۸۷٬۸۸۶
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
«'''وَ إِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَها'''؛ ای پیامبر اگر دشمنان برای صلح و سازش نزد تو آمدند آغوش صلح و صفا به روی آنان بگشای.» (انفال/61). | «'''وَ إِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَها'''؛ ای پیامبر اگر دشمنان برای صلح و سازش نزد تو آمدند آغوش صلح و صفا به روی آنان بگشای.» (انفال/61). | ||
« '''لا | « '''لا یَنْهاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِینَ لَمْ یُقاتِلُوكُمْ فِی الدِّینِ وَ لَمْ یُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِیارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَیْهِمْ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ'''؛ خدا شما را از دوستی با کسانی که در دین قتال و دشمنی با شما نکرده و شما را از دیارتان بیرون نراندند نهی نمیکند، بلکه با آنها به عدالت و انصاف رفتار کنید که خدا مردم با عدل و داد را دوست دارد.» <ref>(ممتحنه/8)</ref>. | ||
در این آیه خداوند مسلمانان را تشویق میکند با کفّاری که آنها را اذیت و آزار نکردهاند با دوستی و عدالت و انصاف رفتار کنند. | در این آیه خداوند مسلمانان را تشویق میکند با کفّاری که آنها را اذیت و آزار نکردهاند با دوستی و عدالت و انصاف رفتار کنند. | ||
خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
در اسلام مسئله وفای به پیمان و پایبندی به میثاقی که با دیگران بسته شده است، از جمله مسائلی است که بسیار بر آن تأکید شده است. مسئله یمین و عهد و میثاق در قرآن و روایات از جمله مواردی است که به صورت ویژه بر آن تأکید شده است. | در اسلام مسئله وفای به پیمان و پایبندی به میثاقی که با دیگران بسته شده است، از جمله مسائلی است که بسیار بر آن تأکید شده است. مسئله یمین و عهد و میثاق در قرآن و روایات از جمله مواردی است که به صورت ویژه بر آن تأکید شده است. | ||
از طرفی به حفظ پیمان امر شده است: «'''وَ احْفَظُوا | از طرفی به حفظ پیمان امر شده است: «'''وَ احْفَظُوا أَیْمانَكُمْ'''؛ پیمانهایتان را حفظ کنید.» <ref>(مائده/89)</ref>. و از طرف دیگر، نسبت به نقض پیمان نهی شده است: «لاتنقضوا الأیمان بعد توکیدها؛ پیمانها را بعد از انعقاد و تأکید، نقض نکنید.» (پیشین). | ||
در آیه دیگر آمده است: «'''وَ إِنْ نَكَثُوا | در آیه دیگر آمده است: «'''وَ إِنْ نَكَثُوا أَیْمانَهُمْ مِنْ بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَ طَعَنُوا فِی دِینِكُمْ فَقاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لا أَیْمانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ یَنْتَهُونَ'''؛ اگر مشرکین و کفّار پیمانشان را بعد از انعقاد شکستند و در دین به شما طعنه زدند پس با سران کفر پیکار کنید چون آنان دارای عهد و پیمان نیستند، باشد که آنان دست بردارند.» <ref>(نحل/91)</ref>. | ||
در این آیه شریفه خداوند مشکل اصلی در روابط بینالمللی را نداشتن میثاق و عهدشکنی میداند؛ یعنی مشکل کفّار در عرصه بینالمللی این نیست که «إیمان» (اعتقاد به مبدأ و معاد) ندارند بلکه مشکل اصلی این است که «أیمان» (پیمان استوار) ندارند. به تعبیر یکی از اندیشمندان اسلامی برجسته معاصر: | در این آیه شریفه خداوند مشکل اصلی در روابط بینالمللی را نداشتن میثاق و عهدشکنی میداند؛ یعنی مشکل کفّار در عرصه بینالمللی این نیست که «إیمان» (اعتقاد به مبدأ و معاد) ندارند بلکه مشکل اصلی این است که «أیمان» (پیمان استوار) ندارند. به تعبیر یکی از اندیشمندان اسلامی برجسته معاصر: | ||
خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
«اسلام با تأکید فراوان بر مسئله حفظ میثاقهای بینالمللی و رعایت عهد و سوگند حقوقی پافشاری کرده است. راز این مطلب در آن است که خداوند، خود، به مجموعه نظام هستی آگاهی دارد و به این نکته اشراف دارد که آیینهای دیگر تا روز قیامت همواره پابرجایند... | «اسلام با تأکید فراوان بر مسئله حفظ میثاقهای بینالمللی و رعایت عهد و سوگند حقوقی پافشاری کرده است. راز این مطلب در آن است که خداوند، خود، به مجموعه نظام هستی آگاهی دارد و به این نکته اشراف دارد که آیینهای دیگر تا روز قیامت همواره پابرجایند... | ||
چگونه ممکن است خداوندی که بدین روشنی از پایبندی اهل شرایع دیگر خبر میدهد، برای گردش امور جهان با حضور آنها تعالیمی نداشته باشد؟ و از ارزنده ترین این تعالیم، احترام به سوگندها و میثاقهای بینالمللی است، زیرا با «إیمان» میتوان بهشت را از آن مردم ساخت و برنامه زندگی صالحانه مسلمانان را اداره کرد، اما آنچه که برای تدبیر امور همه مردم در دنیا لازم است، «أیمان» است نه «إیمان». «أیمان» در این بحث بر سوگندها و میثاقهای بینالمللی اطلاق میشود...قرآن کریم بی دینی دیگران را بهانهای بجا برای جنگیدن با آنها به شمار نمیآورد، اما شکستن أیمان و سوگندها را سبب جنگ با ایشان میشمارد: '''فَقاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لا | چگونه ممکن است خداوندی که بدین روشنی از پایبندی اهل شرایع دیگر خبر میدهد، برای گردش امور جهان با حضور آنها تعالیمی نداشته باشد؟ و از ارزنده ترین این تعالیم، احترام به سوگندها و میثاقهای بینالمللی است، زیرا با «إیمان» میتوان بهشت را از آن مردم ساخت و برنامه زندگی صالحانه مسلمانان را اداره کرد، اما آنچه که برای تدبیر امور همه مردم در دنیا لازم است، «أیمان» است نه «إیمان». «أیمان» در این بحث بر سوگندها و میثاقهای بینالمللی اطلاق میشود...قرآن کریم بی دینی دیگران را بهانهای بجا برای جنگیدن با آنها به شمار نمیآورد، اما شکستن أیمان و سوگندها را سبب جنگ با ایشان میشمارد: '''فَقاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لا أَیْمانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ یَنْتَهُونَ'''؛ با سران کفر بجنگید، زیرا به راستی آنان سوگند شکنند؛ باشد که از این کار دست بشویند. | ||
میبینید که انگیزه نبرد با سران کفر، نه بی ایمانی و کفر ایشان، بلکه سوگندشکنی آنان قلمداد شده است.» <ref>(جوادیآملی، 1375ش، بخش اول، فصل چهارم)</ref>. | میبینید که انگیزه نبرد با سران کفر، نه بی ایمانی و کفر ایشان، بلکه سوگندشکنی آنان قلمداد شده است.» <ref>(جوادیآملی، 1375ش، بخش اول، فصل چهارم)</ref>. | ||
خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
در آیه دیگر، خداوند به جهت احترامی که برای میثاق بین الملل قائل است حتی به مسلمین اجازه نمیدهد برای دفاع از کشور مسلمان دیگر، با یک کشور همپیمان از درِ جنگ و ستیز وارد شود: | در آیه دیگر، خداوند به جهت احترامی که برای میثاق بین الملل قائل است حتی به مسلمین اجازه نمیدهد برای دفاع از کشور مسلمان دیگر، با یک کشور همپیمان از درِ جنگ و ستیز وارد شود: | ||
«'''وَ إِنِ اسْتَنْصَرُوكُمْ | «'''وَ إِنِ اسْتَنْصَرُوكُمْ فِی الدِّینِ فَعَلَیْكُمُ النَّصْرُ إِلاَّ عَلى قَوْمٍ بَیْنَكُمْ وَ بَیْنَهُمْ مِیثاقٌ'''؛ اگر مؤمنین غیر مهاجر از شما در امر دین کمک خواستند پس باید به یاری آنان بشتابید مگر آن که علیه قوم هم پیمان شما کمک خواسته باشند (که در این صورت نباید به این مؤمنین کمک کنید)؛ <ref>(انفال/72)</ref>. | ||
و در برخی از آیات قرآن، خداوند وفای به عهد و میثاق را از تقوای انسان و عهدشکنی را ناشی از عدم تقوا دانسته است: «'''فَأَتِمُّوا | و در برخی از آیات قرآن، خداوند وفای به عهد و میثاق را از تقوای انسان و عهدشکنی را ناشی از عدم تقوا دانسته است: «'''فَأَتِمُّوا إِلَیْهِمْ عَهْدَهُمْ إِلى مُدَّتِهِمْ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَّقِینَ'''؛ با مشرکانی که پیمان بستهاید تا وقتی که مدت آن پیمان به سر نیامده باید بر عهد خود پایدار باشید همانا خداوند پرهیزکاران را دوست دارد.» (توبه/4). در این آیه حتی وفای به پیمانی که با مشرکین منعقد شده از تقوای مؤمنین شمرده شده است و نه یک سیاست و تاکتیک مصلحتی! و در دو آیه دیگر از قرآن نیز همین مضمون آمده است. <ref>(آلعمران/76 و انفال/56)</ref> در آیه دیگر، خداوند عهد با مشرکین را عهد با خدا میداند: | ||
«'''وَ أَوْفُوا بِعَهْدِ اللَّهِ إِذا عاهَدْتُمْ'''...؛ به عهد خدا وفا کنید آنگاه که عهدی بستید.» <ref>(نحل/91)</ref>. | «'''وَ أَوْفُوا بِعَهْدِ اللَّهِ إِذا عاهَدْتُمْ'''...؛ به عهد خدا وفا کنید آنگاه که عهدی بستید.» <ref>(نحل/91)</ref>. | ||
خط ۹۲: | خط ۹۲: | ||
سیره عملی پیامبرصلی الله علیه وآله و دیگر معصومین علیهم السلام نیز هیچگاه خلاف این معنا را ثابت نکرد و همواره این رادمردان اسلام پایبندی خود را به هرگونه عهدی که با دشمنان بستند، نشان دادند، مانند: معاهده پیامبر با بنی قینقاع و بنی قریضه از قوم یهود و پیمان ایشان با قریش در حدیبیه. <ref>(ر.ک: طباطبایی، پیشین، ج9، ص195)</ref>. | سیره عملی پیامبرصلی الله علیه وآله و دیگر معصومین علیهم السلام نیز هیچگاه خلاف این معنا را ثابت نکرد و همواره این رادمردان اسلام پایبندی خود را به هرگونه عهدی که با دشمنان بستند، نشان دادند، مانند: معاهده پیامبر با بنی قینقاع و بنی قریضه از قوم یهود و پیمان ایشان با قریش در حدیبیه. <ref>(ر.ک: طباطبایی، پیشین، ج9، ص195)</ref>. | ||
اما با وجود تأکید بسیاری که نسبت به پیمانهای بینالمللی به عنوان راهکار اصلی برای همزیستی مسالمتآمیز شده است، در قرآن کریم به خصوص در سوره توبه از پیمان شکنی مشرکین و کفار بسیار مذمت شده و از مجموع این آیات چنین برداشت میشود که مشرکین و کفّار نه در نظر اعتقادی وفای به عهد داشتند و نه در عمل بر میثاقشان استوار ماندند. به این جهت میفرماید: «''' | اما با وجود تأکید بسیاری که نسبت به پیمانهای بینالمللی به عنوان راهکار اصلی برای همزیستی مسالمتآمیز شده است، در قرآن کریم به خصوص در سوره توبه از پیمان شکنی مشرکین و کفار بسیار مذمت شده و از مجموع این آیات چنین برداشت میشود که مشرکین و کفّار نه در نظر اعتقادی وفای به عهد داشتند و نه در عمل بر میثاقشان استوار ماندند. به این جهت میفرماید: «'''كَیْفَ یَكُونُ لِلْمُشْرِكِینَ عَهْدٌ عِنْدَ اللَّهِ وَ عِنْدَ رَسُولِهِ'''...؛ چگونه با مشرکان که عهد خدا و رسول شکستند، خدا و رسولش عهد آنان را نگه دارند.» <ref>(توبه/7)</ref>. | ||
این پیمانشکنی مشرکین نه به صورت یک استثنا بلکه به تعبیر قرآن یک قاعده بود و هر عهدی را که میبستند از آن تخلف میکردند: « '''أوَ كُلَّما عاهَدُوا عَهْداً نَبَذَهُ | این پیمانشکنی مشرکین نه به صورت یک استثنا بلکه به تعبیر قرآن یک قاعده بود و هر عهدی را که میبستند از آن تخلف میکردند: « '''أوَ كُلَّما عاهَدُوا عَهْداً نَبَذَهُ فَرِیقٌ مِنْهُمْ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لا یُؤْمِنُونَ'''؛ برای چه هر عهد و پیمان که با (خدا و رسول بستند) گروهی میشکستند. (نه تنها اینان عهد شکنند) بلکه اکثر آنها اصلاً ایمان نخواهند آورد.» <ref>(بقره/100)</ref>. | ||
این فرموده قرآن که: «بلکه اکثر آنها اصلاً ایمان نخواهند آورد» میتواند اشاره به همان نکته باشد که برخی از آنان از نظر منطق نظری هم اصلاً اعتقادی به لزوم وفای به پیمان ندارند و به تعبیر مرحوم علامه طباطبایی کنفرانسهای اسمی و سردمداران امور در جوامع، آنچه که برایشان مهم است حفظ منافع حیاتی جامعه خودشان است و از این جهت، اگر عهد و پیمانی را منعقد میکنند از روی مصلحت روز است و این عهد و پیمان تا وقتی دوام دارد که توازن قوا برقرار باشد و به محض این که یک کفه ترازوی قدرت به نفع یکی از طرفین سنگینی کرد پیمان را به بهانههای ساختگی نقض میکنند و در واقع این عذرهای ساختگی را هم برای این ارائه میدهند تا بتوانند چنین القا کنند که ظاهر قوانین بین المللی را حفظ کردهاند. <ref>(طباطبایی، پیشین، ص196)</ref>. | این فرموده قرآن که: «بلکه اکثر آنها اصلاً ایمان نخواهند آورد» میتواند اشاره به همان نکته باشد که برخی از آنان از نظر منطق نظری هم اصلاً اعتقادی به لزوم وفای به پیمان ندارند و به تعبیر مرحوم علامه طباطبایی کنفرانسهای اسمی و سردمداران امور در جوامع، آنچه که برایشان مهم است حفظ منافع حیاتی جامعه خودشان است و از این جهت، اگر عهد و پیمانی را منعقد میکنند از روی مصلحت روز است و این عهد و پیمان تا وقتی دوام دارد که توازن قوا برقرار باشد و به محض این که یک کفه ترازوی قدرت به نفع یکی از طرفین سنگینی کرد پیمان را به بهانههای ساختگی نقض میکنند و در واقع این عذرهای ساختگی را هم برای این ارائه میدهند تا بتوانند چنین القا کنند که ظاهر قوانین بین المللی را حفظ کردهاند. <ref>(طباطبایی، پیشین، ص196)</ref>. | ||
خط ۱۰۰: | خط ۱۰۰: | ||
و در جایی دیگر از قرآن آمده است که: | و در جایی دیگر از قرآن آمده است که: | ||
«كَیْفَ وَإِنْ یَظْهَرُوا عَلَیْكُمْ لَا یَرْقُبُوا فِیكُمْ إِلًّا وَلَا ذِمَّةً یُرْضُونَكُمْ بِأَفْوَاهِهِمْ وَتَأْبَى قُلُوبُهُمْ وَأَكْثَرُهُمْ فَاسِقُونَ؛ چگونه با مشرکین عهدشکن وفای به عهد توان کرد در صورتی که آنها اگر بر شما مسلمانان پیروز شوند مراعات هیچ علاقه و عهد و پیمانی را نخواهند کرد و به زبانبازی و سخنان فریبنده شما را خشنود میسازند در صورتی که به دل جز کینه شما را ندارند و بیشتر آنان فاسق و نابکارند» <ref>(توبه/8)</ref>. | |||
خط ۱۲۷: | خط ۱۲۷: | ||
----[[محمدصلیاللهعلیهوآله پیام آور صلح#%20ftnref1|[1]]]ـ وَقَاتِلُوا | ----[[محمدصلیاللهعلیهوآله پیام آور صلح#%20ftnref1|[1]]]ـ وَقَاتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ الَّذِینَ یُقَاتِلُونَكُمْ وَلَا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ( البقره/190). | ||
[[محمدصلیاللهعلیهوآله پیام آور صلح#%20ftnref2|[2]]]ـ وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّى لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ | [[محمدصلیاللهعلیهوآله پیام آور صلح#%20ftnref2|[2]]]ـ وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّى لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَیَكُونَ الدِّینُ لِلَّهِ فَإِنِ انْتَهَوْا فَلَا عُدْوَانَ إِلَّا عَلَى الظَّالِمِینَ( البقره/193). | ||
[[محمدصلیاللهعلیهوآله پیام آور صلح#%20ftnref3|[3]]]ـ أَلَا تُقَاتِلُونَ قَوْمًا نَكَثُوا | [[محمدصلیاللهعلیهوآله پیام آور صلح#%20ftnref3|[3]]]ـ أَلَا تُقَاتِلُونَ قَوْمًا نَكَثُوا أَیْمَانَهُمْ وَهَمُّوا بِإِخْرَاجِ الرَّسُولِ وَهُمْ بَدَءُوكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ أَتَخْشَوْنَهُمْ فَاللَّهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشَوْهُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ(توبه/13). | ||
[[محمدصلیاللهعلیهوآله پیام آور صلح#%20ftnref4|[4]]]ـ وَإِنْ نَكَثُوا | [[محمدصلیاللهعلیهوآله پیام آور صلح#%20ftnref4|[4]]]ـ وَإِنْ نَكَثُوا أَیْمَانَهُمْ مِنْ بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَطَعَنُوا فِی دِینِكُمْ فَقَاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لَا أَیْمَانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ یَنْتَهُونَ(توبه/12). | ||
[[محمدصلیاللهعلیهوآله پیام آور صلح#%20ftnref5|[5]]]ـ وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ | [[محمدصلیاللهعلیهوآله پیام آور صلح#%20ftnref5|[5]]]ـ وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَل لَنَا مِنْ لَدُنْكَ وَلِیًّا وَاجْعَل لَنَا مِنْ لَدُنْكَ نَصِیرًا (نساء/75). | ||
[[محمدصلیاللهعلیهوآله پیام آور صلح#%20ftnref6|[6]]]ـ لَا | [[محمدصلیاللهعلیهوآله پیام آور صلح#%20ftnref6|[6]]]ـ لَا یَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِینَ لَمْ یُقَاتِلُوكُمْ فِی الدِّینِ وَلَمْ یُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِیَارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَیْهِمْ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ إِنَّمَا یَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِینَ قَاتَلُوكُمْ فِی الدِّینِ وَأَخْرَجُوكُمْ مِنْ دِیَارِكُمْ وَظَاهَرُوا عَلَى إِخْرَاجِكُمْ أَنْ تَوَلَّوْهُمْ وَمَنْ یَتَوَلَّهُمْ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ (ممتحنه/8و9). | ||
[[محمدصلیاللهعلیهوآله پیام آور صلح#%20ftnref7|[7]]]ـ فریضه به واجباتی اطلاق میشود که بسیار مورد اهتمام است. | [[محمدصلیاللهعلیهوآله پیام آور صلح#%20ftnref7|[7]]]ـ فریضه به واجباتی اطلاق میشود که بسیار مورد اهتمام است. | ||
<references /> |