد می‌کند و نسبت به اجتهاد دیگر مذاهب نگاهی تسامحی دارد. چنانکه رشید رضا در یک کلام طلایی می‌گوید: (نَتَعاوَنُ فِیمَا اِتَّفَقنَا فِیهِ وَیَعذِرُ بَعضُنا بَعضاً فِیمَا اِختَلَفنَا فِیهِ)؛ در آنچه که اتفاق داریم با هم همکاری می‌کنیم؛ و در اختلافیات همدیگر را معذور می‌داریم. | ||
<ref>اعانه المستفید بشرح کتاب التوحید: 2/135؛ زیاده الایمان و نقصه و حکم: 1/451؛ مساله التقریب بین اهل السنه: 2/228؛ منهج الاشاعره فی العقیده: 1/86. عده‌ای دیگر از بزرگان نیز همین نظر را دارند: | <ref>اعانه المستفید بشرح کتاب التوحید: 2/135؛ زیاده الایمان و نقصه و حکم: 1/451؛ مساله التقریب بین اهل السنه: 2/228؛ منهج الاشاعره فی العقیده: 1/86. عده‌ای دیگر از بزرگان نیز همین نظر را دارند: | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
=تقریب در نگرش غیر دینی= | =تقریب در نگرش غیر دینی= | ||
==1. نگرش پلورالیستی == | ==1. نگرش پلورالیستی == | ||
مقصود از آن محترم شمردن هر قرائت از اسلام است، در نتیجه تلاش می‌شود تا میان قرائت‌های مختلف وفاق و یا لاأقل تسامح برقرار گردد. در این نگاه تقریب میان مذاهب یعنی هضم و تحمل نمودن یکدیگر. | مقصود از آن محترم شمردن هر قرائت از اسلام است، در نتیجه تلاش می‌شود تا میان قرائت‌های مختلف وفاق و یا لاأقل تسامح برقرار گردد. در این نگاه تقریب میان مذاهب یعنی هضم و تحمل نمودن یکدیگر. | ||
نقد: در این نگرش رسیدن به حق امری نسبی است، یعنی حق بودن هیچکدام معلوم نیست؛ و هر کس هر چه را حق دانست همان درست است؛ تعدد گرایی به این معنی از نگاه اسلام مردود است. پس تقریب با مدل پلورالیستی نیز قابل قبول نیست. | نقد: در این نگرش رسیدن به حق امری نسبی است، یعنی حق بودن هیچکدام معلوم نیست؛ و هر کس هر چه را حق دانست همان درست است؛ تعدد گرایی به این معنی از نگاه اسلام مردود است. پس تقریب با مدل پلورالیستی نیز قابل قبول نیست. | ||
<ref>پلورال (plural) بمعنای جمع و كثرت است. و پلورالیسم (pluralism) یعنی كثرت گرایی. گرایش پلورالیستی در قبال گرایش مونیستی (monoistic) وحدت‌گرایی است. | <ref>پلورال (plural) بمعنای جمع و كثرت است. و پلورالیسم (pluralism) یعنی كثرت گرایی. گرایش پلورالیستی در قبال گرایش مونیستی (monoistic) وحدت‌گرایی است. | ||
| خط ۶۹: | خط ۷۰: | ||
از دیدگاه شمول گرایی فقط یک راه رستگاری وجود دارد که صرفاً در یک دین و مذهب خاص قابل شناخت است، و در عین حال همه می‌توانند در این راه قدم بگذارند هر چند که به شرایط خاصی که در آن دین مطرح شده است متعهد نشوند. شمول‌گرایی، کثرت گرایی را که لطف و عنایت خداوند به انحاء مختلف در مورد پیروان ادیان گوناگون تجلی یافته است را نیز قبول دارد. هر کس می‌تواند رستگار شود هر چند از اصول اعتقادی دین حق چیزی نشنیده باشد. (کارل‌رانر) متکلم مسیحی پیرو مذهب کاتولیک از طرفداران این نظریه است. (ویکی پدیا).</ref> | از دیدگاه شمول گرایی فقط یک راه رستگاری وجود دارد که صرفاً در یک دین و مذهب خاص قابل شناخت است، و در عین حال همه می‌توانند در این راه قدم بگذارند هر چند که به شرایط خاصی که در آن دین مطرح شده است متعهد نشوند. شمول‌گرایی، کثرت گرایی را که لطف و عنایت خداوند به انحاء مختلف در مورد پیروان ادیان گوناگون تجلی یافته است را نیز قبول دارد. هر کس می‌تواند رستگار شود هر چند از اصول اعتقادی دین حق چیزی نشنیده باشد. (کارل‌رانر) متکلم مسیحی پیرو مذهب کاتولیک از طرفداران این نظریه است. (ویکی پدیا).</ref> | ||
==2. نگرش سکولاریستی == | ==2. نگرش سکولاریستی == | ||
سکولاریسم عقیده‌ای است مبنی بر جدا شدن نهادهای حکومتی از نهادهای مذهبی. این تفکر به صورت کلی ریشه در عصر روشنگری در اروپا دارد؛ واژه سکولاریسم برای نخستین بار توسط (جورج هالی اوک) در سال ۱۸۴۶ استفاده شد. هر چند این اصطلاح تازه بود، ولی مفهوم کلی آزادی که سکولاریسم بر پایه آن بنا شده بود، در طول تاریخ وجود داشته است. ایده‌های | سکولاریسم عقیده‌ای است مبنی بر جدا شدن نهادهای حکومتی از نهادهای مذهبی. این تفکر به صورت کلی ریشه در عصر روشنگری در اروپا دارد؛ واژه سکولاریسم برای نخستین بار توسط (جورج هالی اوک) در سال ۱۸۴۶ استفاده شد. هر چند این اصطلاح تازه بود، ولی مفهوم کلی آزادی که سکولاریسم بر پایه آن بنا شده بود، در طول تاریخ وجود داشته است. ایده‌های اولیهٔ سکولار را می‌توان در آثار ابن رشد (اورئوس) پیدا کرد. وی و پیروان مکتب اوروئسیسم معتقد به جدایی دین از فلسفه بودند. هالی اوک این ایده جدایی اجتماع از دین را بدون تلاش برای انتقاد عقاید دینی مطرح کرد. | ||
این نگرش درصدد حذف ابعاد اجتماعی اسلام است. دایره مذاهب را در حدّ انجام وظایف عبادی محدود می‌کند و دین را امری شخصی و فردی می‌پندارد و رابطه انسان‌ها با یکدیگر را امری خارج از دین به حساب می‌آورد و آنچه برای تقریب با این نگرش مهم است؛ روابط انسانی است که از گستردگی فراوانی برخوردار است و امور دینی و مذهبی که عبارتند از وظایف عبادی نیز در بسیاری مواقع مشترکند و موارد اختلافات اندکی دارند و نمی‌تواند ضرری به تقریب و همکاری میان مذاهب وارد کند. | |||
نقد: باید گفت پیروان مذاهب اسلامی با عقیده غیر سکولاری اعتقاد به حضور دین در جامعه درصدد تقریب میان مذاهب اند؛ در حالیکه نگرش سکولاری در حقیقت پاک کردن صورت مسأله است نه ارئه راه حل برای تقریب میان مذاهب اسلامی. | نقد: باید گفت پیروان مذاهب اسلامی با عقیده غیر سکولاری اعتقاد به حضور دین در جامعه درصدد تقریب میان مذاهب اند؛ در حالیکه نگرش سکولاری در حقیقت پاک کردن صورت مسأله است نه ارئه راه حل برای تقریب میان مذاهب اسلامی. | ||
==3. همگرایی یک جانبه == | ==3. همگرایی یک جانبه == | ||
این نگاه روابط میان مذاهب را در قالب همگرایی اقتصادی و یا سیاسی پیگیری می‌کند. مانند [[اتحادیه عرب]] یا اتحادیه اروپا، که به بازار مشترک و منافع سیاسی یا اقتصادی مشترک میان اعضا فکر می‌کند. | این نگاه روابط میان مذاهب را در قالب همگرایی اقتصادی و یا سیاسی پیگیری می‌کند. مانند [[اتحادیه عرب]] یا اتحادیه اروپا، که به بازار مشترک و منافع سیاسی یا اقتصادی مشترک میان اعضا فکر می‌کند. | ||
نقد: تقریب تلاش همه‌جانبه در همه عرصه‌های معنوی و مادی است. و هدف آن نزدیک کردن دل‌ها به یکدیگر برای رسیدن به شکوفایی و تعالی استعدادهای نهفته در امور دین و دنیای مسلمانان است. | نقد: تقریب تلاش همه‌جانبه در همه عرصه‌های معنوی و مادی است. و هدف آن نزدیک کردن دل‌ها به یکدیگر برای رسیدن به شکوفایی و تعالی استعدادهای نهفته در امور دین و دنیای مسلمانان است. | ||