۸۷٬۶۵۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''مُرجِئه''' نام فرقهای است که پایان نیمه اول قرن یک هجری پدید آمد. | '''مُرجِئه''' نام فرقهای است که پایان نیمه اول قرن یک هجری پدید آمد. | ||
=مرجئه در لغت= | ==مرجئه در لغت== | ||
لغت مرجئه از مرجی به معنای تاخیر افکندن میآید؛ به این معنا که آنان کسی را که [[گناه کبیره]] مرتکب شده باشد مخلد در آتش نمیدانستند بلکه کار او را به [[خدا]] واگذار میکردند و به همین دلیل مرجئه نام گرفتند. | لغت مرجئه از مرجی به معنای تاخیر افکندن میآید؛ به این معنا که آنان کسی را که [[گناه کبیره]] مرتکب شده باشد مخلد در آتش نمیدانستند بلکه کار او را به [[خدا]] واگذار میکردند و به همین دلیل مرجئه نام گرفتند. | ||
=مرجئه در اصطلاح= | ==مرجئه در اصطلاح== | ||
مرجئه پس از [[خوارج]] به وجود آمدند و سوال اصلی و اولیهشان این بود که آیا مرتکب گناه کبیره در آتش مخلد خواهد بود یا نه؟ به دنبال این سوال از حدود [[ایمان]] به میان آمد. | مرجئه پس از [[خوارج]] به وجود آمدند و سوال اصلی و اولیهشان این بود که آیا مرتکب گناه کبیره در آتش مخلد خواهد بود یا نه؟ به دنبال این سوال از حدود [[ایمان]] به میان آمد. | ||
=عقاید مرجئه= | ==عقاید مرجئه== | ||
آنان معتقد بودند ایمان بر گفتار زبانی و گفتار زبانی بر عمل مقدم است و کسی که عملی نداشته باشد اما ایمان داشته باشد رستگار خواهد بود. | آنان معتقد بودند ایمان بر گفتار زبانی و گفتار زبانی بر عمل مقدم است و کسی که عملی نداشته باشد اما ایمان داشته باشد رستگار خواهد بود. | ||
خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
نقطه اشتراک تمامی طرفداران مرجئه جدا کردن حوزه ایمان از عمل است. اما درباره ماهیت ایمان اختلافهایی بین آنان وجود دارد. | نقطه اشتراک تمامی طرفداران مرجئه جدا کردن حوزه ایمان از عمل است. اما درباره ماهیت ایمان اختلافهایی بین آنان وجود دارد. | ||
=نظرات مختلف مرجئه درباره ایمان= | ==نظرات مختلف مرجئه درباره ایمان== | ||
بعضی ایمان را همان معرفت دانستهاند، عدهای دیگر علاوه بر معرفت خضوع قلبی را اضافه کردهاند و بعضی تصدیق (اقرار زبانی) را لازم دانستهاند. | بعضی ایمان را همان معرفت دانستهاند، عدهای دیگر علاوه بر معرفت خضوع قلبی را اضافه کردهاند و بعضی تصدیق (اقرار زبانی) را لازم دانستهاند. | ||
خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
در کنار این مطلب توجه به این مساله که عضدالدین ریجی مینویسد: جمهور فقها و متکلمان احدی از اهل قبله را تکفیر نمیکنند جالب و تامل برانگیز است. | در کنار این مطلب توجه به این مساله که عضدالدین ریجی مینویسد: جمهور فقها و متکلمان احدی از اهل قبله را تکفیر نمیکنند جالب و تامل برانگیز است. | ||
=مفهوم فسق نزد مرجئه= | ==مفهوم فسق نزد مرجئه== | ||
مرجئه با اصرار بر استقلال ایمان از عمل مرتکب کبیره را داخل در حوزه ایمان کردهاند. برخلاف [[خوارج]] که اصرار بر کفر مرتکب کبیره دارند. | مرجئه با اصرار بر استقلال ایمان از عمل مرتکب کبیره را داخل در حوزه ایمان کردهاند. برخلاف [[خوارج]] که اصرار بر کفر مرتکب کبیره دارند. | ||
خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
البته اطلاق فسق بین فرقههای مختلف خوارج شدت و ضعف دارد. | البته اطلاق فسق بین فرقههای مختلف خوارج شدت و ضعف دارد. | ||
=مساله وعید و نظریه مرجئه= | ==مساله وعید و نظریه مرجئه== | ||
مرجئه جدا از آن که اصرار بر آن دارند مرتکب کبیره را از خلود در [[جهنم]] معاف سازند، تمایل دارند درباره ورود موقت او نیز مفری بیابند که البته در این راه با مشکلات عدیدهای که مهمترین آنها ظواهر برخی [[آیات]] [[قرآن]] است رو به رو شدهاند. | مرجئه جدا از آن که اصرار بر آن دارند مرتکب کبیره را از خلود در [[جهنم]] معاف سازند، تمایل دارند درباره ورود موقت او نیز مفری بیابند که البته در این راه با مشکلات عدیدهای که مهمترین آنها ظواهر برخی [[آیات]] [[قرآن]] است رو به رو شدهاند. | ||
دراینباره که آیا اصولا وعید (عذاب) برای فساق در قرآن آمده است یا خیر، دیدگاههای مختلفی از ناحیه مرجئه مطرح شده است که بعضا با قدری یا جبری بودن قائل مرتبط است. | دراینباره که آیا اصولا وعید (عذاب) برای فساق در قرآن آمده است یا خیر، دیدگاههای مختلفی از ناحیه مرجئه مطرح شده است که بعضا با قدری یا جبری بودن قائل مرتبط است. | ||
=دو حیث ارجا= | ==دو حیث ارجا== | ||
در تقسیم کلی میتوان مرجئه را از دو حیث نگریست: | در تقسیم کلی میتوان مرجئه را از دو حیث نگریست: | ||
خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
ب) گروهی که قائلند ایمان تنها گفتار است و عمل در آن نقشی ندارد. | ب) گروهی که قائلند ایمان تنها گفتار است و عمل در آن نقشی ندارد. | ||
=(مرجئه در رابطه با مسائل اعتقادی و کلامی)= | ==(مرجئه در رابطه با مسائل اعتقادی و کلامی)== | ||
از حیث دوم مرجئه خود به چند فرقه تقسیم شدهاند که عبارتند از: | از حیث دوم مرجئه خود به چند فرقه تقسیم شدهاند که عبارتند از: | ||
خط ۹۳: | خط ۹۳: | ||
این سلسله از عقایدشان، بسیار مقبول دستگاههای حکومتگر نیمه دوم قرن اول هجری و اوایل نیمه دوم هجری بوده است. | این سلسله از عقایدشان، بسیار مقبول دستگاههای حکومتگر نیمه دوم قرن اول هجری و اوایل نیمه دوم هجری بوده است. | ||
در زمینه خلافت علی بن | در زمینه خلافت علی بن ابیطالب (خصیبیه)، ضمن قبول امامت و خلافت آن حضرت و مشروع دانستن آن، قاطعانه معتقدند آن حضرت از خلافت و امامت مسلمین، سهمی بیش از خلیفه چهارم بودن ندارد. | ||
در میان مسلمین، رهبران مرجئه تنها ابوثوبان مرجی بنیانگذار فرقه ثوبانیه است که اعتقاد دارد غیر قریشی نیز میتواند امام باشد و بر آن است که هر کس اقامه کتاب و سنت کند، میتواند امام باشد. | در میان مسلمین، رهبران مرجئه تنها ابوثوبان مرجی بنیانگذار فرقه [[ثوبانیه]] است که اعتقاد دارد غیر قریشی نیز میتواند امام باشد و بر آن است که هر کس اقامه کتاب و سنت کند، میتواند امام باشد. | ||
او معتقد است که امامت به اجماع اثبات میگردد، اما تقریبا همه فرق دیگر مرجئه اصل و نسب را در موضوع امامت شرط دانسته و اعتقاد دارند امام باید قریشی باشد. | او معتقد است که امامت به اجماع اثبات میگردد، اما تقریبا همه فرق دیگر مرجئه اصل و نسب را در موضوع امامت شرط دانسته و اعتقاد دارند امام باید قریشی باشد. | ||
خط ۱۰۱: | خط ۱۰۱: | ||
اهمیت مرجئه از حیث سیاسی بیشتر با توجه به دوره حکومت بنیامیه و علیالخصوص حکومت معاویه و یزید مشخص میشود؛ معاویه که خود فرزند ابوسفیان از بزرگان قریش بود؛ فرزند کسی که اسلام نیاورد، مگر زمانی که از جان خود بیمناک شد. | اهمیت مرجئه از حیث سیاسی بیشتر با توجه به دوره حکومت بنیامیه و علیالخصوص حکومت معاویه و یزید مشخص میشود؛ معاویه که خود فرزند ابوسفیان از بزرگان قریش بود؛ فرزند کسی که اسلام نیاورد، مگر زمانی که از جان خود بیمناک شد. | ||
معاویه کسی بود که نسبت به [[صحابه|اصحاب پیامبر ( | معاویه کسی بود که نسبت به [[صحابه|اصحاب پیامبر (صلیالله علیه وآله)]] - که هنوز در زمان [[خلافت]] او زنده بودند - هیچ فضیلتی نداشت تا به او اولویتی برای خلافت ببخشد. | ||
او کسی بود که هیچ تقیدی به شعائر الهی چه در زندگی شخصی و چه در اداره حکومت نداشت. | او کسی بود که هیچ تقیدی به شعائر الهی چه در زندگی شخصی و چه در اداره حکومت نداشت. | ||
خط ۱۰۹: | خط ۱۰۹: | ||
سلطنت دارای یک خصیصه اصلی است و آن این که در سلطنت مردم میباید کاملا نسبت به سلطان مطیع باشند و کوچکترین اعتراضی به شیوه عمل سلطان ننمایند و سلوک سلطان را عین حق بدانند. | سلطنت دارای یک خصیصه اصلی است و آن این که در سلطنت مردم میباید کاملا نسبت به سلطان مطیع باشند و کوچکترین اعتراضی به شیوه عمل سلطان ننمایند و سلوک سلطان را عین حق بدانند. | ||
این خواسته با توجه به این که هنوز بیش از سه دهه از وفات [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر اسلام]] | این خواسته با توجه به این که هنوز بیش از سه دهه از وفات [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر اسلام]] (صلیالله علیه وآله) نگذشته بود و با فرهنگ نبوی تقابل آشکار داشت، براحتی محقق نمیشد. | ||
معاویه برای تحقق بخشیدن سلطنت نیازمند پشتوانهای تئوریک داشت و این پشتوانه از طریق تفکر ارجائ قابل حصول بود. | معاویه برای تحقق بخشیدن سلطنت نیازمند پشتوانهای تئوریک داشت و این پشتوانه از طریق تفکر ارجائ قابل حصول بود. | ||
خط ۱۲۷: | خط ۱۲۷: | ||
اما همگی آنها را به خداوند وا میگذاریم تا خود در مورد آنها داوری کند. | اما همگی آنها را به خداوند وا میگذاریم تا خود در مورد آنها داوری کند. | ||
پیشزمینه این سخن این است که سبب قتل عثمان؛ علی ( | پیشزمینه این سخن این است که سبب قتل عثمان؛ علی (علیهالسلام) و یاران او هستند. | ||
یعنی امری را که توسط معاویه و یارانش انجام شده بود به علی ( | یعنی امری را که توسط معاویه و یارانش انجام شده بود به علی (علیهالسلام) نسبت دادند و حضرت علی (علیهالسلام) و یارانش هیچگاه آن را نپذیرفتند، از پیش برای مرجئه پذیرفته شده است. | ||
آنها پس از پذیرفتن این مطلب میگویند ما نمیدانیم علی ( | آنها پس از پذیرفتن این مطلب میگویند ما نمیدانیم علی (علیهالسلام) که عثمان را کشت بر حق بوده است و یا اینکه عثمان مظلوم کشته شده است. | ||
تقویت اندیشه مرجئه در زمان خلافت معاویه و یزید سبب شد که مخالفت علنی اعمال خلیفه با شرایع اسلام به این شکل توجیه شود که اولا مرتکب کبائر از دایره اسلام خارج نیست و بنابراین خلیفه زمان که مرتکب کبائر شده، هنوز مومن است و از این جهت منعی در ادامه خلافت او نیست. | تقویت اندیشه مرجئه در زمان خلافت معاویه و یزید سبب شد که مخالفت علنی اعمال خلیفه با شرایع اسلام به این شکل توجیه شود که اولا مرتکب کبائر از دایره اسلام خارج نیست و بنابراین خلیفه زمان که مرتکب کبائر شده، هنوز مومن است و از این جهت منعی در ادامه خلافت او نیست. | ||
خط ۱۴۵: | خط ۱۴۵: | ||
البته بعدها در حکومت بنیامیه بین مرجئه و حکومت اختلافات و حتی نزاعهایی به وجود آمد که علت آن از حوصله این مقاله خارج است. | البته بعدها در حکومت بنیامیه بین مرجئه و حکومت اختلافات و حتی نزاعهایی به وجود آمد که علت آن از حوصله این مقاله خارج است. | ||
=منابع= | ==منابع== | ||
1- مطهری، حماسه حسینی | 1- مطهری، حماسه حسینی | ||
2- شهیدی، قیام امام حسین ( | 2- شهیدی، قیام امام حسین (علیهالسلام)، دفتر نشر فرهنگ اسلامی | ||
3- جعفری، محمد تقی، امام حسین شهید فرهنگ پیشرو انسانیت | 3- جعفری، محمد تقی، امام حسین شهید فرهنگ پیشرو انسانیت | ||
خط ۱۵۵: | خط ۱۵۴: | ||
4- مهاجرانی، انقلاب عاشورا | 4- مهاجرانی، انقلاب عاشورا | ||
=منبع مقاله= | ==منبع مقاله== | ||
[https://article.tebyan.net/37513 سایت تبیان] | [https://article.tebyan.net/37513 سایت تبیان] | ||
{{فرق و مذاهب}} | |||
[[رده:فرق و مذاهب]] | [[رده:فرق و مذاهب]] |