طریقت بیرامیه: تفاوت میان نسخه‌ها

ویژگی دیگر طریقۀ بیرامیه پیوند آن با بسیاری از دیگر طریقه‌های صوفیه است. این طریقه از یک سو به واسطۀ ارتباط حمیدالدین آق‌سرایی و پیرحاج‌ بیرام ولی با علاءالدین علی اردبیلی، نوۀ شیخ صفی‌الدین اردبیلی با طریقۀ اردبیلیه یا صفویه پیوند نزدیکی داشت [۳۳][۳۴] و از این طریق با قلندریه و اهل فتوت مربوط می‌شد، و از سوی دیگر، با پذیرش هر دو صورت ذکر جلی و ذکر خفی، با دو طریقۀ خلوتیه و نقشبندیه ارتباط می‌یافت. در دوره‌های بعد نیز، ملامیۀ بیرامیه که با ذکر خفی اصرار می‌ورزیدند و بی‌آنکه خانقاهی داشته باشند، مراتب سیر و سلوک خود را طی می‌کردند، به اهل فتوت نزدیک شدند و با مولیان پیوندهای متعدد یافتند. [۳۵][۳۶]

گرچه گفته شده است که حاجی بیرام‌ ولی تاج سرخ رنگ ۱۲ترک برسر می‌گذاشت و بیرامیۀ پس از او، تاج ۶ترک سفید (که نماد ۶ جهت فضا و در نتیجه نماد همۀ هستی است) بر سر می‌گذاشتند، [۳۷][۳۸][۳۹] اما ملامیۀ بیرامیه خرقه و پوشش خاصی نداشتند و به آیین‌های ویژۀ پذیرش تازه واردان، تلقین ذکر و...، نیز چندان مقید نبودند. حمزویان نه تنها خانقاه و زاویه‌ای از آن خود نداشتند، بلکه مشایخ خود را نیز به عوض مقبره، در گورستان‌های عادی و عمومی به خاک می‌سپردند. آنان همچنین به جای تأکید بر ذکری خاص، محبت به مرشد، صحبت با اخوان، ذکر قلبی و همۀ دیگر اعضای بدن و عدم غفلت از وحدت را که سرانجام منجر به حضور دائمی می‌شود، اصل دانسته، و آن را «مراقبۀ دل» و «ذکر دائم» گفته‌اند. اعتقاد به «غوث» که تنها با اجازۀ او می‌توان به ارشاد سالکان پرداخت، نیز از اصول مهم طریقۀ ملامیۀ بیرامیه (حمزویه) است. [۴۰]

تاج (کلاه) بیرامیّه از نمدِ سفید است و شش ترک دارد که اشاره به شش جهت (بالا و پایین، چپ و راست، جلو و عقب) است و بدین سان این طریقت، خود را جامع تمام کائنات معرفی می‌کند. گفته شده است که تاج حاجی بیرام ولی تاج دوازده ترک و سرخ رنگ (تاج اردبیلی) بوده، اما بعدها تاج سفید مرسوم شده است. [۴۱]

طریقت بیرامیّه در حوالی آنکارا، استانبول، ازمیت، بولی، بورسا، اَدَنه، مرعش و قَسْطَمونی گسترش یافته است.

عینی، محمدعلی، خانقاه‌های بیرامیّه را به استناد رساله‌ای (۱۲۵۶/۱۸۴۰ـ۱۸۴۱) که در استانبول به چاپ رسیده، در کتاب حاجی بایرام ولی ذکر کرده است. [۴۲]

(۱) حریری‌زاده، کمال الدین،تبیان وسائل الحقائق فی بیان سلوک الطرائق، کتابخانه فاتح، کتابهای ابراهیم افندی، ش ۴۳۰، ۴۳۱، ۴۳۲.

(۲) افندی، صاری عبدالله، جوهرالبدایه و دره النهایه، کتابخانه دانشگاه، نسخ خطی خالص افندی، ش ۴۱۲۶.

(۱۶) Türkiye dianet vakfı İslâm ansiklopedisi, Istanbul, ۱۹۹۲.

   

۱. ↑ حریری‌زاده، کمال الدین،تبیان وسائل الحقائق فی بیان سلوک الطرائق، ج۲، ص۲۲۱ و بعد، کتابخانه فاتح، کتابهای ابراهیم افندی، ش ۴۳۰، ۴۳۱، ۴۳۲.

دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «بیرامیه»، شماره۵۳۵۹.     

دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بیرامیه»، شماره۲۴۳۵.