تحریف قرآن از منظر فریقین (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

ایشان اظهار می دارد برادران شیعه ما نظیر سید مرتضی و ...قول به تحریف قران را مستلزم تشکیک در معجزه پیامبر ص و انکار ضروری دین دانسته اند  بنابر این انتساب قول به تحریف قران به همه شیعیان افترائی بیش نیست -  

ایشان در رد اتهام قول به تحریف به شیعیان اظهار می دارد : در مجلسی که مخالفین شیعه در ان حضور داشتند ادعا شد که قران شیعه با قران های موجود بین مسلمانان متفاوت است از انان خواستم اگر چنین است ان را بمن نشان دهید .چرا تا کنون کسی ان نسخه تحریف شده را مشاهده ننموده است ؟ ادعای کذبی که در طی مدت طولانی به شیعیان نسبت داده شده و هیچگاه اثبات نشده است .  

  اما  قاطبه اهل سنت  و اعلام انان  قائل به عدم تحریف قران  می باشند چنانکه الوسی در "روح المعانى فى تفسير القرآن العظيم " ادعای برخی در نسبت تحریف قران به اهل سنت  را بشدت نفی کرده و در زمینه  اجماع اهل سنت بر عدم تحریف قران  اظهار می دارد  :   

  هر چند از مبانی مسلم قاطبه اهل سنت ، عدم تحریف قران بوده اما در کتب علوم قرانی اهل سنت مباحثی در زمینه نسخ قران مطرح گردیده است که لازمه پذیرش انها  در برخی از صور قبول تحریف در قران کریم می باشد.  

در اینجا بعنوان نمونه  بخشی  از گفتار سیوطی را در الاتقان -در مبحث نسخ- بیان می کنیم  :  

در اینجا برخی از گفتار شیخ مفید را در این زمینه بیان می کنیم :

1-دلیل عقلی :  

الف - هدف خداوند از خلقت بشر، هدایت و ایصال او بسوی کمال مطلق می باشد.

تقریر سوم : تحریف قران مستلزم عجز الهی در ایصال بشر به غرض از خلقت – نیل به کمال مطلق - می باشد :  

بعبارت دیگر تحریف قران توسط بشر نوعی اعلام معارضه او با خداوند بوده و بمعنای غلبه اراده او بر اراده و قدرت الهی- در محافظت از کتابش - می باشد . بدیهی است چنین امری محال عقلی بوده و بشر- بدلیل مخلوق بودن - توان مقابله با اراده و قدرت مطلقه الهی را نخواهد داشت.   

3-اعجاز و تحدی قران   

تبیین :  

جامع ترین وصف ذکر شده برای قران  واژه "ذکر"  است که در همه قران این معنا تجلی دارد بعبارت دیگر قران مظهر تجلی خداوند متعال است همانگونه که امام صادق ع فرمود : "والله لقد تجلی الله لخلقه فی کلامه و لکنهم لا یبصرون "  این  معنا  –  ذکر و تجلی خدا در قران - سبب حفظ قران از تحریف گردیده است .

و نيز در آيات مورد بحث ذكر را به طور مطلق بر قرآن كريم اطلاق نموده ، و نيز به طور مطلق آن را محفوظ به حفظ خداى تعالى دانسته و فرموده : « إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَه لَحافِظُونَ » كه از آن دو اطلاق اين معنا استفاده مىشود كه گفتيم قرآن كريم از هر زياده و نقصان و تغيير لفظى و يا ترتيبى كه ذكر بودن آن را از بين ببرد محفوظ خواهد بود .  

و اينكه بعضى گفته‌اند « مقصود از اين دستور تنها در اخبار فقهى است كه بايد عرضه به آيات احكام شود و ممكن است قبول كنيم كه آيات احكام تحريف نشده ، اما دليل بر اين نيست كه اصل قرآن تحريف نشده باشد » صحيح نيست ، زيرا دستور مذكور مطلق است و زيرنويسى ندارد كه تنها اخبار فقهى را به قرآن عرضه كنيد ، و اختصاص دادنش به اخبار فقهى تخصيص بدون مخصص است .

پس مجموع اين اخبار - هر چند كه مضامين آنها با يكديگر مختلف است - دلالت قطعى دارد بر اينكه قرآنى كه امروز در دست مردم است همان قرآنى است كه از ناحيه خداى تعالى بر خاتم انبياء ( ص ) نازل شده است ، بدون اينكه چيزى از اوصاف كريمه اش و آثار و بركاتش از بين رفته باشد .   

==  

3-نقد و بررسی دلائل قائلین به تحریف قران ==   

انگاه روایات زیادی  را که بیانگر وقوع  تحریف درقران  می باشد نقل می کند .   

طوائف  روایات تحریف قران در منابع اهل سنت  

ابی بن کعب می گوید : سوره احزاب معادل سوره بقره بود و در ان ایه رجم شیخ و شیخه وجود داشت که حذف گردیده است . .

متن حکم حذف شده از قران -در مورد رضاعه الکبیر عشرا – در کتاب  سنن ابی داوود نقل شده است .   

روایات  تحریف در کتب  حدیثی امامیه  

محمد بن سلیمان از برخی اصحاب امام رضا ع نقل می کند که از امام ع سئوال کردم گاه از برخی افراد ، ایاتی - از قران-  را می شنویم که با قرانی که از شما به ما رسیده است متفاوت است – و چنین ایاتی در ان یافت نمی شود -  اما نمی توانیم همانند قران شما ان را قرائت کنیم ایا چنین عملی گناه محسوب می گردد ؟ امام ع فرمود : انگونه که به شما اموزش داده شده است قران را تلاوت کنید بزودی حجت الهی بسوی شما خواهد امد و قران حقیقی را به شما تعلیم خواهد داد .   

لازم به ذکر است در این روایات برغم تایید برخی تحریفات در قران ،  همچنان قران کنونی حجت بوده و عمل به ان مایه نجات از دوزخ و ورود در بهشت دانسته شده است . .  

اگرایه ای که قرائت شد اینچنین باشد مفهومش این خواهد بود که : شما بهترین امتی هستید که امیر المومینن و امام حسین را به قتل رساندید .

قاری از امام ع پرسید : پس ایه قران چگونه نازل شده است ؟امام ع فرمود : ایه در اصل اینگونه است :  - کنتم خير أئمة أخرجت للناس ؛ انگاه فرمود : شاهد بر این امر فقرات اخر ایه می باشد که در ان امده است : تأمرون بالمعروف وتنهون عن المنكر وتؤمنون بالله ،

و مصادیق دیگری که در کتاب تفسیر قمی و ...ذکر شده است ..

و نیز ایه "أفمن كان على بينة من ربه ويتلوه شاهد منه ومن قبله كتاب موسى إماما ورحمة" ،که در اصل اینگونه بوده است : "ويتلوه شاهد منه إماما ورحمة ومن قبله كتاب موسى "، و ایه دیگر: "وما هي إلا حياتنا الدنيا نموت ونحيا " که در اصل اینگونه بوده است : "...نحيي ونموت" بدلیل انکه منکرین قیامت قائل به مبعوث شدن بعد از مرگ نیستند..

لازمه پذیرش این روایات  عدم اعتماد به مجموعه قران بوده بگونه ای که به هیچ ایه ای از قران نمی توان استناد نمود و در نتیجه قران کریم  از معرض  استفاده  مردم  خارج خواهد شد ؛ در حالی که مقاد بسیاری از  روایات  این است  که قران برای همیشه  مرجع مسلمانان بوده  و لازم است  انان  صحت و سقم روایات  را با معیار مطابقت و مخالفت  قران مورد سنجش  قرار دهند بعلاوه انکه مفاد برخی ایات نظیر ایه حفظ و نفی باطل و ... مصونیت قران از خطر تحریف می باشد .  

ويدل على هذا قوله ( عليه السلام ) في حديث طلحة : إن أخذتم بما فيه نجوتم من النار ودخلتم الجنة فإن فيه حجتنا وبيان حقنا وفرض طاعتنا .

ایشان در ادامه با نفی ادعای تحریف قران  ، برخی از روایات مذکور را  از قبیل تفسیر و بیان دانسته و قرائنی را در این زمینه بیان می کند از جمله انکه در روایتی از امام باقر ع امده است که مراد از تحریف صورت گرفته در کتب اسمانی تحریف معنوی است نه تحریف لفظی.   

اما اولا فبأن التمسك بالاخبار بما انها حجة شرعية يشتمل من الدور  در تبیین دور مذکور باید گفت :  تمسک به اخبار تحریف بعنوان اینکه این اخبار حجت شرعی است مبتنی بر اثبات نبوت پیامبر ص است و اثبات نبوت هم مبتنی بر عدم تحریف قران  است  بنابر این احتمال وجود تحریف در قران سبب عدم اثبات نبوت و در نتیجه عدم حجیت این اخبار خواهد بود .  

.... محدثينى كه به چنين سوره هايى – نظیر سوره حفد و خلع -  اعتناء مىكنند ، بخاطر تعصب و تعبد شديدى است كه نسبت به روايات دارند و در تشخيص صحيح از مجعول آن و در عرضه داشتن احاديث بر قرآن كوتاهى مىكنند و اگر اين تعصب و تعبد نبود ، كافى بود در يك نظر حكم كنند به اينكه ترهات مذكور جزو قرآن كريم نيست ..

متن گفتار ایشان در این زمینه عبارتست از : ومع الغض عن جميع ذلك فإنها مخالفة للكتاب مردودة   

و اما اينكه گفتيم روايات تحريف ، به فرضى هم كه صحيح باشد مخالف با كتاب است و به همين جهت بايد طرح شود . توضيحش اين است كه مقصود ما مخالفت با ظاهر آيه * ( « إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَه لَحافِظُونَ » ) *  و ظاهر آيه « وَإِنَّه لَكِتابٌ عَزِيزٌ لا يَأْتِيه الْباطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْه وَلا مِنْ خَلْفِه » نيست ، تا بگوييد اين مخالفت ظنى است ، - چون ظهور الفاظ آيه جزو ادله ظنى است - بلكه مراد مخالفت با دلالت قطعى كتاب است ، چون مجموع قرآنى كه فعلا در دست ما است به بيانى كه در دليل اول بر نفى تحريف گذشت ، دلالت قطعى دارد بر اينكه در قرآن تحريفى رخ نداده است .

چگونه می توان پذیرفت که قران برغم دواعی فراوان مسلمانان در محافظت از ان و تلاش گسترده پیامبر ص در تعلیم و تبیین ان، هزاران ایه – بر اساس روایات مرسل - از ان حذف شده باشد ..   

ایشان در ادامه روایاتی را که  بیانگر شان نزول برخی ایات می باشد از قبیل موارد فوق دانسته و می فرماید : روایتی  که ایه شریفه "يا أيها الرسول بلغ ما انزل إليك " را بدینگونه ذکر کرده است : "يا أيها الرسول بلغ ما انزل إليك في علي " در حالی که روایت بیانگر ان است که ایه مذکور در شان امام علی ع ذکر شده است نه اینکه "فی علی "جزء ایه باشد  و همینطور روایتی که ایه شریفه" إن الذين ينادونك من وراء الحجرات " را اینگونه ذکر کرده است : "إن الذين ينادونك من وراء الحجرات بنو تميم أكثرهم لا يعقلون " در حالی که ذیل روایت بیان شان نزول ایه بوده و برخی بدون دلیل انرا جزء ایه پنداشته اند . توضیح انکه گروهی از قبیله بنی تمیم بهنگام دیدار با پیامبر ص کناردرب خانه حضرت  ایستاده وبی ادبانه به  ان حضرت ندا دادند که : اخرج الینا  که در این هنگام ایه مذکور نازل گردید و انها را نسبت به رفتار زشت شان متنبه نمود.  

ایشان  در ادامه برخی از روایات را که امام ع در ان کلمه ای را نظیر: كذلك الله ربى كذلك الله ربى که امام ع ذیل سوره توحید تلفظ نموده است  عده ای  بعنوان روایت پنداشته را بیان می کند   

بنابر این تعارض این روایات با یکدیگر دلیل دیگری بر عدم اعتبار و سقوطشان خواهد بود .   

اينكه بعضى از محدثين گفته‌اند كه « اختلاف روايات در آياتى كه نقل شد ضرر به جايى نمىرساند چون اين روايات در اصل تحريف قرآن اتفاق دارند » مردود و غلط است . چون اتفاق روايات مذكور در تحريف شدن قرآن ضعف دلالت آنها را جبران نمىكند و هر يك از آنها ديگرى را دفع مىكند  

و عجب از اين گونه علماى دينى است كه در مقام استدلال بر تحريف شدن قرآن بر مىآيند و آن گاه به رواياتى كه به صحابه و يا به ائمه اهل بيت منسوب شده احتجاج مىكنند و هيچ فكر نمىكنند كه چه مىكنند . اگر حجيت قرآن باطل گردد ، نبوت خاتم الأنبياء باطل شده ، و معارف دينى لغو و بى اثر مىشود ، و در چنين فرضى اين سخن به كجا مىرسد كه در فلان تاريخ مردى دعوى نبوت نموده و قرآنى به عنوان معجزه آورد ، خودش از دنيا رفت ، و قرآنش هم دستخورده شد ، و از او چيزى باقى نماند مگر اجماع مؤمنين به وى ، بر اينكه او به راستى پيغمبر بوده ، و قرآنش هم به راستى معجزه اى بر نبوت او بوده است ، و چون اجماع حجت است - زيرا همان پيغمبر آن را حجت قرار داده ، و يا از اجماع مجمعين كشف مىكنيم كه قول يكى از جانشينانش در آن هست - پس بايد نبوت او و قرآنش را قبول كنيم ؟ ! !   

از طرفی ایشان سورو ایاتی را  که برخی ادعای حذف ان را از قران دارند در مقایسه با قران موجود بسیار سخیف می داند .   

بیشتر اعلام اهل سنت  مفاد روایات تحریف  را بعنوان نسخ تلاوت پذیرفته و معتقدند که ایات  حذف شده  گر چه از ناحیه خداوند نازل شده اند اما در زمان رسول اکرم ص  تلاوتشان منسوخ شده  گرچه حکمشان باقی مانده است. در اینجا بعنوان نمونه گفتار برخی از انان از  کتاب "الاتقان  فی علوم  القران"  جلال الدین سیوطی بیان می کنیم  :  

از عائشه در این زمینه روایتی نقل شده است که ایه ای بصورت ( عشر رضعات معلومات  در قران کریم وجود داشته که بعد از مدتی با " عشر رضعات بخمس معلومات" نسخ گردیده است  و بعد از پیامبر ص این ایه– ناسخ و منسوخ - بدلیل عدم اگاهی مردم از نسخ تلاوت و حکم ان ، همچنان در بین مردم قرائت می شد .  

سیوطی روایت دیگری را بعنوان ایه الرجم که از نوع سوم نسخ انرا می شمرد نقل کرده است .  این روایت در سائر منابع اهل سنت نیز با اندک تفاوتی نقل شده است   

ایشان ادامه می دهد :  جمعى از مفسرين اهل سنت هم براى دفاع از يك حديث كه گفته « پاره اى از قرآن را خدا از يادها برد و تلاوتش را منسوخ كرد » پذيرفته‌اند ، سئوال این است که اینهمه ایات كجا رفته‌اند ؟ و چطور مفقود شده‌اند ، كه حتى يك نفر هم سراغ يكى از آن هزارها را نگرفته است ؟ ! .

و اگر شما هم همان حديث را سند قرار دهيد ، و بگوييد خدا از يادها برده مىپرسيم از ياد بردن خدا چه معنا دارد ؟ و مقصود از نسخ تلاوت چه مىتواند باشد ؟ آيا نسخ تلاوت بخاطر اين بوده كه عمل به آن آيات منسوخ شده ؟ پس چرا آيات منسوخه ديگرى كه هم اكنون در قرآن كريم است منسوخ التلاوه نشد ؟ و تا كنون در قرآن كريم باقى مانده ؟ ! مانند آيه صدقه و آيه نكاح زانيه و زانى ، و آيه عده ، و غير آن ؟ و جالب اينجاست كه آقايان آيات منسوخ التلاوه را دو قسم مىكنند ، يكى آنها كه هم تلاوتش نسخ شده و هم عمل به آن ، و قسم ديگر آن آياتى كه تنها تلاوتش نسخ شده است مانند آيه رجم .

  و هر گاه  چنین نسخی  بعد از وفات  پیامبر ص باشد  در اینصورت مفهومش  ان است که ایاتی از قران در حیات رسول اکرم ص  بر ایشان نازل شده اما  بعد از رحلت ان حضرت  تلاوت و حکم ان نسخ گردیده است . در اینصورت  ایا  لازمه پذیرش چنین امری وقوع نقصان در قران  موجود  نخواهد بود ؟  بدیهی است با تبدیل واژگان – گفتن نسخ تلاوت بجای تحریف -  نمی توان معنا و مفهوم چیزی را تغییر داد .

سئوال  دیگر ان است که : ایا خروج  ایاتی – از قران -  که تلاوتش نسخ شده است به اذن الهی بوده است یا توسط رسول الله صورت گرفته است ؟ بدیهی است قائلین به چنین نسخی ،  شق نخست  را پذیرفته و معتقدند این کار به اذن الهی صورت گرفته است در این صورت می گوئیم :  

باید گفت  پذیرش نسخ تلاوت  - که مستلزم تحریف قران است - حتی بر عده ای از مولفان علوم قرانی نظیر زرکشی دشوار بوده از اینرو در ذیل  حدیث  رجم شیخ و شیخه که از عمر نقل گردیده است می نویسد :  

ظاهر گفتار عمراین است که او از خوف اینکه مردم به او نسبت تحریف قران را بدهند از کتابت ایه رجم در قران خودداری کرده است .باید گفت لازمه چنین سخنی ان است که ایه رجم کتابتش در قران جائز و در نتیجه ثابت خواهد بود که این شان هر مکتوبی است.  

قائلین به تحریف قران  می گویند : اختلاف  بین مصاحف زمان ابوبکر و زمان عثمان و تجمیع ان توسط غیر معصوم  دلالت بر وقوع تحریف  در قران دارد .  

ایشان  در نقد دلیل مذکور می نویسد: ادعای مذکور، سخن خرافى بيش نيست ، بلكه مطلب به عكس است ، زيرا عقل مخالفت نوشته شده را با واقعش ممكن مىداند ، نه اينكه موافقت آن دو را بعيد و مخالفت آن را واجب شمارد پس هر جا كه دليل و قرينه اى باشد بر اينكه نوشته شده با واقعش موافق است آن را مىپذيرد و ما به جاى يك دليل و يك قرينه دليلهايى ارائه داديم كه همه موافقت اين قرآن را با واقعش اثبات مىكردند

بدون شک امام علی ع بعد از رحلت پیامبر ص سعی در جمع اوری قران داشت  و بعد از انمام ان قرانش را به مردم عرضه کرد اما حاکمان وقت انرا نپذیرفته و به جمع زیدبن ثابت روی اوردند بنابراین بین قرانی که امام ع انرا جمع نمود با قران زیدبن ثابت قطعا اختلافاتی وجود داشت چون در غیر اینصورت امام ع هیچگاه قران خودش را به مردم عرضه نمی نمود . .

ایشان  انگاه روایاتی را  از کتب  فریقین  نقل می کند   

در اثبات عدم تحریف زیاده قران نمی توان به اجماع تمسک نمودچون حجیت اجماع مبتنی بر صحت نبوت و ان نیز مبتنی بر عدم تحریف قران است واز طرفی مفروض این است که ادعای مذکور مبتنی بر اجماع است بنابر این ادعای اجماع بر عدم تحریف قران مستلزم دور است ..  

نتائج فصل نهم :

7- استناد به اجماع بر عدم تحریف قران تمام نیست چون مستلزم دور می باشد .