اقبال لاهوری و احیای فکر دینی (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

پس اگر اسلام مثلًا حرّيت و آزادى را پيشنهاد مى‏كند، اگر عدالت يا انساندوستى را پيشنهاد مى‏كند، اگر حقوق بشر را پيشنهاد مى‏كند، پيشنهادهايى است كه در روح بشر ضمانت اجرايى دارد. ولى آنچه اروپا مى‏گويد، پيشنهادهايى است كه ضمانت اجرايى ندارد.

مى‏گويد بشريت امروز به سه چيز نيازمند است:

يعنى اولين چيزى كه بشر به آن نيازمند است اين است كه جهان تفسيرى روحانى و معنوى بشود نه تفسيرى مادى. اولين چيزى كه بشر را سرگردان كرده است و به موجب آن هيچ فكر و عقيده‏اى به صورت ايمان واقعى در بشر به وجود نمى‏آيد، ماترياليسم و ماديگرى است، تفسير جهان است به صورت مادى كه جهان هرچه هست ماديات است، جهان كور و كر است، جهان بى‏شعور است، احمق و ابله است، جهان هدف سرش نمى‏شود، جهان حق و باطل نمى‏فهمد، جهان درست و نادرست نمى‏فهمد، در جهان حق و باطل با يك مقياس سنجيده مى‏شود، هيچ چيز در دنيا هدف ندارد و ما به عبث آفريده شده‏ايم. مى‏گويد اين فكر است كه روح تمدن بشر را ضايع كرده و مى‏كند.

اين در مقابل مسيحيت است. آزادى فردى يعنى براى فرد شخصيت قائل شدن.

اگر انسان از جهان تعبيرى روحانى كند و براى فرد شخصيت قائل نباشد، استعدادها بروز نمى‏كند.

مقصودش مقررات اساسى اسلامى است. بيش از اين من در اين دو زمينه از اقبال عبارت‏خوانى نمى‏كنم.

در اشعارى كه در همين جلسات خوانده شد شما ديديد كه اقبال چقدر از تقليد كوركورانه‏اى كه مسلمانان از تمدن غربى دارند انتقاد مى‏كند؛ و درباره اسلام كه اسلام چنين و چنان است، در اشعار خودش آنچه را كه بايد و مى‏توانسته است بگويد گفته است.

قسمت سوم اين است: آيا اسلام واقعى امروز در ميان مسلمين وجود دارد يا وجود ندارد؟

اقبال متوجه اين نكته شده كه اسلام، هم در ميان مسلمين وجود دارد و هم وجود ندارد. اسلام وجود دارد به صورت اينكه ما مى‏بينيم شعائر اسلام در ميان مسلمين هست، بانگ اذان در ميان مردم شنيده مى‏شود، موقع نماز كه مى‏شود رو به مساجد مى‏آورند، مرده‏هاشان را به رسم اسلام دفن مى‏كنند، براى نوزادهايشان به رسم اسلام تشريفاتى قائل مى‏شوند، اسمهايشان غالباً اسمهاى اسلامى است، محمّد است، حسن است، حسين است، عبد الرّحيم و عبد الرّحمن است؛ ولى آنچه كه روح اسلام است در اين مردم وجود ندارد، روح اسلام در جامعه اسلامى مرده است.

== منبع ==

[[رده: وحدت اسلامی ، شخصیتهای تقریبی ]]