۸۹٬۱۸۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'علیهالسلام' به 'علیهالسّلام') |
||
خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
استاد درّاز درباره تأثیر موسیقی قرآن میگوید: «وقتی آدمی میبیند که از این مخرجهای سخت جوش، چنین گوهرهای تابناکی با این ترتیب حروف و چنان آذین بندی بیرون آمده است، التذاذی بی حساب میبرد و وجدی بیانتها به او دست میدهد. در این حروف، گویی یکی مینوازد، دیگری طنین انداز، سومین نجواگر است و چهارمین بانگ برآورنده، پنجمین نفس را میلغزاند و ششمین راه نفس را میبندد و شما زیبایی آهنگ را در دسترس خود مییابید. مجموعهای گوناگون و همساز، نه تکرار مکرّر و نه یاوه دار، نه سستی و نه غلظت، نه تناخری در حروف و آواها.<br> | استاد درّاز درباره تأثیر موسیقی قرآن میگوید: «وقتی آدمی میبیند که از این مخرجهای سخت جوش، چنین گوهرهای تابناکی با این ترتیب حروف و چنان آذین بندی بیرون آمده است، التذاذی بی حساب میبرد و وجدی بیانتها به او دست میدهد. در این حروف، گویی یکی مینوازد، دیگری طنین انداز، سومین نجواگر است و چهارمین بانگ برآورنده، پنجمین نفس را میلغزاند و ششمین راه نفس را میبندد و شما زیبایی آهنگ را در دسترس خود مییابید. مجموعهای گوناگون و همساز، نه تکرار مکرّر و نه یاوه دار، نه سستی و نه غلظت، نه تناخری در حروف و آواها.<br> | ||
بدین سان کلام قرآن که نه به سختی سخن بدویان و نه به نرمی کلام شهریان است، بلکه آمیزهای است از هر دو، صلابت اولی را دارد و لطافت دومی را. گویی شیره جان دو زبان است و نتیجه آمیختگی دو گویش.<br> | بدین سان کلام قرآن که نه به سختی سخن بدویان و نه به نرمی کلام شهریان است، بلکه آمیزهای است از هر دو، صلابت اولی را دارد و لطافت دومی را. گویی شیره جان دو زبان است و نتیجه آمیختگی دو گویش.<br> | ||
آری! قرآن چنین جامه تازه و زیبایی به تن دارد و این پیوسته نیز در حکم صدفی است که در جان خود گوهرهای گرانبها داشته و مرواریدهای ارزشمند را در آغوش میگیرد. پس اگر زیبایی پوسته، تو را از گنجینه پنهان درونش باز ندارد و تازگی و شادابی، پرده راز نهفته در ماورای خود را بر تو حایل نشود و تو پوسته را از مغز کنار بزنی و صدف را از مروارید جداسازی و از نظم و آرایش الفاظ به شکوه معانی برسی، مایهای شگفتتر و شکوهمندتر بر تو متجلّی میشود و معنایی بدیعتر مییابی. آنجا روح و کنه قرآن است، شعلهای است که موسی( | آری! قرآن چنین جامه تازه و زیبایی به تن دارد و این پیوسته نیز در حکم صدفی است که در جان خود گوهرهای گرانبها داشته و مرواریدهای ارزشمند را در آغوش میگیرد. پس اگر زیبایی پوسته، تو را از گنجینه پنهان درونش باز ندارد و تازگی و شادابی، پرده راز نهفته در ماورای خود را بر تو حایل نشود و تو پوسته را از مغز کنار بزنی و صدف را از مروارید جداسازی و از نظم و آرایش الفاظ به شکوه معانی برسی، مایهای شگفتتر و شکوهمندتر بر تو متجلّی میشود و معنایی بدیعتر مییابی. آنجا روح و کنه قرآن است، شعلهای است که موسی(علیهالسّلام) را به درخت آتش در بقعه مبارکی در کرانه وادی ایمن کشانید و آن جاست که نسیم روح قدسی میفرماید: «إِنِّی أَنَا اللّهُ رَبُّ الْعالَمِینَ» <ref>قصص/30؛ معرفت، ص 382ـ381.</ref><br> | ||
سید قطب نیز درباره موسیقی قرآن میگوید: «چنین نوایی در نتیجه نظاممندی ویژه و هماهنگی حروف در یک کلمه و نیز همسازی الفاظ در یک فاصله پدید آمده و از این جهت قرآن، هم ویژگی نثر و هم خصوصیات شعر را توأماً دارد، با این برتری که معانی و بیان در قرآن، آن را از قید و بندهای قافیه و افاعیل بینیاز ساخته و در عین حال شئون نظم و نثر، هر دو را دارا است. در هنگام تلاوت قرآن، آهنگ درونی آن کاملاً حس میشود. این آهنگ در سورههای کوتاه با فاصلههای نزدیکش<ref>منظور از فاصله، کلمه آخر آیه است، مانند قافیه شعر و قرینه سجع.</ref> و به طور کلی در تصویرها و ترسیمهایش بیشتر نمایان است و در سورههای بلند کمتر، اما همواره نظمآهنگ آن ملحوظ است. برای مثال، در سوره نجم میخوانیم:<br> | سید قطب نیز درباره موسیقی قرآن میگوید: «چنین نوایی در نتیجه نظاممندی ویژه و هماهنگی حروف در یک کلمه و نیز همسازی الفاظ در یک فاصله پدید آمده و از این جهت قرآن، هم ویژگی نثر و هم خصوصیات شعر را توأماً دارد، با این برتری که معانی و بیان در قرآن، آن را از قید و بندهای قافیه و افاعیل بینیاز ساخته و در عین حال شئون نظم و نثر، هر دو را دارا است. در هنگام تلاوت قرآن، آهنگ درونی آن کاملاً حس میشود. این آهنگ در سورههای کوتاه با فاصلههای نزدیکش<ref>منظور از فاصله، کلمه آخر آیه است، مانند قافیه شعر و قرینه سجع.</ref> و به طور کلی در تصویرها و ترسیمهایش بیشتر نمایان است و در سورههای بلند کمتر، اما همواره نظمآهنگ آن ملحوظ است. برای مثال، در سوره نجم میخوانیم:<br> | ||
«وَ النَّجْمِ إِذا هَوی ما ضَلَّ صاحِبُکمْ وَ ما غَوی وَ ما ینْطِقُ عَنِ الْهَوی إِنْ هُوَ إِلاّ وَحْی یوحی عَلَّمَهُ شَدِیدُ الْقُوی ذُو مِرَّة فَاسْتَوی وَ هُوَ بِالأُْفُقِ الأَْعْلی ثُمَّ دَنا فَتَدَلّی فَکانَ قابَ قَوْسَینِ أَوْ أَدْنی فَأَوْحی إِلی عَبْدِهِ ما أَوْحی ما کذَبَ الْفُؤادُ ما رَأی أَ فَتُمارُونَهُ عَلی ما یری وَ لَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْری عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهی عِنْدَها جَنَّةُ الْمَأْوی إِذْ یغْشَی السِّدْرَةَ ما یغْشی ما زاغَ الْبَصَرُ وَ ما طَغی لَقَدْ رَأی مِنْ آیاتِ رَبِّهِ الْکبْری أَ فَرَأَیتُمُ اللاّتَ وَ الْعُزّی وَ مَناةَ الثّالِثَةَ الأُْخْری أَ لَکمُ الذَّکرُ وَ لَهُ الأُْنْثی تِلْک إِذاً قِسْمَةٌ ضِیزی» <ref>نجم / 22ـ1.</ref><br> | «وَ النَّجْمِ إِذا هَوی ما ضَلَّ صاحِبُکمْ وَ ما غَوی وَ ما ینْطِقُ عَنِ الْهَوی إِنْ هُوَ إِلاّ وَحْی یوحی عَلَّمَهُ شَدِیدُ الْقُوی ذُو مِرَّة فَاسْتَوی وَ هُوَ بِالأُْفُقِ الأَْعْلی ثُمَّ دَنا فَتَدَلّی فَکانَ قابَ قَوْسَینِ أَوْ أَدْنی فَأَوْحی إِلی عَبْدِهِ ما أَوْحی ما کذَبَ الْفُؤادُ ما رَأی أَ فَتُمارُونَهُ عَلی ما یری وَ لَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْری عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهی عِنْدَها جَنَّةُ الْمَأْوی إِذْ یغْشَی السِّدْرَةَ ما یغْشی ما زاغَ الْبَصَرُ وَ ما طَغی لَقَدْ رَأی مِنْ آیاتِ رَبِّهِ الْکبْری أَ فَرَأَیتُمُ اللاّتَ وَ الْعُزّی وَ مَناةَ الثّالِثَةَ الأُْخْری أَ لَکمُ الذَّکرُ وَ لَهُ الأُْنْثی تِلْک إِذاً قِسْمَةٌ ضِیزی» <ref>نجم / 22ـ1.</ref><br> | ||
خط ۱۱۳: | خط ۱۱۳: | ||
==عوامل موسیقی زیبا و ملکوتی قرآن== | ==عوامل موسیقی زیبا و ملکوتی قرآن== | ||
تلفظ عربی حروف و کلمات و آهنگ کلمات و ترکیبات آیات، حنجره قاری قرآن و تقوای روحی و قداست و طهارت باطنی او چهار عامل مهم در شکلگیری موسیقی ملکوتی قرآن میباشد. آن چه تأثیر اساسی در تحوّل روح و روان دارد، عامل چهارم، یعنی خشیت روحی قاری، است.<br> | تلفظ عربی حروف و کلمات و آهنگ کلمات و ترکیبات آیات، حنجره قاری قرآن و تقوای روحی و قداست و طهارت باطنی او چهار عامل مهم در شکلگیری موسیقی ملکوتی قرآن میباشد. آن چه تأثیر اساسی در تحوّل روح و روان دارد، عامل چهارم، یعنی خشیت روحی قاری، است.<br> | ||
چنانچه در مورد امام سجّاد( | چنانچه در مورد امام سجّاد(علیهالسّلام) گفتهاند:<br> | ||
«کان علی بن الحسین( | «کان علی بن الحسین(علیهالسّلام) أحسن النّاس صوتاً بالقرآن و کان السّقاؤون یمرّون فیقفون ببابه یستمعون القرآن» <ref>کلینی، بیتا، ص 420.</ref><br> | ||
گاه شدت تأثیر صدای ملکوتی امام( | گاه شدت تأثیر صدای ملکوتی امام(علیهالسّلام) چنان بود که مستمع را مدهوش میساخت، چنانچه در حدیث آمده است: «ذکرت الصّوت عنده، فقال(علیهالسّلام) إنّ علی بن الحسین کان یقرء فرّبما مرّ به المارّ فصعق من حسن صوته و إنّ الامام لو اظهر من ذلک شیئاً لما احتمله الناس من حسنه. ..» <ref>پیشین، ص419.</ref> | ||
==بستر موسیقی ملکوتی قرآن== | ==بستر موسیقی ملکوتی قرآن== | ||
قرآن، کتاب جدّیت است «إِنَّهُ لَقَوْلٌ فَصْلٌ وَ ما هُوَ بِالْهَزْلِ» <ref>طارق/14ـ13</ref> و یادآور مسئولیت خطیر انسانی و هشداردهنده عاقبت شوم زندگی بر اساس افکار غلط و روحیات فاسد میباشد و پیوسته حقایق زندگی دنیا و آخرت را به ما گوشزد مینماید، از این رو فضای نزول قرآن با حزن آمیخته است. و ائمه معصومین(علیهمالسلام) سفارش کردهاند که قرآن را با حالت حزن بخوانید. چنانچه امام صادق( | قرآن، کتاب جدّیت است «إِنَّهُ لَقَوْلٌ فَصْلٌ وَ ما هُوَ بِالْهَزْلِ» <ref>طارق/14ـ13</ref> و یادآور مسئولیت خطیر انسانی و هشداردهنده عاقبت شوم زندگی بر اساس افکار غلط و روحیات فاسد میباشد و پیوسته حقایق زندگی دنیا و آخرت را به ما گوشزد مینماید، از این رو فضای نزول قرآن با حزن آمیخته است. و ائمه معصومین(علیهمالسلام) سفارش کردهاند که قرآن را با حالت حزن بخوانید. چنانچه امام صادق(علیهالسّلام) دراینباره میفرماید: «إنّ القرآن نزل بالحزن فاقرءوه بالحزن».<ref>کلینی، ص 418.</ref><br> | ||
در حدیثی دیگر آمده است: «خداوند به حضرت موسی( | در حدیثی دیگر آمده است: «خداوند به حضرت موسی(علیهالسّلام) وحی نمود که هرگاه در برابرم ایستادی، پس هم چون فرد ذلیل ناچیز بایست و هرگاه تورات خواندی با صوت حزن آمیزی آن را به من بشنوان» <ref>پیشین، ص 420ـ419.</ref><br> | ||
این حزن، از شناخت خود و ضعفها و نارساییهای خویش و درک مقام ذات ربوبی، سرچشمه گرفته و با خوف و هراس و سعی و جدیت در مسیر الهی آمیخته است. | این حزن، از شناخت خود و ضعفها و نارساییهای خویش و درک مقام ذات ربوبی، سرچشمه گرفته و با خوف و هراس و سعی و جدیت در مسیر الهی آمیخته است. | ||
خط ۱۳۶: | خط ۱۳۶: | ||
«إنّ حسن الصوت زینة للقرآن؛ بیشک زیبایی صوت، زینت قرآن است». <ref>مجلسی، بیتا، ص 190.</ref><br> | «إنّ حسن الصوت زینة للقرآن؛ بیشک زیبایی صوت، زینت قرآن است». <ref>مجلسی، بیتا، ص 190.</ref><br> | ||
«واقرءوا القرآن و أبکوا فإنّ لم تبکوا فتباکوا لیس منّا من لم یتغنّ بالقرآن؛ قرآن را بخوانید و بگریید، پس اگر گریان نمیشوید خود را به گریه زنید، زیرا از ما نیست هر که قرآن را با موسیقی خاصّش و با آواز خوش نخواند». <ref>متقی هندی، 1405 ق، ح 2794 و مجلسی، ج 89، ص 191.</ref><br> | «واقرءوا القرآن و أبکوا فإنّ لم تبکوا فتباکوا لیس منّا من لم یتغنّ بالقرآن؛ قرآن را بخوانید و بگریید، پس اگر گریان نمیشوید خود را به گریه زنید، زیرا از ما نیست هر که قرآن را با موسیقی خاصّش و با آواز خوش نخواند». <ref>متقی هندی، 1405 ق، ح 2794 و مجلسی، ج 89، ص 191.</ref><br> | ||
امام صادق( | امام صادق(علیهالسّلام) نیز در تفسیر آیه (وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِیلاً) (مزمل/4) فرموده است: «ترتیل به این است که قرآن را با تأنّی بخوانید و صدایتان را خوش دارید.» (مجلسی، پیشین، ص 195ـ190). | ||
== پانویس == | == پانویس == |