۸۷٬۷۶۰
ویرایش
نجف: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:نجف.jpg|بی‌قاب|چپ]] | [[پرونده:نجف.jpg|بی‌قاب|چپ]] | ||
'''نَجَف''' (به عربی: مدینه النجف یا النّجف الأشرف) نام شهری در کشور [[عراق]] است که در این شهر آرامگاه [[علی بن ابیطالب|امام علی بن ابیطالب( | '''نَجَف''' (به عربی: مدینه النجف یا النّجف الأشرف) نام شهری در کشور [[عراق]] است که در این شهر آرامگاه [[علی بن ابیطالب|امام علی بن ابیطالب (علیه‌السّلام)]] نخستین امام [[مذهب شیعه|شیعیان]] واقع شده‌است. | ||
این شهر مرکز استان نجف است و از مقدس‌ترین شهرهای شیعیان و مرکز قدرت سیاسی شیعیان در [[عراق]] به‌شمار می‌رود. نجف همواره محل تردد و اقامت زائران و نیز مشتاقان [[علوم اسلامی|علوم دینی]] است که این عامل در رونق تجارت آن تأثیری بسزا دارد. این شهر مدت زیادی در مسیر کاروان‌هایی قرارداشته که برای انجام [[مناسک حج]] از راه خشکی عازم [[مکه]] و [[مدینه]] بودند. این ویژگی نیز در ارتباط نجف با شهرها و مراکز تأثیر زیادی داشته‌است. | این شهر مرکز استان نجف است و از مقدس‌ترین شهرهای شیعیان و مرکز قدرت سیاسی شیعیان در [[عراق]] به‌شمار می‌رود. نجف همواره محل تردد و اقامت زائران و نیز مشتاقان [[علوم اسلامی|علوم دینی]] است که این عامل در رونق تجارت آن تأثیری بسزا دارد. این شهر مدت زیادی در مسیر کاروان‌هایی قرارداشته که برای انجام [[مناسک حج]] از راه خشکی عازم [[مکه]] و [[مدینه]] بودند. این ویژگی نیز در ارتباط نجف با شهرها و مراکز تأثیر زیادی داشته‌است. | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
هنگامی که [[کوفه]] پدید آمد، نجف شهر مهمی نبود و از توابع «حیره» به شمار می‌آمد و بعداً به جهت خشکی زمینش، مقبره مردم کوفه قرار گرفت<ref>تخطیط مدینة الکوفه، ص٣٢</ref>. | هنگامی که [[کوفه]] پدید آمد، نجف شهر مهمی نبود و از توابع «حیره» به شمار می‌آمد و بعداً به جهت خشکی زمینش، مقبره مردم کوفه قرار گرفت<ref>تخطیط مدینة الکوفه، ص٣٢</ref>. | ||
[[سید بن طاووس|ابن طاووس]] گوید: محمد بن علی بن رحیم شیبانی گفت: من و پدرم علی بن رحیم و عمویم حسین بن رحیم با عده‌ای که قصد [[زیارت]] [[علی بن ابیطالب|امیرمؤمنان علی ( | [[سید بن طاووس|ابن طاووس]] گوید: محمد بن علی بن رحیم شیبانی گفت: من و پدرم علی بن رحیم و عمویم حسین بن رحیم با عده‌ای که قصد [[زیارت]] [[علی بن ابیطالب|امیرمؤمنان علی (علیه‌السّلام)]] را داشتند، وارد شهر نجف شدیم. سال دویست و شصت و اندی بود و من کودکی بیش نبودم. نزدیک قبر امام علی (علیه‌السّلام) که رسیدیم تنها سنگ نشانی آن جا بود و دیگر هیچ و مردمانی اندک در آن اطراف زندگی می‌کردند<ref>فرحةالغری، سید بن طاووس، ص١٢٢</ref>. | ||
برای رسیدن به نظر درست دراین‌باره، باید به دو نکته مهم توجه داشت: | برای رسیدن به نظر درست دراین‌باره، باید به دو نکته مهم توجه داشت: | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
# گمان دکتر جنابی به این که نجف منطقه کوچک و مسکونی بوده و از توابع حیره و نیز وجود دِیرها و سازه‌های بزرگ و باشکوه، همه اینها نشان می‌دهد که این مکان جای زندگی مردمی بوده؛ هرچند به طور موقت و فصلی، و این وابسته به آن است که نجف از آب و هوایی مطلوب برخوردار بوده باشد. | # گمان دکتر جنابی به این که نجف منطقه کوچک و مسکونی بوده و از توابع حیره و نیز وجود دِیرها و سازه‌های بزرگ و باشکوه، همه اینها نشان می‌دهد که این مکان جای زندگی مردمی بوده؛ هرچند به طور موقت و فصلی، و این وابسته به آن است که نجف از آب و هوایی مطلوب برخوردار بوده باشد. | ||
یک عامل مهم آشکار شدن قبر امیرمؤمنان علی ( | یک عامل مهم آشکار شدن قبر امیرمؤمنان علی (علیه‌السّلام) و برپا شدن بارگاه و حرم آن حضرت است. نخستین بار در زمان امام صادق (علیه‌السّلام) و به فرمان ایشان، قبر امیرمؤمنان آشکار گردید. در روایت صفوان آمده که [[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق (علیه‌السّلام)]] پس از آن که ما را به قبر راهنمایی کرد، من به ایشان عرض کردم: فدای تان شوم! آیا اجازه می‌دهید شیعیان کوفه را از این امر آگاه گردانم؟ فرمود: آری، و درهم‌هایی در اختیار من گذارد تا قبر را تعمیر و بازسازی کنم. قبر حضرت امیر (علیه‌السّلام) پس از آن بر اثر سیل خراب گردید و تا زمان داوود بن علی عباسی (متوفی ١٣٣) به همان حال باقی بود و داوود آن را اصلاح کرد و روی آن صندوقی قرار داد. آنگاه دوباره، قبر شریف تخریب شد و [[هارون الرشید]] آن را بازسازی کرد و در سال ١٧٠ هجری گنبدی بر آن نهاد<ref>دلیل النجف الاشرف، ص٢٣</ref>. | ||
در سال ٣٣٨ هجری ابوعلی عمر بن یحیی، گنبدی سفیدرنگ بر مزار امیرمؤمنان ( | در سال ٣٣٨ هجری ابوعلی عمر بن یحیی، گنبدی سفیدرنگ بر مزار امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) قرار داد و از آن پس، اتاقک‌هایی پیرامون آن مزار ساخته شد که متعلق به بینوایان شیعه بود. در اواخر قرن چهارم، شیعیان در آن جا خانه‌ها برپا کردند و آبادانی در اطراف حرم علوی، رو به گسترش نهاد<ref>الاحلام، علی الشرقی، ص۵٣</ref>. از همه این گفته‌ها و روایت‌ها به دست می‌آید که سکونت قابل توجه پیرامون قبر امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) در اواخر قرن سوم هجری آغاز شده است. | ||
به جز آنچه جهانگردان درباره شهر نجف نوشته‌اند، تصویر دیگری پیش روی ما نیست. شاید نخستین کسی که از شهر نجف یاد کرده، جهانگرد عرب، ابن جبیره (متوفای ۵٠٨)می باشد؛ آن جا که می‌گوید: | به جز آنچه جهانگردان درباره شهر نجف نوشته‌اند، تصویر دیگری پیش روی ما نیست. شاید نخستین کسی که از شهر نجف یاد کرده، جهانگرد عرب، ابن جبیره (متوفای ۵٠٨)می باشد؛ آن جا که می‌گوید: | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
[[ابن بطوطه]] (متوفای ٧٢۵) شهر نجف را در سفرنامه خود این گونه توصیف می‌کند: | [[ابن بطوطه]] (متوفای ٧٢۵) شهر نجف را در سفرنامه خود این گونه توصیف می‌کند: | ||
به شهر بارگاه علی بن ابیطالب (رضی الله عنه) در نجف فرود آمدیم. شهری نیک منظر، در زمینی وسیع و سخت که از بهترین و پرجمعیت‌ترین و مقاوم‌بناترین شهرهای عراق به شمار است و بازارهایی نظیف و نیکو دارد. از «باب الحضره» وارد شهر شدیم و به بازار بقالین و آشپزان و نانواها رسیدیم و پس از آن، به بازار میوه و بازار دوزندگان و رخت‌شویان و عطاران. آنگاه به حرمی که مردم می‌پندارند قبر علی ( | به شهر بارگاه علی بن ابیطالب (رضی الله عنه) در نجف فرود آمدیم. شهری نیک منظر، در زمینی وسیع و سخت که از بهترین و پرجمعیت‌ترین و مقاوم‌بناترین شهرهای عراق به شمار است و بازارهایی نظیف و نیکو دارد. از «باب الحضره» وارد شهر شدیم و به بازار بقالین و آشپزان و نانواها رسیدیم و پس از آن، به بازار میوه و بازار دوزندگان و رخت‌شویان و عطاران. آنگاه به حرمی که مردم می‌پندارند قبر علی (علیه‌السّلام) است، در آمدیم. در برابر آن، مدرسه‌ها و تکیه‌ها و استراحت گاه‌های آباد و دل پذیر، به بهترین شکل خودنمایی می‌کرد. دیوارهای حرم را لعابی خوش رنگ و چشم نواز پوشانده است<ref>رحلة ابن بطوطه، ج١، ص١٠٩</ref>. | ||
"""یعقوب سرکیس""" از قول تکسیرا نقل می‌کند: | """یعقوب سرکیس""" از قول تکسیرا نقل می‌کند: | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
«نیپور» جهانگرد آلمانی مشاهدات خود در سال ١٧۶۵م/١١٧٩ق از نجف را این گونه بیان می‌کند: | «نیپور» جهانگرد آلمانی مشاهدات خود در سال ١٧۶۵م/١١٧٩ق از نجف را این گونه بیان می‌کند: | ||
مشهد علی در سرزمین خشک و خالی از گیاه قرار دارد؛ همچون جدّه. بی آبی، مشکل جدی این منطقه است. برای غذا پختن و شست وشو، آب قنات‌های زیرزمینی، به کار می‌رود و برای خوردن، آب را از مسافت سه ساعتی بر پشت الاغ‌ها به شهر منتقل می‌کنند. همه خانه‌ها از خشت‌های سفالی و بر پایه‌های آهکی ساخته شده و سقف‌های گنبدی دارند برای استحکام بیشتر. اهالی این شهر، بعضی سنی و بعضی شیعه‌اند. شکل و هیأت کلی این شهر، به شهر قدس می‌ماند؛ همچنین از جهت وسعت. پیرامون شهر دیواری کشیده اند که اکنون دو درب دارد: «باب المشهد» و «باب النهر». «باب الشام» را که سومین درب بوده، با دیوار مسدود کرده‌اند. دیوار شهر چندان تخریب شده که از بیست جای آن می‌توان وارد شهر شد. جز بارگاه باشکوه و عظیمی که بر قبر امام علی ( | مشهد علی در سرزمین خشک و خالی از گیاه قرار دارد؛ همچون جدّه. بی آبی، مشکل جدی این منطقه است. برای غذا پختن و شست وشو، آب قنات‌های زیرزمینی، به کار می‌رود و برای خوردن، آب را از مسافت سه ساعتی بر پشت الاغ‌ها به شهر منتقل می‌کنند. همه خانه‌ها از خشت‌های سفالی و بر پایه‌های آهکی ساخته شده و سقف‌های گنبدی دارند برای استحکام بیشتر. اهالی این شهر، بعضی سنی و بعضی شیعه‌اند. شکل و هیأت کلی این شهر، به شهر قدس می‌ماند؛ همچنین از جهت وسعت. پیرامون شهر دیواری کشیده اند که اکنون دو درب دارد: «باب المشهد» و «باب النهر». «باب الشام» را که سومین درب بوده، با دیوار مسدود کرده‌اند. دیوار شهر چندان تخریب شده که از بیست جای آن می‌توان وارد شهر شد. جز بارگاه باشکوه و عظیمی که بر قبر امام علی (علیه‌السّلام) ساخته‌اند، سه محل اجتماع دیگر که از آن کوچک ترند، نیز وجود دارد<ref>مشاهدات نیبور فی رحلته من البصرة الی الحلة سنة١٧۶۵م، ص٧٧-٧٩</ref>. | ||
مستشرق انگلیسی، خانم «لیدی درور» در سفرنامه خود، پس از توصیف شهر و محلات و بازارهای آن که در سال ١٩٢٣م/١٣۴٢ق مشاهده کرده، درباره خیابان‌ها و جاده‌های شهر نجف می‌گوید: «نجف شهر زیبایی است، اما خیابان‌های آن هیچ صاف و هموار نیست»<ref>فی بلاد الرافدین، صور و خواطر، لیدی درور، ص٧١-٧٣</ref> | مستشرق انگلیسی، خانم «لیدی درور» در سفرنامه خود، پس از توصیف شهر و محلات و بازارهای آن که در سال ١٩٢٣م/١٣۴٢ق مشاهده کرده، درباره خیابان‌ها و جاده‌های شهر نجف می‌گوید: «نجف شهر زیبایی است، اما خیابان‌های آن هیچ صاف و هموار نیست»<ref>فی بلاد الرافدین، صور و خواطر، لیدی درور، ص٧١-٧٣</ref> | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
نجنف را در دوران معاصر بیشتر به حوزه علمیه معروف آن می‌شناسند به ویژه آنکه پیش از [[قم]]، حوزه این شهر دارای شهرت جهانی بوده و البته هنوز هم علمای بزرگی در این شهر مشغول به تحصیل و آموزش علوم دینی هستند. | نجنف را در دوران معاصر بیشتر به حوزه علمیه معروف آن می‌شناسند به ویژه آنکه پیش از [[قم]]، حوزه این شهر دارای شهرت جهانی بوده و البته هنوز هم علمای بزرگی در این شهر مشغول به تحصیل و آموزش علوم دینی هستند. | ||
اما آنچه سبب شد نجف دارای حوزه ای با این قداست و اهمیت شود، وجود بارگاه نورانی حضرت علی( | اما آنچه سبب شد نجف دارای حوزه ای با این قداست و اهمیت شود، وجود بارگاه نورانی حضرت علی (علیه‌السّلام) در این شهر است؛ در واقع این شهر از دیرباز مأمن و پناهگاه عالمان و دانشمندان مسلمان و [[مذهب شیعه|شیعه]] بوده است. | ||
سابق بر این رسم بود که طلاب و فضلا برای تکمیل دروس حوزوی خود به نجف می‌رفتند و از محضر اساتید بزرگوار حاضر در آنجا که بسیاری شان ایرانی بودند استفاده می‌کردند ولی امروز [[حوزه علمیه قم]] این جایگاه را در اختیار دارد<ref>برگرفته ازسایت خبرگزاری تسنیم</ref>. | سابق بر این رسم بود که طلاب و فضلا برای تکمیل دروس حوزوی خود به نجف می‌رفتند و از محضر اساتید بزرگوار حاضر در آنجا که بسیاری شان ایرانی بودند استفاده می‌کردند ولی امروز [[حوزه علمیه قم]] این جایگاه را در اختیار دارد<ref>برگرفته ازسایت خبرگزاری تسنیم</ref>. | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
ارتفاع نجف از دریا هفتاد متر است. در وجه تسمیه آن، در سخنی دیگر گفته‌اند: | ارتفاع نجف از دریا هفتاد متر است. در وجه تسمیه آن، در سخنی دیگر گفته‌اند: | ||
در زمان طوفان نوح این جا مكانی مرتفع بود، سپس دریاچه ای پهناور در آن شكل گرفت كه به «نی» اشتهار یافت. این دریاچه با گذشت زمان به تدریج خشك شد و به آن «نی جَفّ» گفتند؛ یعنی دریای نی خشك شد<ref>ابن بابویه، علل الشرایع، 22</ref>. | در زمان طوفان نوح این جا مكانی مرتفع بود، سپس دریاچه ای پهناور در آن شكل گرفت كه به «نی» اشتهار یافت. این دریاچه با گذشت زمان به تدریج خشك شد و به آن «نی جَفّ» گفتند؛ یعنی دریای نی خشك شد<ref>ابن بابویه، علل الشرایع، 22</ref>. | ||
این منطقه علاوه بر نجف، به نام‌های دیگری نیز شهرت دارد از جمله الغری یا غرّیان. غری به معنای زیبایی است و هر بنای نیكی را غری گویند. غریان كوفه از آن گرفته شده است.<ref> ابن منظور، همان، 15/121</ref> و نیز در وجه تسمیه آن گفته‌اند نام یك یا دو علامت یا بنای بلند بوده كه قبل از اسلام در محل كنونی مسجد حنانه از دور دیده می‌شده است. به گفته یاقوت حموی، این دو علامت یا بنا، مانند دو صومعه، در بیرون كوفه نزدیک قبر علی( | این منطقه علاوه بر نجف، به نام‌های دیگری نیز شهرت دارد از جمله الغری یا غرّیان. غری به معنای زیبایی است و هر بنای نیكی را غری گویند. غریان كوفه از آن گرفته شده است.<ref> ابن منظور، همان، 15/121</ref> و نیز در وجه تسمیه آن گفته‌اند نام یك یا دو علامت یا بنای بلند بوده كه قبل از اسلام در محل كنونی مسجد حنانه از دور دیده می‌شده است. به گفته یاقوت حموی، این دو علامت یا بنا، مانند دو صومعه، در بیرون كوفه نزدیک قبر علی (علیه‌السّلام) قرار داشت.<ref> یاقوت حموی، همان جا</ref> لفظ غری یا غریین در شعر شاعران درباره نجف بسیار استفاده شده است. كسانی را كه در نجف اشرف ساكن و یا متولد شده‌اند، عمدتاً غروی گویند. از دیگر نام‌های این شهر در متون تاریخی می‌توان به حدالعذراء<ref> سرزمینی كه نیكو و نشاط انگیز باشد</ref>، حوار، جودی،<ref>چون گویند كشتی نوح بر آن نشسته است از آن رو جودی خوانده‌اند</ref>وادی السلام، ظهر، ربوه<ref>ربوه، نجف كوفه است (ابن منظور، همان 9/332)</ref>، با نقیا و مشهد اشاره كرد<ref> شیخ باقر آل محبوبه، ماضی النجف وحاضرها، بیروت دارالاضواء، 1406 ق، 1/8</ref>. | ||
نجف، به لحاظ موقعیت جغرافیایی، در حقیقت مرز بین شهر و صحرا است. شهر آن كوفه و صحرا نیز شن زارهایی است كه در اطراف، گرما و باد زیادی را برای آن به ارمغان می‌آورد و دمای شهر را در برخی زمان‌ها به پنجاه درجه می‌رساند. گرچه شهر نجف همواره به لحاظ آب در تنگنا و سختی بود؛ در بعضی زمان‌ها از جمله قرن هفتم از آب آن بیست هزار نخل آبیاری می‌شد<ref>یاقوت حموی، همان جا</ref>. | نجف، به لحاظ موقعیت جغرافیایی، در حقیقت مرز بین شهر و صحرا است. شهر آن كوفه و صحرا نیز شن زارهایی است كه در اطراف، گرما و باد زیادی را برای آن به ارمغان می‌آورد و دمای شهر را در برخی زمان‌ها به پنجاه درجه می‌رساند. گرچه شهر نجف همواره به لحاظ آب در تنگنا و سختی بود؛ در بعضی زمان‌ها از جمله قرن هفتم از آب آن بیست هزار نخل آبیاری می‌شد<ref>یاقوت حموی، همان جا</ref>. | ||
به گفته ابن جبیر، جهان گرد مشهور؛ نجف زمینی است سخت و گسترده و دل باز كه چشم را از گستردگی و نیكی خود می‌نوازد. امروزه شهر نجف، همانند كربلا از دو قسمت شهر نو و كهنه تشكیل شده است. | به گفته ابن جبیر، جهان گرد مشهور؛ نجف زمینی است سخت و گسترده و دل باز كه چشم را از گستردگی و نیكی خود می‌نوازد. امروزه شهر نجف، همانند كربلا از دو قسمت شهر نو و كهنه تشكیل شده است. | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
انتظار می‌رفت که قبایل اطراف نجف، به ندای یاری خواهی انقلابیون پاسخ مثبت دهند و با ارسال سلاح و امکانات آنان را یاری نمایند، اما چنین نشد و بالفور دستور داد تا شهر را محاصره کردند و یک تیپ کامل را به فرماندهی «ژنرال ساندرز» بر شهر نجف مسلط نمود. دروازه‌های شهر مسدود گردید و از ورود آب آشامیدنی جلوگیری شد. انقلابیون پس از مشورت به این نتیجه رسیدند که باید تا آخرین نیرو مبارزه کنند و تسلیم نشوند؛ اگرچه عده‌ای در این میان، مصالحه و تسلیم را ترجیح می‌دادند. | انتظار می‌رفت که قبایل اطراف نجف، به ندای یاری خواهی انقلابیون پاسخ مثبت دهند و با ارسال سلاح و امکانات آنان را یاری نمایند، اما چنین نشد و بالفور دستور داد تا شهر را محاصره کردند و یک تیپ کامل را به فرماندهی «ژنرال ساندرز» بر شهر نجف مسلط نمود. دروازه‌های شهر مسدود گردید و از ورود آب آشامیدنی جلوگیری شد. انقلابیون پس از مشورت به این نتیجه رسیدند که باید تا آخرین نیرو مبارزه کنند و تسلیم نشوند؛ اگرچه عده‌ای در این میان، مصالحه و تسلیم را ترجیح می‌دادند. | ||
چون محاصره طولانی شد و تشنگی و گرسنگی بر اهالی شهر نجف سخت گردید، از متجاوزان خواستند تا محاصره را پایان دهند و انقلابیون را عفو کنند. انگلیسی‌ها برای برداشتن محاصره، شروطی گذاشتند، از جمله: تسلیم شدن عوامل قتل کاپیتان مارشال و سربازان انگلیسی، بدون هیچ قید و شرطی؛ پرداخت غرامتی معادل ١٠٠٠(تفکه) (۵٠٠٠٠ روپیه)؛ تسلیم کردن صد نفر از انقلابیون محلات مختلف. | چون محاصره طولانی شد و تشنگی و گرسنگی بر اهالی شهر نجف سخت گردید، از متجاوزان خواستند تا محاصره را پایان دهند و انقلابیون را عفو کنند. انگلیسی‌ها برای برداشتن محاصره، شروطی گذاشتند، از جمله: تسلیم شدن عوامل قتل کاپیتان مارشال و سربازان انگلیسی، بدون هیچ قید و شرطی؛ پرداخت غرامتی معادل ١٠٠٠ (تفکه) (۵٠٠٠٠ روپیه)؛ تسلیم کردن صد نفر از انقلابیون محلات مختلف. | ||
این شرایط در ٣٠ مارس ١٩١٨م/١٣٣٧ق محقق گردید و یازده نفر در کاروانسرای «حاج محسن شلاش» در کوفه اعدام شدند و ١٢٣ نفر را هم از نجف به [[هند]] [[تبعید]] کردن<ref>همان، ص١۶</ref>. | این شرایط در ٣٠ مارس ١٩١٨م/١٣٣٧ق محقق گردید و یازده نفر در کاروانسرای «حاج محسن شلاش» در کوفه اعدام شدند و ١٢٣ نفر را هم از نجف به [[هند]] [[تبعید]] کردن<ref>همان، ص١۶</ref>. | ||
| خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
== بارگاه علوی در شهر نجف == | == بارگاه علوی در شهر نجف == | ||
مرقد حضرت على( | مرقد حضرت على (علیه‌السّلام) در طول دوران حكومت [[بنی امیه|بنى‌امیه]] پنهان بود و بجز فرزندان آن حضرت و برخى از خواص [[مذهب شیعه|شیعیان]]، كسى از محل آن اطلاعى نداشت. پس از سقوط حكومت اموى و سركار آمدن [[عباسیان|عباسى‌ها]]، با برملا شدن راز محل دفن آن حضرت به تدریج شیعیان بسوى آن رو آوردند. | ||
=== چگونگی آشکار شدن قبر علی( | === چگونگی آشکار شدن قبر علی (علیه‌السّلام) === | ||
درباره چگونگی آشكار شدن مرقد مطهر حضرت علی( | درباره چگونگی آشكار شدن مرقد مطهر حضرت علی (علیه‌السّلام) در تاریخ آمده است: روزى [[هارون الرشید]] در نجف به شكار رفت. سگ‌ها، آهوان را تعقیب مى كردند آنها به بالاى تل نجف پناه مى بردند و سگ‌ها از تعقیب آنها باز مى ایستادند. هارون الرشید دریافت كه باید در این مكان، سرّى نهفته باشد. پیرمردى از اهالى آنجا را احضار كرد و راز آن را از پیرمرد جویا شد. پیرمرد گفت: براى گفتن سرّ این تل خاك، از شما امان مى خواهم و هارون نیز امانش داد. پیر مرد گفت: در دوران کودکی با پدرم به اینجا آمدم و پدرم در این مكان زیارت‌نامه مى خواند و [[نماز]] مى گزارد. از پدرم سؤال كردم كه زیارت خواندن در اینجا چه مناسبتى دارد؟ پاسخ داد: با حضرت امام جعفر صادق (علیه‌السّلام) براى زیارت به اینجا مى آمدم و ایشان فرمود: اینجا قبر جدش على بن ابىطالب (علیه‌السّلام) است كه به زودى آشكار خواهد شد. هارون با شنیدن این خبر، دستور حفر آن محل را داد تا به علامت قبرى رسیدند و لوحى در آنجا پیدا شد كه بر روى آن با خط سریانى دو سطر نقش بسته بود كه ترجمه آن چنین است: «این قبرى است كه نوح پیغمبر آن را براى على (علیه‌السّلام) وصى محمد (صلى الله علیه و آله) قبل از طوفان به هفتصد سال حفر نمود». هارون اداى احترام نمود و دستور داد خاكها را به جاى اول خود برگردانند. آنگاه نامه اى به [[موسی بن جعفر (کاظم)|امام موسی کاظم (علیه‌السّلام)]] در [[مدینه]] نوشت و صحت این مطلب را از امام موسى (علیه‌السّلام) سؤال كرد. ایشان آن محل را به عنوان قبر جدش على بن ابىطالب (علیه‌السّلام) تأیید كرد. سپس به دستور هارون، سنگ بنایى بر آن قبر نهاده شد كه به «تحجیر هارونى معروف شد<ref>بحارالانوار: 42 ص 330</ref>». | ||
== حرم امام علی == | == حرم امام علی == | ||
حرم امام علی ( | حرم امام علی (علیه‌السّلام)، آرامگاه امام اول شیعیان در شهر نجف عراق قرار دارد. علی بن ابیطالب در سال ۴۰ قمری به دست [[ابن ملجم|عبدالرحمن بن ملجم مرادی]] به شهادت رسید و در پشت کوفه دفن گردید که بر اساس وصیت خود وی قبر او مخفی نگه داشته شد و قرن دوم هجری، در عصر هارون الرشید، محل قبر علنی شد. به عقیده شیعیان، [[حضرت آدم|آدم]] و [[حضرت نوح|نوح]] هم در کنار علی بن ابیطالب دفن شده‌اند؛ همچنین جمع فراوانی از عالمان بزرگ شیعه در این حرم مدفون‌اند. | ||
=== تاریخچه حرم === | === تاریخچه حرم === | ||
حضرت علی که در مسجد کوفه به دست عبدالرحمن بن ملجم مرادی هنگام نماز صبح ۱۹ [[رمضان]] با شمشیر زخمی گشته‌بود، و در شب جمعه ۲۱ رمضان سال ۴۰ قمری به شهادت رسید، در وصیتی به امام حسن و امام حسین محل دفن خود را سفارش کرده بود. | حضرت علی که در مسجد کوفه به دست عبدالرحمن بن ملجم مرادی هنگام نماز صبح ۱۹ [[رمضان]] با شمشیر زخمی گشته‌بود، و در شب جمعه ۲۱ رمضان سال ۴۰ قمری به شهادت رسید، در وصیتی به امام حسن و امام حسین محل دفن خود را سفارش کرده بود. | ||
بر اساس وصیتش قبر را پنهان نگه داشتند و جز امامان و برخی شیعیان ویژهٔ این خاندان، کسی از محل دفن آگاهی نداشت. کتاب‌های شیعه به تفصیل سبب نهفتگی قبر را شرح داده‌اند. [[سید بن طاووس]] نوشته‌است: «... پیکر مطهر حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب ( | بر اساس وصیتش قبر را پنهان نگه داشتند و جز امامان و برخی شیعیان ویژهٔ این خاندان، کسی از محل دفن آگاهی نداشت. کتاب‌های شیعه به تفصیل سبب نهفتگی قبر را شرح داده‌اند. [[سید بن طاووس]] نوشته‌است: «... پیکر مطهر حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (علیه‌السّلام) را شبانه خارج کرده و امام حسن و امام حسین (علیه‌السّلام) و [[محمد بن حنفیه|محمد حنیفه]] و عبدالله بن جعفر و عده‌ای از خاندان وی همراه جسد بودند و آن را پشت کوفه دفن نمودند، موقعی که سؤال شد: «چرا قبر را مخفی کردید؟»، در پاسخ فرمودند: «جهت ترس از [[خوارج]]، چون قبر او را نبش می‌نمودند.»؛ ولی پس از سقوط دولت بنی‌امیه و متفرق گشتن خوارج در قرن دوم هجری، در عصر هارون‌الرشید، محل قبر حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علنی شد.» | ||
=== عمارت نخست آستانهٔ حیدریه === | === عمارت نخست آستانهٔ حیدریه === | ||
هارون به دنبال این رویداد در حدود سال ۱۷۱ (قمری) (۱۷۱ خورشیدی) اولین بارگاه و ساختمان مرقد علوی را بنا نهاد. تا چند دهه پیش در زیر طاق نزدیک قبر، نقشی بدیع و زیبا جلب‌توجه می‌کرد که نقش روی درش مردی بود که تیر و کمان در دست داشت و آهویی در پیش روی او قرار داشت. در سال ۱۳۲۳/۲۴ خورشیدی نگارهٔ یادشده از جای خود برداشته شد و آن را به گنجینهٔ حرم بردند. حرم چهار در داشت و ضریح از سنگ سفید بوده و گنبد از گل سرخ که بالایش علامت سبزی نصب بود. | هارون به دنبال این رویداد در حدود سال ۱۷۱ (قمری) (۱۷۱ خورشیدی) اولین بارگاه و ساختمان مرقد علوی را بنا نهاد. تا چند دهه پیش در زیر طاق نزدیک قبر، نقشی بدیع و زیبا جلب‌توجه می‌کرد که نقش روی درش مردی بود که تیر و کمان در دست داشت و آهویی در پیش روی او قرار داشت. در سال ۱۳۲۳/۲۴ خورشیدی نگارهٔ یادشده از جای خود برداشته شد و آن را به گنجینهٔ حرم بردند. حرم چهار در داشت و ضریح از سنگ سفید بوده و گنبد از گل سرخ که بالایش علامت سبزی نصب بود. | ||
| خط ۱۲۰: | خط ۱۲۰: | ||
این ساختمان را عضدالدوله دیلمی بنا نهاد و در حدود سال ۳۲۷ (قمری) (۳۱۷ خورشیدی) ساختش پایان یافت. | این ساختمان را عضدالدوله دیلمی بنا نهاد و در حدود سال ۳۲۷ (قمری) (۳۱۷ خورشیدی) ساختش پایان یافت. | ||
=== بازسازی حرم امام علی ( | === بازسازی حرم امام علی (علیه‌السّلام) === | ||
در دوران [[صفویه]]، شاه طهماسب آن گنبد گچی را كاشی كاری كرد و حرم مطهر را گسترش داد. گنبد كاشی كاری شده تا عصر نادری، هم چنان پابرجا بود. | در دوران [[صفویه]]، شاه طهماسب آن گنبد گچی را كاشی كاری كرد و حرم مطهر را گسترش داد. گنبد كاشی كاری شده تا عصر نادری، هم چنان پابرجا بود. | ||
| خط ۱۲۶: | خط ۱۲۶: | ||
صحن مرقد مطهر در زمان [[شاه عباس صفوی]] با طراحی‌های بدیع و هندسی [[شیخ بهایی]] احداث شد. این صحن چهارگوش دارد و حرم را چون نگینی در خود جای داده و دارای حجره و اتاق هایی در دو طبقه است. هر حجره ای ایوانی كوچك دارد كه تا اوایل قرن چهاردهم هجری محل سكونت عالمان، مدرسان و طلبه‌های حوزه علمیه نجف بود. در زمان شاه صفی، برای نخستین بار، دیوارهای صحن را كاشی كاری كردند. | صحن مرقد مطهر در زمان [[شاه عباس صفوی]] با طراحی‌های بدیع و هندسی [[شیخ بهایی]] احداث شد. این صحن چهارگوش دارد و حرم را چون نگینی در خود جای داده و دارای حجره و اتاق هایی در دو طبقه است. هر حجره ای ایوانی كوچك دارد كه تا اوایل قرن چهاردهم هجری محل سكونت عالمان، مدرسان و طلبه‌های حوزه علمیه نجف بود. در زمان شاه صفی، برای نخستین بار، دیوارهای صحن را كاشی كاری كردند. | ||
حرم امیرالمؤمنین( | حرم امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) در سالهای اخیر در دست تعمیر و توسعه قرار دارد. قسمت غربی حرم، در طرح توسعه به نام حضرت فاطمه (سلام الله علیها) نامیده شده است. این صحن شامل قسمت بسیار وسیعی از غرب حرم تا مقام امام سجاد (علیه‌السّلام) است و به دست معماران ایرانی ساخته می‌شود. با اجرای این طرح فضای کلی حرم تا ۱۴۰ هزار متر مربع گسترش می‌یابد. | ||
== بناهای مجاور حرم == | == بناهای مجاور حرم == | ||
| خط ۱۳۲: | خط ۱۳۲: | ||
=== مسجد عمران بن شاهین === | === مسجد عمران بن شاهین === | ||
این [[مسجد]] از قدیمی‌ترین مساجد نجف است که در شمال صحن واقع شده و جزئی از حرم محسوب می‌شود. در مورد ساخت این مسجد داستان‌های مختلفی نقل شده است که محتوای آنها این است که میان عضدالدوله و عمران بن شاهین اختلافی پیش آمد و عمران بن شاهین نذر کرد چنانچه عضدالدوله او را ببخشد، رواقی را در حرم امیرالمؤمنین( | این [[مسجد]] از قدیمی‌ترین مساجد نجف است که در شمال صحن واقع شده و جزئی از حرم محسوب می‌شود. در مورد ساخت این مسجد داستان‌های مختلفی نقل شده است که محتوای آنها این است که میان عضدالدوله و عمران بن شاهین اختلافی پیش آمد و عمران بن شاهین نذر کرد چنانچه عضدالدوله او را ببخشد، رواقی را در حرم امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) بنا کند. | ||
عضدالدوله او را بخشید، و عمران در اواسط قرن چهارم این رواق را بنا نهاد. این رواق به مسجد تبدیل شد و درب ورودی آن، طرف راست راهروی ورودی باب شیخ طوسی قرار دارد. در گذشته مسجد، درِ دیگری نیز داشته است که از ایوان مقابل ایوان العلماء به مسجد باز می‌شده، اما بر اثر تغییر بنای حرم، این مکان از رواق بودن خارج و به «مسجد عمران بن شاهین» مشهور شد و تا سقوط صدام همچنان متروکه بود. در بازسازی‌های اخیر، به صورت شبستانی مجلل درآمده است. | عضدالدوله او را بخشید، و عمران در اواسط قرن چهارم این رواق را بنا نهاد. این رواق به مسجد تبدیل شد و درب ورودی آن، طرف راست راهروی ورودی باب شیخ طوسی قرار دارد. در گذشته مسجد، درِ دیگری نیز داشته است که از ایوان مقابل ایوان العلماء به مسجد باز می‌شده، اما بر اثر تغییر بنای حرم، این مکان از رواق بودن خارج و به «مسجد عمران بن شاهین» مشهور شد و تا سقوط صدام همچنان متروکه بود. در بازسازی‌های اخیر، به صورت شبستانی مجلل درآمده است. | ||
| خط ۱۵۰: | خط ۱۵۰: | ||
===مسجد بالاسر === | ===مسجد بالاسر === | ||
در دالان سمت غربی صحن قرار گرفته و در محراب آن قطعاتی از کاشی‌های خشتی متعلق به قرن ششم هجری به چشم می‌خورد. | در دالان سمت غربی صحن قرار گرفته و در محراب آن قطعاتی از کاشی‌های خشتی متعلق به قرن ششم هجری به چشم می‌خورد. | ||
=== مقام امام صادق ( | === مقام امام صادق (علیه‌السّلام) === | ||
این مقام نزدیک درِ مسجد الرأس و سمت چپ کسی است که از باب الفرج (درِ جنوب غربی حرم) وارد می‌شود. روایت شده است که امام صادق ( | این مقام نزدیک درِ مسجد الرأس و سمت چپ کسی است که از باب الفرج (درِ جنوب غربی حرم) وارد می‌شود. روایت شده است که امام صادق (علیه‌السّلام) هنگام زیارت امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) در اینجا نماز خوانده است. این بنا حدود ۵۰ سال پیش گنبد سفیدی بر فرازش بوده و وسعتی برابر ۱۰۰ متر مربع داشته است. اما اکنون از این مقام، اثری نیست و در قسمت توسعه حرم قرار گرفته است. | ||
=== ایوان علما === | === ایوان علما === | ||
| خط ۱۵۸: | خط ۱۵۸: | ||
== اماکن زیاتی == | == اماکن زیاتی == | ||
=== حرم امیرالمؤمنین علی ( | === حرم امیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام) === | ||
در مرکز شهر نجف واقع شده است. این آستان مقدس دارای یک گنبد طلایی عظیم، یک گنبدخانه، رواق‌های متعدد و یک صحن است. نخستین ساختمان حرم امیرالمؤمنین | در مرکز شهر نجف واقع شده است. این آستان مقدس دارای یک گنبد طلایی عظیم، یک گنبدخانه، رواق‌های متعدد و یک صحن است. نخستین ساختمان حرم امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) در زمان هارون‌الرشید عباسی بنا شد و بعد از آن مدام مورد بازسازی و توسعه قرار گرفته است. ساختمانی امروزی حرم مطهر از آثار صفویه است که گنبد باشکوه و ایوان آن به دستور نادرشاه افشار با خشت‌های طلایی تزئین شده است و آیینه‌کاری آن را هنرمندانی از اصفهان انجام دادند. مزار حضرت علی (علیه‌السّلام) درون صندوقی نفیس از خاتم متعلق به زمان شاه اسماعیل صفوی و ضریحی نقره‌ای واقع شده است. | ||
در چهارسوی مرقد رواق‌های باشکوهی وجود دارد که توسط هنرمندان ایرانی تزئین شده‌اند. حرم مطهر، صحن بسیار بزرگی دارد که مرقد امام شیعیان را در برگرفته است. نمای این صحن که متعلق به زمان صفوی و مزین به کاشی‌های خشتی است، دو ویژگی منحصربه‌فرد دارد؛ اول آنکه، در تمام فصول سال در هنگام ظهر شرعی، سایه سمت شرق از بین می‌رود، ویژگی دوم آن است که در هنگام بامداد، اولین اشعه آفتاب از میان بازار بزرگ شهر می‌گذرد و پس از عبور از دروازه صحن به ضریح مقدس می‌تابد. | در چهارسوی مرقد رواق‌های باشکوهی وجود دارد که توسط هنرمندان ایرانی تزئین شده‌اند. حرم مطهر، صحن بسیار بزرگی دارد که مرقد امام شیعیان را در برگرفته است. نمای این صحن که متعلق به زمان صفوی و مزین به کاشی‌های خشتی است، دو ویژگی منحصربه‌فرد دارد؛ اول آنکه، در تمام فصول سال در هنگام ظهر شرعی، سایه سمت شرق از بین می‌رود، ویژگی دوم آن است که در هنگام بامداد، اولین اشعه آفتاب از میان بازار بزرگ شهر می‌گذرد و پس از عبور از دروازه صحن به ضریح مقدس می‌تابد. | ||
| خط ۱۶۸: | خط ۱۶۸: | ||
=== قبرستان وادی‌السلام === | === قبرستان وادی‌السلام === | ||
واقع در شمال شرقی نجف اشرف، یکی از مقدس‌ترین گورستان‌های شیعیان و جهان اسلام است. مقبره حضرت هود، مقبره حضرت صالح و قبر بسیاری از علما، سادات و مقام [[حجت بن الحسن (مهدی)|صاحب الزمان (عجل الله تعالی فرجه)]]، مقام امام صادق ( | واقع در شمال شرقی نجف اشرف، یکی از مقدس‌ترین گورستان‌های شیعیان و جهان اسلام است. مقبره حضرت هود، مقبره حضرت صالح و قبر بسیاری از علما، سادات و مقام [[حجت بن الحسن (مهدی)|صاحب الزمان (عجل الله تعالی فرجه)]]، مقام امام صادق (علیه‌السّلام) و مقام [[علی بن الحسین (زین العابدین)|امام سجاد (علیه‌السّلام)]] در این قبرستان واقع شده است. فضایل بسیاری برای این قبرستان ذکر شده است، همچنین در روایات آمده :«هر مؤمنی در هر جایی از زمین بمیرد به روح او ندا می‌رسد که به وادی‌السلام بپیوندد که جایگاهی از [[بهشت]] است.» و فرشته‌ای به نام «ملک نقاله» وجود دارد که ارواح مؤمنان را از سراسر جهان به این گورستان می‌آورد. | ||
=== مقام صاحب الزمان (عجل الله تعالی فرجه) === | === مقام صاحب الزمان (عجل الله تعالی فرجه) === | ||
مقام صاحب الزمان(عجل الله تعالی فرجه) واقع در قبرستان وادی‌السلام، جایگاهی مقدس است که به آن حضرت نسبت داده می‌شود و مردم برای زیارت و برگزاری نماز به آنجا می‌روند. | مقام صاحب الزمان (عجل الله تعالی فرجه) واقع در قبرستان وادی‌السلام، جایگاهی مقدس است که به آن حضرت نسبت داده می‌شود و مردم برای زیارت و برگزاری نماز به آنجا می‌روند. | ||
=== آرامگاه حضرت هود و حضرت صالح ( | === آرامگاه حضرت هود و حضرت صالح (علیه‌السّلام) === | ||
آرامگاه [[حضرت هود]] [[حضرت صالح|( | آرامگاه [[حضرت هود]] [[حضرت صالح|(علیه‌السّلام)]] و [[حضرت صالح|حضرت صالح (علیه‌السّلام)]] در ابتدای قبرستان وادی‌السلام قرار دارد. بنابر روایات این دو پیامبر در این خطه مدفون شده‌اند. | ||
=== آرامگاه کمیل بن زیاد نخعی === | === آرامگاه کمیل بن زیاد نخعی === | ||
آرامگاه کمیل بن زیاد نخعی، یکی از یاران وفادار حضرت علی ( | آرامگاه کمیل بن زیاد نخعی، یکی از یاران وفادار حضرت علی (علیه‌السّلام) در بزرگراه نجف-کوفه قرار دارد. این آرامگاه دارای یک صحن وسیع و گنبدی بزرگ است. | ||
=== مقام امام زین‌العابدین ( | === مقام امام زین‌العابدین (علیه‌السّلام) === | ||
طبق روایات، مقام امام زین‌العابدین ( | طبق روایات، مقام امام زین‌العابدین (علیه‌السّلام)، جایگاهی واقع در غرب نجف است که امام سجاد (علیه‌السّلام) در هنگام زیارت قبر جد خود، در آنجا نماز می‌خوانده است. | ||
=== آرامگاه آرامگاه شیخ طوسی === | === آرامگاه آرامگاه شیخ طوسی === | ||
[[محمد بن حسن طوسی|شیخ طوسی]] که امروزه به نام «جامع الشیخ الطوسی» شناخته می‌شود در نزدیکی حرم مطهر حضرت علی ( | [[محمد بن حسن طوسی|شیخ طوسی]] که امروزه به نام «جامع الشیخ الطوسی» شناخته می‌شود در نزدیکی حرم مطهر حضرت علی (علیه‌السّلام) قرار دارد. این آرامگاه متعلق به شیخ طوسی، یکی از مشاهیر فقهای امامیه و بنیان‌گذار حوزه علمیه نجف است. آرامگاه شیخ طوسی در محل خانه او ساخته شده است که پس از مدتی به مسجد تبدیل شد و در طول ده قرن گذشته، یکی از مراکز اصلی تدریس [[حوزه علمیه نجف|حوزه نجف]] به شمار می‌رود. مسجد شیخ طوسی یکی از مساجد مشهور نجف است و آرامگاه [[سید محمد مهدی طباطبایی بحر العلوم|محمدمهدی طباطبایی]] معروف به [[سید محمد مهدی طباطبایی بحر العلوم|بحرالعلوم]]، یکی از مشاهیر علمای [[مذهب شیعه|امامیه]] نیز در گوشه‌ای از این مسجد قرار دارد<ref>www.kojaro.com › </ref>. | ||
== حوزه علمیه نجف == | == حوزه علمیه نجف == | ||
نجف اشرف تا قبل از شهادت امیرالمؤمنین علی ( | نجف اشرف تا قبل از شهادت امیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام) سرزمینی معروف نبود و شرافت آن از مولود [[کعبه|كعبه]] است كه پس از شهادتش در آن سرزمین آرمید و سیل عشاق را به سوی خود جلب كرد. | ||
این شهر قبل از هجرت شیخ طوسی، سرزمینی بود كه برخی از [[علویان]] و شیعیان خاص امیرمؤمنان ( | این شهر قبل از هجرت شیخ طوسی، سرزمینی بود كه برخی از [[علویان]] و شیعیان خاص امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) را در خود جای داده بود. لیكن با هجرت شیخ طوسی دانشجویان علوم اسلامی، نجف اشرف را به مركز شیعه و دانشگاه بزرگ شیعه امامیه تبدیل كردند و پس از آن هزاران دانشجو و متفكر شیعی در این دانشگاه پرورش یافته، به نشر معارف اهل بیت (علیهم‌السلام) همت گماردند. | ||
حوزه علمیه نجف اشرف با قدمت بیش از هزار سال، سالهای متمادی مأوا و مركز تجمع زعمای شیعه امامیه بود كه نام آنان به ترتیب از این قرار است: | حوزه علمیه نجف اشرف با قدمت بیش از هزار سال، سالهای متمادی مأوا و مركز تجمع زعمای شیعه امامیه بود كه نام آنان به ترتیب از این قرار است: | ||
| خط ۲۳۷: | خط ۲۳۷: | ||
"""برج نمرود""" | """برج نمرود""" | ||
برج نمرود در کنار شط و بالاتر از آبادی ذی‌الکفل بر فراز تپه‌ای واقع شده است. این برج آجری دارای سرداب و زیرزمین است. بنا به روایات، حضرت ابراهیم ( | برج نمرود در کنار شط و بالاتر از آبادی ذی‌الکفل بر فراز تپه‌ای واقع شده است. این برج آجری دارای سرداب و زیرزمین است. بنا به روایات، حضرت ابراهیم (علیه‌السّلام) را از این محل به آتش انداخته‌اند. این برج و تپه از آثار به‌جامانده از شهر باستانی بابل است که با وجود فرسودگی و تخریب همچنان استوار مانده است.<ref>www.kojaro.com </ref> | ||
== اشخاص مشهور مدفون در حرم == | == اشخاص مشهور مدفون در حرم == | ||
| خط ۲۸۸: | خط ۲۸۸: | ||
این قبرستان در شمال شهر نجف واقع شده، ۲۰ هزار متر مربع مساحت دارد و قدمت تاریخی آن بیش از هزار سال می‌باشد و شیعیان بسیاری از نقاط مختلف، در آن به خاک سپرده شده‌اند. عده زیادی قبل از مرگ وصیت می‌کنند آنان را به نجف برده و در قبرستان وادی‌السلام دفن کنند. از مهم‌ترین وجوه اهمیت این قبرستان، همجواری آن با مرقد امام علی است. | این قبرستان در شمال شهر نجف واقع شده، ۲۰ هزار متر مربع مساحت دارد و قدمت تاریخی آن بیش از هزار سال می‌باشد و شیعیان بسیاری از نقاط مختلف، در آن به خاک سپرده شده‌اند. عده زیادی قبل از مرگ وصیت می‌کنند آنان را به نجف برده و در قبرستان وادی‌السلام دفن کنند. از مهم‌ترین وجوه اهمیت این قبرستان، همجواری آن با مرقد امام علی است. | ||
در منابع شیعه از قبرستان وادی السلام بسیار سخن آمده و فضائل دیگری برای آن برشمرده شده است. گویا قدیم‌ترین روایتی که دراین‌باره در منابع معتبر شیعی نقل شده، روایت کلینی (متوفای ۳۲۸ق.) است که به امام علی ( | در منابع شیعه از قبرستان وادی السلام بسیار سخن آمده و فضائل دیگری برای آن برشمرده شده است. گویا قدیم‌ترین روایتی که دراین‌باره در منابع معتبر شیعی نقل شده، روایت کلینی (متوفای ۳۲۸ق.) است که به امام علی (علیه‌السّلام) رسیده و منابع بعدی نیز آن را بسیار نقل کرده‌اند. در این روایت، امام علی (علیه‌السّلام) همراه یکی از اصحاب خویش، به وادی السلام می‌رود و در آنجا می‌فرماید: «... مَا مِنْ مُؤْمِنٍ یمُوتُ فِی بُقْعَهٍ مِنْ بِقَاعِ الْأَرْضِ إِلَّا قِیلَ لِرُوحِهِ الْحَقِی بِوَادِی السَّلَامِ وَ إِنَّهَا لَبُقْعَهٌ مِنْ جَنَّهِ عَدْنٍ<ref>الکافی، کلینی، محمد بن یعقوب ج۵، ص۶۰۰</ref>؛ | ||
هیچ مومنی در جایی از زمین نمیرد مگر آن که به روح او فرمان دهند که به وادی السلام آید. اینجا، نقطه‌ای از بهشت است. » •مجلسی دوم روایتی نقل کرده که بنابر آن، پیامبر(صل الله عليه وسلم) در شبِ [[معراج]] همراه [[جبرئیل]] به کوفه و وادی السلام رفته و در آنجا نماز گزارده است. بنابر‌این نقل، وادی السلام نمازگاه حضرت آدم و پیامبران بوده است<ref> بحار الانوار، مجلسی، محمدباقر، ج۱۸، ص۳۸۴</ref>. | هیچ مومنی در جایی از زمین نمیرد مگر آن که به روح او فرمان دهند که به وادی السلام آید. اینجا، نقطه‌ای از بهشت است. » •مجلسی دوم روایتی نقل کرده که بنابر آن، پیامبر (صل الله عليه وسلم) در شبِ [[معراج]] همراه [[جبرئیل]] به کوفه و وادی السلام رفته و در آنجا نماز گزارده است. بنابر‌این نقل، وادی السلام نمازگاه حضرت آدم و پیامبران بوده است<ref> بحار الانوار، مجلسی، محمدباقر، ج۱۸، ص۳۸۴</ref>. | ||
همچنین روایت است که این مکان، نخستین جایی در زمین بوده که خدا را در آن عبادت کرده‌اند<ref> بحار الانوار، مجلسی، محمدباقر، ج۱۰۰، ص۲۳۲</ref>. | همچنین روایت است که این مکان، نخستین جایی در زمین بوده که خدا را در آن عبادت کرده‌اند<ref> بحار الانوار، مجلسی، محمدباقر، ج۱۰۰، ص۲۳۲</ref>. | ||
== جمعیت == | == جمعیت == | ||
بر طبق آمار سال ۲۰۱۷م، جمعیت استان نجف یک و نیم میلیون نفر بود که در این میان، حدود ۸۰۰ هزار نفر ساکن شهر نجف بوده‌اند<ref> بالانفوجراف تقدیرات سکان محافظة النجف الاشرف حسب المناطق السکانیة لعام۲۰۱۷</ref>. به خاطر وجود حرم امام علی ( | بر طبق آمار سال ۲۰۱۷م، جمعیت استان نجف یک و نیم میلیون نفر بود که در این میان، حدود ۸۰۰ هزار نفر ساکن شهر نجف بوده‌اند<ref> بالانفوجراف تقدیرات سکان محافظة النجف الاشرف حسب المناطق السکانیة لعام۲۰۱۷</ref>. به خاطر وجود حرم امام علی (علیه‌السّلام) در این شهر، تقریباً تمام جمعیت نجف مسلمان و شیعه هستند<ref>المعرفة: النجف</ref>. بعضی از ساکنان نجف منسوب به طایفه‌های بادیه‌نشین [[حجاز]] و بعضی دیگر منسوب به عشیره‌های عراقی هستند<ref> آل محبوبه، ماضی النجف و حاضرها، ۱۹۸۶م، ج۱، ص۴۰۰</ref>. | ||
بر طبق آمار، روزانه ۵۰ هزار نفر زائر در روزهای معمولی از نجف بازدید می‌کنند که این آمار در مناسبت‌های خاص تا یک میلیون و پانصد هزار نفر افزایش می‌یابد<ref> قریشی، «دراسة مقومات الجذب السیاحی»، ص۲۴</ref>. مهاجران زیادی از نقاط مختلف جهان به نجف مهاجرت می‌کنند<ref>ایرانی، الشعراء العراقیون، ۱۳۹۲ش، ص۲۰۵</ref>. از آنجا که امروزه نجف به عنوان یک شهر مذهبی شناخته می‌شود، این شهر فاقد سالن تئاتر و سینما است<ref>جمال‌الدین، ملامح فی السیره، ۲۰۰۳م، ص۱۷</ref>. | بر طبق آمار، روزانه ۵۰ هزار نفر زائر در روزهای معمولی از نجف بازدید می‌کنند که این آمار در مناسبت‌های خاص تا یک میلیون و پانصد هزار نفر افزایش می‌یابد<ref> قریشی، «دراسة مقومات الجذب السیاحی»، ص۲۴</ref>. مهاجران زیادی از نقاط مختلف جهان به نجف مهاجرت می‌کنند<ref>ایرانی، الشعراء العراقیون، ۱۳۹۲ش، ص۲۰۵</ref>. از آنجا که امروزه نجف به عنوان یک شهر مذهبی شناخته می‌شود، این شهر فاقد سالن تئاتر و سینما است<ref>جمال‌الدین، ملامح فی السیره، ۲۰۰۳م، ص۱۷</ref>. | ||
=محله‌های قدیمی= | =محله‌های قدیمی= | ||
نجف قدیم این طور بود که وقتی عابری از کوچه‌های تنگ و تو در تو به سمت حرم حرکت می‌کرد، از بالای بام خانه‌ها گنبد و گلدسته‌ها را می‌دید و پس از دقایقی به ناگاه خود را در برابر مرقد منور أمیرمؤمنان ( | نجف قدیم این طور بود که وقتی عابری از کوچه‌های تنگ و تو در تو به سمت حرم حرکت می‌کرد، از بالای بام خانه‌ها گنبد و گلدسته‌ها را می‌دید و پس از دقایقی به ناگاه خود را در برابر مرقد منور أمیرمؤمنان (علیه‌السّلام) می‌یافت و عظمت و ابّهت این مکان مقدّس تمام وجود انسان را می‌گرفت و حسّی معنوی به او می‌داد. از درب حرم که وارد می‌شدی، گویی دریچه قلبت را به بهشت گشوده ای. در بافت قدیم، تمام کوچه‌ها به حرم مطهر می‌رسید و اگر زائری یا مسافری راهش را گُم می‌کرد، از هر کجای شهر که بود، با ادامه حرکت به حرم علوی می‌رسید. | ||
شهر قدیم یا كهنه به چهار محله تقسیم می‌شود: | شهر قدیم یا كهنه به چهار محله تقسیم می‌شود: | ||
| خط ۳۰۸: | خط ۳۰۸: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس | {{پانویس}} | ||
{{شهرها}} | |||
[[رده:شهرها]] | [[رده:شهرها]] | ||
[[رده:شهرهای اسلامی]] | [[رده:شهرهای اسلامی]] | ||