پرش به محتوا

نهضت جعفریه پاکستان: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'شیعه‌' به 'شیعه'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'شیعه‌' به 'شیعه')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۳۲: خط ۳۲:


==فعالیت شیعیان پس از استقلال پاکستان==
==فعالیت شیعیان پس از استقلال پاکستان==
در دوران‌ مبارزات‌ استقلال‌طلبانه مسلمانان‌ شبه‌ قاره هند، که‌ به‌ تأسیس‌ پاکستان‌ در 23 مرداد 1326/ 14 اوت‌ 1947 انجامید، شیعیان‌ نیز بسیار فعال‌ بودند (جوادی‌، ص‌ 24). شیعیان‌ که‌ انتظار داشتند در کشور جدید، حقوق‌ مذهبی‌ و سیاسی‌ برابر با دیگران‌ داشته‌ باشند، از نخستین‌ سالهای‌ تأسیس‌ پاکستان‌ ــ که‌ برای‌ تعیین‌ ساختار سیاسی‌ و نظام‌ حقوقی‌ آن‌ بحث هایی‌ آغاز شد برای‌ به‌ دست‌ آوردن‌ جایگاه‌ حقوقی‌ و فرهنگی‌ خود، فعالیتهای‌ سازمان‌یافته‌ای‌ را آغاز کردند. در 1327 ش‌/ 1948، «آل‌ شیعه‌ کانفرنس‌» (همایش‌ سراسری‌ شیعه‌) با تلاش‌ نواب‌ مظفرعلی‌ قزلباش‌ و علامه‌ کفایت‌ حسین‌، در لاهور تأسیس‌ شد. سال‌ بعد، اداره تحفظ‌ حقوق‌ شیعه‌، با تلاش‌ علامه‌ کفایت‌ حسین‌ و مظفرعلی‌ شمسی‌، در شهر لاهور ایجاد شد و در 1339 ش‌/ 1960، «شیعه‌ مطالبات‌ کمیتی‌» (کمیته مطالبات‌ شیعه‌)، با تلاش‌ [[سید محمد دهلوی]]‌ و [[علامه‌ مفتی‌ جعفر حسین]]‌، در کراچی‌ پایه‌گذاری‌ گردید. اهداف‌ و خواستهای‌ اساسی‌ این‌ سه‌ مجموعه شیعی‌ عبارت‌ بودند از: حفظ‌ عزاداری‌ ایام‌ محرّم‌، تبلیغ‌ آزادانه تشیع‌، و [[وحدت‌ بین‌مذاهب‌]] و مسلمانان‌ کشور.
در دوران‌ مبارزات‌ استقلال‌طلبانه مسلمانان‌ شبه‌ قاره هند، که‌ به‌ تأسیس‌ پاکستان‌ در 23 مرداد 1326/ 14 اوت‌ 1947 انجامید، شیعیان‌ نیز بسیار فعال‌ بودند (جوادی‌، ص‌ 24). شیعیان‌ که‌ انتظار داشتند در کشور جدید، حقوق‌ مذهبی‌ و سیاسی‌ برابر با دیگران‌ داشته‌ باشند، از نخستین‌ سالهای‌ تأسیس‌ پاکستان‌ ــ که‌ برای‌ تعیین‌ ساختار سیاسی‌ و نظام‌ حقوقی‌ آن‌ بحث هایی‌ آغاز شد برای‌ به‌ دست‌ آوردن‌ جایگاه‌ حقوقی‌ و فرهنگی‌ خود، فعالیتهای‌ سازمان‌یافته‌ای‌ را آغاز کردند. در 1327 ش‌/ 1948، «آل‌ شیعه کانفرنس‌» (همایش‌ سراسری‌ شیعه) با تلاش‌ نواب‌ مظفرعلی‌ قزلباش‌ و علامه‌ کفایت‌ حسین‌، در لاهور تأسیس‌ شد. سال‌ بعد، اداره تحفظ‌ حقوق‌ شیعه، با تلاش‌ علامه‌ کفایت‌ حسین‌ و مظفرعلی‌ شمسی‌، در شهر لاهور ایجاد شد و در 1339 ش‌/ 1960، «شیعه مطالبات‌ کمیتی‌» (کمیته مطالبات‌ شیعه)، با تلاش‌ [[سید محمد دهلوی]]‌ و [[علامه‌ مفتی‌ جعفر حسین]]‌، در کراچی‌ پایه‌گذاری‌ گردید. اهداف‌ و خواستهای‌ اساسی‌ این‌ سه‌ مجموعه شیعی‌ عبارت‌ بودند از: حفظ‌ عزاداری‌ ایام‌ محرّم‌، تبلیغ‌ آزادانه تشیع‌، و [[وحدت‌ بین‌مذاهب‌]] و مسلمانان‌ کشور.


==گردهمایی علمای شیعه پاکستان==
==گردهمایی علمای شیعه پاکستان==
از 1344 ش‌/ 1965، فعالیتهای‌ سیاسی‌ ـ اجتماعی‌ بیشتری‌ در گروه های‌ شیعه‌ به‌ وجود آمد.
از 1344 ش‌/ 1965، فعالیتهای‌ سیاسی‌ ـ اجتماعی‌ بیشتری‌ در گروه های‌ شیعه به‌ وجود آمد.
سید محمد دهلوی‌ از 16 تا 18 دی‌ 1343/ 5 7 ژانویه 1965، ضمن‌ سفرهایی‌ به‌ مناطق‌ شیعه‌نشین‌ کشور، از علما برای‌ شرکت‌ در گردهمایی‌ بزرگی‌ در کراچی‌ دعوت‌ کرد.
سید محمد دهلوی‌ از 16 تا 18 دی‌ 1343/ 5 7 ژانویه 1965، ضمن‌ سفرهایی‌ به‌ مناطق‌ شیعهنشین‌ کشور، از علما برای‌ شرکت‌ در گردهمایی‌ بزرگی‌ در کراچی‌ دعوت‌ کرد.
در گردهمایی‌ مذکور، این‌ مواد به‌ تصویب‌ رسید:
در گردهمایی‌ مذکور، این‌ مواد به‌ تصویب‌ رسید:
* تدوین‌ مواد درسی‌ دینی‌ جداگانه‌ برای‌ دانش‌آموزان‌ و دانشجویان‌ شیعه‌؛
* تدوین‌ مواد درسی‌ دینی‌ جداگانه‌ برای‌ دانش‌آموزان‌ و دانشجویان‌ شیعه؛
* واگذاری‌ سرپرستی‌ اوقاف‌ شیعه‌ به‌ هیئتی‌ از شیعیان‌؛
* واگذاری‌ سرپرستی‌ اوقاف‌ شیعه به‌ هیئتی‌ از شیعیان‌؛
* امکان‌ عزاداریهای‌ مذهبی‌؛
* امکان‌ عزاداریهای‌ مذهبی‌؛
* حذف‌ مطالب‌ مذهبی‌ اعتراض‌ برانگیز از کتابهای‌ درسی‌.
* حذف‌ مطالب‌ مذهبی‌ اعتراض‌ برانگیز از کتابهای‌ درسی‌.


سیدمحمد دهلوی‌، به‌ عنوان‌ رئیس‌ مجلس‌ اعلای‌ علمای‌ شیعه‌ ــ که‌ در همان‌ تاریخ‌، برای‌ پیگیری‌ خواستهای‌ شرکت‌کنندگان‌ در این‌ گردههایی‌، ایجاد شد مسئولیت‌ پیگیری‌ خواسته های‌ شیعیان‌ را بر عهده‌ گرفت‌. دولت‌ ایوب‌خان‌ در برابر این‌ فشارها، تفکیک‌ متون‌ درسی‌ دینی‌ شیعیان‌ را پذیرفت‌؛ اما در 1350 ش‌/ 1971، که‌ دهلوی‌ درگذشت‌، گروههای‌ شیعه‌ نیز تقریباً از فعالیت‌ بازماندند.
سیدمحمد دهلوی‌، به‌ عنوان‌ رئیس‌ مجلس‌ اعلای‌ علمای‌ شیعه ــ که‌ در همان‌ تاریخ‌، برای‌ پیگیری‌ خواستهای‌ شرکت‌کنندگان‌ در این‌ گردههایی‌، ایجاد شد مسئولیت‌ پیگیری‌ خواسته های‌ شیعیان‌ را بر عهده‌ گرفت‌. دولت‌ ایوب‌خان‌ در برابر این‌ فشارها، تفکیک‌ متون‌ درسی‌ دینی‌ شیعیان‌ را پذیرفت‌؛ اما در 1350 ش‌/ 1971، که‌ دهلوی‌ درگذشت‌، گروههای‌ شیعه نیز تقریباً از فعالیت‌ بازماندند.


==دادگاه شریعت فدرال عامل حرکت جدید شیعیان==
==دادگاه شریعت فدرال عامل حرکت جدید شیعیان==
در تیر 1356/ ژوئیه 1977 ژنرال‌ ضیاءالحق‌، فرمانده‌ کل‌ نیروهای‌ مسلح‌ پاکستان‌، با کودتای‌ نظامی‌ علیه‌ ذوالفقار علی‌ بوتو، قدرت‌ را در دست‌ گرفت‌. ضیاءالحق‌ که‌ گرایش های‌ مذهبی‌ داشت‌ و به‌ قدرت‌ رسیدن‌ خود را تا حدود زیادی‌ مدیون‌ جنبش‌ نظام‌ مصطفی‌ می‌دانست‌، سیاست هایی‌ را برای‌ اسلامی‌ کردن‌ کشور در پیش‌ گرفت‌. وی‌ در بهمن‌ 1357/ فوریه 1979، با صدور فرمانی‌، اجرای‌ مجازات های‌ اسلامی‌ مربوط‌ به‌ مسکرات‌ (و نیز مواد مخدر)، سرقت‌، زنا و قَذْف‌ را پی‌ گرفت‌ . وی‌ در خرداد 1359/ ژوئن‌ 1980 قانون‌ دریافت‌ زکات‌ و عُشر را اجباری‌ کرد و سال‌ بعد '''«دادگاه‌ شریعت‌ فدرال‌»''' را برای‌ اجرای‌ احکام‌ اسلامی‌ تأسیس‌ نمود. اقدام‌ ضیاءالحق‌ برای‌ اسلامی‌ کردن‌ قوانین‌، که‌ بر اساس‌ فقه‌ اهل‌ سنّت‌ بود، نگرانی های‌ شدیدی‌ را برای‌ شیعیان‌ ــ که‌ خواهان‌ اجرای‌ قوانین‌ فقه‌ جعفری‌ در حوزه حقوق‌ خصوصی‌ و احوال‌ شخصیه‌ برای‌ خود بودند به‌ وجود آورد. این‌ مهم‌ترین‌ عامل‌ در سازماندهی‌ نخبگان‌ شیعه‌ و پایه‌گذاری‌ نهضت‌ اجرای‌ فقه‌ جعفری‌ گردید.
در تیر 1356/ ژوئیه 1977 ژنرال‌ ضیاءالحق‌، فرمانده‌ کل‌ نیروهای‌ مسلح‌ پاکستان‌، با کودتای‌ نظامی‌ علیه‌ ذوالفقار علی‌ بوتو، قدرت‌ را در دست‌ گرفت‌. ضیاءالحق‌ که‌ گرایش های‌ مذهبی‌ داشت‌ و به‌ قدرت‌ رسیدن‌ خود را تا حدود زیادی‌ مدیون‌ جنبش‌ نظام‌ مصطفی‌ می‌دانست‌، سیاست هایی‌ را برای‌ اسلامی‌ کردن‌ کشور در پیش‌ گرفت‌. وی‌ در بهمن‌ 1357/ فوریه 1979، با صدور فرمانی‌، اجرای‌ مجازات های‌ اسلامی‌ مربوط‌ به‌ مسکرات‌ (و نیز مواد مخدر)، سرقت‌، زنا و قَذْف‌ را پی‌ گرفت‌ . وی‌ در خرداد 1359/ ژوئن‌ 1980 قانون‌ دریافت‌ زکات‌ و عُشر را اجباری‌ کرد و سال‌ بعد '''«دادگاه‌ شریعت‌ فدرال‌»''' را برای‌ اجرای‌ احکام‌ اسلامی‌ تأسیس‌ نمود. اقدام‌ ضیاءالحق‌ برای‌ اسلامی‌ کردن‌ قوانین‌، که‌ بر اساس‌ فقه‌ اهل‌ سنّت‌ بود، نگرانی های‌ شدیدی‌ را برای‌ شیعیان‌ ــ که‌ خواهان‌ اجرای‌ قوانین‌ فقه‌ جعفری‌ در حوزه حقوق‌ خصوصی‌ و احوال‌ شخصیه‌ برای‌ خود بودند به‌ وجود آورد. این‌ مهم‌ترین‌ عامل‌ در سازماندهی‌ نخبگان‌ شیعه و پایه‌گذاری‌ نهضت‌ اجرای‌ فقه‌ جعفری‌ گردید.
برنامه‌های‌ اسلامی‌ دولت‌، که‌ با پشتوانه «اسلامی‌ نظریاتی‌ کونسل‌» (شورای‌ عقاید اسلامی‌)، صورت‌ می‌گرفت‌، با مخالفت‌ نمایندگان‌ شیعه عضو شورا، مفتی‌ جعفر حسین‌ و محمدرضی‌ مجتهد، روبه‌رو شد و مفتی‌ جعفر حسین‌ در اعتراض‌ به‌ سیاست های‌ مذهبی‌ دولت‌، از عضویت‌ در شورا کناره‌گیری‌ کرد.
برنامه‌های‌ اسلامی‌ دولت‌، که‌ با پشتوانه «اسلامی‌ نظریاتی‌ کونسل‌» (شورای‌ عقاید اسلامی‌)، صورت‌ می‌گرفت‌، با مخالفت‌ نمایندگان‌ شیعه عضو شورا، مفتی‌ جعفر حسین‌ و محمدرضی‌ مجتهد، روبه‌رو شد و مفتی‌ جعفر حسین‌ در اعتراض‌ به‌ سیاست های‌ مذهبی‌ دولت‌، از عضویت‌ در شورا کناره‌گیری‌ کرد.
مخالفت‌ مفتی‌ جعفر حسین‌، به‌ ویژه‌ در باره زکات‌، با استقبال‌ زمین داران‌ و سرمایه‌داران‌ بزرگ‌ شیعه‌ مواجه‌ شد. از طرف‌ دیگر، ضیاءالحق‌ پیش‌ از آن‌، در 10 اردیبهشت‌ 1357/ 30 آوریل‌ 1978، در نشست‌ شورای‌ مشاوران‌ فدرال‌ که‌ برای‌ مشورت‌ در امور کشوری‌ ایجاد شده‌ بود آموزش‌ دینی‌ جداگانه شیعه‌ و سنّی‌ را نیز لغو نمود و آموزشی‌ را جانشین‌ آن‌ کرد که‌ در آن‌ عقاید شیعی‌ نادیده‌ گرفته‌ شده‌ بود. این‌ امر واکنش‌ روحانیان‌ شیعه‌ و گروه های‌ دیگر را برانگیخت‌.
مخالفت‌ مفتی‌ جعفر حسین‌، به‌ ویژه‌ در باره زکات‌، با استقبال‌ زمین داران‌ و سرمایه‌داران‌ بزرگ‌ شیعه مواجه‌ شد. از طرف‌ دیگر، ضیاءالحق‌ پیش‌ از آن‌، در 10 اردیبهشت‌ 1357/ 30 آوریل‌ 1978، در نشست‌ شورای‌ مشاوران‌ فدرال‌ که‌ برای‌ مشورت‌ در امور کشوری‌ ایجاد شده‌ بود آموزش‌ دینی‌ جداگانه شیعه و سنّی‌ را نیز لغو نمود و آموزشی‌ را جانشین‌ آن‌ کرد که‌ در آن‌ عقاید شیعی‌ نادیده‌ گرفته‌ شده‌ بود. این‌ امر واکنش‌ روحانیان‌ شیعه و گروه های‌ دیگر را برانگیخت‌.


=تاسیس نهضت=
=تاسیس نهضت=
رهبران‌ مذهبی‌ و اجتماعی‌ سیاسی‌ شیعه‌ ــ که‌ تمام‌ دستاوردهای‌ مبارزات‌ گذشته خویش‌ را از دست‌ رفته‌ می‌دیدند و فشار روزافزون‌ سیاسی‌ و مذهبی‌ تازه‌ای‌ را احساس‌ می‌کردند، نشستی‌ عمومی‌ با شرکت‌ ده ها هزار نفر، در شهر بَکَّر * (بْهَکَّر) ایالت‌ پنجاب‌ برگزار کردند. در این‌ نشست‌ دو روزه‌ (23 و 24 فروردین‌ 1358/ 12 و 13 آوریل‌ 1979)، افرادی‌ مانند مفتی‌ جعفر حسین‌، سید صفدرحسین‌ نجفی‌، شیخ‌ محسن‌ علی‌ نجفی‌، سید ساجدعلی‌ نقوی‌ و محمدحسین‌ بَکَّر شرکت‌ داشتند و در آن‌ تحریک‌ نفاذ فقه‌ جعفریه‌ (نهضت‌ اجرای‌ فقه‌ جعفری‌) بنیان‌گذاری‌ شد و [[مفتی‌ جعفر حسین]]‌ به‌ رهبری‌ عموم‌ شیعیان‌ انتخاب‌ گردید. همچنین‌ برای‌ نهضت‌، مجلس‌ عامله‌ (شورای‌ مرکزی‌ یا شورای‌ عالی‌) تشکیل‌ شد و افرادی‌ چون‌ وکیل‌ سید وزارت‌ حسین‌ نقوی‌، سیدصفدر حسین‌ نجفی‌، عارف‌ حسین‌ حسینی‌، و سید ساجد علی‌ نقوی‌ به‌ عضویت‌ آن‌ برگزیده‌ شدند.
رهبران‌ مذهبی‌ و اجتماعی‌ سیاسی‌ شیعه ــ که‌ تمام‌ دستاوردهای‌ مبارزات‌ گذشته خویش‌ را از دست‌ رفته‌ می‌دیدند و فشار روزافزون‌ سیاسی‌ و مذهبی‌ تازه‌ای‌ را احساس‌ می‌کردند، نشستی‌ عمومی‌ با شرکت‌ ده ها هزار نفر، در شهر بَکَّر * (بْهَکَّر) ایالت‌ پنجاب‌ برگزار کردند. در این‌ نشست‌ دو روزه‌ (23 و 24 فروردین‌ 1358/ 12 و 13 آوریل‌ 1979)، افرادی‌ مانند مفتی‌ جعفر حسین‌، سید صفدرحسین‌ نجفی‌، شیخ‌ محسن‌ علی‌ نجفی‌، سید ساجدعلی‌ نقوی‌ و محمدحسین‌ بَکَّر شرکت‌ داشتند و در آن‌ تحریک‌ نفاذ فقه‌ جعفریه‌ (نهضت‌ اجرای‌ فقه‌ جعفری‌) بنیان‌گذاری‌ شد و [[مفتی‌ جعفر حسین]]‌ به‌ رهبری‌ عموم‌ شیعیان‌ انتخاب‌ گردید. همچنین‌ برای‌ نهضت‌، مجلس‌ عامله‌ (شورای‌ مرکزی‌ یا شورای‌ عالی‌) تشکیل‌ شد و افرادی‌ چون‌ وکیل‌ سید وزارت‌ حسین‌ نقوی‌، سیدصفدر حسین‌ نجفی‌، عارف‌ حسین‌ حسینی‌، و سید ساجد علی‌ نقوی‌ به‌ عضویت‌ آن‌ برگزیده‌ شدند.


=اهداف نهضت=
=اهداف نهضت=
اهداف‌ و خواستهای‌ اساسی‌ نهضت‌ در آغاز، مستثنا شدن‌ شیعیان‌ از پرداخت‌ زکات‌ و عُشر دولتی‌، حفظ‌ و حراست‌ از عزاداری‌، نیاز نداشتن‌ به‌ مجوز دولتی‌ برای‌ عزاداری‌، استفاده‌ از کتاب های‌ ویژه آموزشی‌ شیعه‌ برای‌ دانش‌آموزان‌ و دانشجویان‌ شیعه‌، و در نظر گرفتن‌ فقه‌ شیعه‌ در قوانین‌ حکومتی‌ در صورت‌ عملی‌ شدن‌ نظام‌ اسلامی‌ در کشور بود. مفتی‌ جعفر حسین‌ تلاش‌ فراوانی‌ برای‌ قبولاندن‌ این‌ خواست ها به‌ دولت‌ نمود که‌ اوج‌ آن‌ در گردهمایی‌ بزرگ‌ 14 تیر 1359/ 5 ژوئیه 1980 در اسلام‌آباد بود. در این‌ گردهمایی‌، صدها هزار نفر در برابر ساختمان‌ مجلس‌ پاکستان‌ گرد آمدند و دولت‌ مرکزی‌ ناگزیر شد به‌ تمام‌ خواستهای‌ اعتراض‌ کنندگان‌، که‌ در چهارده‌ مادّه‌ تنظیم‌ یافته‌ بود، پاسخ‌ مثبت‌ دهد. با درگذشت‌ مفتی‌ جعفر حسین‌ در شهریور 1362/ اوت‌ 1983 و روی‌ کار آمدن‌ عارف‌ حسین‌ حسینی‌، تغییراتی‌ در اهداف‌ نهضت‌ به‌ وجود آمد. نهضت‌، حزب‌ سیاسی‌ ـ مذهبی‌ تمام‌ عیاری‌ شد و اهداف‌ و برنامه‌های‌ آن‌ نیز از امور مذهبی‌ به‌ حوزه عمومی‌ تغییر یافت‌.
اهداف‌ و خواستهای‌ اساسی‌ نهضت‌ در آغاز، مستثنا شدن‌ شیعیان‌ از پرداخت‌ زکات‌ و عُشر دولتی‌، حفظ‌ و حراست‌ از عزاداری‌، نیاز نداشتن‌ به‌ مجوز دولتی‌ برای‌ عزاداری‌، استفاده‌ از کتاب های‌ ویژه آموزشی‌ شیعه برای‌ دانش‌آموزان‌ و دانشجویان‌ شیعه، و در نظر گرفتن‌ فقه‌ شیعه در قوانین‌ حکومتی‌ در صورت‌ عملی‌ شدن‌ نظام‌ اسلامی‌ در کشور بود. مفتی‌ جعفر حسین‌ تلاش‌ فراوانی‌ برای‌ قبولاندن‌ این‌ خواست ها به‌ دولت‌ نمود که‌ اوج‌ آن‌ در گردهمایی‌ بزرگ‌ 14 تیر 1359/ 5 ژوئیه 1980 در اسلام‌آباد بود. در این‌ گردهمایی‌، صدها هزار نفر در برابر ساختمان‌ مجلس‌ پاکستان‌ گرد آمدند و دولت‌ مرکزی‌ ناگزیر شد به‌ تمام‌ خواستهای‌ اعتراض‌ کنندگان‌، که‌ در چهارده‌ مادّه‌ تنظیم‌ یافته‌ بود، پاسخ‌ مثبت‌ دهد. با درگذشت‌ مفتی‌ جعفر حسین‌ در شهریور 1362/ اوت‌ 1983 و روی‌ کار آمدن‌ عارف‌ حسین‌ حسینی‌، تغییراتی‌ در اهداف‌ نهضت‌ به‌ وجود آمد. نهضت‌، حزب‌ سیاسی‌ ـ مذهبی‌ تمام‌ عیاری‌ شد و اهداف‌ و برنامه‌های‌ آن‌ نیز از امور مذهبی‌ به‌ حوزه عمومی‌ تغییر یافت‌.
در «دستور» (اساسنامه) نهضت‌ ــ که‌ در آن‌ اصلاحات‌ بسیاری‌ صورت‌ گرفته‌ و در مرداد 1381/ اوت‌ 2002 منتشر گردیده‌ اهداف‌ و مقاصد آن‌ چنین‌ اعلام‌ شده‌ است‌:
در «دستور» (اساسنامه) نهضت‌ ــ که‌ در آن‌ اصلاحات‌ بسیاری‌ صورت‌ گرفته‌ و در مرداد 1381/ اوت‌ 2002 منتشر گردیده‌ اهداف‌ و مقاصد آن‌ چنین‌ اعلام‌ شده‌ است‌:
* تقویت‌ و پیشرفت‌ پاکستان؛
* تقویت‌ و پیشرفت‌ پاکستان؛
خط ۹۵: خط ۹۵:


دوم= انشعاب‌ در نهضت‌ بود.
دوم= انشعاب‌ در نهضت‌ بود.
از نخستین‌ روز تعیین‌ رهبری‌ جدید حزب‌ در 1363 ش‌، هم‌زمان‌ با نشست‌ بهکر، نشست‌ دیگری‌ با حضور گروهی‌ از روحانیان‌، ذاکران‌، خطبا و افسران‌ بازنشسته شیعه‌ در اسلام‌آباد تشکیل‌ شد که‌ در آن‌ سید حامدعلی‌ شاه‌ موسوی‌ به‌ رهبری‌ نهضت‌ (شاخه اسلام‌آباد) انتخاب‌ گردید. عارف‌ حسین‌ حسینی‌ و همکاران‌ او، برای‌ وحدت‌ دو شاخه نهضت‌، تلاشهای‌ زیادی‌ کردند؛ اما، سرانجام‌ هیئت‌ ده‌ نفره میانجی گری‌، بدون‌ دستیابی‌ به‌ نتیجه مطلوب‌، وجود هر دو شاخه نهضت‌ را تأیید کرد و به‌ کار خود پایان‌ داد.
از نخستین‌ روز تعیین‌ رهبری‌ جدید حزب‌ در 1363 ش‌، هم‌زمان‌ با نشست‌ بهکر، نشست‌ دیگری‌ با حضور گروهی‌ از روحانیان‌، ذاکران‌، خطبا و افسران‌ بازنشسته شیعه در اسلام‌آباد تشکیل‌ شد که‌ در آن‌ سید حامدعلی‌ شاه‌ موسوی‌ به‌ رهبری‌ نهضت‌ (شاخه اسلام‌آباد) انتخاب‌ گردید. عارف‌ حسین‌ حسینی‌ و همکاران‌ او، برای‌ وحدت‌ دو شاخه نهضت‌، تلاشهای‌ زیادی‌ کردند؛ اما، سرانجام‌ هیئت‌ ده‌ نفره میانجی گری‌، بدون‌ دستیابی‌ به‌ نتیجه مطلوب‌، وجود هر دو شاخه نهضت‌ را تأیید کرد و به‌ کار خود پایان‌ داد.


سوم= خشونت های‌ فرقه‌ای سازمان‌ یافته سپاه‌ صحابه‌ بود که‌ از 1364 ش‌/ 1985 آغاز شده‌ بود.
سوم= خشونت های‌ فرقه‌ای سازمان‌ یافته سپاه‌ صحابه‌ بود که‌ از 1364 ش‌/ 1985 آغاز شده‌ بود.
سپاه‌ صحابه‌ مبارزه‌ با نفوذ انقلاب‌ اسلامی‌ ایران‌ را ــ که‌ تصور می‌کرد بیشتر، از طریق‌ نهضت‌ اجرای‌ فقه‌ جعفری‌ در پاکستان‌ گسترش‌ می‌یابد، هدف‌ اساسی‌ خود قرار داد و با برانگیختن‌ احساسات‌ مذهبی‌ ضد شیعی‌، راهپیمایی های‌ خیابانی‌، شعارنویسی‌ بر دیوارها و سوء قصد به‌ جان‌ اشخاص‌ وابسته‌ به‌ نهضت‌ جعفری‌، به‌ فعالیت های‌ افراطی‌ خود ادامه‌ می‌داد. بر اثر حوادث‌ فرقه‌ای‌، دَه ها تن‌ از اعضای‌ نهضت‌ در پنجاب‌ و سند جان‌ خود را از دست‌ دادند. بزرگ‌ترین‌ حادثه فرقه‌ای‌ زمانی‌ اتفاق‌ افتاد که‌ هزاران‌ تن‌ از افراطی های‌ مذهبی‌ از گِلگِت‌ و شهرستان های‌ اطراف‌ آن‌ در روز عید فطر 1367 ش‌/ 1988، به‌ مناطق‌ شیعه‌نشین‌ گلگت‌، به‌ ویژه‌ جلال‌آباد، حمله‌ کردند و در نتیجه‌، سیزده‌ روستا بین‌ 65% تا 100% تخریب‌ شد و 500 ، 1 خانواده‌ بی‌خانمان‌ گردیدند و دست‌کم‌ 95 تن‌ جان‌ خود را از دست‌ دادند. عارف‌ حسین‌ حسینی‌، رهبر نهضت‌ جعفریه‌، نیز در 14 مرداد 1367/ 5 اوت‌ 1988 در پیشاور کشته‌ شد.
سپاه‌ صحابه‌ مبارزه‌ با نفوذ انقلاب‌ اسلامی‌ ایران‌ را ــ که‌ تصور می‌کرد بیشتر، از طریق‌ نهضت‌ اجرای‌ فقه‌ جعفری‌ در پاکستان‌ گسترش‌ می‌یابد، هدف‌ اساسی‌ خود قرار داد و با برانگیختن‌ احساسات‌ مذهبی‌ ضد شیعی‌، راهپیمایی های‌ خیابانی‌، شعارنویسی‌ بر دیوارها و سوء قصد به‌ جان‌ اشخاص‌ وابسته‌ به‌ نهضت‌ جعفری‌، به‌ فعالیت های‌ افراطی‌ خود ادامه‌ می‌داد. بر اثر حوادث‌ فرقه‌ای‌، دَه ها تن‌ از اعضای‌ نهضت‌ در پنجاب‌ و سند جان‌ خود را از دست‌ دادند. بزرگ‌ترین‌ حادثه فرقه‌ای‌ زمانی‌ اتفاق‌ افتاد که‌ هزاران‌ تن‌ از افراطی های‌ مذهبی‌ از گِلگِت‌ و شهرستان های‌ اطراف‌ آن‌ در روز عید فطر 1367 ش‌/ 1988، به‌ مناطق‌ شیعهنشین‌ گلگت‌، به‌ ویژه‌ جلال‌آباد، حمله‌ کردند و در نتیجه‌، سیزده‌ روستا بین‌ 65% تا 100% تخریب‌ شد و 500 ، 1 خانواده‌ بی‌خانمان‌ گردیدند و دست‌کم‌ 95 تن‌ جان‌ خود را از دست‌ دادند. عارف‌ حسین‌ حسینی‌، رهبر نهضت‌ جعفریه‌، نیز در 14 مرداد 1367/ 5 اوت‌ 1988 در پیشاور کشته‌ شد.


==دوره سوم، رهبری سید ساجد علی نقوی==
==دوره سوم، رهبری سید ساجد علی نقوی==
خط ۱۰۴: خط ۱۰۴:


=تفاوت دوره دوم و سوم نهضت=
=تفاوت دوره دوم و سوم نهضت=
تفاوت‌ اساسی‌ دوره سوم‌ با دوره دوم‌، در رویکرد کلان‌ نهضت‌ جعفریه‌ نسبت‌ به‌ مسائل‌ کشور بود. دوره دوم،‌ دوره آرمان‌گرایی‌ بود که‌ رهبر نهضت‌ به‌ مبارزه انقلابی‌ با نفوذ امریکا و استبداد داخلی‌ می‌پرداخت‌ و برای‌ برقراری‌ حکومت‌ اسلامی‌ در پاکستان‌ تلاش‌ می‌کرد؛ اما، در دوره سوم‌ در این‌ رویکرد تجدیدنظر شد و نهضت‌ راهبردی‌ واقع‌گرایانه‌ و تا حدودی‌ عمل‌گرایانه‌ را در پیش‌ گرفت‌. ساجدعلی‌ نقوی‌ برای‌ فرونشاندن‌ درگیریهای‌ فرقه‌ای‌، اقداماتی‌ کرد و کوشید مناسبات‌ سازمان‌یافته‌ای‌ با احزاب‌ اسلامی‌ اهل‌ سنّت‌، مانند [[جماعت‌ اسلامی]]‌، [[جمعیت‌ العلمای‌ اسلام]]‌، [[جمعیت‌ العلمای‌ پاکستان]]‌ و [[جمعیت‌ اهل‌ حدیث‌ ]]و حتی‌ [[سپاه‌ صحابه]]‌، برقرار کند. وزیر مذهبی‌ فدرال‌، عبدالستار نیازی‌، برای‌ وحدت‌ گروه های‌ شیعه‌ و [[اهل‌ سنّتِ]] [[دیوبندی‌]]، [[بریلوی‌]] و [[اهل‌حدیث‌]]، [[کمیته اتحاد بین‌المسلمین]]‌ را، با عضویت‌ سی‌ تن‌ از علمای‌ مذاهب‌ اسلامی‌، تشکیل‌ داد که‌ آنان‌ در مهر 1370/ سپتامبر 1991، مجموعه‌ای‌ را با عنوان‌ «[[ضابطه اخلاق]]‌» تدوین‌ و تصویب‌ کردند و سران‌ نهضت‌ نیز آن‌ را امضا نمودند. در ضابطه اخلاق‌، [[فرقه‌گرایی]]‌ در کشور محکوم‌ و پیروی‌ از شیوه‌هایی‌ برای‌ حل‌ مناقشات‌ به‌ گروه ها توصیه‌ شده‌ است‌.
تفاوت‌ اساسی‌ دوره سوم‌ با دوره دوم‌، در رویکرد کلان‌ نهضت‌ جعفریه‌ نسبت‌ به‌ مسائل‌ کشور بود. دوره دوم،‌ دوره آرمان‌گرایی‌ بود که‌ رهبر نهضت‌ به‌ مبارزه انقلابی‌ با نفوذ امریکا و استبداد داخلی‌ می‌پرداخت‌ و برای‌ برقراری‌ حکومت‌ اسلامی‌ در پاکستان‌ تلاش‌ می‌کرد؛ اما، در دوره سوم‌ در این‌ رویکرد تجدیدنظر شد و نهضت‌ راهبردی‌ واقع‌گرایانه‌ و تا حدودی‌ عمل‌گرایانه‌ را در پیش‌ گرفت‌. ساجدعلی‌ نقوی‌ برای‌ فرونشاندن‌ درگیریهای‌ فرقه‌ای‌، اقداماتی‌ کرد و کوشید مناسبات‌ سازمان‌یافته‌ای‌ با احزاب‌ اسلامی‌ اهل‌ سنّت‌، مانند [[جماعت‌ اسلامی]]‌، [[جمعیت‌ العلمای‌ اسلام]]‌، [[جمعیت‌ العلمای‌ پاکستان]]‌ و [[جمعیت‌ اهل‌ حدیث‌ ]]و حتی‌ [[سپاه‌ صحابه]]‌، برقرار کند. وزیر مذهبی‌ فدرال‌، عبدالستار نیازی‌، برای‌ وحدت‌ گروه های‌ شیعه و [[اهل‌ سنّتِ]] [[دیوبندی‌]]، [[بریلوی‌]] و [[اهل‌حدیث‌]]، [[کمیته اتحاد بین‌المسلمین]]‌ را، با عضویت‌ سی‌ تن‌ از علمای‌ مذاهب‌ اسلامی‌، تشکیل‌ داد که‌ آنان‌ در مهر 1370/ سپتامبر 1991، مجموعه‌ای‌ را با عنوان‌ «[[ضابطه اخلاق]]‌» تدوین‌ و تصویب‌ کردند و سران‌ نهضت‌ نیز آن‌ را امضا نمودند. در ضابطه اخلاق‌، [[فرقه‌گرایی]]‌ در کشور محکوم‌ و پیروی‌ از شیوه‌هایی‌ برای‌ حل‌ مناقشات‌ به‌ گروه ها توصیه‌ شده‌ است‌.


نهضت‌ در اواخر 1373 ش‌/ اوایل‌ 1995 گام‌ دیگری‌ برای‌ وحدت‌ میان‌ مذاهب‌ اسلامی‌ برداشت‌ که‌ به‌ تشکیل‌ «ملی‌ یکجهتی‌ کونسل‌» ([[شورای‌ همبستگی‌ ملی]]‌) در 4 فروردین‌/ 24 مارس‌ همان‌ سال‌، انجامید. در این‌ شورا، گروه های‌ اسلامی‌ نهضت‌ جعفریه‌، جماعت‌ اسلامی‌، جمعیت‌ العلمای‌ اسلام‌ [[گروه‌ فضل‌الرحمان]]‌ و [[سمیع‌الحق]]‌، جمعیت‌ العلمای‌ پاکستان‌، [[گروه‌ نیازی]]‌، [[تحریک‌ منهاج‌القرآن]]‌ و جمعیت‌ اهل‌ حدیث‌ شرکت‌ داشتند. هدف‌ از تشکیل‌ این‌ اتحاد، پایان‌ دادن‌ به‌ درگیری های‌ مذهبی‌ و منزوی‌ کردن‌ سپاه‌ صحابه‌ و فشار آوردن‌ به‌ آن‌ گروه‌ برای‌ توقف‌ عملیات‌ خشونت بار آن‌ بود؛ اما این‌ اتحاد نتوانست‌ به‌ درگیری های‌ فرقه‌ای‌ پایان‌ دهد. در 6 تیر 1380/ 27 ژوئن‌ 2001، شش‌ حزب‌ اسلامی‌، با عنوان‌ [[مجلس‌ متحده عمل]]‌، در اسلام‌آباد متحد شدند. هدف‌ از این‌ اتحاد، برقراری‌ نظام‌ جمهوری‌ واقعی‌ اسلامی‌ اعلام‌ شده‌ بود.
نهضت‌ در اواخر 1373 ش‌/ اوایل‌ 1995 گام‌ دیگری‌ برای‌ وحدت‌ میان‌ مذاهب‌ اسلامی‌ برداشت‌ که‌ به‌ تشکیل‌ «ملی‌ یکجهتی‌ کونسل‌» ([[شورای‌ همبستگی‌ ملی]]‌) در 4 فروردین‌/ 24 مارس‌ همان‌ سال‌، انجامید. در این‌ شورا، گروه های‌ اسلامی‌ نهضت‌ جعفریه‌، جماعت‌ اسلامی‌، جمعیت‌ العلمای‌ اسلام‌ [[گروه‌ فضل‌الرحمان]]‌ و [[سمیع‌الحق]]‌، جمعیت‌ العلمای‌ پاکستان‌، [[گروه‌ نیازی]]‌، [[تحریک‌ منهاج‌القرآن]]‌ و جمعیت‌ اهل‌ حدیث‌ شرکت‌ داشتند. هدف‌ از تشکیل‌ این‌ اتحاد، پایان‌ دادن‌ به‌ درگیری های‌ مذهبی‌ و منزوی‌ کردن‌ سپاه‌ صحابه‌ و فشار آوردن‌ به‌ آن‌ گروه‌ برای‌ توقف‌ عملیات‌ خشونت بار آن‌ بود؛ اما این‌ اتحاد نتوانست‌ به‌ درگیری های‌ فرقه‌ای‌ پایان‌ دهد. در 6 تیر 1380/ 27 ژوئن‌ 2001، شش‌ حزب‌ اسلامی‌، با عنوان‌ [[مجلس‌ متحده عمل]]‌، در اسلام‌آباد متحد شدند. هدف‌ از این‌ اتحاد، برقراری‌ نظام‌ جمهوری‌ واقعی‌ اسلامی‌ اعلام‌ شده‌ بود.
خط ۱۲۵: خط ۱۲۵:


=ممنوعیت فعالیت نهضت=
=ممنوعیت فعالیت نهضت=
با ادامه تنش های‌ فرقه‌ای‌ قومی‌ و سیاسی‌ در پاکستان‌، اوضاع‌ اجتماعی‌ و سیاسی‌ در سال های‌ آخر دهه 1370 ش‌/ 1990 به‌ شدت‌ بحرانی‌ شده‌ بود که‌ به‌ کودتای‌ ژنرال‌ پرویز مُشرّف‌ در 2 مهر 1378/ 12 اکتبر 1999 و سقوط‌ دولت‌ نواز شریف‌ انجامید. وی‌ مبارزه‌ با فرقه‌گرایی‌ را یکی‌ از برنامه‌های‌ اصلی‌ خود می‌دانست‌. حادثه 20 شهریور 1380/ 11 سپتامبر 2001 در امریکا و اقدام‌ امریکا و جامعه جهانی‌ برای‌ مبارزه‌ با تروریسم‌، رئیس‌جمهور پاکستان‌ را به‌ برخوردهای‌ شدیدتری‌ با احزاب‌ تندرو اسلامی‌ در این‌ کشور واداشت‌؛ از این‌رو، دولت‌ مشرّف‌ سپاه‌ صحابه‌ و [[جیش‌ محمد]] را غیرقانونی‌ اعلام‌ کرد و در 22 دی‌ 1380/ 12 ژانویه 2002 نهضت‌ جعفریه‌ را نیز در ردیف‌ آنها قرار داد و فعالیت‌ آن‌ ممنوع‌ شد. پس‌ از آن‌، نهضت‌ نام‌ خود را به‌ «اسلامی‌ تحریک‌» (جنبش‌ اسلامی‌) تغییر داد و بلافاصله‌ فعالیت‌ خود را تحت‌ نام‌ جدید آغاز کرد؛ اما، دولت‌ در 24 آبان‌ 1382/ 15 نوامبر 2003 «تحریک‌ اسلامی‌» و هر نوع‌ فعالیت‌ رهبران‌ آن‌ را با هر عنوان‌ دیگری‌، غیرقانونی‌ خواند. از آن‌ تاریخ‌ تا شهریور 1384/ سپتامبر 2005 دولت‌ دفاتر نهضت‌ را مُهر و موم‌ کرده‌ و از اجتماعات‌ آن‌ جلوگیری‌ نموده‌ است‌. این‌ تصمیم‌ دولت‌ صدمات‌ شدیدی‌ بر تشکیلات‌ نهضت‌ وارد کرد و بسیاری‌ از فعالان‌ نهضت‌ را عملاً منزوی‌ نمود. ساجد علی‌ نقوی‌ ناگزیر شد فعالیت های‌ سیاسی‌اش‌ را از طریق‌ «[[مجلس‌ متحده‌ عمل]]‌»، که‌ «نهضت‌» یکی‌ از اعضای‌ آن‌ است‌، تداوم‌ بخشد و ارتباطات‌ مردمی‌ را نیز از طریق‌ برگزاری‌ عزاداری ها یا شرکت‌ در آنها و برنامه‌های‌ مذهبی‌ ادامه‌ دهد و دیدگاه ها و مواضع‌ خود را بازگوی‌ نماید. هم‌زمان‌ با ممنوع‌ شدن‌ فعالیت های‌ جنبش‌ اسلامی‌، ساجدعلی‌ نقوی‌ نیز، به‌ اتهام‌ دخالت‌ در قتل‌ اعظم‌ طارق‌، سرپرست‌ سپاه‌ صحابه‌، دستگیر شد. دستگیری‌ وی‌ اعتراض های‌ جمعی شیعیان‌ را در پی‌ داشت‌ و بزرگان‌ و علمای‌ برجسته شیعه‌، برای‌ حل‌ مسئله‌ و اقدام های‌ بعدی‌، کمیته‌ای‌ تشکیل‌ دادند. وی‌ سرانجام‌، پس‌ از چهار ماه‌، در 23 اسفند 1382/ 14 مارس‌ 2004 آزاد شد. از 1384 ش‌/ 2005 نهضت‌ از مجاری‌ قانونی‌ می‌کوشد تا مجوز فعالیت‌ خود را دو باره‌ به‌ دست‌ آورد.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/9764 برگرفته از سایت: rch.ac.ir]</ref>
با ادامه تنش های‌ فرقه‌ای‌ قومی‌ و سیاسی‌ در پاکستان‌، اوضاع‌ اجتماعی‌ و سیاسی‌ در سال های‌ آخر دهه 1370 ش‌/ 1990 به‌ شدت‌ بحرانی‌ شده‌ بود که‌ به‌ کودتای‌ ژنرال‌ پرویز مُشرّف‌ در 2 مهر 1378/ 12 اکتبر 1999 و سقوط‌ دولت‌ نواز شریف‌ انجامید. وی‌ مبارزه‌ با فرقه‌گرایی‌ را یکی‌ از برنامه‌های‌ اصلی‌ خود می‌دانست‌. حادثه 20 شهریور 1380/ 11 سپتامبر 2001 در امریکا و اقدام‌ امریکا و جامعه جهانی‌ برای‌ مبارزه‌ با تروریسم‌، رئیس‌جمهور پاکستان‌ را به‌ برخوردهای‌ شدیدتری‌ با احزاب‌ تندرو اسلامی‌ در این‌ کشور واداشت‌؛ از این‌رو، دولت‌ مشرّف‌ سپاه‌ صحابه‌ و [[جیش‌ محمد]] را غیرقانونی‌ اعلام‌ کرد و در 22 دی‌ 1380/ 12 ژانویه 2002 نهضت‌ جعفریه‌ را نیز در ردیف‌ آنها قرار داد و فعالیت‌ آن‌ ممنوع‌ شد. پس‌ از آن‌، نهضت‌ نام‌ خود را به‌ «اسلامی‌ تحریک‌» (جنبش‌ اسلامی‌) تغییر داد و بلافاصله‌ فعالیت‌ خود را تحت‌ نام‌ جدید آغاز کرد؛ اما، دولت‌ در 24 آبان‌ 1382/ 15 نوامبر 2003 «تحریک‌ اسلامی‌» و هر نوع‌ فعالیت‌ رهبران‌ آن‌ را با هر عنوان‌ دیگری‌، غیرقانونی‌ خواند. از آن‌ تاریخ‌ تا شهریور 1384/ سپتامبر 2005 دولت‌ دفاتر نهضت‌ را مُهر و موم‌ کرده‌ و از اجتماعات‌ آن‌ جلوگیری‌ نموده‌ است‌. این‌ تصمیم‌ دولت‌ صدمات‌ شدیدی‌ بر تشکیلات‌ نهضت‌ وارد کرد و بسیاری‌ از فعالان‌ نهضت‌ را عملاً منزوی‌ نمود. ساجد علی‌ نقوی‌ ناگزیر شد فعالیت های‌ سیاسی‌اش‌ را از طریق‌ «[[مجلس‌ متحده‌ عمل]]‌»، که‌ «نهضت‌» یکی‌ از اعضای‌ آن‌ است‌، تداوم‌ بخشد و ارتباطات‌ مردمی‌ را نیز از طریق‌ برگزاری‌ عزاداری ها یا شرکت‌ در آنها و برنامه‌های‌ مذهبی‌ ادامه‌ دهد و دیدگاه ها و مواضع‌ خود را بازگوی‌ نماید. هم‌زمان‌ با ممنوع‌ شدن‌ فعالیت های‌ جنبش‌ اسلامی‌، ساجدعلی‌ نقوی‌ نیز، به‌ اتهام‌ دخالت‌ در قتل‌ اعظم‌ طارق‌، سرپرست‌ سپاه‌ صحابه‌، دستگیر شد. دستگیری‌ وی‌ اعتراض های‌ جمعی شیعیان‌ را در پی‌ داشت‌ و بزرگان‌ و علمای‌ برجسته شیعه، برای‌ حل‌ مسئله‌ و اقدام های‌ بعدی‌، کمیته‌ای‌ تشکیل‌ دادند. وی‌ سرانجام‌، پس‌ از چهار ماه‌، در 23 اسفند 1382/ 14 مارس‌ 2004 آزاد شد. از 1384 ش‌/ 2005 نهضت‌ از مجاری‌ قانونی‌ می‌کوشد تا مجوز فعالیت‌ خود را دو باره‌ به‌ دست‌ آورد.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/9764 برگرفته از سایت: rch.ac.ir]</ref>


=اهداف و خواسته های کنونی نهضت از دولت=
=اهداف و خواسته های کنونی نهضت از دولت=
Writers، confirmed، مدیران
۸۵٬۹۷۱

ویرایش