آبراهه‌های جهان اسلام (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

تنگه‏ ها و آبراه‏هاى بين المللى چه طبيعى باشند يا ساختگى از مهمترين نقاط استراتژيك به حساب مى‏آيند، چون نقش مهمى در كوتاه كردن راه‏هاى دريايى و حمل و نقل بار و مسافر دارند، که خود تأثیر عظیمی در تجارت و اقتصاد جهانی دارد.  

در جهان بيش از يكصد آبراهه و تنگه ميان اقيانوسى وجود دارد كه عرض آنها كمتر از 40 كيلومتر (25 مايل) است.

اهميت تنگه‏ ها و آبراه‏ها معمولاً بر اساس تعداد كشتى‏هايى كه روزانه از آن عبور مى‏كنند و حجم و نوع كالاها، راه‏هاى بدل، ميزان استفاده نظامى و آسيب پذيرى جغرافيايى (طول، عرض، عمق) سنجيده مى‏شود.  

در جهان اسلام در مجموع هشت تنگه و كانال وجود دارد كه به ترتيب اهميت عبارتند از:

اين تنگه بين كشورهاى [[اسپانيا]] و [[مراكش]] قرار دارد و حدود 10 مايل دريايى(حدود 5/15 کیلومتر) پهنا و 35 مايل دريايى(حدود 65 کیلومتر) طول و 80 تا600 متر عمق دارد و يكى از پر رفت و آمدترين آبراه‏هاى ميان اقيانوسى جهان است كه درياى مديترانه را به اقيانوس اطلس متصل مى‏كند و روزانه حدود 150 كشتى از آن عبور مى‏كند. بارهايى كه اهميت استراتژيك دارند و از اين تنگه عبور مى‏كنند عبارتند از: ذغال سنگ از آفريقاى جنوبى به فلسطین اشغالی، نفت به طرف اروپاى غربى و آمريكا، روزانه تعداد قابل ملاحظه‏اى مسافر از اين تنگه عبور مى‏كنند.

با عرض 33/0 مايل(حدود 600متر) و طول 17 مايل دريايى(حدود 31 کیلومتر) و عمق 49 متر در خاك تركيه قرار دارد و درياى مرمره را به درياى سياه متصل مى‏كند. روزانه حدود 50 كشتى از آن عبور مى‏كنند.

با پهناى 75/0 مايل(389/1 کیلومتر) و طول 63 مايل دريايى(حدود 5/116 کیلومتر) و عمق 46 تا 91 متر، دو درياى مرمره و اژه را به هم متصل مى‏كند و روزانه حدود 60 كشتى از آن مى‏گذرد.

اين تنگه به پهناى 5/10(حدود 19 کیلومتر) و طول 35 مايل دريايى(حدود 65 کیلومتر) و عمق 12 تا 183 متر در ساحل يمن، اتيوپى و جيبوتى قرار دارد و خليج عدن را به درياى سرخ متصل مى‏كند. روزانه حدود 55 كشتى از آن گذر كرده و حدود 70 درصد واردات نفتى اروپاى غربى از اين تنگه عبور مى‏كند.

اين تنگه با عرض 21(حدود 39 کیلومتر) و طول 100 مايل دريايى (حدود 185 كيلومتر) و عمق 76 تا 213 متر بين درياى عمان و خليج فارس و در سواحل كشور [[ايران]] و [[عمان]] قرار دارد. روزانه حدود 80 كشتى از آن عبور مى‏كند. تنگ‏ترين و باريك‏ترين نقطه اين تنگه از عريض‏ترين نقطه كانال مانش نيز بيشتر است. بخش عمده‏اى از نفت خليج فارس از طريق اين تنگه عبور مى‏كند و واردات كشورهاى بحرين، كويت و عراق تنها از طريق اين تنگه است.

اين كانال با عرض 584 پا (حدود 178 متر) و طول 101 مايلى دريايى(حدود 187 کیلومتر) و عمق حدود 16 متر در خاك مصر قرار دارد و درياى سرخ را به درياى مديترانه متصل مى‏كند و روزانه حدود 60 كشتى از آن مى‏گذرد. بخش قابل ملاحظه‏اى از نفت جهان از طريق اين كانال عبور مى‏كند.

==تنگه تيران==

اين تنگه با عرض 3 مایل(5/5 کیلومتر) و طول 7 مايل دريايى(حدود 13 کیلومتر) و عمق 73 تا 183 متر بين كشورهاى مصر و عربستان سعودى قرار دارد و روزانه كمتر از 10 كشتى از آن عبور مى‏كند. اهميت اين تنگه از اين جهت است كه راه دسترسى به بندر اردنى عقبه و بندر اسراييلى ايلات است. <ref>براى اطلاع بيشتر رجوع كنيد به: درايسدل، آلا سدير و جرالداچ. بليك، جغرافياى سياسى خاور ميانه و شمال آفريقا، ترجمه دره مير حيدر (مهاجرانی)، چاپ اول، تهران، دفتر مطالعات سياسى و بين المللى وزارت خارجه، 1360، صفحه 173 تا 188. خوانندگان محترم به اين نكته توجه دارند كه در شرايط فعلى آمارهاى مربوط به تعداد كشتى‏هايى كه از تنگه‏ها عبور مى‏كنند با آنچه در كتاب آمده تفاوت خواهد داشت.</ref>

اين تنگه به طول 805 كيلومتر (حدود 435 مايل) و عرض حداقل 40 متر و حداكثر 135 متر بين شبه جزيره [[مالزى]] و جزيره اندونزيايى سوماترا واقع شده است. اين تنگه از ديدگاه اقتصادى و راهبردى يكى از مهمترين آبراه‏هاى كشتى رانى دنيا محسوب شده و با آبراه‏هايى مانند كانال سوئز يا پاناما قابل مقايسه است. اين تنگه دو اقيانوس هند و آرام را به يكديگر متصل مى‏كند، اتصال اين دو اقيانوس به معناى مربوط ساختن پر جمعيت‏ترين كشورهاى دنيا يعنى چين و هند و اندونزى است.

از اين تنگه سالانه بيش از 50 هزار كشتى عبور مى‏كند كه 20 تا 25 درصد مجموع تجارت دريايى جهان توسط آنها انجام مى‏گيرد. اما نقش جدى‏تر تنگه مالاكا اين است كه هم اكنون بيش از نيمى از كل تجارت جهانى نفت از اين تنگه مى‏گذرد .<ref>www.IranEconomics.net</ref>