پرش به محتوا

عراق: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۴۲ بایت اضافه‌شده ،  ۱۶ نوامبر
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
خط ۱۷: خط ۱۷:
گستره عراق ۴۳۷٬۰۷۲ کیلومتر مربع (۵۸ام، نزدیک به یک چهارم ایران) است. بیشتر سرزمین عراق پست و هموار و گرمسیری است. غرب عراق کویر است و شرق آن جلگه‌های حاصلخیز؛ ولی بخشی از کردستان عراق (شمال شرق) کوهستانی و سردسیر می‌باشد. همچنین عراق یکی از بزرگترین کشورهای دارای منابع نفت می‌باشد. این کشور دارای ۱۴۳ میلیارد بشکه ذخایر تاییدشدهٔ نفتی می‌باشد. <ref>نفت عراق بیست و پنج درصد بیشتر از تخمین‌های پیشین است</ref>است. <ref>www.partvisa.com › tag </ref>.
گستره عراق ۴۳۷٬۰۷۲ کیلومتر مربع (۵۸ام، نزدیک به یک چهارم ایران) است. بیشتر سرزمین عراق پست و هموار و گرمسیری است. غرب عراق کویر است و شرق آن جلگه‌های حاصلخیز؛ ولی بخشی از کردستان عراق (شمال شرق) کوهستانی و سردسیر می‌باشد. همچنین عراق یکی از بزرگترین کشورهای دارای منابع نفت می‌باشد. این کشور دارای ۱۴۳ میلیارد بشکه ذخایر تاییدشدهٔ نفتی می‌باشد. <ref>نفت عراق بیست و پنج درصد بیشتر از تخمین‌های پیشین است</ref>است. <ref>www.partvisa.com › tag </ref>.


عراق با حدود ۴۰ میلیون نفر جمعیت<ref>"Iraq Population (2020) - Worldometer". www.worldometers.info. Retrieved 2020-05-20</ref>. سی و ششمین کشور پرجمعیت جهان است<ref>«[[اطلاعات‌نامه جهان]] - عراق»</ref>. عرب‌ها ۷۵٪-۸۰٪، کردها ۱۵٪–۲۰٪، ترکمنها، آشوریان، لرها و غیره نزدیک ۵٪ از جمعیت عراق را تشکیل می‌دهند<ref>https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/iz.html</ref>. همچنین ۶۴٪-۶۹٪ درصد مردم عراق شیعه، ۲۹٪-۳۴٪ سنی، ۱٪ مسیحی و ۱٪ پیروان سایر ادیان هستند<ref>
عراق با حدود ۴۰ میلیون نفر جمعیت<ref>"Iraq Population (2020) - Worldometer". www.worldometers.info. Retrieved 2020-05-20</ref>. سی و ششمین کشور پرجمعیت جهان است<ref>«[[اطلاعات‌نامه جهان]] - عراق»</ref>. عرب‌ها ۷۵٪-۸۰٪، کُردها ۱۵٪–۲۰٪، ترکمنها، آشوریان، لرها و غیره نزدیک ۵٪ از جمعیت عراق را تشکیل می‌دهند<ref>https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/iz.html</ref>. همچنین ۶۴٪-۶۹٪ درصد مردم عراق شیعه، ۲۹٪-۳۴٪ سنی، ۱٪ مسیحی و ۱٪ پیروان سایر ادیان هستند<ref>
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/iz.html</ref>. عراق محل زندگی و خاکسپاری ۶ امام شیعه است و شهرهای نجف، کربلا، [[کاظمین]] و [[سامرا]] زیارتگاه شیعیان جهان است.  
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/iz.html</ref>. عراق محل زندگی و خاکسپاری ۶ امام شیعه است و شهرهای نجف، کربلا، [[کاظمین]] و [[سامرا]] زیارتگاه شیعیان جهان است.  


خط ۷۰: خط ۷۰:


=== ساختار سیاسی ===
=== ساختار سیاسی ===
به دنبال انتخاب پارلمانی 20 ژانویه 2005م (1384ه‍. ش) اعضای مجمع ملی عراق جهت تدوین پیش‌نویس قانون اساسی این کشور انتخاب شدند. براساس این انتخابات و کسب اکثریت کرسی‌ها توسط شیعیان، رئیس دولت انتقالی (نخست‌وزیر) از بین شیعیان انتخاب شده و پست ریاست‌جمهوری نیز دراختیار کردها قرار گرفت. بر این اساس جلال طالبانی به عنوان رئیس‌جمهور، عادل عبدالعزیزالمهدی و قاضی الیاور به عنوان معاونان وی انتخاب شدند و ریاست دولت و نخست‌وزیری در اختیار نوری مالکی این قانون امضا و درپارلمان عراق نیز تصویب شده و در روز 15 اکتبر 2005م (3مهر ماه1384) به همه‌پرسی گذاشته شد و به تأیید مردم قرار گرفت.  
به دنبال انتخاب پارلمانی 20 ژانویه 2005م (1384ه‍. ش) اعضای مجمع ملی عراق جهت تدوین پیش‌نویس قانون اساسی این کشور انتخاب شدند. براساس این انتخابات و کسب اکثریت کرسی‌ها توسط شیعیان، رئیس دولت انتقالی (نخست‌وزیر) از بین شیعیان انتخاب شده و پست ریاست‌جمهوری نیز دراختیار کُردها قرار گرفت. بر این اساس جلال طالبانی به عنوان رئیس‌جمهور، عادل عبدالعزیزالمهدی و قاضی الیاور به عنوان معاونان وی انتخاب شدند و ریاست دولت و نخست‌وزیری در اختیار نوری مالکی این قانون امضا و درپارلمان عراق نیز تصویب شده و در روز 15 اکتبر 2005م (3مهر ماه1384) به همه‌پرسی گذاشته شد و به تأیید مردم قرار گرفت.  
نسخه نهایی قانون اساسی عراق نیز توسط اکثریت اعضای کمیته تدوین رسید.  
نسخه نهایی قانون اساسی عراق نیز توسط اکثریت اعضای کمیته تدوین رسید.  


خط ۸۵: خط ۸۵:
جمعیت این منطقه حدود ۵ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود.  
جمعیت این منطقه حدود ۵ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود.  


در منطقه کردستان عراق علاوه بر کردها، اقلیت‌های آشوری، ترکمن، عرب، کلدانی، ارمنی و غیره نیز زندگی می‌کنند.  
در منطقه کردستان عراق علاوه بر کُردها، اقلیت‌های آشوری، ترکمن، عرب، کلدانی، ارمنی و غیره نیز زندگی می‌کنند.  
در زمان حکومت صدام وی تصمیم گرفت منطقه حائلی در مرزهای شمالی خود با ایران ایجاد کند و برای این منظور از سال ۱۹۶۳ تا پایان جنگ ایران و عراق در سال ۱۹۸۸ در حدود چهار هزار روستای کردنشین را در این منطقه ویران کرد. ساکنان این مناطق و به طور کل حدود ۲۵ درصد از جمعیت کردنشین عراق به اجبار به نقاط دیگر عراق تبعید شدند و در این روند ۳۰۰ هزار کرد جان خود را از دست دادند. صدام جنایات بی‌شماری را در مورد کردها اجرا نمود که فجیع‌ترین آن بمباران شیمیائی حلبچه بود که زنان و کودکان بسیاری جان خود را از دست دادند<ref>www.hajij.com › item</ref>.
در زمان حکومت صدام وی تصمیم گرفت منطقه حائلی در مرزهای شمالی خود با ایران ایجاد کند و برای این منظور از سال ۱۹۶۳ تا پایان جنگ ایران و عراق در سال ۱۹۸۸ در حدود چهار هزار روستای کردنشین را در این منطقه ویران کرد. ساکنان این مناطق و به طور کل حدود ۲۵ درصد از جمعیت کردنشین عراق به اجبار به نقاط دیگر عراق تبعید شدند و در این روند ۳۰۰ هزار کرد جان خود را از دست دادند. صدام جنایات بی‌شماری را در مورد کُردها اجرا نمود که فجیع‌ترین آن بمباران شیمیائی حلبچه بود که زنان و کودکان بسیاری جان خود را از دست دادند<ref>www.hajij.com › item</ref>.


== نژاد ==
== نژاد ==
خط ۹۲: خط ۹۲:


# عرب‌ها: 75 تا 80 درصد
# عرب‌ها: 75 تا 80 درصد
# کردها: 15تا 20 درصد
# کُردها: 15تا 20 درصد
# ترکمنان، آشوریان و.. : 5 درصد<ref>www.partvisa.com › tag </ref>.
# ترکمنان، آشوریان و.. : 5 درصد<ref>www.partvisa.com › tag </ref>.


خط ۱۳۸: خط ۱۳۸:
[[شیخ کلینی|شیخ یعقوب کلینی]] از عالمان و محدثان بزرگ شیعه در قرن سوم هجری و صاحب کتاب معروف [[اصول کافی (کتاب)|اصول کافی]]
[[شیخ کلینی|شیخ یعقوب کلینی]] از عالمان و محدثان بزرگ شیعه در قرن سوم هجری و صاحب کتاب معروف [[اصول کافی (کتاب)|اصول کافی]]


[[ابوحنیفه|امام محمد ابوحنیفه]] پیشوای مسلمانان فرقه [[حنفیه]] و شاگرد امام صادق (علیه‌السلام)، در مسجدی به نام امام اعظم و در قریه‌ای به نام معظم در آن سوی دجله مقابل کاظمین قرار دارد. بنای مقبره ابو حنیفه قلعه آجری شامل چهار برج و دروازه است که در داخل آن مسجد و تکیه‌ای ساخته شده و ضریح ابو حنیفه وسط آن مسجد قرار دارد. در نزدیکی قبر ایشان، در همین محله، ابوبکر شبلی و حسین بن منصور حلاج را به خاک سپرده‌اند.  
[[ابوحنیفه|امام محمد ابوحنیفه]] پیشوای مسلمانان فرقه [[حنفیه]] و شاگرد امام صادق (علیه‌السّلام)، در مسجدی به نام امام اعظم و در قریه‌ای به نام معظم در آن سوی دجله مقابل کاظمین قرار دارد. بنای مقبره ابو حنیفه قلعه آجری شامل چهار برج و دروازه است که در داخل آن مسجد و تکیه‌ای ساخته شده و ضریح ابو حنیفه وسط آن مسجد قرار دارد. در نزدیکی قبر ایشان، در همین محله، ابوبکر شبلی و حسین بن منصور حلاج را به خاک سپرده‌اند.  


[[احمد بن حنبل]] مؤسس فرقه حنبلی و از محدثان برجسته مسلمانان فرقه حنبلی در قرن دوم هجری است. قبر ایشان در نزدیکی رصافه بغداد قرار دارد.  
[[احمد بن حنبل]] مؤسس فرقه حنبلی و از محدثان برجسته مسلمانان فرقه حنبلی در قرن دوم هجری است. قبر ایشان در نزدیکی رصافه بغداد قرار دارد.  
خط ۱۵۶: خط ۱۵۶:


=== کرکوک ===
=== کرکوک ===
کرکوک یکی از غنی‌ترین شهرهای عراق می‌باشد و دارای ۴۰٪ صادرات نفت عراق است. شاید این عامل مهمترین دلیل کشتار و کوچ اجباری کردها توسط رژیم صدام از این شهر بوده است. اصلی‌ترین چاه‌های نفت کرکوک به نام باباگرگر شهرت دارند. دیگر حوزه‌های نفتی مهم آن جمبور، بای حسن جنوبی و شمالی، آفانا، خباز، جبل بور و خرماله می‌باشد.  
کرکوک یکی از غنی‌ترین شهرهای عراق می‌باشد و دارای ۴۰٪ صادرات نفت عراق است. شاید این عامل مهمترین دلیل کشتار و کوچ اجباری کُردها توسط رژیم صدام از این شهر بوده است. اصلی‌ترین چاه‌های نفت کرکوک به نام باباگرگر شهرت دارند. دیگر حوزه‌های نفتی مهم آن جمبور، بای حسن جنوبی و شمالی، آفانا، خباز، جبل بور و خرماله می‌باشد.  


از پدیده‌های شگفت در منطقه باباگرگر آتش‌های فروزنده بر روی زمین است که در پی نشت گاز از حوزه نفتی به روی زمین پدیدآمده. این آتش‌ها که آتش جاویدان نام گرفته‌اند صدها سال است که شعله‌ور می‌باشند. رودخانه زاب کوچک از شاخه‌های دجله از ۴۵ کیلومتری کرکوک می‌گذرد و برای آبیاری زمین‌های کرکوک استفاده می‌شود<ref>www.hajij.com › item</ref>.
از پدیده‌های شگفت در منطقه باباگرگر آتش‌های فروزنده بر روی زمین است که در پی نشت گاز از حوزه نفتی به روی زمین پدیدآمده. این آتش‌ها که آتش جاویدان نام گرفته‌اند صدها سال است که شعله‌ور می‌باشند. رودخانه زاب کوچک از شاخه‌های دجله از ۴۵ کیلومتری کرکوک می‌گذرد و برای آبیاری زمین‌های کرکوک استفاده می‌شود<ref>www.hajij.com › item</ref>.
خط ۱۶۶: خط ۱۶۶:


=== نجف ===
=== نجف ===
مزار امام علی علیه‌السلام در شهر [[نجف]] در کنار شهر تاریخی کوفه واقع می‌باشد و سالیانه میلیون‌ها تن از مسلمانان ا فرقه‌های مختلف اسلامی برای زیارت به این شهر وارد شده و پس از زیارت امام علی علیه‌السلام و دیگر مشاهد نجف مانند زیارتگاه پیامبران هود علیه‌السلام و صالح علیه‌السلام؛ دیگر مشاهد مختلف در شهر کوفه را نیز زیارت می‌نمایند<ref>www.hajij.com › item</ref>.
مزار امام علی (علیه‌السّلام) در شهر [[نجف]] در کنار شهر تاریخی کوفه واقع می‌باشد و سالیانه میلیون‌ها تن از مسلمانان ا فرقه‌های مختلف اسلامی برای زیارت به این شهر وارد شده و پس از زیارت امام علی (علیه‌السّلام) و دیگر مشاهد نجف مانند زیارتگاه پیامبران هود (علیه‌السّلام) و صالح (علیه‌السّلام)؛ دیگر مشاهد مختلف در شهر کوفه را نیز زیارت می‌نمایند<ref>www.hajij.com › item</ref>.


=== کربلا ===
=== کربلا ===
شهر کربلا مرکز استان کربلا، یکی از شهرهای جنوبی کشور عراق و در فاصله یکصد کیلومتری بغداد می‌باشد. جمعیت این شهر زیارتی بالغ بر ششصد هزار نفر بوده و از شهرهای عمدتاً شیعه نشین و مذهبی در عراق است که چنانچه آرامش در این کشور و این شهر برقرار شود از مراکز زیارتی، توریستی و سیاحتی مهّم عراق بشمار خواهد رفت<ref>www.hajij.com › item</ref>.
شهر کربلا مرکز استان کربلا، یکی از شهرهای جنوبی کشور عراق و در فاصله یکصد کیلومتری بغداد می‌باشد. جمعیت این شهر زیارتی بالغ بر ششصد هزار نفر بوده و از شهرهای عمدتاً شیعه نشین و مذهبی در عراق است که چنانچه آرامش در این کشور و این شهر برقرار شود از مراکز زیارتی، توریستی و سیاحتی مهّم عراق بشمار خواهد رفت<ref>www.hajij.com › item</ref>.


"اربعین در کربلا"بزرگترین اجتماع شیعیان جهان در اربعین در کربلا شکل می‌گیرد. در این ایام بسیاری از شیعیان از کشورهای دیگر در قالب کاروان‌های زیارتی وارد عراق می‌شوند. زائران با پای پیاده از شهرهای مختلف از جمله نجف راهی کربلا شده و هیئت‌های بسیاری با برپایی ایستگاه‌هایی در طول مسیر نجف تا کربلا از زائرین و عزاداران پذیرایی می‌کنند. قیمه نجفی جزء معروف‌ترین نذری‌های شیعیان نجف است که در ایام محرم و اربعین میان عزاداران پخش می‌شود<ref>قیمه نجفی، نذری شیعیان عراق</ref>. در ۳۰ سال گذشته و به ویژه پس از حاکمیت صدام حسین در سال ۱۹۷۹، شیعیان عراق از اجرای مراسم عزاداری برای امام حسین (علیه السلام) که یک سنت تقریبا هزار ساله بود منع شدند<ref>نگاهی به تکثر اجتماعی و سیاسی مردم عراق</ref>. با سقوط حزب بعث بار دیگر مراسم عزاداری رونق چشم‌گیری گرفت. در قانون اساسی جدید، احترام اماکن مقدس عراق مورد توجه قرار گرفت.  
"اربعین در کربلا"بزرگترین اجتماع شیعیان جهان در اربعین در کربلا شکل می‌گیرد. در این ایام بسیاری از شیعیان از کشورهای دیگر در قالب کاروان‌های زیارتی وارد عراق می‌شوند. زائران با پای پیاده از شهرهای مختلف از جمله نجف راهی کربلا شده و هیئت‌های بسیاری با برپایی ایستگاه‌هایی در طول مسیر نجف تا کربلا از زائرین و عزاداران پذیرایی می‌کنند. قیمه نجفی جزء معروف‌ترین نذری‌های شیعیان نجف است که در ایام محرم و اربعین میان عزاداران پخش می‌شود<ref>قیمه نجفی، نذری شیعیان عراق</ref>. در ۳۰ سال گذشته و به ویژه پس از حاکمیت صدام حسین در سال ۱۹۷۹، شیعیان عراق از اجرای مراسم عزاداری برای امام حسین (علیه‌السّلام) که یک سنت تقریبا هزار ساله بود منع شدند<ref>نگاهی به تکثر اجتماعی و سیاسی مردم عراق</ref>. با سقوط حزب بعث بار دیگر مراسم عزاداری رونق چشم‌گیری گرفت. در قانون اساسی جدید، احترام اماکن مقدس عراق مورد توجه قرار گرفت.  


=== کاظمین ===
=== کاظمین ===
کاظمین یکی از محله‌های شمالی شهر بغداد در بخش غربی رود دجله است. مسجد و آرامگاه دو امام مسلمانان خاصه شیعیان امامیه در این محله قرار دارد و سبب نام‌گذاری این منطقه به کاظمیه همین است.  
کاظمین یکی از محله‌های شمالی شهر بغداد در بخش غربی رود دجله است. مسجد و آرامگاه دو امام مسلمانان خاصه شیعیان امامیه در این محله قرار دارد و سبب نام‌گذاری این منطقه به کاظمیه همین است.  


در این شهر چندین مکان مقدس وجود ‌دارد اما دو مرقد متبرکه آن در طول تاریخ اهمیت و جذابیت بیشتری داشته‌است. حرم امام حسین (علیه السلام) و برادرگرامی شان حضرت ابوالفضل العباس (علیه السلام).  
در این شهر چندین مکان مقدس وجود ‌دارد اما دو مرقد متبرکه آن در طول تاریخ اهمیت و جذابیت بیشتری داشته‌است. حرم امام حسین (علیه‌السّلام) و برادرگرامی شان حضرت ابوالفضل العباس (علیه‌السّلام).  


امام حسین علیه‌السلام بهمراه جمیع یاران باقی مانده شان و نیز خانواده مکرم شان در این محل به شهادت رسیده و کودکان و زنان شان را به اسارت بردند<ref>www.hajij.com › item</ref>.
امام حسین (علیه‌السّلام) بهمراه جمیع یاران باقی مانده شان و نیز خانواده مکرم شان در این محل به شهادت رسیده و کودکان و زنان شان را به اسارت بردند<ref>www.hajij.com › item</ref>.


=== سامرا ===
=== سامرا ===
سامرا یکی از شهرهای بزرگ استان صلاح‌الدین درعراق است که در بخش شرقی رود دجله در فاصله ۱۲۵ کیلومتری شمال بغداد واقع است. مسجد جامع سامرا و مسجد و حرم عسکریین دو بنای مقدس و مهم شهر سامرا است.  
سامرا یکی از شهرهای بزرگ استان صلاح‌الدین درعراق است که در بخش شرقی رود دجله در فاصله ۱۲۵ کیلومتری شمال بغداد واقع است. مسجد جامع سامرا و مسجد و حرم عسکریین دو بنای مقدس و مهم شهر سامرا است.  


سامرا در بین مسلمانان اهمیت بسیاری دارد. این شهر یکی از شهرهای مذهبی عراق به شمار می‌رود که مدفن دو تن از امامان شیعه امام حسن عسکری علیه‌السلام و امام علی نقی الهادی در آنجا قرار دارد. در حرم عسکریین مرقد منور جناب حکیمه خاتون خواهر مکرمه امام حسن عسکری علیه‌السلام و نیز جناب نرجس خاتون همسر محترمه و مادر مکرمه امام زمان علیه‌السلام نیز می‌باشد.  
سامرا در بین مسلمانان اهمیت بسیاری دارد. این شهر یکی از شهرهای مذهبی عراق به شمار می‌رود که مدفن دو تن از امامان شیعه امام حسن عسکری (علیه‌السّلام) و امام علی نقی الهادی در آنجا قرار دارد. در حرم عسکریین مرقد منور جناب حکیمه خاتون خواهر مکرمه امام حسن عسکری (علیه‌السّلام) و نیز جناب نرجس خاتون همسر محترمه و مادر مکرمه امام زمان (علیه‌السّلام) نیز می‌باشد.  


با تأسیس پایگاه علمی ای که سنگ بنای آن توسط امام علی نقی الهادی(علیه السلام) گذاشته شده این شهر از نظر علمی هم دارای موقعیت خاصی گردیده است به طوری که تا مدت‌ها مرکز نشر علوم اسلامی بوده است<ref>www.hajij.com › item</ref>.
با تأسیس پایگاه علمی ای که سنگ بنای آن توسط امام علی نقی الهادی(علیه‌السّلام) گذاشته شده این شهر از نظر علمی هم دارای موقعیت خاصی گردیده است به طوری که تا مدت‌ها مرکز نشر علوم اسلامی بوده است<ref>www.hajij.com › item</ref>.


== اقوام و مذاهب ==
== اقوام و مذاهب ==
خط ۱۹۲: خط ۱۹۲:
مردم عراق از نظر مذهبی به دو فرقه بزرگ اسلامی شیعه و سنی تقسیم می‌شوند. حدود ۶۰٪ مردم عراق شیعه، ۳۷٪ سنی و ۳٪ پیروان سایر ادیان (مسیحیان، یهودیان، آشوریان و...) هستند.  
مردم عراق از نظر مذهبی به دو فرقه بزرگ اسلامی شیعه و سنی تقسیم می‌شوند. حدود ۶۰٪ مردم عراق شیعه، ۳۷٪ سنی و ۳٪ پیروان سایر ادیان (مسیحیان، یهودیان، آشوریان و...) هستند.  


عرب‌های شیعه که بیشتر جمعیت عراق را تشکیل می‌دهند، عموما در جنوب و مرکز این کشور ساکنند. اهالی کربلا، دیوانیه، حله، منتفک، عماره و کوت همگی شیعهاند. در استان‌های دیالی، بغداد و بصره اکثریت با شیعیان است. در نقاط دیگر نیز شیعیان پراکنده‌اند. عرب‌های سنی در بخش شمالی عراق تمرکز یافته‌اند. کردها، در مناطق کوهستانی شمال شرق کشور سکونت دارند. سلیمانیه و موصل کانون اصلی آنهاست<ref>www.partvisa.com › tag </ref>.
عرب‌های شیعه که بیشتر جمعیت عراق را تشکیل می‌دهند، عموما در جنوب و مرکز این کشور ساکنند. اهالی کربلا، دیوانیه، حله، منتفک، عماره و کوت همگی شیعهاند. در استان‌های دیالی، بغداد و بصره اکثریت با شیعیان است. در نقاط دیگر نیز شیعیان پراکنده‌اند. عرب‌های سنی در بخش شمالی عراق تمرکز یافته‌اند. کُردها، در مناطق کوهستانی شمال شرق کشور سکونت دارند. سلیمانیه و موصل کانون اصلی آنهاست<ref>www.partvisa.com › tag </ref>.


=== ادیان در عراق ===
=== ادیان در عراق ===
خط ۲۰۱: خط ۲۰۱:
اعراب سنی بخش دیگری از ساختار فرهنگی اجتماعی عراق را تشکیل می‌دهند که براساس قومیت عربی و مذهب سنی ایجاد شده و به دلیل حاکمیت اقلیت اعراب سنی در طول دهه‌های گذشته در عراق تقویت شده‌ است. گرایش‌ها و عصبیت عربی این بخش از فرهنگ عراق بسیار قدرتمند بوده و [[پان عربیسم]] به عنوان یک ایدئولوژی سیاسی فعال در عراق و حتی جهان عرب در این فرهنگ ریشه دارد. مردم عراق معمولا پیروان ادیان مسیحی و یهودی را می‌پذیرند زیرا این ادیان، کتاب مقدس داشته و به خدای واحدی اعتقاد دارند<ref>www.kojaro.com</ref>.
اعراب سنی بخش دیگری از ساختار فرهنگی اجتماعی عراق را تشکیل می‌دهند که براساس قومیت عربی و مذهب سنی ایجاد شده و به دلیل حاکمیت اقلیت اعراب سنی در طول دهه‌های گذشته در عراق تقویت شده‌ است. گرایش‌ها و عصبیت عربی این بخش از فرهنگ عراق بسیار قدرتمند بوده و [[پان عربیسم]] به عنوان یک ایدئولوژی سیاسی فعال در عراق و حتی جهان عرب در این فرهنگ ریشه دارد. مردم عراق معمولا پیروان ادیان مسیحی و یهودی را می‌پذیرند زیرا این ادیان، کتاب مقدس داشته و به خدای واحدی اعتقاد دارند<ref>www.kojaro.com</ref>.


=== کردهای سنی ===
=== کُردهای سنی ===
کردهای عراق عمدتاً مسلمانان اهل سنت هستند و دارای اقلیت قابل توجهی از شیعیان میباشند. بیشتر کردها در مناطق شمالی کشور مستقر و اکثراً پیروی مکتب شافعی هستند. الباقی این گروه پیروی گروه‌های صوفیه هستند.  
کُردهای عراق عمدتاً مسلمانان اهل‌سنت هستند و دارای اقلیت قابل توجهی از شیعیان میباشند. بیشتر کُردها در مناطق شمالی کشور مستقر و اکثراً پیروی مکتب شافعی هستند. الباقی این گروه پیروی گروه‌های صوفیه هستند.  


=== ترکمن‌ها سنی ===
=== ترکمن‌ها سنی ===
خط ۲۲۱: خط ۲۲۱:


=== زرتشت ===
=== زرتشت ===
آیین زرتشت پر رشدترین آئین در بین اقلیم کردها محسوب می‌شود، شاید به این دلیل که پیوندهای قاطع این دین با فرهنگ کردی بسیار مستحکم است. در سال ۲۰۱۵ دین زرتشت توسط دولت کردستان عراق، به رسمیت شناخته شد<ref>
آیین زرتشت پر رشدترین آئین در بین اقلیم کُردها محسوب می‌شود، شاید به این دلیل که پیوندهای قاطع این دین با فرهنگ کردی بسیار مستحکم است. در سال ۲۰۱۵ دین زرتشت توسط دولت کردستان عراق، به رسمیت شناخته شد<ref>
PS21 (2015-11-26). "The curious rebirth of Zoroastrianism in Iraqi Kurdistan". PS21. Archived from the original on 2017-04-17. Retrieved 2017-04-17</ref> تخمین زده می‌شود که از سال ۲۰۱۵ تاکنون ۱۰۰، ۰۰۰<ref>.
PS21 (2015-11-26). "The curious rebirth of Zoroastrianism in Iraqi Kurdistan". PS21. Archived from the original on 2017-04-17. Retrieved 2017-04-17</ref> تخمین زده می‌شود که از سال ۲۰۱۵ تاکنون ۱۰۰، ۰۰۰<ref>.
PS21 (2015-11-26). "The curious rebirth of Zoroastrianism in Iraqi Kurdistan". PS21. Archived from the original on 2017-04-17. Retrieved 2017-04-17</ref> تا ۲۰۰، ۰۰۰<ref>"Zoroastrian faith returns to Kurdistan in response to ISIS violence". Rudaw. Archived from the original on 2017-04-17. Retrieved 2017-04-17</ref> نفر در کردستان عراق از زرتشت به اسلام تغییر دین داده‌است. اولین معابد زرتشتی جدید در عراق، در سال ۲۰۱۶ ساخته و افتتاح شده‌است. <ref>"Hamazor Issue #2 2017: "Kurdistan reclaims its ancient Zoroastrian Faith" (PDF). Hamazor. Archived from the original (PDF) on 2017-09-30</ref> این آتشکده در ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۶، در سلیمانیه افتتاح شد. حاضران با روشن کردن یک آتش آیینی و ضرب زدن بر طبل، این مناسبت را جشن گرفتند. <ref>"Converts must die: Kurdistan's Zoroastrians outraged by Islamic preacher". Rudaw. Archived from the original on 2017-04-17. Retrieved 2017-04-17</ref> آمار دقیقی از نظر جمعیت زرتشتیان در عراق وجود ندارد، زیرا این افراد در اسناد صادر شده توسط دولت، به عنوان مسلمان محسوب شده‌اند. <ref>"Zoroastrianism in Iraq seeks official recognition". Al-Monitor. 2016-02-17. Archived from the original on 2017-04-08. Retrieved 2017-04-17</ref>.
PS21 (2015-11-26). "The curious rebirth of Zoroastrianism in Iraqi Kurdistan". PS21. Archived from the original on 2017-04-17. Retrieved 2017-04-17</ref> تا ۲۰۰، ۰۰۰<ref>"Zoroastrian faith returns to Kurdistan in response to ISIS violence". Rudaw. Archived from the original on 2017-04-17. Retrieved 2017-04-17</ref> نفر در کردستان عراق از زرتشت به اسلام تغییر دین داده‌است. اولین معابد زرتشتی جدید در عراق، در سال ۲۰۱۶ ساخته و افتتاح شده‌است. <ref>"Hamazor Issue #2 2017: "Kurdistan reclaims its ancient Zoroastrian Faith" (PDF). Hamazor. Archived from the original (PDF) on 2017-09-30</ref> این آتشکده در ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۶، در سلیمانیه افتتاح شد. حاضران با روشن کردن یک آتش آیینی و ضرب زدن بر طبل، این مناسبت را جشن گرفتند. <ref>"Converts must die: Kurdistan's Zoroastrians outraged by Islamic preacher". Rudaw. Archived from the original on 2017-04-17. Retrieved 2017-04-17</ref> آمار دقیقی از نظر جمعیت زرتشتیان در عراق وجود ندارد، زیرا این افراد در اسناد صادر شده توسط دولت، به عنوان مسلمان محسوب شده‌اند. <ref>"Zoroastrianism in Iraq seeks official recognition". Al-Monitor. 2016-02-17. Archived from the original on 2017-04-08. Retrieved 2017-04-17</ref>.
خط ۲۳۴: خط ۲۳۴:
با سقوط حزب بعث در ۲۰ فروردین ۱۳۸۲، شیعیان عراقی که در کشورهای دیگر از جمله ایران و سوریه در تبعید بودند، به کشورشان برگشتند. در تیرماه ۱۳۸۲ نخستین نهاد حکومتی عراقی پس از صدام به نام مجلس حُکم با ۲۵ عضو تشکیل شد. ۱۳ عضو این مجلس شیعه بود. نخستین ریاست آن بر عهده ابراهیم جعفری از شیعیان گذاشته شد. آیت‌الله سیستانی با تصمیم حاکم آمریکایی برای نوشتن قانون اساسی عراق مخالفت کرد و از آن پس مهمترین مدافع مردم عراق شد. با مداخله آمریکا در اوضاع عراق، جنگ‌های طائفه‌ای در عراق آغاز شد و در نتیجه آیت‌الله حکیم و عزالدین سلیم رئیس مجلس حکم به شهادت رسیدند. عملیات‌های انتحاری در کربلا و کاظمین و حرمین عسکریین اتفاق افتاد و بسیاری از شیعیان در مدائن کشته شدند.  
با سقوط حزب بعث در ۲۰ فروردین ۱۳۸۲، شیعیان عراقی که در کشورهای دیگر از جمله ایران و سوریه در تبعید بودند، به کشورشان برگشتند. در تیرماه ۱۳۸۲ نخستین نهاد حکومتی عراقی پس از صدام به نام مجلس حُکم با ۲۵ عضو تشکیل شد. ۱۳ عضو این مجلس شیعه بود. نخستین ریاست آن بر عهده ابراهیم جعفری از شیعیان گذاشته شد. آیت‌الله سیستانی با تصمیم حاکم آمریکایی برای نوشتن قانون اساسی عراق مخالفت کرد و از آن پس مهمترین مدافع مردم عراق شد. با مداخله آمریکا در اوضاع عراق، جنگ‌های طائفه‌ای در عراق آغاز شد و در نتیجه آیت‌الله حکیم و عزالدین سلیم رئیس مجلس حکم به شهادت رسیدند. عملیات‌های انتحاری در کربلا و کاظمین و حرمین عسکریین اتفاق افتاد و بسیاری از شیعیان در مدائن کشته شدند.  


پس از سقوط حکومت صدام، شیعیان و کردها وارد عرصه سیاسی عراق شدند. در ۳۰ ژانویه ۲۰۰۵ انتخابات مجلس عراق برگزار شد. شیعیان ۴۸/۱ آراء و ۱۴۰ کرسی از ۲۷۵ کرسی را به دست آوردند. ابراهیم جعفری دولت جدید را تشکیل داد. در روز ۱۰ می‌ ۲۰۰۵ تعداد ۵۵ نفر که ۲۸ نفرشان از لیست شیعیان بود، برای تدوین قانون اساسی تعیین شدند. اندکی بعد با مشارکت بیشتر اهل سنت این افراد به ۷۵ نفر رسید. در ۲۵ اکتبر ۲۰۰۵ انتخابات برای همه‌پرسی قانون اساسی عراق برگزار شد و با ۷۸٪ رای موافق به تصویب رسید. رهبری شیعیان در این دوره، ابتدا سید علی سیستانی و در مرحله بعد رهبران مجلس اعلی و حزب الدعوهبودند. اکنون نخست‌وزیری در اختیار شیعیان است؛ ابراهیم جعفری، نوری مالکی و حیدر عبادی به سمت نخست‌وزیری دست یافتند. هم‌اکنون شیعیان عهده‌دار ۶۰٪ وزارتخانه‎‏های عراق هستند<ref>جمعیت شهرهای عراق - خانه مشاورpirastefar.blogfa.com</ref>.
پس از سقوط حکومت صدام، شیعیان و کُردها وارد عرصه سیاسی عراق شدند. در ۳۰ ژانویه ۲۰۰۵ انتخابات مجلس عراق برگزار شد. شیعیان ۴۸/۱ آراء و ۱۴۰ کرسی از ۲۷۵ کرسی را به دست آوردند. ابراهیم جعفری دولت جدید را تشکیل داد. در روز ۱۰ می‌ ۲۰۰۵ تعداد ۵۵ نفر که ۲۸ نفرشان از لیست شیعیان بود، برای تدوین قانون اساسی تعیین شدند. اندکی بعد با مشارکت بیشتر اهل‌سنت این افراد به ۷۵ نفر رسید. در ۲۵ اکتبر ۲۰۰۵ انتخابات برای همه‌پرسی قانون اساسی عراق برگزار شد و با ۷۸٪ رای موافق به تصویب رسید. رهبری شیعیان در این دوره، ابتدا سید علی سیستانی و در مرحله بعد رهبران مجلس اعلی و حزب الدعوهبودند. اکنون نخست‌وزیری در اختیار شیعیان است؛ ابراهیم جعفری، نوری مالکی و حیدر عبادی به سمت نخست‌وزیری دست یافتند. هم‌اکنون شیعیان عهده‌دار ۶۰٪ وزارتخانه‎‏های عراق هستند<ref>جمعیت شهرهای عراق - خانه مشاورpirastefar.blogfa.com</ref>.


== مراجع تقلید عراق ==
== مراجع تقلید عراق ==
خط ۲۸۸: خط ۲۸۸:


=== حوزه علمیه بغداد ===
=== حوزه علمیه بغداد ===
تأسیس حوزه علمیه بغداد به زمان امام کاظم (علیه السلام) برمی‌گردد. حوزه علمیه بغداد با ظهور عالمانی چون ابن جنید، شیخ مفید، سید مرتضی و شیخ طوسی در عصر آل بویه مرجعیت علمی شیعه را عهده‌دار شد. اما با ورود طغرل سلجوقی به بغداد در ۴۴۷ق، حوزه بغداد از رونق افتاد و مرجعیت علمی شیعه به نجف منتقل شد.  
تأسیس حوزه علمیه بغداد به زمان امام کاظم (علیه‌السّلام) برمی‌گردد. حوزه علمیه بغداد با ظهور عالمانی چون ابن جنید، شیخ مفید، سید مرتضی و شیخ طوسی در عصر آل بویه مرجعیت علمی شیعه را عهده‌دار شد. اما با ورود طغرل سلجوقی به بغداد در ۴۴۷ق، حوزه بغداد از رونق افتاد و مرجعیت علمی شیعه به نجف منتقل شد.  
=== حوزه علمیه نجف ===
=== حوزه علمیه نجف ===
با حضور شیخ طوسی در [[حوزه علمیه نجف]]، این شهر مرکز علمی و فکری جهان تشیع شد. اما در قرن ششم با ظهور محمد بن ادریس حلّی در حله، حوزه علمیه نجف از رونق افتاد و مرکز علمی شیعه به حله انتقال یافت. حضور محقق اردبیلی در حوزه نجف بار دیگر به حوزه نجف رونق بخشید. از دهه چهارم قرن یازدهم، حوزه علمیه نجف همانند دیگر حوزه‌های شیعه درگیر اخباری‌گری شد. از قرن سیزدهم با آغاز فعالیت علامه بحرالعلوم در نجف و شاگردان وحید بهبهانی، حوزه نجف عظمت و شکوه خود را بازیافت و بار دیگر به مرکز علمی جهان تشیع تبدیل شد.  
با حضور شیخ طوسی در [[حوزه علمیه نجف]]، این شهر مرکز علمی و فکری جهان تشیع شد. اما در قرن ششم با ظهور محمد بن ادریس حلّی در حله، حوزه علمیه نجف از رونق افتاد و مرکز علمی شیعه به حله انتقال یافت. حضور محقق اردبیلی در حوزه نجف بار دیگر به حوزه نجف رونق بخشید. از دهه چهارم قرن یازدهم، حوزه علمیه نجف همانند دیگر حوزه‌های شیعه درگیر اخباری‌گری شد. از قرن سیزدهم با آغاز فعالیت علامه بحرالعلوم در نجف و شاگردان وحید بهبهانی، حوزه نجف عظمت و شکوه خود را بازیافت و بار دیگر به مرکز علمی جهان تشیع تبدیل شد.  
خط ۲۹۹: خط ۲۹۹:


=== حوزه علمیه کربلا ===
=== حوزه علمیه کربلا ===
از حوزه‌های علمیه شیعه در کشور عراق عالمان دینی، پس از شهادت امام حسین (علیه السلام) به مرور در این شهر سکنی گزیدند و مدارس دینی ساخته شدند. پس از سقوط اصفهان به دست محمود افغان با مهاجرت علمای ایران به کربلا، حوزه کربلا محل منازعه بین اخباریان و اصولیان بود. با مهاجرت [[محمد تقی شیرازی]] به کربلا، حوزه این شهر رونق گرفت. او فتوای مشهور خود علیه انگلیس را از [[حوزه علمیه کربلا]] صادر کرد.  
از حوزه‌های علمیه شیعه در کشور عراق عالمان دینی، پس از شهادت امام حسین (علیه‌السّلام) به مرور در این شهر سکنی گزیدند و مدارس دینی ساخته شدند. پس از سقوط اصفهان به دست محمود افغان با مهاجرت علمای ایران به کربلا، حوزه کربلا محل منازعه بین اخباریان و اصولیان بود. با مهاجرت [[محمد تقی شیرازی]] به کربلا، حوزه این شهر رونق گرفت. او فتوای مشهور خود علیه انگلیس را از [[حوزه علمیه کربلا]] صادر کرد.  


== نظام سیاسی ==
== نظام سیاسی ==
خط ۳۴۰: خط ۳۴۰:


== پیشینه تشیع ==  
== پیشینه تشیع ==  
پیشینه تشیع در عراق به زمان امام علی (علیه السلام) برمی‌گردد. تشیع در آن زمان در کوفه خود را آشکار ساخت. تعداد پرشماری از محدثان کوفی، شیعه بودند و میراث تشیع را در نیمه قرن دوم به بغداد منتقل کردند<ref>جعفریان، اطلس شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۳۵۹</ref>. با آنکه زادگاه تشیع مدینه است، اما کوفه پایگاه اصلی تشیع به شمار می‌رفت و تاریخ این شهر با تشیع درآمیخته است تا بدانجا که ابوبکر خوارزمی (م۳۸۳) در نامه‌ای به شیعیان نیشابور، تشیع را پدیده‌ای عراقی معرفی می‌کند<ref>خوارزمی، رسائل، ص۱۶۴-۱۶۵؛ اطلس شیعه، ص۳۵۹؛ جعفریان، تشیع در عراق، ۱۳۸۶ش، ص۲۷</ref>. در زمان امویان دست کم یک سوم شهر کوفه شیعه بودند<ref>جعفریان، اطلس شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۳۶۱</ref>.
پیشینه تشیع در عراق به زمان امام علی (علیه‌السّلام) برمی‌گردد. تشیع در آن زمان در کوفه خود را آشکار ساخت. تعداد پرشماری از محدثان کوفی، شیعه بودند و میراث تشیع را در نیمه قرن دوم به بغداد منتقل کردند<ref>جعفریان، اطلس شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۳۵۹</ref>. با آنکه زادگاه تشیع مدینه است، اما کوفه پایگاه اصلی تشیع به شمار می‌رفت و تاریخ این شهر با تشیع درآمیخته است تا بدانجا که ابوبکر خوارزمی (م۳۸۳) در نامه‌ای به شیعیان نیشابور، تشیع را پدیده‌ای عراقی معرفی می‌کند<ref>خوارزمی، رسائل، ص۱۶۴-۱۶۵؛ اطلس شیعه، ص۳۵۹؛ جعفریان، تشیع در عراق، ۱۳۸۶ش، ص۲۷</ref>. در زمان امویان دست کم یک سوم شهر کوفه شیعه بودند<ref>جعفریان، اطلس شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۳۶۱</ref>.


تشیع‌ در عراق، نخست در قرن دوم و سوم هجری از کوفه به بغداد منتقل شد به گونه‌ای که محلۀ کرخ بغداد، که امروزه سنی‌نشین است، در آن دوره شیعهنشین بود. در قرن چهارم، با حمایت دولت شیعی آل بویه شهرهای کربلا، نجف و کاظمین اهمیت یافت<ref>افق، حسین، تشیع عراق، مجله زمانه، شماره ۹۵، ۱۳۸۹ش، ص۵۰</ref>.
تشیع‌ در عراق، نخست در قرن دوم و سوم هجری از کوفه به بغداد منتقل شد به گونه‌ای که محلۀ کرخ بغداد، که امروزه سنی‌نشین است، در آن دوره شیعهنشین بود. در قرن چهارم، با حمایت دولت شیعی آل بویه شهرهای کربلا، نجف و کاظمین اهمیت یافت<ref>افق، حسین، تشیع عراق، مجله زمانه، شماره ۹۵، ۱۳۸۹ش، ص۵۰</ref>.
خط ۳۴۷: خط ۳۴۷:


== اهل‌سنت و تحول رفتار سیاسی در عراق ==
== اهل‌سنت و تحول رفتار سیاسی در عراق ==
پس از ایجاد ساختار مردم‌سالار در عراق، طیف‌هایی از اهل تسنن عناصر قدرت سیاسیشان را از دست‌رفته‌ دیدند اما در دوره‌های بعد به تدریج گرایش بسیاری از اهل سنت تغییر کرد و مشارکتشان در انتخابات و مناصب حکومتی، شکل جدی‌تری به خود گرفت و توانستند بخشی از کرسی‌های پارلمان و وزارتخانه‌ها را از آن خود کنند.  
پس از ایجاد ساختار مردم‌سالار در عراق، طیف‌هایی از اهل تسنن عناصر قدرت سیاسیشان را از دست‌رفته‌ دیدند اما در دوره‌های بعد به تدریج گرایش بسیاری از اهل‌سنت تغییر کرد و مشارکتشان در انتخابات و مناصب حکومتی، شکل جدی‌تری به خود گرفت و توانستند بخشی از کرسی‌های پارلمان و وزارتخانه‌ها را از آن خود کنند.  


اهل سنت با شکل‌گیری ساختار نوین فدرال دموکراتیک در کشور عراق، جایگاه برتر خود را از دست دادند و دچار نوعی سرگشتگی و آشفتگی سیاسی شدند. پس از سقوط رژیم بعث، اهل سنت عراق عناصر قدرت را از دست از دست‌رفته‌دیدند. در ادامه همچنین سنی‌ها متوجه شدند که بر خلاف شیعیان و کُردها که دارای احزاب، تشکل‌ها و رهبران خود هستند، آنها هیچ گونه تشکیلات سیاسی‌ ندارند که منافع آنها را نگاهبانی و تلاش‌هایشان را سازماندهی و جنبش آنها را رهبری کند. در نتیجه برخی از عرب‌های سنی در سال‌های اولیه پس از سقوط، با سراسیمگی، راه معارضه را در پیش گرفتند و حتی با برگزاری انتخابات مخالفت کردند و در آن شرکت نکردند. به نوشته صفحه عربی اندیشکده «کارنگی»، بسیاری از اهل تسنن که مجموعا ۲۰ درصد از جمعیت عراق را تشکیل می‌دهند در نخستین دوره انتخابات پارلمانی و همه پرسی اصلاح قانون اساسی عراق که در سال ۲۰۰۵ برگزار شد در پای صندوق‌های رای حضور نیافتند به طوری که در استان الانبار که جمعیت اهل تسنن در آن غالب است تنها ۲ درصد در پای صندوق‌های رای حضور یافتند.  
اهل‌سنت با شکل‌گیری ساختار نوین فدرال دموکراتیک در کشور عراق، جایگاه برتر خود را از دست دادند و دچار نوعی سرگشتگی و آشفتگی سیاسی شدند. پس از سقوط رژیم بعث، اهل‌سنت عراق عناصر قدرت را از دست از دست‌رفته‌دیدند. در ادامه همچنین سنی‌ها متوجه شدند که بر خلاف شیعیان و کُردها که دارای احزاب، تشکل‌ها و رهبران خود هستند، آنها هیچ گونه تشکیلات سیاسی‌ ندارند که منافع آنها را نگاهبانی و تلاش‌هایشان را سازماندهی و جنبش آنها را رهبری کند. در نتیجه برخی از عرب‌های سنی در سال‌های اولیه پس از سقوط، با سراسیمگی، راه معارضه را در پیش گرفتند و حتی با برگزاری انتخابات مخالفت کردند و در آن شرکت نکردند. به نوشته صفحه عربی اندیشکده «کارنگی»، بسیاری از اهل تسنن که مجموعا ۲۰ درصد از جمعیت عراق را تشکیل می‌دهند در نخستین دوره انتخابات پارلمانی و همه پرسی اصلاح قانون اساسی عراق که در سال ۲۰۰۵ برگزار شد در پای صندوق‌های رای حضور نیافتند به طوری که در استان الانبار که جمعیت اهل تسنن در آن غالب است تنها ۲ درصد در پای صندوق‌های رای حضور یافتند.  


اما آنها در دوره دوم و سوم حضور و مشارکت سیاسی را دنبال کردند و در دوره نخست دولت «نوری مالکی» ریاست پارلمان و معاونت رئیس‌جمهوری و نخست‌وزیری را در اختیار داشتند و وزارتخانه‌هایی مانند دفاع را نیز در کنترل خود گرفتند. گروه‌های سنی در دولت دوم مالکی با عنوان دولت وحدت یا مشارکت ملی حضور پررنگ‌تری داشتند.  
اما آنها در دوره دوم و سوم حضور و مشارکت سیاسی را دنبال کردند و در دوره نخست دولت «نوری مالکی» ریاست پارلمان و معاونت رئیس‌جمهوری و نخست‌وزیری را در اختیار داشتند و وزارتخانه‌هایی مانند دفاع را نیز در کنترل خود گرفتند. گروه‌های سنی در دولت دوم مالکی با عنوان دولت وحدت یا مشارکت ملی حضور پررنگ‌تری داشتند.  


اهل سنت که طی یک دهه به دنبال بازیابی قدرت سابق بودند، در حین و بعد از جنگ حکومت عراق با داعش که در مناطق سنی نشین روی داده بود، داشته‌های خود اعم از زیر ساخت‌ها و خانه‌هایشان را نابود شده دیدند و از نظر سیاسی نیز از رقیب نزدیک خود یعنی کُردها به شدت عقب افتادند. این مسائل باعث شد تا رهبران سیاسی آنها در دوره چهارم انتخابات پارلمان با عنوان عدم آمادگی اهل سنت برای برگزاری انتخابات، خواهان تعویق در برگزاری انتخابات حداقل به مدت ۶ ماه تا یک سال در مناطق سنی نشین شوند.  
اهل‌سنت که طی یک دهه به دنبال بازیابی قدرت سابق بودند، در حین و بعد از جنگ حکومت عراق با داعش که در مناطق سنی نشین روی داده بود، داشته‌های خود اعم از زیر ساخت‌ها و خانه‌هایشان را نابود شده دیدند و از نظر سیاسی نیز از رقیب نزدیک خود یعنی کُردها به شدت عقب افتادند. این مسائل باعث شد تا رهبران سیاسی آنها در دوره چهارم انتخابات پارلمان با عنوان عدم آمادگی اهل‌سنت برای برگزاری انتخابات، خواهان تعویق در برگزاری انتخابات حداقل به مدت ۶ ماه تا یک سال در مناطق سنی نشین شوند.  


آنها در دور چهارم انتخابات مجلس که در سال ۲۰۱۸ برگزار شد در قالب احزاب و فهرست‌های مختلف از جمله حزب الوطنیه به رهبری ایاد علاوی و ائتلاف المتحدون به رهبری اسامه النجیفی و فهرست الجماهیر الوطنیه و فهرست التغییر و فهرست الانبار هویتنا و نیز لیست انتخاباتی نینوا هویتنا، بخشی از کرسی‌های پارلمان را از آن خود کردند. اکنون نیز ریاست پارلمان بر عهده محمد الحلبوسی است که از سوی ائتلاف‌های سنی مذهب در مجلس عراق برای این پست معرفی شده است<ref>www.irna.ir › news › اهل-سنت-و-تحول رفتار سیاسی در عراق</ref>.
آنها در دور چهارم انتخابات مجلس که در سال ۲۰۱۸ برگزار شد در قالب احزاب و فهرست‌های مختلف از جمله حزب الوطنیه به رهبری ایاد علاوی و ائتلاف المتحدون به رهبری اسامه النجیفی و فهرست الجماهیر الوطنیه و فهرست التغییر و فهرست الانبار هویتنا و نیز لیست انتخاباتی نینوا هویتنا، بخشی از کرسی‌های پارلمان را از آن خود کردند. اکنون نیز ریاست پارلمان بر عهده محمد الحلبوسی است که از سوی ائتلاف‌های سنی مذهب در مجلس عراق برای این پست معرفی شده است<ref>www.irna.ir › news › اهل-سنت-و-تحول رفتار سیاسی در عراق</ref>.
خط ۳۶۲: خط ۳۶۲:
حد فاصل سال‌های ۱۹۷۰ تا ۲۰۰۳ قدرت به طور نامتوازنی مطلقا در دست سنی‌های عرب قرار داشت. با سقوط حزب بعث و شخص صدام، به منافع این گروه خدشه وارد شود. با فروپاشی رژیم بعث و سقوط صدام، اعراب سنی خود را بزرگترین زیان دیدگان روند سیاسی جدید محسوب می‌کنند. زیرا این سرنگونی باعث شد آنها از هرم قدرت به زیر آیند و جایگاهی را از دست بدهند که طی قرن‌های متمادی در حکومت داشتند.  
حد فاصل سال‌های ۱۹۷۰ تا ۲۰۰۳ قدرت به طور نامتوازنی مطلقا در دست سنی‌های عرب قرار داشت. با سقوط حزب بعث و شخص صدام، به منافع این گروه خدشه وارد شود. با فروپاشی رژیم بعث و سقوط صدام، اعراب سنی خود را بزرگترین زیان دیدگان روند سیاسی جدید محسوب می‌کنند. زیرا این سرنگونی باعث شد آنها از هرم قدرت به زیر آیند و جایگاهی را از دست بدهند که طی قرن‌های متمادی در حکومت داشتند.  


ساختار سیاسی دموکراتیک در کشور عراق که باعث کاهش نقش و اثرگذاری سنی‌ها شده و در مقابله به افزایش نقش کُردها و محوریت بخشیدن به شیعیان منجر شده است سبب گشته تا معارضه با ساختار و روند سیاسی جدید به یکی از گزینه‌های اهل سنت در فضای سیاسی دوره پس از صدام تبدیل شود.  
ساختار سیاسی دموکراتیک در کشور عراق که باعث کاهش نقش و اثرگذاری سنی‌ها شده و در مقابله به افزایش نقش کُردها و محوریت بخشیدن به شیعیان منجر شده است سبب گشته تا معارضه با ساختار و روند سیاسی جدید به یکی از گزینه‌های اهل‌سنت در فضای سیاسی دوره پس از صدام تبدیل شود.  


این رویکرد و کنش سیاسی اهل سنت که تحت تاثیر شرایط سیاسی حاکم بر عراق بوده است در برخی دوره‌ها رویکرد محوری اهل سنت بوده و در برخی دوره‌ها کم‌رنگ‌تر شده است و در عوض آن، سنی‌ها به گزینه‌های جایگزین روی آورده‌اند. در سال‌های اولیه پس از سقوط حکومت صدام که هنوز پایه‌های نظام سیاسی جدید تثبیت نشده بود تحریم و معارضه از اصلی‌ترین رویکردهای اهل سنت در عراق بود. اما این گزینه در دوره‌های بعد به رویکردی حاشیه‌ای تبدیل شد.  
این رویکرد و کنش سیاسی اهل‌سنت که تحت تاثیر شرایط سیاسی حاکم بر عراق بوده است در برخی دوره‌ها رویکرد محوری اهل‌سنت بوده و در برخی دوره‌ها کم‌رنگ‌تر شده است و در عوض آن، سنی‌ها به گزینه‌های جایگزین روی آورده‌اند. در سال‌های اولیه پس از سقوط حکومت صدام که هنوز پایه‌های نظام سیاسی جدید تثبیت نشده بود تحریم و معارضه از اصلی‌ترین رویکردهای اهل‌سنت در عراق بود. اما این گزینه در دوره‌های بعد به رویکردی حاشیه‌ای تبدیل شد.  


معارضه اهل سنت با ساختار و روند سیاسی دموکراتیک در عراق ابتدا دو جنبه اصلی داشته است؛ نخست معارضه و تحریم سیاسی است که در واقع شامل مخالفت طیف‌هایی با روند سیاسی با ابزارهای مردمی و سیاسی و ممانعت از مشروعیت‌یابی نظام سیاسی جدید می‌شود. دومین معارضه که البته محدود به شماری از جریان‌های منتسب به اهل تسنن بود دارای ماهیت نظامی و انجام اقدامات مختلف برای مقابله با تثبیت ساختار جدید و مواجه ساختن آن با مسائل و مشکلات بوده است. معارضه با ساختار سیاسی جدید به رغم فراز و فرودها تداوم و طرفداران خاص خود را داشته است. معارضه سیاسی با ساختار و روند سیاسی در مسائل مختلفی بروز یافت که برخی از مهمترین آنها عبارت است تشکیل شورای حکومتی، رویکرد دولت موقت ائتلاف، تحریم انتخابات، مخالفت با قانون اساسی، مخالفت با نظام فدرالی و مجادله بر سر هویت عربی عراق<ref>www.irna.ir › news › اهل-سنت-و-تحول رفتار سیاسی در عراق</ref>.
معارضه اهل‌سنت با ساختار و روند سیاسی دموکراتیک در عراق ابتدا دو جنبه اصلی داشته است؛ نخست معارضه و تحریم سیاسی است که در واقع شامل مخالفت طیف‌هایی با روند سیاسی با ابزارهای مردمی و سیاسی و ممانعت از مشروعیت‌یابی نظام سیاسی جدید می‌شود. دومین معارضه که البته محدود به شماری از جریان‌های منتسب به اهل تسنن بود دارای ماهیت نظامی و انجام اقدامات مختلف برای مقابله با تثبیت ساختار جدید و مواجه ساختن آن با مسائل و مشکلات بوده است. معارضه با ساختار سیاسی جدید به رغم فراز و فرودها تداوم و طرفداران خاص خود را داشته است. معارضه سیاسی با ساختار و روند سیاسی در مسائل مختلفی بروز یافت که برخی از مهمترین آنها عبارت است تشکیل شورای حکومتی، رویکرد دولت موقت ائتلاف، تحریم انتخابات، مخالفت با قانون اساسی، مخالفت با نظام فدرالی و مجادله بر سر هویت عربی عراق<ref>www.irna.ir › news › اهل-سنت-و-تحول رفتار سیاسی در عراق</ref>.


=== مشارکت اهل تسنن در قدرت سیاسی ===
=== مشارکت اهل تسنن در قدرت سیاسی ===
مشارکت در ساختار سیاسی و کسب سهم مهمی از قدرت در دوره پس از صدام و فضای نوین سیاسی عراق یکی دیگر از گزینه‌ها و رویکردهای سیاسی اهل سنت بوده است. توجه جامعه اهل سنت به این رویکرد، در دوره‌های متفاوت با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده است که در سطح مشارکت آنان در رقابت‌های انتخاباتی نمایان شده است.  
مشارکت در ساختار سیاسی و کسب سهم مهمی از قدرت در دوره پس از صدام و فضای نوین سیاسی عراق یکی دیگر از گزینه‌ها و رویکردهای سیاسی اهل‌سنت بوده است. توجه جامعه اهل‌سنت به این رویکرد، در دوره‌های متفاوت با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده است که در سطح مشارکت آنان در رقابت‌های انتخاباتی نمایان شده است.  


دلایل مختلفی باعث شد به تدریج بخش‌های قابل توجهی از اهل سنت، از گزینه تحریم و معارضه با روند سیاسی به گزینه مشارکت در قدرت، سوق پیدا کنند. مهم‌ترین عامل تاثیرگذار در اتخاذ این رویکرد، تثبیت ساختار سیاسی جدید در عراق و نتیجه‌بخش نبودن رویکرد معارضه با آن بود. همچنین کاهش مشارکت اهل سنت باعث کم‌شدن اثرگذاری آنها در روندهای سیاسی و در نتیجه متضرر شدن آنها در شرایطی فعلی است.  
دلایل مختلفی باعث شد به تدریج بخش‌های قابل توجهی از اهل‌سنت، از گزینه تحریم و معارضه با روند سیاسی به گزینه مشارکت در قدرت، سوق پیدا کنند. مهم‌ترین عامل تاثیرگذار در اتخاذ این رویکرد، تثبیت ساختار سیاسی جدید در عراق و نتیجه‌بخش نبودن رویکرد معارضه با آن بود. همچنین کاهش مشارکت اهل‌سنت باعث کم‌شدن اثرگذاری آنها در روندهای سیاسی و در نتیجه متضرر شدن آنها در شرایطی فعلی است.  


عامل مهم دیگر تلاش دولت، گروه‌های سیاسی شیعی و برخی بازیگران خارجی برای جلب مشارکت اهل سنت در قدرت و ترغیب آنها به نقش‌آفرینی در روند سیاسی بوده است. مشارکت نخبگان سیاسی و جامعه اهل سنت در روندهای انتخاباتی و سپس به دست آوردن برخی مناصب سیاسی و امنیتی و اداری در دوره‌های مختلف، نمودهای اصلی تمایل بخش از اهل سنت به گزینه مشارکت در قدرت سیاسی بوده است.  
عامل مهم دیگر تلاش دولت، گروه‌های سیاسی شیعی و برخی بازیگران خارجی برای جلب مشارکت اهل‌سنت در قدرت و ترغیب آنها به نقش‌آفرینی در روند سیاسی بوده است. مشارکت نخبگان سیاسی و جامعه اهل‌سنت در روندهای انتخاباتی و سپس به دست آوردن برخی مناصب سیاسی و امنیتی و اداری در دوره‌های مختلف، نمودهای اصلی تمایل بخش از اهل‌سنت به گزینه مشارکت در قدرت سیاسی بوده است.  


همانطور که گفته شد در ابتدای دوره پس از صدام اهل سنت تمایل چندانی به مشارکت در قدرت نداشتند اما به تدریج این گرایش تغییر کرد و مشارکت آنها در انتخابات و مناصب حکومتی، شکل جدی‌تری به خود گرفت. البته شماری از جریان‌های سیاسی عراق که از معارضه با وضع موجود دستاوردی نداشتند سعی کردند با پشتیبانی همسایگان سنی خود به روند سیاسی موجود وارد شوند و از این طریق به اهداف خود برسند. لذا با هدف تغییر و به پشت گرمی هواداران منطقه‌ای و بین‌المللی خود گام به عرصه انتخابات نهادند.  
همانطور که گفته شد در ابتدای دوره پس از صدام اهل‌سنت تمایل چندانی به مشارکت در قدرت نداشتند اما به تدریج این گرایش تغییر کرد و مشارکت آنها در انتخابات و مناصب حکومتی، شکل جدی‌تری به خود گرفت. البته شماری از جریان‌های سیاسی عراق که از معارضه با وضع موجود دستاوردی نداشتند سعی کردند با پشتیبانی همسایگان سنی خود به روند سیاسی موجود وارد شوند و از این طریق به اهداف خود برسند. لذا با هدف تغییر و به پشت گرمی هواداران منطقه‌ای و بین‌المللی خود گام به عرصه انتخابات نهادند.  


در نهایت، اهل تسنن در انتخابات ۱۲ مه ۲۰۱۸ مجلس عراق که برای گزینش ۳۲۹ عضو مجلس برگزار شد شرکت کردند. در این انتخابات حزب الوطنیه به‌رهبری ایاد علاوی ۲۱ کرسی، ائتلاف المتحدون به رهبری اسامه النجیفی ۱۴ کرسی و فهرست الجماهیر الوطنیه ۷ کرسی و فهرست التغییر هم ۵ کرسی و فهرست «الانبار هویتنا» ۵ کرسی و فهرست «نینوا هویتنا» ۳ کرسی پارلمان را از آن خود کردند. در کابینه مصطفی الکاظمی نخست‌وزیر جدید عراق هم که ۲۱ وزیر حضور خواهند داشت، سهم اهل سنت ۶ وزارتخانه است<ref>www.irna.ir › news › اهل-سنت-و-تحول رفتار سیاسی در عراق</ref>.
در نهایت، اهل تسنن در انتخابات ۱۲ مه ۲۰۱۸ مجلس عراق که برای گزینش ۳۲۹ عضو مجلس برگزار شد شرکت کردند. در این انتخابات حزب الوطنیه به‌رهبری ایاد علاوی ۲۱ کرسی، ائتلاف المتحدون به رهبری اسامه النجیفی ۱۴ کرسی و فهرست الجماهیر الوطنیه ۷ کرسی و فهرست التغییر هم ۵ کرسی و فهرست «الانبار هویتنا» ۵ کرسی و فهرست «نینوا هویتنا» ۳ کرسی پارلمان را از آن خود کردند. در کابینه مصطفی الکاظمی نخست‌وزیر جدید عراق هم که ۲۱ وزیر حضور خواهند داشت، سهم اهل‌سنت ۶ وزارتخانه است<ref>www.irna.ir › news › اهل-سنت-و-تحول رفتار سیاسی در عراق</ref>.


== موسسات فرهنگی (سمن‌ها) ==
== موسسات فرهنگی (سمن‌ها) ==
خط ۵۴۱: خط ۵۴۱:
حزب دموکرات کردستان عراق در سال ۱۹۴۶ در بغداد تشکیل شد و مصطفی بارزانی که از سال‌ها قبل دست به قیام زده بود و در این زمان در مهاباد بود به رهبری این حزب برگزیده شد.  
حزب دموکرات کردستان عراق در سال ۱۹۴۶ در بغداد تشکیل شد و مصطفی بارزانی که از سال‌ها قبل دست به قیام زده بود و در این زمان در مهاباد بود به رهبری این حزب برگزیده شد.  


بعد از فروریختن جمهوری مهاباد و رفتن بارزانی به شوروی، این حزب مشغول سازماندهی مخفی در عراق شد و بعد از بازگشت بارزانی به عراق بعد از کودتای عبدالکریم قاسم در سال ۱۹۵۸ این حزب در عراق به رسمیت شناخته شد و به دفاع از حقوق کردهای عراقی پرداخت، تا توانست در سال ۱۹۷۰ خودمختاری را از حکومت وقت عراق بگیرد، در سال ۱۹۷۵ در پی قرارداد الجزایر بین شاه ایران و صدام این حزب و بارزانی مجبور شدند به ایران عقب‌نشینی کنند.  
بعد از فروریختن جمهوری مهاباد و رفتن بارزانی به شوروی، این حزب مشغول سازماندهی مخفی در عراق شد و بعد از بازگشت بارزانی به عراق بعد از کودتای عبدالکریم قاسم در سال ۱۹۵۸ این حزب در عراق به رسمیت شناخته شد و به دفاع از حقوق کُردهای عراقی پرداخت، تا توانست در سال ۱۹۷۰ خودمختاری را از حکومت وقت عراق بگیرد، در سال ۱۹۷۵ در پی قرارداد الجزایر بین شاه ایران و صدام این حزب و بارزانی مجبور شدند به ایران عقب‌نشینی کنند.  


در سال ۱۹۷۹ ملامصطفی بارزانی وفات کرد. بعد از ایشان مسعود بارزانی در یک انتخابات در کنکره حزب به رهبری این حزب انتخاب گردید و حزب دموکرات کردستان عراق به مبارزاتش علیه حکومت دیکتاتور عراق ادامه داد تا توانست در سال ۱۹۹۱ در پی یک قیام مردمی و حمله منظم حزب به پایگاه‌های حکومت عراق، خاک کردستان عراق را آزاد سازد و یک حکومت کردی در این منطقه برپا سازد. نام روزنامه رسمی حزب دموکرات کردستان عراق در کردستان عراق «خبات» است<ref>شناسنامه احزاب و جریان‌های سیاسی عراق - Magiranwww.magiran.com › article</ref>.
در سال ۱۹۷۹ ملامصطفی بارزانی وفات کرد. بعد از ایشان مسعود بارزانی در یک انتخابات در کنکره حزب به رهبری این حزب انتخاب گردید و حزب دموکرات کردستان عراق به مبارزاتش علیه حکومت دیکتاتور عراق ادامه داد تا توانست در سال ۱۹۹۱ در پی یک قیام مردمی و حمله منظم حزب به پایگاه‌های حکومت عراق، خاک کردستان عراق را آزاد سازد و یک حکومت کردی در این منطقه برپا سازد. نام روزنامه رسمی حزب دموکرات کردستان عراق در کردستان عراق «خبات» است<ref>شناسنامه احزاب و جریان‌های سیاسی عراق - Magiranwww.magiran.com › article</ref>.
خط ۵۷۰: خط ۵۷۰:


=== ائتلاف کردستان ===
=== ائتلاف کردستان ===
ائتلاف کردستان از دو حزب اصلی کردهای عراق یعنی اتحادیه میهنی و حزب دموکرات و اتحادیه اسلامی‌ کردستان تشکیل می‌شود. اتحادیه میهنی توسط جلال طالبانی رهبری می‌شود و در سلیمانیه متمرکز است. حزب دموکرات کردستان توسط مسعود طالبانی رئیس دولت کردستان در شمال عراق رهبری می‌شود و نیچروان بارزانی از اعضای ارشد این حزب نیز پست نخست‌وزیر دولت کردستان عراق را در اختیار دارد. احزاب کرد با در دست داشتن بخشی از کرسی‌های مجلس عراق، قسمتی از قدرت مرکزی به ویژه پست ریاست‌جمهوری را در اختیار دارند و مهمتر از آن با تشکیل دولت نیمه خودمختار کردی در شمال عراق در پی تحکیم فدرالیسم کردی هستند<ref>
ائتلاف کردستان از دو حزب اصلی کُردهای عراق یعنی اتحادیه میهنی و حزب دموکرات و اتحادیه اسلامی‌ کردستان تشکیل می‌شود. اتحادیه میهنی توسط جلال طالبانی رهبری می‌شود و در سلیمانیه متمرکز است. حزب دموکرات کردستان توسط مسعود طالبانی رئیس دولت کردستان در شمال عراق رهبری می‌شود و نیچروان بارزانی از اعضای ارشد این حزب نیز پست نخست‌وزیر دولت کردستان عراق را در اختیار دارد. احزاب کرد با در دست داشتن بخشی از کرسی‌های مجلس عراق، قسمتی از قدرت مرکزی به ویژه پست ریاست‌جمهوری را در اختیار دارند و مهمتر از آن با تشکیل دولت نیمه خودمختار کردی در شمال عراق در پی تحکیم فدرالیسم کردی هستند<ref>
جریان‌ها و گروه‌های سیاسی عراق - شبکه الکوثر
جریان‌ها و گروه‌های سیاسی عراق - شبکه الکوثر
fa.alkawthartv.com </ref>.
fa.alkawthartv.com </ref>.
خط ۶۰۰: خط ۶۰۰:
   
   
=== نظام آموزش امور دینی ===
=== نظام آموزش امور دینی ===
حوزه‌های علمیه شیعه در نجف اشرف و کربلا و برخی از شهرهای عراق حرف اول را در زمینه آموزش دینی می‌زنند، همچنین مدارس و مراکز آموزش دینی مذاهب مختلف اهل تسنن در شهرهای بغداد و استان کردستان و دیگر شهرهای عراق با اکثریت مذاهب مختلف اهل سنت مشغول آموزش‌های دینی مربوط به مذهب خود هستند<ref>www.hajij.com › item</ref>.
حوزه‌های علمیه شیعه در نجف اشرف و کربلا و برخی از شهرهای عراق حرف اول را در زمینه آموزش دینی می‌زنند، همچنین مدارس و مراکز آموزش دینی مذاهب مختلف اهل تسنن در شهرهای بغداد و استان کردستان و دیگر شهرهای عراق با اکثریت مذاهب مختلف اهل‌سنت مشغول آموزش‌های دینی مربوط به مذهب خود هستند<ref>www.hajij.com › item</ref>.


== دانشگاه‌های عراق ==
== دانشگاه‌های عراق ==
خط ۶۶۰: خط ۶۶۰:


=== طاق کسری ===
=== طاق کسری ===
از کاخ‌های پادشاهان ساسانی در عراق است. این کاخ در شهر مداین (تیسفون) قرار دارد. مدائن پایتخت پادشاهان ساسانی ایران بود. خسرو پرویز آخرین پادشاهی بودکه در این کاخ مقتدرانه به تخت پادشاهی نشست. از این رو به این قصر، ایوان خسرو نیز گفته می‌شود. بر اساس روایاتی در شب میلاد پیامبر(ص) بخش‌هایی از آن فرو ریخت. امام علی (علیه السلام) در آنجا نماز گذارد<ref>www.partvisa.com › tag </ref>.
از کاخ‌های پادشاهان ساسانی در عراق است. این کاخ در شهر مداین (تیسفون) قرار دارد. مدائن پایتخت پادشاهان ساسانی ایران بود. خسرو پرویز آخرین پادشاهی بودکه در این کاخ مقتدرانه به تخت پادشاهی نشست. از این رو به این قصر، ایوان خسرو نیز گفته می‌شود. بر اساس روایاتی در شب میلاد پیامبر(ص) بخش‌هایی از آن فرو ریخت. امام علی (علیه‌السّلام) در آنجا نماز گذارد<ref>www.partvisa.com › tag </ref>.


=== جامع متوکل ===
=== جامع متوکل ===
خط ۶۷۲: خط ۶۷۲:


=== بورسیبا ===
=== بورسیبا ===
بوربرج نمرود جایگاهی است که نمرود حضرت ابراهیم (علیه السلام) را از آنجا به آتش افکند<ref>آثار باستانی عراق</ref>.
بوربرج نمرود جایگاهی است که نمرود حضرت ابراهیم (علیه‌السّلام) را از آنجا به آتش افکند<ref>آثار باستانی عراق</ref>.


=== شهر بابل ===
=== شهر بابل ===
Writers، confirmed، مدیران
۸۸٬۱۲۶

ویرایش