۸۶٬۲۵۵
ویرایش
مسجد: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
مسجد نیایشگاه و محل گردهمایی مسلمانان است.[[کعبه]] طبق آیات قرآن نخستین [[مسجد]] روی زمین است. [[مسجد النبی]] با ورود محمد، پیامبر اسلام به [[مدینه]] در [[عربستان سعودی]]<ref>ر.ک:مقاله عربستان سعودی</ref> پایه‌گذاری شد. | '''مسجد''' نیایشگاه و محل گردهمایی مسلمانان است. [[کعبه]] طبق آیات قرآن نخستین [[مسجد]] روی زمین است. [[مسجد النبی]] با ورود محمد، پیامبر اسلام به [[مدینه]] در [[عربستان سعودی]]<ref>ر.ک:مقاله عربستان سعودی</ref> پایه‌گذاری شد. | ||
پذیرش این مسئله که وجود مساجد گنبدها مناره‌ها در بافت یک شهر نمی‌تواند به معنای اسلامی بودن آن شهر باشد این امر را بدیهی می‌سازد که باید در عناصر و مؤلفه‌های دیگری که نه تنها کالبد بلکه روح و هویت شهرها را می‌سازند به دنبال نشانه‌هایی از زیست [[مسلمانان]] و الگوهای یک شهر اسلامی بود. | پذیرش این مسئله که وجود مساجد گنبدها مناره‌ها در بافت یک شهر نمی‌تواند به معنای اسلامی بودن آن شهر باشد این امر را بدیهی می‌سازد که باید در عناصر و مؤلفه‌های دیگری که نه تنها کالبد بلکه روح و هویت شهرها را می‌سازند به دنبال نشانه‌هایی از زیست [[مسلمانان]] و الگوهای یک شهر اسلامی بود. | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
گرچه پرداختن به تمام کارکردهای مسجد از صدر اسلام تاکنون در این نوشتار نمی گنجد؛ اما معرفی برخی از کارکردهایی که هم اینک در بسیاری از مساجد قابل اجرا است، خالی از فایده نخواهد بود. | گرچه پرداختن به تمام کارکردهای مسجد از صدر اسلام تاکنون در این نوشتار نمی گنجد؛ اما معرفی برخی از کارکردهایی که هم اینک در بسیاری از مساجد قابل اجرا است، خالی از فایده نخواهد بود. | ||
==آموزشی== | |||
روزگاری مسجد، یگانه پایگاه مهم آموزشی در [[کشورهای اسلامی]] بوده است. متأسفانه مسئله آموزش در مساجد کم رنگ شده و مناسب است با برنامه ریزی و متناسب با امکانات موجود و استفاده از کارشناسان، برنامه هایی از قبیل: آموزش احکام و [[قرآن]]، مخصوصا برای بانوان و نوجوانان و پاسخ به سؤالات و... برگزار گردد. جایگاه جلسات علمی و آموزشی در مسجد از نگاه [[پیامبر اکرم]](ص) به مراتب والاتر و ارجمندتر از جلسات دعا است؛ چنان که در روایت است که روزی رسول خدا(ص) به مسجد وارد شدند. <br> | روزگاری مسجد، یگانه پایگاه مهم آموزشی در [[کشورهای اسلامی]] بوده است. متأسفانه مسئله آموزش در مساجد کم رنگ شده و مناسب است با برنامه ریزی و متناسب با امکانات موجود و استفاده از کارشناسان، برنامه هایی از قبیل: آموزش احکام و [[قرآن]]، مخصوصا برای بانوان و نوجوانان و پاسخ به سؤالات و... برگزار گردد. جایگاه جلسات علمی و آموزشی در مسجد از نگاه [[پیامبر اکرم]](ص) به مراتب والاتر و ارجمندتر از جلسات دعا است؛ چنان که در روایت است که روزی رسول خدا(ص) به مسجد وارد شدند. <br> | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
البته توجه به این نکته لازم است که در مسجد هر آموزشی توصیه نمی شود؛ چنانکه امام کاظم(ع) می فرماید: رسول خدا(ص) وارد مسجد شدند و متوجه گردیدند که گروهی اطراف مردی حلقه زده اند، پرسیدند: این مرد کیست؟ گفتند: علامه است. فرمود: علامه چیست؟ گفتند: آگاه ترین مردم نسبت به اصل و نژاد عرب، سرگذشت آنان، روزگار جاهلیت و اشعار عربی. پیامبر(ص) فرمود: «ذَاکَ عِلْمٌ لَا یَضُرُّ مَنْ جَهِلَهُ وَ لَا یَنْفَعُ مَنْ عَلِمَهُ ثُمَّ قَالَ النَّبِیُّ 9 إِنَّمَا الْعِلْمُ ثَلَاثَةٌ آیَةٌ مُحْکَمَةٌ أَوْ فَرِیضَةٌ عَادِلَةٌ أَوْ سُنَّةٌ قَائِمَةٌ وَ مَا خَلَاهُنَّ فَهُوَ فَضْلٌ؛<ref>لکافی، ثقة الاسلام کلینی، دار الکتب الاسلامیه، تهران، ج 1، ص 32</ref> این دانشی است که هر که نداند، زیانی برایش ندارد و هر که فراگیرد، نفعی برایش نبخشد، سپس پیامبر خدا (ص) فرمود: همانا علم سه چیز است: آیة محکمه (اصول اعتقادی)، فریضة عادله (علم اخلاق) و سنت قائمه (مسائل فقهی و دیگر علوم مورد نیاز جامعه)، غیر از اینها فضل است.» یعنی فراگرفتنش خوب است؛ ولی اگر کسی نداند عیبی بر او نیست. | البته توجه به این نکته لازم است که در مسجد هر آموزشی توصیه نمی شود؛ چنانکه امام کاظم(ع) می فرماید: رسول خدا(ص) وارد مسجد شدند و متوجه گردیدند که گروهی اطراف مردی حلقه زده اند، پرسیدند: این مرد کیست؟ گفتند: علامه است. فرمود: علامه چیست؟ گفتند: آگاه ترین مردم نسبت به اصل و نژاد عرب، سرگذشت آنان، روزگار جاهلیت و اشعار عربی. پیامبر(ص) فرمود: «ذَاکَ عِلْمٌ لَا یَضُرُّ مَنْ جَهِلَهُ وَ لَا یَنْفَعُ مَنْ عَلِمَهُ ثُمَّ قَالَ النَّبِیُّ 9 إِنَّمَا الْعِلْمُ ثَلَاثَةٌ آیَةٌ مُحْکَمَةٌ أَوْ فَرِیضَةٌ عَادِلَةٌ أَوْ سُنَّةٌ قَائِمَةٌ وَ مَا خَلَاهُنَّ فَهُوَ فَضْلٌ؛<ref>لکافی، ثقة الاسلام کلینی، دار الکتب الاسلامیه، تهران، ج 1، ص 32</ref> این دانشی است که هر که نداند، زیانی برایش ندارد و هر که فراگیرد، نفعی برایش نبخشد، سپس پیامبر خدا (ص) فرمود: همانا علم سه چیز است: آیة محکمه (اصول اعتقادی)، فریضة عادله (علم اخلاق) و سنت قائمه (مسائل فقهی و دیگر علوم مورد نیاز جامعه)، غیر از اینها فضل است.» یعنی فراگرفتنش خوب است؛ ولی اگر کسی نداند عیبی بر او نیست. | ||
== فرهنگی== | |||
پس از نقش عبادی و آموزشی، نقش فرهنگی در بین دیگر نقش ها و کارکردهای مسجد، دارای بیش ترین اهمیت می باشد. پیامبر اسلام(ص) محیط مسجد را کاملاً فرهنگی می دانستند، تا جایی که در حضور آن حضرت و با اجازة ایشان برخی مسابقات برگزار می شد و حضرت ضمن ابراز خرسندی از این کار، با حوصله و بردباری کامل از چنین مسایلی استقبال می کردند.<ref><br> | پس از نقش عبادی و آموزشی، نقش فرهنگی در بین دیگر نقش ها و کارکردهای مسجد، دارای بیش ترین اهمیت می باشد. پیامبر اسلام(ص) محیط مسجد را کاملاً فرهنگی می دانستند، تا جایی که در حضور آن حضرت و با اجازة ایشان برخی مسابقات برگزار می شد و حضرت ضمن ابراز خرسندی از این کار، با حوصله و بردباری کامل از چنین مسایلی استقبال می کردند.<ref><br> | ||
آیین مسجد، محمد علی موظف رستمی، گویه، اول، تهران، 1381، ج 2، ص 27 28</ref> گرچه امروزه مراکز آموزشی و فرهنگی گسترش یافته است؛ اما نباید از این کارکرد مهم مسجد و بارور نمودن فرهنگی آن غافل شد. برگزاری جلسات شبی با قرآن، مسابقات، کتابخوانی و... از جمله برنامه هایی هستند که می توان با حمایت مسئولین منطقه به اجرا درآورد. همچنین حضور امام جماعت مدتی قبل و بعد از نماز در مسجد برای پرسش و پاسخ، مشاوره و... شرایطی ویژه جهت رشد فرهنگی مردم را به وجود می آورد. | آیین مسجد، محمد علی موظف رستمی، گویه، اول، تهران، 1381، ج 2، ص 27 28</ref> گرچه امروزه مراکز آموزشی و فرهنگی گسترش یافته است؛ اما نباید از این کارکرد مهم مسجد و بارور نمودن فرهنگی آن غافل شد. برگزاری جلسات شبی با قرآن، مسابقات، کتابخوانی و... از جمله برنامه هایی هستند که می توان با حمایت مسئولین منطقه به اجرا درآورد. همچنین حضور امام جماعت مدتی قبل و بعد از نماز در مسجد برای پرسش و پاسخ، مشاوره و... شرایطی ویژه جهت رشد فرهنگی مردم را به وجود می آورد. | ||
==تبلیغی== | |||
هدف از تبلیغ، رشد و افزایش معرفت دینی مردم و آشنا کردن آنان برای ادای وظایف دینی و اسلامی می باشد. با رجوع به سیرة تبلیغی رسول خدا(ص) مشخص می شود. | هدف از تبلیغ، رشد و افزایش معرفت دینی مردم و آشنا کردن آنان برای ادای وظایف دینی و اسلامی می باشد. با رجوع به سیرة تبلیغی رسول خدا(ص) مشخص می شود. | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
نظر به پراکندگی قبایل عرب، حضرت مجبور بودند شخصاً به اماکن مختلف سفر کرده و از نزدیک، پیام خویش را به مردم آن مناطق برسانند. هم اینک برخی از روستاها و نیز قبایل عشایری کشورمان از نعمت روحانی محرومند و مناسب است که روحانیونِ نزدیک به این مناطق با هماهنگی برخی ادارات یا افراد متدین، وسیلة نقلیه ای تهیه و به این مناطق سرکشی نمایند. | نظر به پراکندگی قبایل عرب، حضرت مجبور بودند شخصاً به اماکن مختلف سفر کرده و از نزدیک، پیام خویش را به مردم آن مناطق برسانند. هم اینک برخی از روستاها و نیز قبایل عشایری کشورمان از نعمت روحانی محرومند و مناسب است که روحانیونِ نزدیک به این مناطق با هماهنگی برخی ادارات یا افراد متدین، وسیلة نقلیه ای تهیه و به این مناطق سرکشی نمایند. | ||
==مراکز تبلیغی اصلی و ثابت== | |||
شاید هیچ پایگاهی به اندازة «مساجد» در تبلیغ اسلامی ایفای نقش نکرده باشد؛ از زمان رسول خدا(ص) تاکنون | شاید هیچ پایگاهی به اندازة «مساجد» در تبلیغ اسلامی ایفای نقش نکرده باشد؛ از زمان رسول خدا(ص) تاکنون [[اذان]]، [[نماز]]، وعظ و خطابه از مهم ترین برنامه های مساجد بوده و می باشد. | ||
اما باید توجه داشت که در زمان کنونی وعظ و سخنرانیهای طولانی علاوه بر اینکه موجب خروج بسیاری افراد از مسجد می شود، نتیجه ای در پی نخواهد داشت، از اینرو به نظر می رسد باید سخنرانی ها مخصوصاً سخنرانی های هفتگی و مستمر بسیار کوتاه و حتی المقدور به صورت پرسش و پاسخ صورت پذیرد.<br> | اما باید توجه داشت که در زمان کنونی وعظ و سخنرانیهای طولانی علاوه بر اینکه موجب خروج بسیاری افراد از مسجد می شود، نتیجه ای در پی نخواهد داشت، از اینرو به نظر می رسد باید سخنرانی ها مخصوصاً سخنرانی های هفتگی و مستمر بسیار کوتاه و حتی المقدور به صورت پرسش و پاسخ صورت پذیرد.<br> | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
مناسب است چنین برنامه ای متناسب با استقبال مردم در ضمن برنامه های مسجد، هفته ای یا ماهی یکبار انجام پذیرد. همچنین بیان احادیث و نکات اخلاقی «یک دقیقه ای» از ائمه هدی7 و زندگانی بزرگان دین، بین دو نماز مغرب و عشا بسیار اثرگذار و جذاب می باشد. | مناسب است چنین برنامه ای متناسب با استقبال مردم در ضمن برنامه های مسجد، هفته ای یا ماهی یکبار انجام پذیرد. همچنین بیان احادیث و نکات اخلاقی «یک دقیقه ای» از ائمه هدی7 و زندگانی بزرگان دین، بین دو نماز مغرب و عشا بسیار اثرگذار و جذاب می باشد. | ||
==اجتماعی== | |||
اساس دین اسلام بر اجتماعی بودن قرار گرفته است تا انسان را از زندگی فردی و عزلت برهاند. به همین جهت می بینیم اسلام عزلت و تنهایی همراه با راز و نیاز [[اعتکاف]] را نیز در میان جمع، آن هم در مسجد جامع مورد سفارش قرار می دهد. | اساس دین اسلام بر اجتماعی بودن قرار گرفته است تا انسان را از زندگی فردی و عزلت برهاند. به همین جهت می بینیم اسلام عزلت و تنهایی همراه با راز و نیاز [[اعتکاف]] را نیز در میان جمع، آن هم در مسجد جامع مورد سفارش قرار می دهد. | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
بنابراین با توجه به این سخن گهربار، کارهایی مانند جمع آوری کمک برای نیازمندان، پرداخت وام، اعطای خدمات درمانی، اقدامات برای تسهیل ازدواج جوانان، برنامه ریزی برای عیادت و سرکشی از بیماران مخصوصاً بیماران اهل مسجد و اموری از این قبیل، همگی از مصادیق تعاون بر «برّ و تقوا» است. | بنابراین با توجه به این سخن گهربار، کارهایی مانند جمع آوری کمک برای نیازمندان، پرداخت وام، اعطای خدمات درمانی، اقدامات برای تسهیل ازدواج جوانان، برنامه ریزی برای عیادت و سرکشی از بیماران مخصوصاً بیماران اهل مسجد و اموری از این قبیل، همگی از مصادیق تعاون بر «برّ و تقوا» است. | ||
==سیاسی== | |||
یکی از کارکردهای مهم مسجد، کارکرد سیاسی است که از زمان رسول خدا(ص) بر آن تأکید شده و هم اکنون نیز اهمیت آن کاملا مشخص است. بر همین اساس، آن حضرت پس از بنیانگذاری نظام اسلامی، مسجد را که مرکزی عمومی و محل تجمع مسلمانان برای ادای فرایض دینی بود، به عنوان پایگاه حکومت و نهاد سیاسی اسلام برگزید. در دوره های بعد نیز بیش تر امور سیاسی آن روز مانند معرفی [[خلیفه]]، مراسم بیعت با وی، عزل و نصب استانداران و کارگزاران و... در مسجد صورت می گرفت.<br> | یکی از کارکردهای مهم مسجد، کارکرد سیاسی است که از زمان رسول خدا(ص) بر آن تأکید شده و هم اکنون نیز اهمیت آن کاملا مشخص است. بر همین اساس، آن حضرت پس از بنیانگذاری نظام اسلامی، مسجد را که مرکزی عمومی و محل تجمع مسلمانان برای ادای فرایض دینی بود، به عنوان پایگاه حکومت و نهاد سیاسی اسلام برگزید. در دوره های بعد نیز بیش تر امور سیاسی آن روز مانند معرفی [[خلیفه]]، مراسم بیعت با وی، عزل و نصب استانداران و کارگزاران و... در مسجد صورت می گرفت.<br> | ||
| خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
در دوران انقلاب اسلامی ایران پس از محور اعتقادی و عبادی، پررنگ ترین، فعال ترین و بارزترین بخش کار مساجد در محور سیاست بوده است؛ چرا که مساجد در آگاهی و بیداری توده ها در دوران قبل و بعد از انقلاب نقش مؤثری داشته اند و هم اکنون نیز استعمارگران جهان از مسجد بیش از هر نهاد انقلابی می ترسند. | در دوران انقلاب اسلامی ایران پس از محور اعتقادی و عبادی، پررنگ ترین، فعال ترین و بارزترین بخش کار مساجد در محور سیاست بوده است؛ چرا که مساجد در آگاهی و بیداری توده ها در دوران قبل و بعد از انقلاب نقش مؤثری داشته اند و هم اکنون نیز استعمارگران جهان از مسجد بیش از هر نهاد انقلابی می ترسند. | ||
==جهادی== | |||
بررسی کتب تاریخی به خوبی روشنگر آن است که از ابتدای [[اسلام]] تمامی فعالیت ها از جمله: گردآوری، تجهیز، سامان دهی و تجمع نیرو به هنگام احساس خطر و بیم از تعرض دشمن، در مسجد صورت می پذیرفته است. مسجد نه تنها محل اعزام نیروها و طرح نقشه های جنگی بوده، بلکه رسول خدا(ص) دستور می دادند در صورت وجود مسجد، چادر فرماندهی ایشان را در کنار آن نصب کنند؛ به طوری که در جنگ با «[[بنی نضیر]]» به [[بلال]] دستور داد تا خیمة ایشان را در کنار مسجد کوچکی نزدیک آن محل نصب کنند؛ اما زمانی که آن خیمه مورد شناسایی و هدف تیر دشمن قرار گرفت، حضرت فرمودند تا خیمه را به کنار «مسجد فضیخ» منتقل نمایند تا از تیررس دشمن به دور باشد.<ref>آیین مسجد، ج 2، ص 75 81</ref><br> | بررسی کتب تاریخی به خوبی روشنگر آن است که از ابتدای [[اسلام]] تمامی فعالیت ها از جمله: گردآوری، تجهیز، سامان دهی و تجمع نیرو به هنگام احساس خطر و بیم از تعرض دشمن، در مسجد صورت می پذیرفته است. مسجد نه تنها محل اعزام نیروها و طرح نقشه های جنگی بوده، بلکه رسول خدا(ص) دستور می دادند در صورت وجود مسجد، چادر فرماندهی ایشان را در کنار آن نصب کنند؛ به طوری که در جنگ با «[[بنی نضیر]]» به [[بلال]] دستور داد تا خیمة ایشان را در کنار مسجد کوچکی نزدیک آن محل نصب کنند؛ اما زمانی که آن خیمه مورد شناسایی و هدف تیر دشمن قرار گرفت، حضرت فرمودند تا خیمه را به کنار «مسجد فضیخ» منتقل نمایند تا از تیررس دشمن به دور باشد.<ref>آیین مسجد، ج 2، ص 75 81</ref><br> | ||
| خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
بت شکن زمان، [[امام خمینی]] ; با درک این حساسیت دشمنان، بارها خطر جدایی انقلاب از مساجد را مورد تأکید قرار داده و فرموده اند: «اگر این مسجد و مرکز ستاد اسلام قوی باشد، ترس از فانتومها نداشته باشید! ترس از [[آمریکا]] و شوروی و اینها نداشته باشید! آن روز باید ترس داشته باشید که شما پشت کنید به اسلام، پشت کنید به مسجد.» <ref>صحیفه نور، مرکز فرهنگی انقلاب اسلامی، ج12، ص234</ref> | بت شکن زمان، [[امام خمینی]] ; با درک این حساسیت دشمنان، بارها خطر جدایی انقلاب از مساجد را مورد تأکید قرار داده و فرموده اند: «اگر این مسجد و مرکز ستاد اسلام قوی باشد، ترس از فانتومها نداشته باشید! ترس از [[آمریکا]] و شوروی و اینها نداشته باشید! آن روز باید ترس داشته باشید که شما پشت کنید به اسلام، پشت کنید به مسجد.» <ref>صحیفه نور، مرکز فرهنگی انقلاب اسلامی، ج12، ص234</ref> | ||
==رسانه ای== | |||
یکی از نیازهای مهم بشر، وسایل ارتباطی است تا انسانها را از اخبار مهم مطلع ساخته و آنان را در حوادث به یاری یکدیگر طلبیده و از حملة دشمنان آگاهی داده، آنان را آمادة دفاع نماید. دین مبین اسلام از 1400 سال پیش این نیاز را در نظر گرفته و مکانی به نام «مسجد» را به عنوان پایگاه ارتباطی بسیار مهم در افزایش پیوندهای انسانی و توسعة فرهنگی اسلام معرفی کرده است. به همین دلیل کارکرد رسانة ارتباط جمعی با همة تحولات تکنیکی، زمانی قرین توفیق قلمداد می شود که بتواند عمیق ترین ارتباط و پیوند را با مخاطب برقرار سازد که این ویژگی فقط در مسجد یافت می شود.<br> | یکی از نیازهای مهم بشر، وسایل ارتباطی است تا انسانها را از اخبار مهم مطلع ساخته و آنان را در حوادث به یاری یکدیگر طلبیده و از حملة دشمنان آگاهی داده، آنان را آمادة دفاع نماید. دین مبین اسلام از 1400 سال پیش این نیاز را در نظر گرفته و مکانی به نام «مسجد» را به عنوان پایگاه ارتباطی بسیار مهم در افزایش پیوندهای انسانی و توسعة فرهنگی اسلام معرفی کرده است. به همین دلیل کارکرد رسانة ارتباط جمعی با همة تحولات تکنیکی، زمانی قرین توفیق قلمداد می شود که بتواند عمیق ترین ارتباط و پیوند را با مخاطب برقرار سازد که این ویژگی فقط در مسجد یافت می شود.<br> | ||
| خط ۱۰۲: | خط ۱۰۲: | ||
هر چند ممکن است چنین تلقی شود که با وجود وسایل ارتباط جمعی پیشرفتة امروزی، این نقش مساجد، اهمیت قبلی خود را از دست داده است؛ ولی گسترش مساجد در تمامی نقاط شهری و روستایی از یک سو و از سوی دیگر، حرمت، قداست و معنویت خاصی که مسجد نزد مسلمانان دارد، سبب شده است تا مساجد نقش مهم و غیر قابل انکار خود را در این کارکرد ایفا نمایند. | هر چند ممکن است چنین تلقی شود که با وجود وسایل ارتباط جمعی پیشرفتة امروزی، این نقش مساجد، اهمیت قبلی خود را از دست داده است؛ ولی گسترش مساجد در تمامی نقاط شهری و روستایی از یک سو و از سوی دیگر، حرمت، قداست و معنویت خاصی که مسجد نزد مسلمانان دارد، سبب شده است تا مساجد نقش مهم و غیر قابل انکار خود را در این کارکرد ایفا نمایند. | ||
==روحی، روانی== | |||
اضطراب و نگرانی یکی از بزرگ ترین مشکلات زندگی انسان و آرامش یکی از گمشده های مهم بشر است که همواره در جستجوی آن بوده و هست و از آغاز زندگی برای یافتن آن تلاش کرده است. | اضطراب و نگرانی یکی از بزرگ ترین مشکلات زندگی انسان و آرامش یکی از گمشده های مهم بشر است که همواره در جستجوی آن بوده و هست و از آغاز زندگی برای یافتن آن تلاش کرده است. | ||
| خط ۱۴۵: | خط ۱۴۵: | ||
<ref> حج/سوره۲۲، آیه۴۰. </ref> | <ref> حج/سوره۲۲، آیه۴۰. </ref> | ||
<ref> جن/سوره۷۲، آیه۱۸. </ref> | <ref> جن/سوره۷۲، آیه۱۸. </ref> | ||
در این آیات، به اهمیت و جایگاه رفیع مسجد در اسلام، پاره‌ای از احکام مسجد و | در این آیات، به اهمیت و جایگاه رفیع مسجد در اسلام، پاره‌ای از احکام مسجد و [[مسجد الحرام]] و احکام خاص آن، [[مسجد الاقصی]] و [[مسجد اصحاب کهف]، اشاراتی شده است. | ||
البته، آیه‌های دیگر نیز در قرآن درباره‌ی مسجد و اهمیت آن آمده است که هر چند لفظ مسجد در آنها نیامده است، ولی بنابر مفهوم این آیات و گفته‌ی تمامی مفسران، می‌توان در مورد مساجد، این آیات را نیز ذکر کرد. <ref>hawzah.net › Magazine › View ›</ref> | البته، آیه‌های دیگر نیز در قرآن درباره‌ی مسجد و اهمیت آن آمده است که هر چند لفظ مسجد در آنها نیامده است، ولی بنابر مفهوم این آیات و گفته‌ی تمامی مفسران، می‌توان در مورد مساجد، این آیات را نیز ذکر کرد. <ref>hawzah.net › Magazine › View ›</ref> | ||
| خط ۱۶۳: | خط ۱۶۳: | ||
=نخستین مسجد= | =نخستین مسجد= | ||
[[مسجد قبا]] از مهمترین و زیباترین مساجد محدوده فعلی [[مدینه]] و اولین مقر عبادتی در جهان اسلام است که ساخت آن همزمان با رسیدن پیامبر(ص) به دو فرسخی شهر مدینه آغاز شد. مسجد قبا در نزدیکی شهر بنا شده که میعادگاه دیدار با رسول خدا(ص) و چهار امام معصوم و مزاری منسوب به [[حضرت زهرا]](س) است.<br> | |||
داستان ساخت مسجد قبا از این قرار است که پیش از هجرت رسول خدا(ص) از مکه به مدینه، تعدادی از مهاجران به طور موقت در قبا سکونت کردند و سپس پیامبر(ص) به آن جا آمدند و چند روزی در قبا که در جنوب مدینه بود، سکونت کرده تا خانواده ایشان و حضرت علی(ع) به ایشان پیوستند. | داستان ساخت مسجد قبا از این قرار است که پیش از هجرت رسول خدا(ص) از مکه به مدینه، تعدادی از مهاجران به طور موقت در قبا سکونت کردند و سپس پیامبر(ص) به آن جا آمدند و چند روزی در قبا که در جنوب مدینه بود، سکونت کرده تا خانواده ایشان و حضرت علی(ع) به ایشان پیوستند. | ||
| خط ۱۹۱: | خط ۱۹۱: | ||
برخی بر آنند كه اولین مسجدی كه پس از استقرار اسلام بناشده ،مسجد قباست<ref>الصحيح من سيره النبي الاعظم (ص) ، جعفر مرتضي عاملي ، ج 2 ، ص 56 . و السيره الحلبيه ، علي بن برهان الدين حلبي ، ج 2 ، ص 236</ref>. اما این تنها گفته پاره ای مورخان چون ابن جوزی است ومورخان بزرگی چون طــبری و پیش از او سیره نویسانی چون هــشام و واقدی چنین چیزی نگفته اند . از برخی روایات نیز چنین بر می آیدكه شاید اولین مسجد در اسلام نباشد چنانكه امام صادق (ع) می فرماید :( خطاب به عقبه بن خالد) برای سركشی از مساجد اطراف مدینه ، از مسجد قبا شروع كن ، زیرا این مسجد اولین مسجد در منطقه است كه رســـول خدا (ص) در آن نـمازگزارده است. <ref>وسائل الشيعه ، شيخ حر عاملي ، ج 10 ، ص 276 ، باب 12 از ابواب المزار ، روايت 2</ref> <br> | برخی بر آنند كه اولین مسجدی كه پس از استقرار اسلام بناشده ،مسجد قباست<ref>الصحيح من سيره النبي الاعظم (ص) ، جعفر مرتضي عاملي ، ج 2 ، ص 56 . و السيره الحلبيه ، علي بن برهان الدين حلبي ، ج 2 ، ص 236</ref>. اما این تنها گفته پاره ای مورخان چون ابن جوزی است ومورخان بزرگی چون طــبری و پیش از او سیره نویسانی چون هــشام و واقدی چنین چیزی نگفته اند . از برخی روایات نیز چنین بر می آیدكه شاید اولین مسجد در اسلام نباشد چنانكه امام صادق (ع) می فرماید :( خطاب به عقبه بن خالد) برای سركشی از مساجد اطراف مدینه ، از مسجد قبا شروع كن ، زیرا این مسجد اولین مسجد در منطقه است كه رســـول خدا (ص) در آن نـمازگزارده است. <ref>وسائل الشيعه ، شيخ حر عاملي ، ج 10 ، ص 276 ، باب 12 از ابواب المزار ، روايت 2</ref> <br> | ||
ابن سعد در « الطبقات » از جایگاه نماز « مصعب و ابن زراره » كه برای آموزش قرآن و احكام دینی به مدینه از سوی پیــامبر(ص) اعزام شدند و در آنجا نماز جماعت با مردم می خواندند به عنوان مسجد یاد كرده است ، او از زنی به نام « نوار » آورده است كه پیش از ورود پیامبر(ص) به مدینه ،جایگاه كنونی | ابن سعد در « الطبقات » از جایگاه نماز « مصعب و ابن زراره » كه برای آموزش قرآن و احكام دینی به مدینه از سوی پیــامبر(ص) اعزام شدند و در آنجا نماز جماعت با مردم می خواندند به عنوان مسجد یاد كرده است ، او از زنی به نام « نوار » آورده است كه پیش از ورود پیامبر(ص) به مدینه ،جایگاه كنونی [[مسجد النبی]] ، محل [[نـماز جمعه]] و جماعت مسلمانان بوده است . كه پـیـامبر(ص) پس از ورود به مدینه ساختمان آن را بنا نهاده اند 3 از شواهد چنین بر می آید كه تا سال سیزدهم بعثـت مـسلمانان از داشتن مسـجد اینــــچنین محروم بوده اند با این حال سمهودی <ref>سمهودي ، شافعي ، از علماي معروف قرن دهم هجري كه در « جواهر العقد » كه در باره حديث ثقلين مي نويسد : « اين حديث مي فهماند كه در هر زماني تا روز قيامت در ميان اهل بيت (ع) و عترت پاكش ،كسي وجود دارد كه شايستگي تمسك و پيروي دارد همان گونه كه قرآن مجيد نيز چنين است . » ( منبع : پيام قرآن ، ج 9 ، ص 76 .)</ref> <br> | ||
در « وفـا الوفاء » میگوید : مـسجد قـبا در حقیقت اولین مسجدی است كه پیامبر(ص) آشكارا در آن نماز جماعت برگزار نموده است ، و گر نه پیش از این مسجد نیز مساجد دیگری توسط مســلمانان ساخته شده بود ، او آنگاه به نقل از جـــابر می گوید : ما پیش از ورود پیامبر (ص) به مدینه مسجد می ساختیم و در آن نماز می گذاردیم .<br> | در « وفـا الوفاء » میگوید : مـسجد قـبا در حقیقت اولین مسجدی است كه پیامبر(ص) آشكارا در آن نماز جماعت برگزار نموده است ، و گر نه پیش از این مسجد نیز مساجد دیگری توسط مســلمانان ساخته شده بود ، او آنگاه به نقل از جـــابر می گوید : ما پیش از ورود پیامبر (ص) به مدینه مسجد می ساختیم و در آن نماز می گذاردیم .<br> | ||