confirmed
۵٬۹۲۲
ویرایش
اهل حق: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
==آداب و رسوم== | ==آداب و رسوم== | ||
از نشانه هاى خاص اهل | از نشانه هاى خاص اهل حق، کوتاه نکردن موی «شارب» است، یعنی سیبیل خود را کوتاه نمی کنند تا بلند شود به حدی که لب بالا را بپوشاند. | ||
آنان «شارب» را معرف مسلك حقيقت مى دانند، و معتقدند كه شاه ولايت على (ع) نيز شارب خود را نمى زده است. از اين جهت زدن شارب را گناهى بزرگ مى دانند.<ref>محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامى، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی،ص 79</ref> | آنان «شارب» را معرف مسلك حقيقت مى دانند، و معتقدند كه شاه ولايت على (ع) نيز شارب خود را نمى زده است. از اين جهت زدن شارب را گناهى بزرگ مى دانند.<ref>محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامى، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی،ص 79</ref> | ||
==دامنه جغرافیایی== | ==دامنه جغرافیایی== | ||
مركز اصلى طوايف اهل حق تا قرن هفتم هجرى در لرستان بود، سپس اين مركزيت به مناطق غربى كردستان و كرمانشاهان منتقل گرديد. امروز تمام طوايف كرد گوران و قل خانى و اكثر طوايف سنجابى و شاخه هايى از طايفه كلهر و زنگنه، و ايلات عثمانه وند و جلالوند در شهرهاى غربى ايران، از جمله قصر | مركز اصلى طوايف اهل حق تا قرن هفتم هجرى در لرستان بود، سپس اين مركزيت به مناطق غربى كردستان و كرمانشاهان منتقل گرديد. امروز تمام طوايف كرد گوران و قل خانى و اكثر طوايف سنجابى و شاخه هايى از طايفه كلهر و زنگنه، و ايلات عثمانه وند و جلالوند در شهرهاى غربى ايران، از جمله قصر شيرين، سر پل ذهاب، كرند، صحنه و هليلان از اهل حق اند.علاوه گروهی در لرستان در مناطق دلفان و پشت كوه، در ميان ايلات لكستان و سكوند و گروهی در آذربايجان و تبريز به خصوص در محله چرنداب و در قريه ايلخچى در نزديكى تبريز، مراغه، حوالى قزوين و تهران مثل بومهن، شهر آباد، گلخندان، سياه بند شميرانات، رودهن، دماوند، هشتگرد، ورامين و در شمال كلاردشت عده اى از پیروان اين مذهب زندگى مى كنند.در مازندران، فارس، خراسان نيز اهل حق يافت مى شوند.در بيرون از مرزهاى ايران بعضى از طوايف كرد و عرب، در شهرهاى سليمانيه، كركوك، موصل، خانقين و در نواحى كردنشين تركيه و نیز [[قفقاز]] و [[آذربایجان شوروی]] و [[سوریه]] گروه فراوانى از اهل حق زندگی می کنند. پيروان اهل حق غالبا چادرنشين و ده نشين اند. <ref>ر. ک. همان، ص 79</ref> | ||
==اعتقادات== | ==اعتقادات== | ||
اساس مذهب اهل حق، بر اقوال غلاة شيعه و اسماعيليه و فرقه اماميه اثنى عشريه و فرقه دروز و نصيريه است. آنان مانند درويشان داراى حلقات ذكر و سر سپردن | اساس مذهب اهل حق، بر اقوال غلاة شيعه و [[اسماعيليه]] و فرقه اماميه اثنى عشريه و فرقه دروز و نصيريه است. آنان مانند درويشان داراى حلقات ذكر و سر سپردن هستند و مقدارى از عقايد خود را از اساطير عوام گرفته اند. اينكه می گويند خداوند در ازل در «درى» پنهان بود، مأخوذ از [[عقايد مانوى]] است. عقيده «تناسخ» را توسط اسماعيليان از هنديان گرفته اند، و اين كه عالم را به دو قسمت «الهى» و «اهريمنى» تقسيم مى كنند، تحت تأثير دين زردشتى واقع شده اند.اما كشتن خروس را از عادات يهود گرفته اند. | ||
علاوه، محور عقاید اهل حق، كوشش براى «وصول» به حق و خداوند مى باشد و در اين راه بايد نخست مرحله «شريعت» يعنى انجام آداب و مراسم ظاهرى دين و مرحله «طريقت» يعنى رسوم عرفانى و مرحله معرفت يعنى شناخت خداوند و مرحله «حقيقت» يعنى وصول به خداوند را بپيمايند. | |||
به عقيده اين جماعت، اساس مذهب شان حقيقتى است كه سبب و علت خلقت موجودات است. دين آنان آكنده از اسرار | به عقيده اين جماعت، اساس مذهب شان حقيقتى است كه سبب و علت خلقت موجودات شده است. دين آنان آكنده از اسرار است. سرّى كه خداوند به پيغمبران گفته و آن سر «نبوت» است كه از [[آدم ابو البشر]] آغاز شده است و به [[حضرت محمد]] (ص) كه خاتم انبياست مى پيوندد. از آن پس اين سرّ به نام سرّ «امامت» كه حضرت محمد به على (ع) گفته است و از او تا دوازدهمين امام كه [[مهدى آل محمد]] (ص) باشد مى رسد. پس از غيبت امام دوازدهم، اين سر به پيروان و اقطاب ايشان كه يكى پس از ديگرى مى آيند گفته مى شود.مذهب ايشان مجموعه اى است از آراء و عقايدى كه تحت تأثير افكار اسلامى، زردشتى و يهودى و مسيحى و مهرپرستى و مانوى و هندى و افكار فلاسفه قرار گرفته است. در دستورهاى دينى اهل حق، اجراى سه بوخت يا سه اصل اخلاقى زردشتى، كه «پندار نيك» و «گفتار نيك» و «كردار نيك» باشد از واجبات است. تناسخ و حلول «تناسخ» يعنى حلول روح از قالبى به قالب ديگر، كه در مذهب اهل حق سنگ بنای عقايد ايشان است. حلول ذات را «دونادون» گويند. به عقيده ايشان، در تن هر کسی ذره اى از ذرات الهى موجود است و ظهور روحانى حق در صورت جسمانى پاكان و برگزيدگان، هميشه در گردش مى باشد و آن را گردش مظهر به مظهر می نامند. در اين باره آنان معتقد به هفت جلوه پياپي اند و مى گويند هر بار خداوند با چند تن از فرشتگان مقربش به صورت اتحاد در بدن هاى خاكى «حلول» مى نمايد. اين «حلول» به منزله لباس پوشيدن و كندن است كه آن را به فارسى جامه و به تركى «دون» می گويند و همان است كه در فلسفه برهمايى هندوئى «كارما» آمده است. چنان كه در كتاب «سرانجام» آمده است «خداوند در ازل درون درى مى زيست و سپس براى نخستين بار تجسم يافت و به صورت شخصى به نام خاوندگار يا كردگار جهان مجسم شد و بار دوم به صورت على (ع) ظاهر گشت.» | ||
در كتب مذهبى ايشان آمده است كه از رنج مرگ نهراسيد، و باكى از مرگ نيست، زيرا مرگ آدمى، شبيه به پنهان شدن مرغابى زير آب است. يعنى در جايى پنهان مى شود و در جاى ديگر سر بر مى دارد. منظور از اين «تناسخ» و جاى به جاى شدن و از بدنى به بدن ديگر رفتن، پاك شدن آدمى از گناهان است. هرگاه خداوند به صورت بشر برجسته اى ظاهر شود، چهار يا پنج فرشته كه آن ها را چهار ملك می گويند، در ابدان ديگران تجسم مى پذيرد، همان طور كه خداوند در هفت صورت تجلى مى كند، فرشتگان نيز در هفت صورت تجلى می نمايند، چنان كه در كتاب عهد سلطان سهاك فرشته اى به صورت سلمان و در عهد خاوندگار فرشته اى به صورت بنيامين در آمد. در كتاب «سرانجام» آمده است كه فرشتگان صادر از خداوند هستند. سر سپردن، يعنى سر تسليم و رضا به درگاه حق فرود آوردن، و در پيش پير دليل عهد و ميثاق بستن از آئين اهل حق است. | در كتب مذهبى ايشان آمده است كه از رنج مرگ نهراسيد، و باكى از مرگ نيست، زيرا مرگ آدمى، شبيه به پنهان شدن مرغابى زير آب است. يعنى در جايى پنهان مى شود و در جاى ديگر سر بر مى دارد. منظور از اين «تناسخ» و جاى به جاى شدن و از بدنى به بدن ديگر رفتن، پاك شدن آدمى از گناهان است. هرگاه خداوند به صورت بشر برجسته اى ظاهر شود، چهار يا پنج فرشته كه آن ها را چهار ملك می گويند، در ابدان ديگران تجسم مى پذيرد، همان طور كه خداوند در هفت صورت تجلى مى كند، فرشتگان نيز در هفت صورت تجلى می نمايند، چنان كه در كتاب عهد سلطان سهاك فرشته اى به صورت سلمان و در عهد خاوندگار فرشته اى به صورت بنيامين در آمد. در كتاب «سرانجام» آمده است كه فرشتگان صادر از خداوند هستند. سر سپردن، يعنى سر تسليم و رضا به درگاه حق فرود آوردن، و در پيش پير دليل عهد و ميثاق بستن از آئين اهل حق است. | ||
هر كودكى اعم از پسر يا دختر بايد در نزد پير دليل سر | هر كودكى اعم از پسر يا دختر بايد در نزد پير دليل سر بسپرد. از اصول سرسپردن، شكستن يك عدد جوز هندى است و براى شكستن جوز، تشريفات خاصى در «جمخانه» برگزار مى شود. نذر و نياز، از واجبات مذهب اهل حق است كه بايد در ظرف هفته يا ماه يا فصل يا سال يك بار به جاى آورده شود. مراسم دیگر، قربانى كردن است كه در اصطلاح خود آن را كردار می خوانند. قربانى بايد از حيوانات نر مانند گاو نر يا گوسفند يا خروس باشد كه آن ها را براى اين امر پرورش داده باشند.اهل حق به گرفتن [[روزه]] سخت پاي بندند، ولى روزه واجب ايشان از سه روز تجاوز نمی كند و فصل آن زمستان است و پس از آن عيد می گيرند. دشمنان ايشان براى تحقير و اهانت، آنان را چراغ سوندران (چراغ كشان) و خروس كشان خوانند. <ref>ر. ک. همان</ref> | ||
==منابع اهل حق== | ==منابع اهل حق== | ||
اهل حق دارای کتاب های مذهبی هستند. يكى از كتاب هاى مذهبى ايشان «[[فرقان الاخبار]]» است به نثر، كه مؤلف آن حاج [[نعمت الله جيحون آبادى]] متخلص به مجرم است، وى پسر ميرزا بهرام مكرى بود، و در سال 1288 ه در ديه جيحون آباد واقع در بخش دينور از ناحيه كرمانشاهان زاده شد و پس از سير و سلوك، در 1338 ه در جيحون آباد در گذشت. حاج نعمت الله جيحون آبادى كتابى ديگر به بحر متقارب به نام «شاهنامه حقيقت» دارد، كه در اسرار مذهب اهل حق به زبان شعر سخن گفته است. یکی ديگر از كتاب هاى اهل حق، كتاب «سرانجام» است. اين كتاب را سرانجام يا كلام خزانه گويند که هنگام نياز با آهنگ خاصى همراه با طنبور خوانده مى شود. اين كلام ها به گويش كردى گورانى است..<ref>ر. ک. همان </ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||