۸۷٬۷۷۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
واژه افغانستان از دو بخش «افغان» و «ـستان» تشکیل شدهاست. افغانستان، اگرچه به عنوان یک کشور دارای تاریخی جدید است؛ اما این سرزمین از لحاظ قدمت تاریخی، یکی از کهنترین کشورهای جهان به شمار میرود. سرزمین افغانستان امروزی بدلیل قرارگرفتن در مسیر جاده ابریشم محل پیوندگاه تمدنهای بزرگ جهان بوده و در طول قرنها، قشرهای پیاپی از هویتها، فرهنگها و باورها سرزمینی را که امروزه افغانستان نامیده میشود، بازشناساندهاند. افغان، نامی است که معمولاً در اشاره به پشتونها استفاده میشود. این واژه به شکل ابگان در قرن سوم میلادی توسط شاهنشاهی ساسانی ایران و اوگانا در قرن ششم میلادی توسط ستارهشناس هندی واراهمیرا استفاده شدهاست. در نوشتههای قرن دهم میلادی به بعد بهطور مکرر به واژه افغان در آثار جغرافیایی اشاره میشود. | واژه افغانستان از دو بخش «افغان» و «ـستان» تشکیل شدهاست. افغانستان، اگرچه به عنوان یک کشور دارای تاریخی جدید است؛ اما این سرزمین از لحاظ قدمت تاریخی، یکی از کهنترین کشورهای جهان به شمار میرود. سرزمین افغانستان امروزی بدلیل قرارگرفتن در مسیر جاده ابریشم محل پیوندگاه تمدنهای بزرگ جهان بوده و در طول قرنها، قشرهای پیاپی از هویتها، فرهنگها و باورها سرزمینی را که امروزه افغانستان نامیده میشود، بازشناساندهاند. افغان، نامی است که معمولاً در اشاره به پشتونها استفاده میشود. این واژه به شکل ابگان در قرن سوم میلادی توسط شاهنشاهی ساسانی ایران و اوگانا در قرن ششم میلادی توسط ستارهشناس هندی واراهمیرا استفاده شدهاست. در نوشتههای قرن دهم میلادی به بعد بهطور مکرر به واژه افغان در آثار جغرافیایی اشاره میشود. | ||
واژه افغانستان به عنوان نام این کشور قدمت زیادی ندارد و در سال ۱۳۰۲ ه.ش (۱۹۲۳) و در قانون اساسی امانالله شاه به تصویب رسید | واژه افغانستان به عنوان نام این کشور قدمت زیادی ندارد و در سال ۱۳۰۲ ه.ش (۱۹۲۳) و در قانون اساسی امانالله شاه به تصویب رسید<ref> «tajikistanweb». بایگانیشده از اصلی در ۲۷ آوریل ۲۰۰۸. دریافتشده در ۱۰ آوریل ۲۰۰۸.</ref>. واژه افغان در سال ۱۳۴۳ (۱۹۶۴) و در قانون اساسی تصویبی محمد ظاهرشاه با تعریفی تازه و به معنی همه افراد شهروند کشور افغانستان بهکار رفت<ref>«tajikistanweb». بایگانیشده از اصلی در ۲۷ آوریل ۲۰۰۸. دریافتشده در ۱۰ آوریل ۲۰۰۸.</ref>. | ||
== پیشینه تاریخی == | == پیشینه تاریخی == | ||
تاریخ افغانستان از روزگار کهن تا سده هجدهم م. با تاریخ کشورهای همسایه به ویژه ایران همسان است؛ زیرا در هزاره دوم و اول ق. م. این سرزمین زیر تسلط اقوام ایرانی بود و تا سده چهارم ق. م. که داریوش سوم از اسکندر مقدونی شکست خورد، همچنان بخشی از قلمرو ایران به شمار میرفت. | تاریخ افغانستان از روزگار کهن تا سده هجدهم م. با تاریخ کشورهای همسایه به ویژه ایران همسان است؛ زیرا در هزاره دوم و اول ق. م. این سرزمین زیر تسلط اقوام ایرانی بود و تا سده چهارم ق. م. که داریوش سوم از اسکندر مقدونی شکست خورد، همچنان بخشی از قلمرو ایران به شمار میرفت. | ||
پس از این، افغانستان در تصرف اقوام و گروههای گوناگونی چون مغولها، ترکها و چینیها بود تا دیگر بار در آغاز دوره اسلامی زیر نفوذ فرمانروایان ایرانی چون طاهریان، صفاریان، سامانیان و غزنویان درآمد. سلجوقیان، خوارزمشاهیان، ایلخانیان، تیموریان و افشاریان از دیگر حکومتهای مهمی بودند که پس از غزنویان بر منطقه افغانستان حکم راندند | پس از این، افغانستان در تصرف اقوام و گروههای گوناگونی چون مغولها، ترکها و چینیها بود تا دیگر بار در آغاز دوره اسلامی زیر نفوذ فرمانروایان ایرانی چون طاهریان، صفاریان، سامانیان و غزنویان درآمد. سلجوقیان، خوارزمشاهیان، ایلخانیان، تیموریان و افشاریان از دیگر حکومتهای مهمی بودند که پس از غزنویان بر منطقه افغانستان حکم راندند<ref>جهان اسلام، ج1، ص72-75؛نک: افغانستان در پنج قرن اخیر، ج1، ص6-11</ref>. مرکز حکومت دو سلسله غزنوی (حک: 352-582ق.) و تیموری (حک: 782-911ق.) شهرهای غزنین و هرات بود که در ناحیه افغانستان قرار داشت<ref>افغانستان در پنج قرن اخیر، ج1، ص6؛جهان اسلام، ج1، ص72-75</ref>. | ||
آغاز پادشاهی احمد شاه ابدالی به سال 1744م. آغاز تاریخ مستقل افغانستان است. سپس افغانستان زیر سلطه دو امپراطوری بریتانیا و روسیه قرار گرفت. به سال 1992م. نیروی مجاهدین که متشکل از گروههای گوناگون اسلامی بود، شکل گرفت و رژیم کمونیستی را شکست داد. البته مجاهدین نتوانستند دولت ملی برپا سازند و طالبان که از حمایت پاکستان سود میبرد، جای آنها را گرفت. رژیم [[طالبان]] با حمله ائتلاف بینالمللی به رهبری آمریکا از هم پاشید. از سال 2001م. و پس از کنفرانس بن، بر اثر توافق گروههای افغان، دولت موقت روی کار آمد و سرانجام به سال 2004م. حکومت جمهوری اسلامی شکل گرفت | آغاز پادشاهی احمد شاه ابدالی به سال 1744م. آغاز تاریخ مستقل افغانستان است. سپس افغانستان زیر سلطه دو امپراطوری بریتانیا و روسیه قرار گرفت. به سال 1992م. نیروی مجاهدین که متشکل از گروههای گوناگون اسلامی بود، شکل گرفت و رژیم کمونیستی را شکست داد. البته مجاهدین نتوانستند دولت ملی برپا سازند و طالبان که از حمایت پاکستان سود میبرد، جای آنها را گرفت. رژیم [[طالبان]] با حمله ائتلاف بینالمللی به رهبری آمریکا از هم پاشید. از سال 2001م. و پس از کنفرانس بن، بر اثر توافق گروههای افغان، دولت موقت روی کار آمد و سرانجام به سال 2004م. حکومت جمهوری اسلامی شکل گرفت<ref>افغانستان، ص125-192</ref>. | ||
== قلمرو جغرفیایی == | == قلمرو جغرفیایی == | ||
افغانستان سرزمینی است کوهستانی با مساحت 649000 کیلومتر مربع که حدود 5800 کیلومتر مرز مشترک دارد. این کشور از شمال با جمهوریهای تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان و از شرق و جنوب با پاکستان و از شمال شرقی از راه تنگه واخان با چین همسایه است و از مغرب نزدیک به 900 کیلومتر با جمهوری اسلامی ایران مرز مشترک دارد.<ref>افغانستان در پنج قرن اخیر، ج1، ص3-4؛افغانستان، ص3</ref>این کشور که پایتختش شهر کابل است، به 34 ولایت تقسیم میشود | افغانستان سرزمینی است کوهستانی با مساحت 649000 کیلومتر مربع که حدود 5800 کیلومتر مرز مشترک دارد. این کشور از شمال با جمهوریهای تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان و از شرق و جنوب با پاکستان و از شمال شرقی از راه تنگه واخان با چین همسایه است و از مغرب نزدیک به 900 کیلومتر با جمهوری اسلامی ایران مرز مشترک دارد.<ref>افغانستان در پنج قرن اخیر، ج1، ص3-4؛افغانستان، ص3</ref>این کشور که پایتختش شهر کابل است، به 34 ولایت تقسیم میشود<ref> جغرافیای سیاسی جهان اسلام، ص120؛دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج9، ص528-529</ref>. | ||
== جغرافیای طبیعی == | == جغرافیای طبیعی == | ||
خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
کوهستان هندوکش در شمال شرق افغانستان منطقهای فعال از نظر زمینشناختی است و بسیار زمینلرزهخیز است که گاهی به رانش زمین و ریزش بهمن (برف کوچ) نیز منجر میشود. | کوهستان هندوکش در شمال شرق افغانستان منطقهای فعال از نظر زمینشناختی است و بسیار زمینلرزهخیز است که گاهی به رانش زمین و ریزش بهمن (برف کوچ) نیز منجر میشود. | ||
در سال ۱۹۹۸ زلزلهای در این منطقه جان ۶ هزار نفر را گرفت. چهار سال بعد ۱۵۰ نفر در زلزله دیگری در هندوکش کشته شدند و در سال ۲۰۱۰ زلزله دیگری جان ۱۱ افغان را گرفته و ۲ هزار خانه را تخریب کرد. در سال ۲۰۱۴ نیز رانش زمین در بدخشان چندین هزار کشته بر جای گذاشت | در سال ۱۹۹۸ زلزلهای در این منطقه جان ۶ هزار نفر را گرفت. چهار سال بعد ۱۵۰ نفر در زلزله دیگری در هندوکش کشته شدند و در سال ۲۰۱۰ زلزله دیگری جان ۱۱ افغان را گرفته و ۲ هزار خانه را تخریب کرد. در سال ۲۰۱۴ نیز رانش زمین در بدخشان چندین هزار کشته بر جای گذاشت<ref> Afghanistan. (2014). In Encyclopædia Britannica. Retrieved from</ref>. | ||
== ولسوالیهای افغانستان == | == ولسوالیهای افغانستان == | ||
وُلُسوالی یا اولُسوالی یکی از واحدهای تقسیمات کشوری افغانستان است که معادل واحدی در حدود فرمانداری و شهرستان در ایران میشود. ولسوالی از واژهای مغولی برگرفته از ترکی قدیم اولوس یا ولوس است که در زبانهای مغولی و ترکی معنی قبیله و ایل را میدهد. همچنان واژهای ولسوال یا اولسوال به حاکم ولسوالی گفته میشود این کلمات در فارسی رایج در افغانستان کاربردی گسترده دارد | وُلُسوالی یا اولُسوالی یکی از واحدهای تقسیمات کشوری افغانستان است که معادل واحدی در حدود فرمانداری و شهرستان در ایران میشود. ولسوالی از واژهای مغولی برگرفته از ترکی قدیم اولوس یا ولوس است که در زبانهای مغولی و ترکی معنی قبیله و ایل را میدهد. همچنان واژهای ولسوال یا اولسوال به حاکم ولسوالی گفته میشود این کلمات در فارسی رایج در افغانستان کاربردی گسترده دارد<ref>www.afghanpaper.com/info/dolati/edari.htm</ref>. | ||
Afghanistan District-pus Faa.png | Afghanistan District-pus Faa.png | ||
افغانستان هم اکنون دارای ۳۶۴ ولسوالی است | افغانستان هم اکنون دارای ۳۶۴ ولسوالی است<ref>«تشکیلات». ادارۀ مستقل ارگانهای محلی</ref>. | ||
== مردم افغانستان == | == مردم افغانستان == | ||
مردم افغانستان به یکی از زبانهای دری (فارسی) ۵۰ درصد، پشتو ۳۵ درصد، ازبکی، ترکمنی، پشهی، نورستانی و بلوچی سخن میگویند. بر اساس قانون اساسی افغانستان، زبانهای دری و پشتو زبانهای رسمی دولت افغانستان است. | مردم افغانستان به یکی از زبانهای دری (فارسی) ۵۰ درصد، پشتو ۳۵ درصد، ازبکی، ترکمنی، پشهی، نورستانی و بلوچی سخن میگویند. بر اساس قانون اساسی افغانستان، زبانهای دری و پشتو زبانهای رسمی دولت افغانستان است. | ||
زبان غالب در کابل پایتخت و بیشتر شهرهای شمال، مرکز و شمال غرب افغانستان دری است. زبان غالب در شهرهای قندهار و جلال آباد و بیشتر شهرهای جنوب شرق افغانستان پشتو است. زبان غالب در شهرهای شبرغان و میمنه، ازبکی است | زبان غالب در کابل پایتخت و بیشتر شهرهای شمال، مرکز و شمال غرب افغانستان دری است. زبان غالب در شهرهای قندهار و جلال آباد و بیشتر شهرهای جنوب شرق افغانستان پشتو است. زبان غالب در شهرهای شبرغان و میمنه، ازبکی است<ref>www.hamshahrionline.ir › news › آشنایی-با-افغانستان | ||
</ref> | </ref>. | ||
== یک عید مقدس در افغانستان == | == یک عید مقدس در افغانستان == | ||
در افغانستان سه روز تعطیل رسمی برای عید فطر در نظر گرفته شده است. این عید دارای تقدس زیادی برای مردم افغانستان است. معمولا مردم برای عید لباسهای نو خریده، کودکان و نوجوانان به دستهای خود حنا میبندند و عده زیادی از مردان و تعداد کمی از زنان برای نماز در مساجد جمع میشوند. | در افغانستان سه روز تعطیل رسمی برای عید فطر در نظر گرفته شده است. این عید دارای تقدس زیادی برای مردم افغانستان است. معمولا مردم برای عید لباسهای نو خریده، کودکان و نوجوانان به دستهای خود حنا میبندند و عده زیادی از مردان و تعداد کمی از زنان برای نماز در مساجد جمع میشوند. | ||
در این سه روز همسایهها برای دید و باز دید به خانههای یکدیگر میروند و عید را به هم تبریک میگویند. دید و بازدیدها به گونهای است که وقتی کسی به خانه دیگری رفت، دیگری نیز حتما باید به خانه او بیاید و اگر چنین نکند عمل او بی احترامی به شخص مقابل پنداشته میشود. در بعضی از روستاها مراسم عید به صورت دسته جمعی برگزار میشود به گونهای که زنان روستا با پخت نوعی نان به همراه همسران و کودکان خود در خانه بزرگ روستا جمع میشوند | در این سه روز همسایهها برای دید و باز دید به خانههای یکدیگر میروند و عید را به هم تبریک میگویند. دید و بازدیدها به گونهای است که وقتی کسی به خانه دیگری رفت، دیگری نیز حتما باید به خانه او بیاید و اگر چنین نکند عمل او بی احترامی به شخص مقابل پنداشته میشود. در بعضی از روستاها مراسم عید به صورت دسته جمعی برگزار میشود به گونهای که زنان روستا با پخت نوعی نان به همراه همسران و کودکان خود در خانه بزرگ روستا جمع میشوند<ref>آداب و رسوم کشورهای مختلف در عید فطر - خبرگزاری برنا | ||
www.borna.news › قرآن و معارف</ref> | www.borna.news › قرآن و معارف</ref>. | ||
== آموزش در افغانستان == | == آموزش در افغانستان == | ||
خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
اکنون ۱۳ دانشگاه و ۶ مرکز تربیت معلم، در سراسر افغانستان وجود دارد. در کنکور ورود به دانشگاه سال ۱۳۸۵ خورشیدی، ۸۰ هزار نفر شرکت کردهاند. برآورد مسئولان این است که حدود سی هزار دانشجو به علت نبود امکانات از ورود به دانشگاه محروم شوند. | اکنون ۱۳ دانشگاه و ۶ مرکز تربیت معلم، در سراسر افغانستان وجود دارد. در کنکور ورود به دانشگاه سال ۱۳۸۵ خورشیدی، ۸۰ هزار نفر شرکت کردهاند. برآورد مسئولان این است که حدود سی هزار دانشجو به علت نبود امکانات از ورود به دانشگاه محروم شوند. | ||
ده درصد بودجه سالانه افغانستان به امور آموزشی اختصاص دارد، که از این میان هفت درصد آن مربوط به وزارت معارف (آموزش و پرورش) است، یک درصد مربوط به نهادهای پژوهشی و یک درصد مربوط به آموزش عالی است | ده درصد بودجه سالانه افغانستان به امور آموزشی اختصاص دارد، که از این میان هفت درصد آن مربوط به وزارت معارف (آموزش و پرورش) است، یک درصد مربوط به نهادهای پژوهشی و یک درصد مربوط به آموزش عالی است<ref>دانشگاه کابل، زندگی دوباره | جدید آنلاین</ref>. | ||
== سیاست در افغانستان == | == سیاست در افغانستان == | ||
خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
حکومت در این کشور جمهوری اسلامی است. این کشور دو مجلس دارد: مجلس نمایندگان با ۲۴۹ عضو و مجلس سنا با ۱۰۲ عضو. سن قانونی در این کشور ۱۸ سالگی است. | حکومت در این کشور جمهوری اسلامی است. این کشور دو مجلس دارد: مجلس نمایندگان با ۲۴۹ عضو و مجلس سنا با ۱۰۲ عضو. سن قانونی در این کشور ۱۸ سالگی است. | ||
نظام قضایی این کشور تلفیقی از قوانین شهروندی و دینی است. هماکنون احزاب زیادی در این کشور در حال فعالیت هستند | نظام قضایی این کشور تلفیقی از قوانین شهروندی و دینی است. هماکنون احزاب زیادی در این کشور در حال فعالیت هستند<ref> | ||
آشنایی با افغانستان - همشهری آنلاین | آشنایی با افغانستان - همشهری آنلاین | ||
www.hamshahrionline.ir </ref> | www.hamshahrionline.ir </ref>. | ||
[[پرونده:قوه.png|جایگزین=|بندانگشتی|]] | [[پرونده:قوه.png|جایگزین=|بندانگشتی|]] | ||
'''روسای قوه قضائیه''' (قاضی القضات) [[افغانستان]] در رأس قوه قضائیه آن کشور قرار دارد<ref>[https://supremecourt.gov.af/dr قوه قضائیه]</ref>.این سمت هماکنون در اختیار سید یوسف حلیم است<ref>[https://supremecourt.gov.af/dr/system/404?destination=/en&_exception_statuscode=404 دیوان محکمه]</ref>. | '''روسای قوه قضائیه''' (قاضی القضات) [[افغانستان]] در رأس قوه قضائیه آن کشور قرار دارد<ref>[https://supremecourt.gov.af/dr قوه قضائیه]</ref>. این سمت هماکنون در اختیار سید یوسف حلیم است<ref>[https://supremecourt.gov.af/dr/system/404?destination=/en&_exception_statuscode=404 دیوان محکمه]</ref>. | ||
== فهرست رئیسان قوه قضائیه ۲۰۰۱-تاکنون == | == فهرست رئیسان قوه قضائیه ۲۰۰۱-تاکنون == | ||
خط ۹۸: | خط ۹۸: | ||
== جایگاه لویه جرگه در نظام حقوقی افغانستان == | == جایگاه لویه جرگه در نظام حقوقی افغانستان == | ||
از گذشتههای دور، ملتها برای انجام کارهای بزرگ و سرنوشتساز، برای جنگ و صلح، برای عقد معاهده و در کل برای هر کاری که به سرنوشت مردم ارتباط مستقیم داشت، از جلسه و شورا استفاده میکردند تا تصمیمی که اخذ میشود از همه جوانب سنجیده شود و به سود همه باشد. در دین مبین اسلام و سیره نبی اکرم ( | از گذشتههای دور، ملتها برای انجام کارهای بزرگ و سرنوشتساز، برای جنگ و صلح، برای عقد معاهده و در کل برای هر کاری که به سرنوشت مردم ارتباط مستقیم داشت، از جلسه و شورا استفاده میکردند تا تصمیمی که اخذ میشود از همه جوانب سنجیده شود و به سود همه باشد. در دین مبین اسلام و سیره نبی اکرم (صلّیالله علیه وآله) نیز به دفعات بر این امر تاکید شده است. مشورت به صورت سازمان یافته، امری است که سابقه بسیار کهن دارد. | ||
این امر در افغانستان نیز سابقه نسبتاً طولانی دارد و از گذشته های دور مردم برای تصمیمات خود از ریش سفیدان و متنفذین مدد می جستند که کم کم این امر به یک رویه و عرف تبدیل شد و همه تصمیمات و کارهای بزرگ با مشوره و نظر بزرگان و ریش سفیدان انجام میگرفت. | این امر در افغانستان نیز سابقه نسبتاً طولانی دارد و از گذشته های دور مردم برای تصمیمات خود از ریش سفیدان و متنفذین مدد می جستند که کم کم این امر به یک رویه و عرف تبدیل شد و همه تصمیمات و کارهای بزرگ با مشوره و نظر بزرگان و ریش سفیدان انجام میگرفت. | ||
خط ۱۰۵: | خط ۱۰۵: | ||
www.dailyafghanistan.com</ref> | www.dailyafghanistan.com</ref> | ||
<big>جرگهها در افغانستان به چندین نوع هستند</big> | <big>جرگهها در افغانستان به چندین نوع هستند:</big> | ||
لویَه جَرگه یا جرگهٔ بزرگ یا جرگهٔ ملی، به معنی «گردهمایی بزرگ سران قبایل افغانستان» است. | لویَه جَرگه یا جرگهٔ بزرگ یا جرگهٔ ملی، به معنی «گردهمایی بزرگ سران قبایل افغانستان» است. | ||
خط ۱۴۳: | خط ۱۴۳: | ||
=== نقش لویه جرگه در بقدرت رساندن مجدد طالبان === | === نقش لویه جرگه در بقدرت رساندن مجدد طالبان === | ||
تاریخ افغانستان گواه برآن است که، جرگههای متعددی در افغانستان راه اندازی گردیده، که بیشترین آن در مواقع پادشاه | تاریخ افغانستان گواه برآن است که، جرگههای متعددی در افغانستان راه اندازی گردیده، که بیشترین آن در مواقع پادشاه تراشیها و حکومتسازی ها، در گیر و دار رقابتهای سران قبایل، و یا هم زمانی که زمامداران و اربابان شان، از طریق جنگ موفق به حفظ و یا تصرف قدرت در جامعه نبوده و محتاج کسب مشروعیت از جانب مردم میباشند، دایر گردیده است <ref>[https://www.khorasanzameen.net/archive/politics/tmaimanagi07.html لویی جرگه یا ترور قانونمداری در افغانستان]</ref>. | ||
به باور کارشناسان، مدّتها پیش از آنکه سیر سقوط دولت به دست طالبان آغاز شود نیروهای امنیتی به دستور مقامات حکومت مرکزی به ویژه اشرف غنی و مشاوران او از جنگیدن بازداشته میشدند<ref>[https://www.avapress.com/fa/254909/%d8%a8%d8%ad%d8%b1%d8%a7%d9%86-%d8%a7%d9%81%d8%ba%d8%a7%d9%86%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d9%86-%d8%a7%d8%b2-%d8%aa%d9%88%d8%ac%db%8c%d9%87-%d9%85%d8%ad%d8%a8-%d8%aa%d8%a7-%d8%b7%d8%b1%d8%ad-%da%a9%d8%b1%d8%b2%db%8c آوا پرس]</ref> | به باور کارشناسان، مدّتها پیش از آنکه سیر سقوط دولت به دست طالبان آغاز شود نیروهای امنیتی به دستور مقامات حکومت مرکزی به ویژه اشرف غنی و مشاوران او از جنگیدن بازداشته میشدند<ref>[https://www.avapress.com/fa/254909/%d8%a8%d8%ad%d8%b1%d8%a7%d9%86-%d8%a7%d9%81%d8%ba%d8%a7%d9%86%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d9%86-%d8%a7%d8%b2-%d8%aa%d9%88%d8%ac%db%8c%d9%87-%d9%85%d8%ad%d8%a8-%d8%aa%d8%a7-%d8%b7%d8%b1%d8%ad-%da%a9%d8%b1%d8%b2%db%8c آوا پرس]</ref>. | ||
حمدالله محب مشاور امنیت ملی دولت اشرف غنی نیز در مصاحبه خود اعتراف کرد ارگ ریاستجمهوری به طور مستقیم و پیوسته با رهبران شبکه حقانی در ارتباط بوده وی همچنین اعتراف کرده که آنها نیت داشتند تا قدرت را ازطریق لویه جرگه به طالبان بسپارند<ref>[https://da.azadiradio.com/a/31612942.html رادیو آزادی]</ref> | حمدالله محب مشاور امنیت ملی دولت اشرف غنی نیز در مصاحبه خود اعتراف کرد ارگ ریاستجمهوری به طور مستقیم و پیوسته با رهبران [[جلال الدین حقانی|شبکه حقانی]] در ارتباط بوده وی همچنین اعتراف کرده که آنها نیت داشتند تا قدرت را ازطریق لویه جرگه به طالبان بسپارند<ref>[https://da.azadiradio.com/a/31612942.html رادیو آزادی]</ref>. | ||
بسم الله محمدی؛ سرپرست وزارت دفاع در روزهای منتهی به سقوط اعلام کرد که سقوط کابل ناگهانی نبوده و طالبان و اشرف غنی پیشتر در این زمینه توافق و تبانی کرده بودند و بهطور پیچیدهای، دیگر بازیگران سیاست و قدرت در پایتخت را غافلگیر کردند. قدرت به طور تدریجی و برنامهریزی شده از سوی اشرف غنی و تیم قومی او به سران شبکه تروریستی حقانی(از پشتونهای غلزایی) واگذار شده است<ref>[http://www.jomhornews.com/fa/note/146347/ خبرگزاری جمهور]</ref>. | بسم الله محمدی؛ سرپرست وزارت دفاع در روزهای منتهی به سقوط اعلام کرد که سقوط کابل ناگهانی نبوده و طالبان و اشرف غنی پیشتر در این زمینه توافق و تبانی کرده بودند و بهطور پیچیدهای، دیگر بازیگران سیاست و قدرت در پایتخت را غافلگیر کردند. قدرت به طور تدریجی و برنامهریزی شده از سوی اشرف غنی و تیم قومی او به سران شبکه تروریستی حقانی (از پشتونهای غلزایی) واگذار شده است<ref>[http://www.jomhornews.com/fa/note/146347/ خبرگزاری جمهور]</ref>. | ||
آخرین لویه جرگه دولت اشرف غنی همان تصمیمی را گرفت که از قبل اتخاذ شده بود. شرکتکنندگان فرمایشی لویه جرگه تصمیم گرفتند که شش هزار زندانی طالبان شامل ۴۰۰ زندانی خطرناک، قاچاقچیان بینالمللی، آدمربایان و متهمان به کشتارها، آزاد شوند. در پایان لویه جرگه گفته شد که تصمیم آزادی زندانیان طالبان را نمایندگان مردم گرفتند و درنهایت این تصمامیم بعنوان یکی از دلایل سقوط دولت جمهوری اسلامی افغانستان برشمرده شد<ref>[https://parstoday.com/dari/news/uncategorised-i113264 سایت پارس تو دی]</ref> | آخرین لویه جرگه دولت اشرف غنی همان تصمیمی را گرفت که از قبل اتخاذ شده بود. شرکتکنندگان فرمایشی لویه جرگه تصمیم گرفتند که شش هزار زندانی طالبان شامل ۴۰۰ زندانی خطرناک، قاچاقچیان بینالمللی، آدمربایان و متهمان به کشتارها، آزاد شوند. در پایان لویه جرگه گفته شد که تصمیم آزادی زندانیان طالبان را نمایندگان مردم گرفتند و درنهایت این تصمامیم بعنوان یکی از دلایل سقوط دولت جمهوری اسلامی افغانستان برشمرده شد<ref>[https://parstoday.com/dari/news/uncategorised-i113264 سایت پارس تو دی]</ref>. | ||
پس از فرار اشرف غنی از افغانستان حامد کرزی که به برادری با طالبان مشهور است، چون در دوره حاکمیتش بر افغانستان مانع حملات هوایی به مواضع طالبان شد و با نام مصلحت ملی، هرگز به صراحت از جنایتهای طالبان حرفی نزد و برعکس، چهرهها و حرکتهای ضد طالبان را در دوره حاکمیتش بر افغانستان تضعیف کرد<ref>[https://www.independentpersian.com/node/200491/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C/%D8%A2%DB%8C%D8%A7-%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%87-%D8%AC%D8%B1%DA%AF%D9%87-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D9%87%D8%AF%D8%9F ایندیپندنت فارسی]</ref>در گفتگو با طالبان خواستار احیای قانون اساسی دوران ظاهر شاه که در سال ۱۳۴۳ خورشیدی به تصویب رسیده است شد، و همزمان پیشنهاد کرد تا لویه جرگه برگزار شود و درباره آینده کشور و مسائلی چون حکومت، قانون اساسی و پرچم ملی تصمیم بگیرد. این در حالی است که به باور بسیاری از کارشناسان، احیای دوباره قانون اساسی منسوخ دوران شاهنشاهی یک بازگشت ویرانگر و غیرقابل جبران به گذشتهای سیاه و تاریک است؛ قانونی که حقوق اقلیتها را به رسمیت نمیشناسد به شاه به مثابه سایه خدا و سلطان بلامنازع سرنوشت مردم قدرت نامحدود اعطا میکند و حکومت را به طرز انحصاری در اختیار یک گروه خاص قرار میدهد وجز آنکه دیکتاتوری را توجیه و تشریع کند و بسیاری از اقوام و مذاهب افغانستان را از دستیابی به حقوق عادلانه خود در ساختار قدرت بازبدارد هیچ پیامد دیگری نخواهد داشت<ref>[https://af.shafaqna.com/FA/501425 سایت شفقنا]</ref> | پس از فرار اشرف غنی از افغانستان حامد کرزی که به برادری با طالبان مشهور است، چون در دوره حاکمیتش بر افغانستان مانع حملات هوایی به مواضع طالبان شد و با نام مصلحت ملی، هرگز به صراحت از جنایتهای طالبان حرفی نزد و برعکس، چهرهها و حرکتهای ضد طالبان را در دوره حاکمیتش بر افغانستان تضعیف کرد<ref>[https://www.independentpersian.com/node/200491/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C/%D8%A2%DB%8C%D8%A7-%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%87-%D8%AC%D8%B1%DA%AF%D9%87-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D9%87%D8%AF%D8%9F ایندیپندنت فارسی]</ref>. در گفتگو با طالبان خواستار احیای قانون اساسی دوران ظاهر شاه که در سال ۱۳۴۳ خورشیدی به تصویب رسیده است شد، و همزمان پیشنهاد کرد تا لویه جرگه برگزار شود و درباره آینده کشور و مسائلی چون حکومت، قانون اساسی و پرچم ملی تصمیم بگیرد. این در حالی است که به باور بسیاری از کارشناسان، احیای دوباره قانون اساسی منسوخ دوران شاهنشاهی یک بازگشت ویرانگر و غیرقابل جبران به گذشتهای سیاه و تاریک است؛ قانونی که حقوق اقلیتها را به رسمیت نمیشناسد به شاه به مثابه سایه خدا و سلطان بلامنازع سرنوشت مردم قدرت نامحدود اعطا میکند و حکومت را به طرز انحصاری در اختیار یک گروه خاص قرار میدهد وجز آنکه دیکتاتوری را توجیه و تشریع کند و بسیاری از اقوام و مذاهب افغانستان را از دستیابی به حقوق عادلانه خود در ساختار قدرت بازبدارد هیچ پیامد دیگری نخواهد داشت<ref>[https://af.shafaqna.com/FA/501425 سایت شفقنا]</ref>. | ||
=== گاهشماری لویه جرگههای مهم === | === گاهشماری لویه جرگههای مهم === | ||
# لویه جرگههای مهمی که تاکنون برگزار شدهاند عبارتند از | # لویه جرگههای مهمی که تاکنون برگزار شدهاند عبارتند از<ref>[https://www.bbc.com/persian/afghanistan/2011/11/111115_k02-loy-jergas بی بی سی فارسی]</ref>: | ||
# ۱۱۲۶ شمسی (اکتبر ۱۷۴۷) به مدت ۹ روز در قلعه نظامی نادرآباد قندهار تشکیل شد و نتیجه آن تأیید پادشاهی احمدشاه درانی بود <ref>The Importance of Tribal Structures and Pakhtunwali in Afghanistan;. Their role in security and governance. By. Shahmahmood Miakhel. Former Deputy Minister</ref>. | # ۱۱۲۶ شمسی (اکتبر ۱۷۴۷) به مدت ۹ روز در قلعه نظامی نادرآباد قندهار تشکیل شد و نتیجه آن تأیید پادشاهی احمدشاه درانی بود <ref>The Importance of Tribal Structures and Pakhtunwali in Afghanistan;. Their role in security and governance. By. Shahmahmood Miakhel. Former Deputy Minister</ref>. | ||
# ۱۲۲۰ خورشیدی (۱۸۴۱) همایشی ۱۲ نفره در کابل، در خانه عبدالله اچکزایی به ریاست محمد زمان خان، که نتیجه آن فراخوانی مردم در جنگ اول افغان و انگلیس بود. | # ۱۲۲۰ خورشیدی (۱۸۴۱) همایشی ۱۲ نفره در کابل، در خانه عبدالله اچکزایی به ریاست محمد زمان خان، که نتیجه آن فراخوانی مردم در جنگ اول افغان و انگلیس بود. | ||
خط ۱۸۰: | خط ۱۸۰: | ||
== شهرهای مهم افغانستان == | == شهرهای مهم افغانستان == | ||
# <big>'''هرات'''</big> در باختر افغانستان، قرار دارد و مهمترین شهر صنعتی و فرهنگی افغانستان است. | # <big>'''[[هرات]]'''</big> در باختر افغانستان، قرار دارد و مهمترین شهر صنعتی و فرهنگی افغانستان است. | ||
# <big>'''کابل'''</big> در خاور افغانستان قرار دارد و پایتخت کشور است. | # <big>'''[[کابل]]'''</big> در خاور افغانستان قرار دارد و پایتخت کشور است. | ||
# <big>'''بامیان'''</big> خرابههای به جا مانده از بوداییان. سازههای بلند این خرابهها، زمانی یکی از عجایب جهان به شمار میآمد. | # <big>'''بامیان'''</big> خرابههای به جا مانده از بوداییان. سازههای بلند این خرابهها، زمانی یکی از عجایب جهان به شمار میآمد. | ||
# <big>'''غزنی'''</big> در جنوب خاوری، بین کابل و قندهار. | # <big>'''غزنی'''</big> در جنوب خاوری، بین کابل و قندهار. | ||
خط ۱۹۰: | خط ۱۹۰: | ||
== مساجد و بناهای تاریخی افغانستان == | == مساجد و بناهای تاریخی افغانستان == | ||
'''<big>مقبره منسوب به امام علی ( | '''<big>مقبره منسوب به امام علی (علیهالسّلام)</big>''' | ||
بنابر باور شیعیان که بر شواهد و ادله تاریخی مبتنی است مدفن [[علی بن ابی طالب|امام علی ( | بنابر باور شیعیان که بر شواهد و ادله تاریخی مبتنی است مدفن [[علی بن ابی طالب|امام علی (علیهالسّلام)]] در نجف اشرف است. بعضی نیز احتمال میدهند شخص مدفون در مزار شریف، امام زادهای [[فقیه]] و شاعر است که در قرن پنجم قمری در بلخ میزیسته و اشتراکاتی با امام علی داشته است که سبب شدهاند او را با امام علی (علیهالسّلام) اشتباه بگیرند. از جمله نام، کنیه و لقب او همانند امام علی (علیهالسّلام) و نام پدرش [[ابوطالب]] بوده است. [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی|آیتالله نجفی مرعشی]] از نسب شناسان معاصر تصریح کرده است که این اشتباه ناشی از شباهت نام او و پدرش به نام امام علی (علیهالسّلام) و پدر آن حضرت است<ref>مروزی، الفخری فی انساب الطالبیین، ۱۴۰۹ق، ص۶۴، پانوشت؛ فاطمی، وقف میراث جاودان، ص۱۱۰</ref>. | ||
گویا کهنترین منبعی که از مدفن منسوب به [[علی بن | گویا کهنترین منبعی که از مدفن منسوب به [[علی بن ابیطالب|امام علی (علیهالسّلام)]] یاد کرده، کتاب الاشارات الی معرفة الزیارات نوشته علی بن ابیبکر هروی (درگذشتۀ ۶۱۱ق.)است که این باور را نادرست خوانده و قبر امام (علیهالسّلام) را در نجف دانسته است. | ||
برخی محققان نسب این امامزاده را چنین ثبت کردهاند:ابوالحسن علی بن ابوطالب حسن بن ابوعلی عبیدالله بن محمد بن عبیدالله بن علی بن حسن امیر بن حسین بن جعفر حجت بن عبیدالله بن حسین اصغر بن علی بن الحسین ( | برخی محققان نسب این امامزاده را چنین ثبت کردهاند: ابوالحسن علی بن ابوطالب حسن بن ابوعلی عبیدالله بن محمد بن عبیدالله بن علی بن حسن امیر بن حسین بن جعفر حجت بن عبیدالله بن حسین اصغر بن علی بن الحسین (علیهالسّلام)<ref>فاطمی، وقف میراث جاودان، ص۱۰۳</ref>. | ||
'''<big>مسجد عبدالرحمن (مسجد بزرگ کابل)</big>''' | '''<big>مسجد عبدالرحمن (مسجد بزرگ کابل)</big>''' | ||
خط ۲۰۴: | خط ۲۰۴: | ||
'''<big>زیارتگاه سخی</big>''' | '''<big>زیارتگاه سخی</big>''' | ||
در دامنه کوه علیآباد در شمالغربی کابل در منطقهای موسوم به کارتهسخی، زیارتگاهی وجود دارد که در آن خرقهای منسوب به [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|رسول خدا ( | در دامنه کوه علیآباد در شمالغربی کابل در منطقهای موسوم به کارتهسخی، زیارتگاهی وجود دارد که در آن خرقهای منسوب به [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|رسول خدا (صلّیالله علیه وآله)]] نگهداری میشود. نوشتهاند که این خرقه از سال 1109 تا 1181 قمری در فیضآباد بدخشان بود. در سال 1181 خرقه هنگام انتقال از بدخشان به قندهار بین راه حدود 8 ماه در این محل نگهداری شد. مردم به همین سبب در محل نگهداری خرقه زیارتگاهی بهپا میکنند. خرقه منسوب به [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر خدا (صلّیالله علیه وآله)]] هماکنون در زیارتگاه خرقه شریفه قندهار نگهداری میشود. | ||
'''<big>موزه ملی افغانستان</big>''' | '''<big>موزه ملی افغانستان</big>''' | ||
خط ۲۳۲: | خط ۲۳۲: | ||
'''<big>مسجد جامع قندهار و زیارتگاه خرقه شریفه</big>''' | '''<big>مسجد جامع قندهار و زیارتگاه خرقه شریفه</big>''' | ||
افغانها زیارتگاه خرقه شریفه منسوب به [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر خدا ( | افغانها زیارتگاه خرقه شریفه منسوب به [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر خدا (صلّیالله علیه وآله)]] را یکی از مقدسترین اماکن مذهبی خود دانسته و آن را قلب افغانستان مینامند. این زیارتگاه در مجاورت مسجد جامع قندهار است و در آن خرقهای نگهداری میشود که مردم معتقدند متعلق به رسول خدا (صلّیالله علیه وآله) است. | ||
'''<big>مزار شریف (مسجد آبی یا مسجد کبود)</big>''' | '''<big>مزار شریف (مسجد آبی یا مسجد کبود)</big>''' | ||
طبق منابع و شواهد معتبر تاریخی، مسجد کبود یا مسجد آبی مزار شریف مدفن امامزادهای فقیه و شاعر به نام ابوالحسن علی بن ابوطالب از نوادگان امام سجاد | طبق منابع و شواهد معتبر تاریخی، مسجد کبود یا مسجد آبی مزار شریف مدفن امامزادهای فقیه و شاعر به نام ابوالحسن علی بن ابوطالب از نوادگان امام سجاد علیهالسّلام است که در قرن 5 هجری میزیسته است. همین تشابه اسمی سبب شده است تا اهل سنت افغانستان عموما گمان کنند که مسجد کبود مزار [[علی بن ابیطالب|علی بن ابی طالب]] علیهالسّلام است. شیعیان به این مسجد احترام میگذارند، اما ادله و شواهد محکم تاریخی و روایی آنها جای تردیدی باقی نمیگذارد که مزار امام اول شیعیان حضرت علی علیهالسّلام در نجف اشرف است. | ||
'''<big>مسجد جامع هرات</big>''' | '''<big>مسجد جامع هرات</big>''' | ||
خط ۲۹۷: | خط ۲۹۷: | ||
== شیعیان اولیه افغانستان == | == شیعیان اولیه افغانستان == | ||
برخی از مورخین اعتقاد دارند رواج اسلام در افغانستان در هر دو مذهب آن یعنی تسنن و تشیع همزمان بوده است | برخی از مورخین اعتقاد دارند رواج اسلام در افغانستان در هر دو مذهب آن یعنی تسنن و تشیع همزمان بوده است<ref>محقق ارزگانی، بررسی ریشههای تاریخی تشیع در افغانستان، ۱۳۹۱ش، ص ۱۱۶</ref>. اینان معتقدند شیعیان هزاره (غور) با نامهای از طرف امام علی که توسط خواهرزاده ایشان و والی خراسان، جعدة بن هبیره آورده شد، مسلمان شدند و پس از شهادت امام، از عمل به دستور معاویه برای لعن [[علی بن ابیطالب|علی بن ابی طالب]] خودداری کردند<ref>محقق ارزگانی، بررسی ریشههای تاریخی تشیع در افغانستان، ۱۳۹۱ش، ص ۱۱۷</ref>. عدهای نیز رواج تشیع را در افغانستان به دوران بنیعباس و مهاجرت [[علویان]] به خراسان ارتباط میدهند<ref>دائرة المعارف تشیع، ج ۲، ۶۵۲</ref>. از طرفی رشیدالدین فضلالله، تاریخنگار قرن ۷ق در زمان ایلخانیان، رواج تشیع را در افغانستان مربوط به [[تشیع]] غازان خان، فرزند بزرگ هلاکو خان، به همراه برادرش اولجایتو و فرزندش ابوسعید، دانسته است. آرمین ومبری، شرقشناس (۱۹۱۳-۱۸۳۲م) بیان کرده که [[مذهب شیعه]] در دوران [[صفویه]] و در پادشاهی شاه عباس که متولد هرات بود، وارد افغانستان شده است<ref>موسوی، هزارههای افغانستان، ۱۳۷۸ش، ص ۱۱۰</ref>. | ||
== فرق و مذاهب در افغانستان == | == فرق و مذاهب در افغانستان == |