پرش به محتوا

برکات اخلاقی - فرهنگی بعثت نبوی (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۶: خط ۱۶:
در مبعث رسول اکرم‏صلي الله عليه وآله نوري از افق مکه طلوع نمود که فضاي تاريک جهان‏را روشن و نقشه جامع زندگي را براي بشريت در طول زمان و براي هميشه به‏ارمغان آورد. بعثت پيامبرصلي الله عليه وآله را بايد نخستين روز انقلاب فکري و اخلاقي‏نابودي کامل قرار داده بود. چون به يُمن اين واقعه بزرگ هستي، برترين اصول‏انساني: آزادي، برابري و برادري، دوازده قرن قبل از انقلاب کبير فرانسه به جامعه‏بشري اعلان گرديد؛
در مبعث رسول اکرم‏صلي الله عليه وآله نوري از افق مکه طلوع نمود که فضاي تاريک جهان‏را روشن و نقشه جامع زندگي را براي بشريت در طول زمان و براي هميشه به‏ارمغان آورد. بعثت پيامبرصلي الله عليه وآله را بايد نخستين روز انقلاب فکري و اخلاقي‏نابودي کامل قرار داده بود. چون به يُمن اين واقعه بزرگ هستي، برترين اصول‏انساني: آزادي، برابري و برادري، دوازده قرن قبل از انقلاب کبير فرانسه به جامعه‏بشري اعلان گرديد؛


از اين‏رو مبعث را نبايد فقط عيد مسلمانان دانست بلکه بايدآن را عيد بشريت خواند؛ هر چند واسطه ابلاغ پيام بعثت به جوامع انساني،مسلمانان بودند. خداي بزرگ نيز از بعثت رسول اکرم‏صلي الله عليه وآله به عنوان يکي ازبرترين و بزرگ‏ترين نعمت‏هاي خويش ياد نموده و بر مؤمنين به آن منّت مي‏نهدتا ارزش اين نعمت عظيم را دريابند:
از اين‏رو مبعث را نبايد فقط عيد مسلمانان دانست بلکه بايدآن را عيد بشريت خواند؛ هر چند واسطه ابلاغ پيام بعثت به جوامع انساني،مسلمانان بودند. خداي بزرگ نيز از بعثت رسول اکرم‏صلي الله عليه وآله به عنوان يکي ازبرترين و بزرگ‏ترين نعمت‏هاي خويش ياد نموده و بر مؤمنين به آن منّت مي ‏نهدتا ارزش اين نعمت عظيم را دريابند:




خط ۶۴: خط ۶۴:
اروپا در عصر بعثت، در قرون وسطي که اختناق فکري و قتل عام‏هاي‏مذهبي، تفتيش عقايد و حاکميت مطلق کليسا مشخصه‏هاي اصلي آن راتشکيل مي‏داد بسر مي‏برد. با اين که مسيحيت مذهب رايج اروپائيان بود امابت‏پرستي در عقايد آنان به شدّت رسوخ کرده بود.
اروپا در عصر بعثت، در قرون وسطي که اختناق فکري و قتل عام‏هاي‏مذهبي، تفتيش عقايد و حاکميت مطلق کليسا مشخصه‏هاي اصلي آن راتشکيل مي‏داد بسر مي‏برد. با اين که مسيحيت مذهب رايج اروپائيان بود امابت‏پرستي در عقايد آنان به شدّت رسوخ کرده بود.
مؤلف کتاب تاريخ کليساي قديم مي‏نويسد:
مؤلف کتاب تاريخ کليساي قديم مي‏نويسد:
در قرن چهارم بسياري از بت‏پرستان داخل کليسا شدند. بعضي براي نفع‏شخصي يا شهرت به مسيحيت توجه پيدا کردند. اين اشخاص بعضي از موهومات ورسومات و اعتقادات بت‏پرستي سابق خود را نيز همراه آوردند؛ بجاي پرستش‏خدايان متعدد به عبادت مريم باکره پرداختند. بجاي زيارت بتخانه، قبور شهداي‏مسيحي را زيارت کردند. درخت و کوه و چاه‏هايي را که در بت‏پرستي مقدس‏مي‏شمردند در مسيحيّت نيز عبادت مي‏کردند. بعضي معتقد شدند که با داشتن‏صليب مي‏توانند خود را از شرارت ارواح پليد مصون دارند. جلوي در نمازخانه‏ها وزيارتگاه‏هاي مقدسه حيوانات را قرباني مي‏کردند...[9]
در قرن چهارم بسياري از بت‏پرستان داخل کليسا شدند. بعضي براي نفع‏شخصي يا شهرت به مسيحيت توجه پيدا کردند. اين اشخاص بعضي از موهومات ورسومات و اعتقادات بت‏پرستي سابق خود را نيز همراه آوردند؛ بجاي پرستش‏خدايان متعدد به عبادت مريم باکره پرداختند. بجاي زيارت بتخانه، قبور شهداي‏مسيحي را زيارت کردند. درخت و کوه و چاه‏هايي را که در بت‏پرستي مقدس‏مي‏شمردند در مسيحيّت نيز عبادت مي‏کردند. بعضي معتقد شدند که با داشتن ‏صليب مي‏توانند خود را از شرارت ارواح پليد مصون دارند. جلوي در نمازخانه‏ها وزيارتگاه‏هاي مقدسه حيوانات را قرباني مي‏کردند...[9]




خط ۹۲: خط ۹۲:




در کشور پيامبرصلي الله عليه وآله - مدينه - به تدريج عصبيت‏ها و جمعيّت‏هاي جاهلانه که‏گاه موجب جنگ‏هاي چندين ساله مي‏گرديد فروريخت و آن چنان اخوت والفتي بين اعراب مسلمان پديدار شد که در بسياري از مواقع ديگران را بر خودمقدم مي‏داشتند. چنانکه انصار حتي يک مهاجر را به اراده و خواست خويش‏نتوانستند ميهمان کنند بلکه يگانه افتخار پذيرايي هر مهاجر از طريق قرعه‏نصيب مي‏شد. خداوند نيز در مدح چنين روحيه‏اي انصار را اين‏گونه معرفي‏مي‏کند:
در کشور پيامبرصلي الله عليه وآله - مدينه - به تدريج عصبيت‏ها و جمعيّت‏هاي جاهلانه که‏گاه موجب جنگ‏هاي چندين ساله مي‏گرديد فروريخت و آن چنان اخوت والفتي بين اعراب مسلمان پديدار شد که در بسياري از مواقع ديگران را بر خودمقدم مي‏داشتند. چنانکه انصار حتي يک مهاجر را به اراده و خواست خويش‏نتوانستند ميهمان کنند بلکه يگانه افتخار پذيرايي هر مهاجر از طريق قرعه‏نصيب مي‏شد. خداوند نيز در مدح چنين روحيه‏اي انصار را اين‏گونه معرفي ‏مي‏کند:
«وَالَّذِينَ تَبَوَّءُوْا الدَّارَ وَالْإِيمَانَ مِن قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَيْهِمْ وَلاَ يَجِدُونَ فِي‏صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَيُؤْثِرُونَ عَلَي‏ أَنفُسِهِمْ وَلَوْ کَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ وَمَن يُوقَ‏شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» (حشر: 9)
«وَالَّذِينَ تَبَوَّءُوْا الدَّارَ وَالْإِيمَانَ مِن قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَيْهِمْ وَلاَ يَجِدُونَ فِي‏صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَيُؤْثِرُونَ عَلَي‏ أَنفُسِهِمْ وَلَوْ کَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ وَمَن يُوقَ‏شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» (حشر: 9)
و بدين‏سان جامعه ‏اي بر مبناي اخلاق و ارزش‏هاي انساني به عنوان برترين‏الگوي جوامع انساني در جهان شکل گرفت.
و بدين‏سان جامعه ‏اي بر مبناي اخلاق و ارزش‏هاي انساني به عنوان برترين‏الگوي جوامع انساني در جهان شکل گرفت.
خط ۱۰۰: خط ۱۰۰:


در طول نهضت و بعثت پيامبرصلي الله عليه وآله قوانيني براي بشريت تنظيم گرديد که‏مواد آن در هر عصري قابل اجرا مي‏باشد. در اثر بعثت مبارزه‏اي عميق بر ضدجمود فکري و تعصّبات قبيلگي و نژادي آغاز گرديد که نتيجه آن پي‏ريزي‏تمدّني باشکوه در زمينه‏هاي علمي - عرفاني در سطح جهان بود. امام‏خميني‏رحمهم الله در اين رابطه فرموده است:
در طول نهضت و بعثت پيامبرصلي الله عليه وآله قوانيني براي بشريت تنظيم گرديد که‏مواد آن در هر عصري قابل اجرا مي‏باشد. در اثر بعثت مبارزه‏اي عميق بر ضدجمود فکري و تعصّبات قبيلگي و نژادي آغاز گرديد که نتيجه آن پي‏ريزي‏تمدّني باشکوه در زمينه‏هاي علمي - عرفاني در سطح جهان بود. امام‏خميني‏رحمهم الله در اين رابطه فرموده است:
«مسأله بعثت يک تحول علمي - عرفاني در عالم ايجاد کرد که آن فلسفه‏هاي‏خشک يوناني را که به دست يوناني‏ها تحقق پيدا کرده يک شهود واقعي براي ارباب‏شهود».[12]
«مسأله بعثت يک تحول علمي - عرفاني در عالم ايجاد کرد که آن فلسفه‏هاي‏خشک يوناني را که به دست يوناني‏ها تحقق پيدا کرده يک شهود واقعي براي ارباب ‏شهود».[12]


در تبيين تحول علمي - عرفاني که در اثر بعثت بوقوع پيوست بايد گفت:دستور صريح قرآن به خواندن - که در اولين پيام آسماني به پيامبرصلي الله عليه وآله اعلان‏گرديد - اقرا باسم ربک الذي خلق... - و تأکيد بر به دست گرفتن قلم و نام‏گذاري‏يکي از سوره‏هاي قرآن به نام «قلم» و نيز سوگند به آن «ن، والقلم» علم و کتابت، ازارج و منزلت ويژه‏اي برخوردار گرديد. چون در اثر قلم و کتابت است که روح‏تمدن‏ها و افکار بشر در گذشته و آينده حفظ مي‏گردد.  
در تبيين تحول علمي - عرفاني که در اثر بعثت بوقوع پيوست بايد گفت:دستور صريح قرآن به خواندن - که در اولين پيام آسماني به پيامبرصلي الله عليه وآله اعلان‏گرديد - اقرا باسم ربک الذي خلق... - و تأکيد بر به دست گرفتن قلم و نام‏گذاري‏يکي از سوره‏هاي قرآن به نام «قلم» و نيز سوگند به آن «ن، والقلم» علم و کتابت، ازارج و منزلت ويژه‏اي برخوردار گرديد. چون در اثر قلم و کتابت است که روح‏تمدن‏ها و افکار بشر در گذشته و آينده حفظ مي‏گردد.  
خط ۱۱۴: خط ۱۱۴:
در پرتو اين معارف عاليه و نيز توصيه‏هاي پيامبرصلي الله عليه وآله و معصومين‏عليه السلام به‏تأليف کتاب نظير: «قيد والعلم بالکتابه» يا «احفظوا بکتبکم فانکم سوف‏تحتاجون اليها»، دانشمندان بزرگي در جهان اسلام درخشيدند و مدارس وکتابخانه‏هاي عظيمي بنا گرديد؛ به گونه‏اي که بايد مسلمانان را رهبران علمي دنياخواند؛ ادعاي مذکور آن چنان قطعي است که حتي مورخان بيگانه نيز به اين‏حقيقت آشکار اذعان کرده‏اند.
در پرتو اين معارف عاليه و نيز توصيه‏هاي پيامبرصلي الله عليه وآله و معصومين‏عليه السلام به‏تأليف کتاب نظير: «قيد والعلم بالکتابه» يا «احفظوا بکتبکم فانکم سوف‏تحتاجون اليها»، دانشمندان بزرگي در جهان اسلام درخشيدند و مدارس وکتابخانه‏هاي عظيمي بنا گرديد؛ به گونه‏اي که بايد مسلمانان را رهبران علمي دنياخواند؛ ادعاي مذکور آن چنان قطعي است که حتي مورخان بيگانه نيز به اين‏حقيقت آشکار اذعان کرده‏اند.


جان برنال مؤلف کتاب علم در تاريخ نوشته است:
جان برنال مؤلف کتاب علم در تاريخ نوشته است:


شميم تازه‏ اي از علم وزيدن گرفتن و آنگاه در پرتو لواي اسلام ترکيبي شکوهمنديافت و از اين طريق بود که علم و فن به اروپاي قرون وسطي راه يافت. پيشرفت علم‏در قرون وسطي اگرچه در ابتدا کُند بود ولي فعاليت‏ها و خلاقيت‏هاي عظيمي راباعث شد و مآلاً به پيدايش علوم جديد منجر گرديد...[15]
شميم تازه‏ اي از علم وزيدن گرفتن و آنگاه در پرتو لواي اسلام ترکيبي شکوهمنديافت و از اين طريق بود که علم و فن به اروپاي قرون وسطي راه يافت. پيشرفت علم‏در قرون وسطي اگرچه در ابتدا کُند بود ولي فعاليت‏ها و خلاقيت‏هاي عظيمي راباعث شد و مآلاً به پيدايش علوم جديد منجر گرديد...[15]
خط ۱۴۰: خط ۱۴۰:


ايشان در ادامه مقايسه‏اي بين اسلام و مسيحيت در زمينه نگرش اين دو به‏خداوند و عقايد ديگر آن‏ها نوشته است:
ايشان در ادامه مقايسه‏اي بين اسلام و مسيحيت در زمينه نگرش اين دو به‏خداوند و عقايد ديگر آن‏ها نوشته است:
ملاحظه کنيد کدام مذهبي از اين مذهب ساده‏تر و روشن‏تر و فرقه و صنفي که‏بوده باشد از عقايد مذهبي خود به خوبي واقف است و مي‏تواند آن عقايد را در يک‏سلسله الفاظي خيلي ساده و روشن بيان کند. برعکس اگر راجع به مسأله تثليث ياتبديل جنس[20] و امثال آن از عقايد مرموز پيچ در پيچي که در مذهب مسيحي‏است سؤال شود تا وقتي که آن بيچاره در علم کلام ماهر نباشد... هيچ وقت نمي‏توانداز عهده جواب برآيد.  
ملاحظه کنيد کدام مذهبي از اين مذهب ساده‏تر و روشن‏تر و فرقه و صنفي که‏بوده باشد از عقايد مذهبي خود به خوبي واقف است و مي‏تواند آن عقايد را در يک ‏سلسله الفاظي خيلي ساده و روشن بيان کند. برعکس اگر راجع به مسأله تثليث ياتبديل جنس[20] و امثال آن از عقايد مرموز پيچ در پيچي که در مذهب مسيحي‏است سؤال شود تا وقتي که آن بيچاره در علم کلام ماهر نباشد... هيچ وقت نمي‏توانداز عهده جواب برآيد.  




خط ۱۴۸: خط ۱۴۸:
از طرفي ديگر قرآن کريم با آيات و دلايل ويرانگر خود خدايان سنگي و چوبي‏را نيز که مشرکين آنان را مظهر ارواح پدران و رؤساء قبيله خود دانسته که درگردش روزگار صاحب اختيار نيک و بد هستند، يکي پس از ديگري فروريخت وعقايد اصيل توحيدي را به جاي آن قرار داد.
از طرفي ديگر قرآن کريم با آيات و دلايل ويرانگر خود خدايان سنگي و چوبي‏را نيز که مشرکين آنان را مظهر ارواح پدران و رؤساء قبيله خود دانسته که درگردش روزگار صاحب اختيار نيک و بد هستند، يکي پس از ديگري فروريخت وعقايد اصيل توحيدي را به جاي آن قرار داد.


قرآن کريم از شگفتي مشرکين دردعوت پيامبرصلي الله عليه وآله به خداي واحد و رهانمودن خدايان ديگر اين چنين سخن به‏ميان آمده است:
قرآن کريم از شگفتي مشرکين دردعوت پيامبرصلي الله عليه وآله به خداي واحد و رهانمودن خدايان ديگر اين چنين سخن به‏ميان آمده است:
«وَعَجِبُوا أَن جَاءَهُم مُّنذِرٌ مِّنْهُمْ وَقَالَ الْکَافِرُونَ هذَا سَاحِرٌ کَذَّابٌ أَجَعَلَ الْآلِهَةَإِلهاَ وَاحِداً إِنَّ هذَا لَشَيْ‏ءٌ عُجَابٌ»[21]
«وَعَجِبُوا أَن جَاءَهُم مُّنذِرٌ مِّنْهُمْ وَقَالَ الْکَافِرُونَ هذَا سَاحِرٌ کَذَّابٌ أَجَعَلَ الْآلِهَةَإِلهاَ وَاحِداً إِنَّ هذَا لَشَيْ‏ءٌ عُجَابٌ»[21]
کافران در شگفت شدند از اين که بيم‏دهنده‏اي از (نژاد و نوع) ايشان آمد.اينان گفتند: اين، جادوگري دروغ‏ساز است آيا خدايان واحد را به يک خدابرمي‏گرداند -حقيقتاً اين چيز عجيبي است -
کافران در شگفت شدند از اين که بيم‏دهنده‏اي از (نژاد و نوع) ايشان آمد.اينان گفتند: اين، جادوگري دروغ‏ساز است آيا خدايان واحد را به يک خدابرمي‏گرداند -حقيقتاً اين چيز عجيبي است -
خط ۱۶۸: خط ۱۶۸:




در همين جهت مي‏بينيم در آموزه‏هاي ديني تقليد در اصول دين حرام بوده‏حتي رجوع تقليدي به مرجع ديني در فروعات بايد براساس اجتهاد و تحقق‏صورت گيرد. تفقّه در دين و فهم عميق آن به حدّي در اسلام مورد تأکيد قرارگرفته که دين بدون آن، فاقد هر نوع خير و برکتي تعلقي گشت: لادين لمن لاتفقّه‏له و امام صادق‏عليه السلام فرموده است:
در همين جهت مي‏بينيم در آموزه‏هاي ديني تقليد در اصول دين حرام بوده‏حتي رجوع تقليدي به مرجع ديني در فروعات بايد براساس اجتهاد و تحقق‏صورت گيرد. تفقّه در دين و فهم عميق آن به حدّي در اسلام مورد تأکيد قرارگرفته که دين بدون آن، فاقد هر نوع خير و برکتي تعلقي گشت: لادين لمن لاتفقّه‏له و امام صادق ‏عليه السلام فرموده است:
لوددت أن أصحابي ضربت روسهم بالسياط حتي يتفقّهوا
لوددت أن أصحابي ضربت روسهم بالسياط حتي يتفقّهوا
دلم مي‏خواست کسي تازيانه بر شاگردانم فرود آورد تا در دين آگاه شوند و درفهم درست آن بکوشند.
دلم مي‏خواست کسي تازيانه بر شاگردانم فرود آورد تا در دين آگاه شوند و درفهم درست آن بکوشند.




شکّي نيست که تأکيد فراوان قرآن و اهل‏بيت‏عليه السلام در اين زمينه به دليل‏خطرات فراواني است که در اثر غفلت مسلمين از آن، متوجه آنان خواهد شد که‏نمونه‏هاي بارز آن تزلزل و بي‏ثباتي است که در برخي از مسلمانان درگذشته وحال ديده شده و مي‏شود.
شکّي نيست که تأکيد فراوان قرآن و اهل‏بيت‏عليه السلام در اين زمينه به دليل‏خطرات فراواني است که در اثر غفلت مسلمين از آن، متوجه آنان خواهد شد که‏ نمونه ‏هاي بارز آن تزلزل و بي‏ثباتي است که در برخي از مسلمانان درگذشته وحال ديده شده و مي‏شود.




۱۳۵

ویرایش