جبائیه: تفاوت میان نسخه‌ها

جبائیه‏ از فرق «معتزله» و پیرو ابو على محمد بن عبد الوهاب بن سلام بن خالد بن عمران بن ابان جبائى بودند كه منسوب به شهر جبا به ضم جیم از شهرهای خوزستان و بین بصره و اهواز واقع شده است.  

جبایى از متکلمان مشهور «[[معتزله]]» بصره بود و در زمان خویش شیخ این مذهب به شمار مى ‏رفت. او مردى زاهد و فقیه بود و بعد از «[[ابو الهذيل علّاف|ابو الهذیل علّاف]]» از بزرگ ترین علماى كلام «معتزله» به شمار مى‏ رفت. ابن المرتضى وى را در طبقه هشتم «معتزله» ذكر كرده می گوید جبایی كسى است كه [[علم كلام]] را بر طالبان آن آسان كرد. شیخ او «[[ابو اسحاق شحّام]]» بود.ابو على در سال 303 درگذشت. وی به پسرش ابو هاشم وصیت كرد كه او را در عسكر مكرّم به خاك سپارد ولى «ابو هاشم» جسد وى را در ناحیه بستان در مقبره خانوادگی اش كه مادر «ابو على» و مادر «ابو هاشم» در آنجا مدفون بودند به خاك سپرد. <ref>محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، ص 136</ref>

وی به عنوان نخستین متکلم، ذات الهی را قدیم <ref>قاضی عبدالجبار، شرح اصول خمسه، تحقیق عبدالکریم عثمان، قاهره، مکتبة وهبة، ۱۴۰۸ ق./ ۱۹۸۸ م، الطبعة الثانیة، ص۱۲۹.</ref> و معرفتش را واجب و ترک آن را قبیح می دانست.<ref>قاضی عبدالجبار، شرح اصول خمسه، تحقیق عبدالکریم عثمان، قاهره، مکتبة وهبة، ۱۴۰۸ ق./ ۱۹۸۸ م، الطبعة الثانیة، ص۴۳.</ref> در حالی که متکلمان معتزلی قبل از او معتقد بودند که وصف «قدیم» برای خداوند قبل از حدوث، احداث محقق نمی‌شود. <ref>جوینی عبد الملک بن عبدالله، الشامل فی اصول الدین، تحقیق ر. م فرانک، موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل، دانشگاه تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۶۰، ص۲۵۱.</ref>ابو علی درباره قدیم بودن خداوند می‌گفت که او از ازل موجود بوده و آغازی برای او نیست. بر همه موجودات تقدم دارد و غایت و پایانی ندارد.