۸۸٬۱۷۷
ویرایش
مجلس خبرگان رهبری: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'نهاد ها' به 'نهادها') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''مجلس خبرگان رهبری''' مجلسی متشکل از فقیه‌های «واجد شرایط» است که بر اساس اصل ۱۰۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی [[ایران]] مسئولیت تعیین، ولی فقیه | '''مجلس خبرگان رهبری''' مجلسی متشکل از فقیه‌های «واجد شرایط» است که بر اساس اصل ۱۰۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی [[ایران]] مسئولیت تعیین، ولی فقیه رهبر جمهوری اسلامی را دارد. مدت هر دوره این مجلس که اعضای آن به وسیله انتخابات و توسط رأی مستقیم و مخفی مردم انتخاب می‌گردند، هشت سال می‌باشد. | ||
تعیین [[آیت الله منتظری]] به عنوان قائم مقام رهبری در سال ۱۳۶۴ و انتخاب [[آیت الله خامنه ای]] به عنوان رهبر [[جمهوری اسلامی ایران]] در سال ۱۳۶۸ مهمترین تصمیمات این مجلس در دوران فعالیت خود بوده‌است.<br> | تعیین [[آیت الله منتظری]] به عنوان قائم مقام رهبری در سال ۱۳۶۴ و انتخاب [[آیت الله خامنه ای]] به عنوان رهبر [[جمهوری اسلامی ایران]] در سال ۱۳۶۸ مهمترین تصمیمات این مجلس در دوران فعالیت خود بوده‌است.<br> | ||
= جایگاه قانونی = | =جایگاه قانونی= | ||
در اصل‌های ۹۹<ref>اصل نود و نهم: شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست | در اصل‌های ۹۹<ref>اصل نود و نهم: شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
= تعداد خبرگان = | =تعداد خبرگان= | ||
مطابق با ماده ۱ قانون انتخابات و آیین‌نامه داخلی مجلس خبرگان رهبری (اصلاحی ۱۱/ ۶/ ۱۳۹۴) تعداد نمایندگان مجلس خبرگان رهبری ۸۸ نفر است که پراکندگی آنان در سطح کشور به این شرح است: | مطابق با ماده ۱ قانون انتخابات و آیین‌نامه داخلی مجلس خبرگان رهبری (اصلاحی ۱۱/ ۶/ ۱۳۹۴) تعداد نمایندگان مجلس خبرگان رهبری ۸۸ نفر است که پراکندگی آنان در سطح کشور به این شرح است: | ||
| خط ۹۰: | خط ۹۰: | ||
علاوه بر این مطابق با همین ماده: از تاریخ تصویب این قانون هرگونه افزایش تعداد نمایندگان خبرگان پس از بررسی‌های لازم و با توجه به میزان جمعیت و تقسیمات جغرافیای کشور و مصالح ملی براساس پیشنهاد هیئت‌رئیسه در آخرین سال هر دوره و تصویب مجلس خبرگان رهبری خواهد بود.[۲] | علاوه بر این مطابق با همین ماده: از تاریخ تصویب این قانون هرگونه افزایش تعداد نمایندگان خبرگان پس از بررسی‌های لازم و با توجه به میزان جمعیت و تقسیمات جغرافیای کشور و مصالح ملی براساس پیشنهاد هیئت‌رئیسه در آخرین سال هر دوره و تصویب مجلس خبرگان رهبری خواهد بود.[۲] | ||
= شرایط نمایندگان خبرگان رهبری = | =شرایط نمایندگان خبرگان رهبری= | ||
* اعضا مجلس خبرگان با رای مستقیم مردم انتخاب می‌شوند. این انتخابات به صورت استانی برگزار می‌شود و هر فرد نماینده یک استان است. نمایندگان خبرگان رهبری باید تحصیلات علوم دینی داشته باشند و دست‌کم مجتهد متجزی باشند. یعنی در بعضی از ابواب فقهی توانایی اجتهاد داشته باشند. بنابر ماده ماده ۳ قانون انتخابات مجلس خبرگان رهبری، انتخاب شوندگان باری نمایندگی در این مجلس باید دارای شرایط زیر باشند: | *اعضا مجلس خبرگان با رای مستقیم مردم انتخاب می‌شوند. این انتخابات به صورت استانی برگزار می‌شود و هر فرد نماینده یک استان است. نمایندگان خبرگان رهبری باید تحصیلات علوم دینی داشته باشند و دست‌کم مجتهد متجزی باشند. یعنی در بعضی از ابواب فقهی توانایی اجتهاد داشته باشند. بنابر ماده ماده ۳ قانون انتخابات مجلس خبرگان رهبری، انتخاب شوندگان باری نمایندگی در این مجلس باید دارای شرایط زیر باشند: | ||
* | * | ||
* اشتهار به دیانت و وثوق و شایستگی اخلاقی. | *اشتهار به دیانت و وثوق و شایستگی اخلاقی. | ||
* اجتهاد در حدی که قدرت استنباط بعض مسائل فقهی را داشته باشد و بتواند ولی‌فقیه واجد شرایط رهبری را تشخیص دهد.(اصلاحی ۲۴ و ۲۵/ ۴/ ۱۳۶۹ توسط مجلس خبرگان رهبری) | *اجتهاد در حدی که قدرت استنباط بعض مسائل فقهی را داشته باشد و بتواند ولی‌فقیه واجد شرایط رهبری را تشخیص دهد.(اصلاحی ۲۴ و ۲۵/ ۴/ ۱۳۶۹ توسط مجلس خبرگان رهبری) | ||
* بینش سیاسی و اجتماعی و آشنایی با مسائل روز. | *بینش سیاسی و اجتماعی و آشنایی با مسائل روز. | ||
* معتقدبودن به نظام جمهوری اسلامی ایران. | *معتقدبودن به نظام جمهوری اسلامی ایران. | ||
* نداشتن سوابق سوء سیاسی و اجتماعی. | *نداشتن سوابق سوء سیاسی و اجتماعی. | ||
= وظایف خبرگان رهبری= | =وظایف خبرگان رهبری= | ||
گزارش ادوار مجلس خبرگان | گزارش ادوار مجلس خبرگان | ||
| خط ۱۰۶: | خط ۱۰۶: | ||
== انتخاب قائم‌مقام رهبری == | ==انتخاب قائم‌مقام رهبری== | ||
مجلس خبرگان اول در سال ۱۳۶۲ش، و در زمان حیات [[امام خمینی]] بنیان‌گذار و نخستین رهبر جمهوری اسلامی، [[آیت الله حسینعلی منتظری]] را به عنوان قائم‌مقام رهبری برگزید تا در صورت درگذشت [[امام خمینی]]، [[آیت الله منتظری]] جانشین او شود. [[آیت الله منتظری]] در سال ۱۳۶۸ دو ماه پیش از درگذشت [[امام خمینی]] از سمت خود استعفا کرد. مجلس خبرگان در جلسه ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ این استعفا را پذیرفت.<br> | مجلس خبرگان اول در سال ۱۳۶۲ش، و در زمان حیات [[امام خمینی]] بنیان‌گذار و نخستین رهبر جمهوری اسلامی، [[آیت الله حسینعلی منتظری]] را به عنوان قائم‌مقام رهبری برگزید تا در صورت درگذشت [[امام خمینی]]، [[آیت الله منتظری]] جانشین او شود. [[آیت الله منتظری]] در سال ۱۳۶۸ دو ماه پیش از درگذشت [[امام خمینی]] از سمت خود استعفا کرد. مجلس خبرگان در جلسه ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ این استعفا را پذیرفت.<br> | ||
| خط ۱۱۵: | خط ۱۱۵: | ||
<br> | <br> | ||
== دوره دوم خبرگان رهبری == | ==دوره دوم خبرگان رهبری== | ||
انتخابات دومین دوره خبرگان رهبری در ۱۶ مهر ۱۳۶۹ برگزار شد و نخستین جلسه این مجلس در ۲ اسفند ۱۳۶۹ تشکیل شد. آیت الله علی مشکینی در دوره دوم نیز به عنوان رییس مجلس خبرگان انتخاب شد.<br> | انتخابات دومین دوره خبرگان رهبری در ۱۶ مهر ۱۳۶۹ برگزار شد و نخستین جلسه این مجلس در ۲ اسفند ۱۳۶۹ تشکیل شد. آیت الله علی مشکینی در دوره دوم نیز به عنوان رییس مجلس خبرگان انتخاب شد.<br> | ||
== دوره سوم خبرگان رهبری == | ==دوره سوم خبرگان رهبری== | ||
انتخابات سومین دوره خبرگان رهبری در آبان ۱۳۷۷ برگزار شد و نخستین جلسه این مجلس در در ۴ اسفند ۱۳۷۷ تشکیل شد. رییس سومین دوره خبرگان نیز آیت الله علی مشکینی بود.<br> | انتخابات سومین دوره خبرگان رهبری در آبان ۱۳۷۷ برگزار شد و نخستین جلسه این مجلس در در ۴ اسفند ۱۳۷۷ تشکیل شد. رییس سومین دوره خبرگان نیز آیت الله علی مشکینی بود.<br> | ||
== دوره چهارم خبرگان رهبری == | ==دوره چهارم خبرگان رهبری== | ||
انتخابات دوره چهارم خبرگان رهبری در آذر ماه سال ۱۳۸۵ش برگزار شد. به دلیل تصویب هماهنگ‌سازی انتخابات‌ها در جمهوری اسلامی ایران، این دوره از خبرگان ده سال طول کشید. نخستین رییس این دوره آیت الله علی مشکینی بود و بعد از درگذشت او نخست اکبر هاشمی رفسنجانی به ریاست رسید. آیت الله محمد رضا مهدوی کنی و آیت الله محمد یزدی دو رییس بعدی این دوره از خبرگان رهبری بودند.<br> | انتخابات دوره چهارم خبرگان رهبری در آذر ماه سال ۱۳۸۵ش برگزار شد. به دلیل تصویب هماهنگ‌سازی انتخابات‌ها در جمهوری اسلامی ایران، این دوره از خبرگان ده سال طول کشید. نخستین رییس این دوره آیت الله علی مشکینی بود و بعد از درگذشت او نخست اکبر هاشمی رفسنجانی به ریاست رسید. آیت الله محمد رضا مهدوی کنی و آیت الله محمد یزدی دو رییس بعدی این دوره از خبرگان رهبری بودند.<br> | ||
== دوره پنجم خبرگان رهبری == | ==دوره پنجم خبرگان رهبری== | ||
انتخابات پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری در ۷ اسفند ۱۳۹۴ برگزار شد. نخستین جلسه این مجلس نیز در ۴ خرداد ۱۳۹۵ تشکیل شد. در این جلسه احمد جنتی با ۵۱ رای به ریاست خبرگان انتخاب شد.<br> | انتخابات پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری در ۷ اسفند ۱۳۹۴ برگزار شد. نخستین جلسه این مجلس نیز در ۴ خرداد ۱۳۹۵ تشکیل شد. در این جلسه احمد جنتی با ۵۱ رای به ریاست خبرگان انتخاب شد.<br> | ||
= اهميّت مجلس خبرگان = | =اهميّت مجلس خبرگان= | ||
اين مجلس از نهادهاى ابتكارى در نظام سياسى جمهوری اسلامی ایران است كه براى اوّلين بار، با تدوين قانوناساسىِ جمهورى اسلامى، در حقوق اساسى مطرح شد. | اين مجلس از نهادهاى ابتكارى در نظام سياسى جمهوری اسلامی ایران است كه براى اوّلين بار، با تدوين قانوناساسىِ جمهورى اسلامى، در حقوق اساسى مطرح شد. | ||
* | *چون در باره بالاترين مقام كشور، تصميم گيرى مى كند، فراتر از نهادهاى ديگر است؛ | ||
* از آن رو كه در لحظات حسّاس فقدانِ رهبرى، ايفاى نقش مىكند، در حساسترين موقعيت براى حفظ نظام است؛ | *از آن رو كه در لحظات حسّاس فقدانِ رهبرى، ايفاى نقش مىكند، در حساسترين موقعيت براى حفظ نظام است؛ | ||
* بدان جهت كه تعيين رهبر را بر عهده دارد، جايگاه ويژهاى در مشروعيّت حكومت دارد؛ | *بدان جهت كه تعيين رهبر را بر عهده دارد، جايگاه ويژهاى در مشروعيّت حكومت دارد؛ | ||
* | *بالاخره چون به منزله برگزيدگان ملّت از سراسر كشور، بايد از دانش عميقِ دينى (فقهى) و بينش قوى سياسى و اجتماعى برخوردار باشند، نهادى از فرزانگان امّت است. | ||
نقش مجلسِ خبرگان هر چند در فعاليتهاى خُرد كشور، محسوس نيست، ولى حضور فعّال آن، پشتوانه اطمينان بخشى در جهت صيانتِ نظام است. اين مجلس، از بحران خلأ رهبرى در نظام پيشگيرى مىكند و نگاه هوشمندانهاش بر شيوه اداره كشور، سلامت نظام را تأمين مىكند. از يك سو بر عدالت، فقاهت، شجاعت و تدبيرِ «رهبرى امروز»، اِشراف دارد و از طرف ديگر هوشيارانه، در انديشه رهبرى فردا است. | نقش مجلسِ خبرگان هر چند در فعاليتهاى خُرد كشور، محسوس نيست، ولى حضور فعّال آن، پشتوانه اطمينان بخشى در جهت صيانتِ نظام است. اين مجلس، از بحران خلأ رهبرى در نظام پيشگيرى مىكند و نگاه هوشمندانهاش بر شيوه اداره كشور، سلامت نظام را تأمين مىكند. از يك سو بر عدالت، فقاهت، شجاعت و تدبيرِ «رهبرى امروز»، اِشراف دارد و از طرف ديگر هوشيارانه، در انديشه رهبرى فردا است. | ||
= ساختار مجلس خبرگان = | =ساختار مجلس خبرگان= | ||
مجلس خبرگان، از دو بخش هیئت رئیسه و کمیسیونها تشکیل مىشود: | مجلس خبرگان، از دو بخش هیئت رئیسه و کمیسیونها تشکیل مىشود: | ||
== هیأت رئیسه== | ==هیأت رئیسه== | ||
مجلس خبرگان، داراى دو گونه هیأت رئیسه است: | مجلس خبرگان، داراى دو گونه هیأت رئیسه است: | ||
=== هیأت رئیسه سِنّى === | ===هیأت رئیسه سِنّى=== | ||
هیأت رئیسه سِنّى که در اوّلین جلسه مجلس خبرگان، بر اساس سنّ نمایندگان، تعیین مىشود که مسنترین فرد از خبرگان حاضر، به عنوان رئیس سِنّى و فرد بعدى به منزله نایبرئیس و دو نفر از جوانترین خبرگان حاضر، به سِمَت منشى، معیَّن مىشوند و در جایگاه مخصوص قرار مىگیرند.<br> | هیأت رئیسه سِنّى که در اوّلین جلسه مجلس خبرگان، بر اساس سنّ نمایندگان، تعیین مىشود که مسنترین فرد از خبرگان حاضر، به عنوان رئیس سِنّى و فرد بعدى به منزله نایبرئیس و دو نفر از جوانترین خبرگان حاضر، به سِمَت منشى، معیَّن مىشوند و در جایگاه مخصوص قرار مىگیرند.<br> | ||
==== وظائف ==== | ====وظائف==== | ||
هیأت رئیسه سنّى، وظایف زیر را بر عهده دارد: | هیأت رئیسه سنّى، وظایف زیر را بر عهده دارد: | ||
| خط ۱۶۹: | خط ۱۶۸: | ||
هیأت رئیسه سِنّى، با انتخاب اعضاى هیأت رئیسه دائم، به کار خود پایان مىدهد. مدّت زمان هیأت رئیسه سِنّى، فقط در اوّلین جلسه هر دوره از مجلس خبرگان است. <br> | هیأت رئیسه سِنّى، با انتخاب اعضاى هیأت رئیسه دائم، به کار خود پایان مىدهد. مدّت زمان هیأت رئیسه سِنّى، فقط در اوّلین جلسه هر دوره از مجلس خبرگان است. <br> | ||
=== هیئت رئیسه دائم === | ===هیئت رئیسه دائم=== | ||
هیأت رئیسه دوم، هیأت رئیسه دائم است. این هیأت، مرکَّب از رئیس، دو نایب رئیس، دو منشى و دو کارپرداز است که از میان اعضاء، براى مدّت دو سال و با رأى مخفى، انتخاب مىشوند.<br> | هیأت رئیسه دوم، هیأت رئیسه دائم است. این هیأت، مرکَّب از رئیس، دو نایب رئیس، دو منشى و دو کارپرداز است که از میان اعضاء، براى مدّت دو سال و با رأى مخفى، انتخاب مىشوند.<br> | ||
| خط ۱۷۹: | خط ۱۷۸: | ||
= انتخاب رهبری، مهمترین اقدام مجلس اول خبرگان = | =انتخاب رهبری، مهمترین اقدام مجلس اول خبرگان= | ||
مهمترین اقدام مجلس اول خبرگان را باید در انتخاب [[آیت الله خامنه ای]] مقام معظم رهبری به عنوان رهبر، پس از رحلت [[امام خمینی(ره)]] دانست. [[آیت‌الله هاشمی رفسنجانی]] در خاطرات خود از ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ می گوید: حدود ساعت هشت و نیم صبح جلسه مجلس خبرگان آماده شد و رسمیت جلسه را به ریاست [[آیت‌الله مشکینی]] اعلان کردیم. ایشان صحبت کوتاهی کردند بحث‌های زیادی شد. بعضی‌ها طرفدار رهبری شورایی و بعضی خواهان رهبری فردی بودند. | مهمترین اقدام مجلس اول خبرگان را باید در انتخاب [[آیت الله خامنه ای]] مقام معظم رهبری به عنوان رهبر، پس از رحلت [[امام خمینی(ره)]] دانست. [[آیت‌الله هاشمی رفسنجانی]] در خاطرات خود از ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ می گوید: حدود ساعت هشت و نیم صبح جلسه مجلس خبرگان آماده شد و رسمیت جلسه را به ریاست [[آیت‌الله مشکینی]] اعلان کردیم. ایشان صحبت کوتاهی کردند بحث‌های زیادی شد. بعضی‌ها طرفدار رهبری شورایی و بعضی خواهان رهبری فردی بودند. | ||
| خط ۱۹۱: | خط ۱۹۰: | ||
این دوره نیز تا ۱۳۸۵ خورشیدی با تشکیل ۱۶ جلسه به پایان رسید اما چهارمین دوره مجلس خبرگان رهبری را باید صحنه رقابت دانست. اوج این مباحث را نیز باید در حدفاصل سال های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۴ خورشیدی جست و جو کرد. در این دوره آیت الله محمد یزدی با رای اعضای مجلس خبرگان به ریاست رسید. دوره پنجم مجلس خبرگان رهبری نیز از ۱۳۹۵ خورشیدی تا ۱۴۰۳خورشیدی به طول خواهد انجامید. دوره مجلس خبرگان رهبری هشت سال است و به طور استثنا انتخابات دوره پنجم آن همزمان با انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی بود. هم اکنون آیت الله احمد جنتی ریاست این دوره را عهده‌دار است. | این دوره نیز تا ۱۳۸۵ خورشیدی با تشکیل ۱۶ جلسه به پایان رسید اما چهارمین دوره مجلس خبرگان رهبری را باید صحنه رقابت دانست. اوج این مباحث را نیز باید در حدفاصل سال های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۴ خورشیدی جست و جو کرد. در این دوره آیت الله محمد یزدی با رای اعضای مجلس خبرگان به ریاست رسید. دوره پنجم مجلس خبرگان رهبری نیز از ۱۳۹۵ خورشیدی تا ۱۴۰۳خورشیدی به طول خواهد انجامید. دوره مجلس خبرگان رهبری هشت سال است و به طور استثنا انتخابات دوره پنجم آن همزمان با انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی بود. هم اکنون آیت الله احمد جنتی ریاست این دوره را عهده‌دار است. | ||
= پانویس = | =پانویس= | ||
{{پانویس|2}} | {{پانویس|2}} | ||
= منبع = | =منبع= | ||
[https://rc.majlis.ir/fa/content/iran_constitution مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی] | [https://rc.majlis.ir/fa/content/iran_constitution مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی] | ||
[[رده: نهادهای جمهوری اسلامی ایران]] | [[رده: نهادهای جمهوری اسلامی ایران]] | ||