پرش به محتوا

معتزله: تفاوت میان نسخه‌ها

۲۷۹ بایت حذف‌شده ،  ‏۱ مهٔ ۲۰۲۱
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۴: خط ۱۴:
==روش فکری معتزله==
==روش فکری معتزله==


معتزله در بحث هاى كلامى و نيز تفسير آيات قرآن،از عقل و تفكر عقلانى استفاده مى‌كردند،و هرگاه نتايج استدلال هاى عقلى آنان با ظواهر دینی مخالفت داشت،دست به تأویل ظواهر زده و بدين وسيله ميان عقل و دين ايجاد هماهنگى مى‌كردند.فیلسوفان اسلامی نيز از همين روش پيروى مى‌كنند،كه معتزله غالبا از تفکر جدلی بهره مى‌گرفتند،ولى فيلسوفان اسلامى از تفکر برهانی. محقق لاهیجی نيز در تعريف روش معتزله گفته است: «اين جماعت،ترتيب رأى عقلى نموده،آيات و احاديثى كه مضمونش به حسب ظاهر موافق آرا و عقول ايشان نبودند،به تأويل آن بر نهج قوانين عقلى مبادرت مى‌كردند»<ref>گوهر مراد،وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى،ص .۴۶</ref>
عقل محوری، روش اصلی تفکر معتزلیان بود. آنان اصرار داشتند که در مباحث کلامی و نیز تفاسیر آیات قرآن،از فهم عقلی بهره ببرند و در جاهایی که برداشت های استنباطی شان مخالف ظواهر دینی بود،به تاویل ظواهر اقدام و میان مبانی دینی و فهم عقلی ارتباط برقرار می کردند که البته این روش فلاسفه اسلامی نیز هست، با این تفاوت که معتزله در مباحث از فن جدل بهره می بردند و فلاسفه از اصول برهانی.  
محقق لاهیجی در این باره می گوید:«اين جماعت( معتزله)،ترتيب رأى عقلى نموده،آيات و احاديثى كه مضمونش به حسب ظاهر موافق آرا و عقول ايشان نبودند،به تأويل آن بر نهج قوانين عقلى مبادرت مى‌كردند»<ref>گوهر مراد،وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى،ص .۴۶</ref>


==اصول اعتقادی معتزله==
==اصول اعتقادی معتزله==
خط ۲۲: خط ۲۳:
'''توحید''
'''توحید''


از مراتب یا اقسام توحید آنچه بیش از همه مورد تأکید معتزله قرار گرفته توحید صفاتی است. یعنی صفات زاید بر ذات را از خداوند نفی کرده‌اند و معتقدند صفات خداوند عین ذات اوست. و بدین جهت گاهی از آنان به نفی‌کنندگان صفات یا قائلان به نیابت ذات از صفات یاد شده است. ولی به نظر می‌رسد آنان صفات کمال را از خداوند نفی نکرده‌اند، بلکه معتقدند صفات با ذات عینیت دارد و در این مسئله با امامیه هم عقیده‌اند. این مطلب از کلام شیخ مفید در «اوائل المقالات»<ref>مفید، اوائل المقالات، ۱۳۷۲ش، ص۵۲</ref> و شهرستانی در «ملل و نحل»  <ref>شهرستانی، ملل و نحل، ۱۳۷۵ق، ج۱، ص۴۴ </ref>
معتزله مثل امامیه صفات خدا را عین ذات او می دانند و صفات زاید بر ذات را انکار می کنند این موضوعی بود که بیش از هر چیز دیگر مورد تاکید این مذهب بوده است به همین دلیل گاهی از آنان به عنوان نفی کنندگان صفات یا قایلان به نیابت ذات از صفات نام برده می شود با این حال به نظر می آید که معتزله منکر صفات کمال از خداوند نیستند.<ref>ر.ک، شیخ مفید، اوایل المقالات، ۱۳۷۲ش، ص۵۲</ref> و <ref>ر. ک. شهرستانی، ملل و نحل، ۱۳۷۵ق، ج۱، ص۴۴</ref>  
 


'''وعد و وعید'''
'''وعد و وعید'''


براساس‌ اصل‌ وعد و وعید، خداوند مؤمنان‌ را به‌ آنچه‌ وعده‌ داده‌ است‌، پاداش‌ می‌دهد(وعد)، و کافران‌ و فاسقان‌ را به‌ سزای‌ موعودشان‌ که‌ خلود در آتش‌ است‌، می‌رساند(وعید). بنابراین‌، مؤمنانی‌ که‌ به‌ گناه‌ آلوده‌ شده‌اند، از کیفر الهی‌ جز به‌ توبه‌ رهایی‌ نمی‌یابند، اما جزای‌ آنان‌ از کافران‌ خفیف‌تر است.<ref>انواری، محمدجواد، «اصول خمسه»، ص۲۸۰</ref>
براساس‌ اصل‌ وعد و وعید، خداوند به مؤمنان‌ مطابق با وعده اش پاداش می دهد و کافران را مطابق با وعیدش به سزای اعمال شان می رساند که ورود در آتش ابدی است. به همین دلیل افراد مومنی که مرتکب گناه شده اند اگر توبه نکنند عذاب خواهند شد که البته عذاب ایشان از عذاب کافران خفیف تر خواهد بود<ref> با استفاده از کتاب اصول خمسه محمد جواد انوری، ص۲۸۰</ref>


'''منزلة بین المنزلتین'''
'''منزلة بین المنزلتین'''
confirmed
۵٬۷۴۷

ویرایش