confirmed، مدیران
۳۳٬۵۶۸
ویرایش
ابن ابی الحدید: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class="wikiInfo">[[پرونده:ابن ابی الحدید.jpg |جایگزین=ابن ابی الحدید|بندانگشتی|ابن ابی الحدید]] | <div class="wikiInfo">[[پرونده:ابن ابی الحدید.jpg |جایگزین=ابن ابی الحدید|بندانگشتی|ابن ابی الحدید]] | ||
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | ||
| خط ۳۳: | خط ۸: | ||
|- | |- | ||
|زادگاه | |زادگاه | ||
| مدائن | |مدائن | ||
|- | |- | ||
|محل زندگی | |محل زندگی | ||
|مدائن • بغداد | |مدائن • [[بغداد]] | ||
|- | |- | ||
|نقش‌های برجسته | |نقش‌های برجسته | ||
|شارح نهج البلاغه • فقیه شافعی • ادیب • شاعر | |شارح [[نهج البلاغه]] • فقیه شافعی • ادیب • شاعر | ||
|- | |- | ||
|دین | |[[دین]] | ||
|اسلام | |[[اسلام]] | ||
|- | |- | ||
|مذهب | |[[مذهب]] | ||
|سنی معتزلی | |[[سنی]] معتزلی | ||
|- | |- | ||
|آثار | |آثار | ||
| خط ۵۸: | خط ۳۳: | ||
'''اِبْنِ اَبی الْحَدید'''، عزالدین ابوحامد عبدالحمید بن هبةالله بن محمد بن محمد بن حسین بن ابی الحدید مداینی، دانشمند، شاعر، ادیب، [[فقیه]] [[شافعی]] و [[اصولی]] [[معتزلی]] (اوّل ذیحجۀ ۵۸۶-۶۵۶ق / ۳۰ دسامبر ۱۱۹۰- ۱۲۵۸م). وی در [[مداین]] دیده به جهان گشود و در همان شهر پرورش یافت. | '''اِبْنِ اَبی الْحَدید'''، عزالدین ابوحامد عبدالحمید بن هبةالله بن محمد بن محمد بن حسین بن ابی الحدید مداینی، دانشمند، شاعر، ادیب، [[فقیه]] [[شافعی]] و [[اصولی]] [[معتزلی]] (اوّل ذیحجۀ ۵۸۶-۶۵۶ق / ۳۰ دسامبر ۱۱۹۰- ۱۲۵۸م). وی در [[مداین]] دیده به جهان گشود و در همان شهر پرورش یافت. | ||
[[علم كلام]] و [[اصول]] آموخت. پدرش قاضی مداین بود. عزالدین در كودكی و به قولی در جوانی به [[بغداد]] رفت و در آن شهر در محضر علما و بزرگان مشهور بغداد كه بیشتر آنها [[شافعی مذهب]] بودند، به قرائت كتب و اندوختن دانش پرداخت و در محافل علمی و ادبی شركت جست و به قول [[صاحب نسمة السحر]]، [[معتزلی جاحظی]] شد. | [[علم كلام]] و [[اصول]] آموخت. پدرش قاضی [[مداین]] بود. عزالدین در كودكی و به قولی در جوانی به [[بغداد]] رفت و در آن شهر در محضر [[علما]] و بزرگان مشهور بغداد كه بیشتر آنها [[شافعی مذهب]] بودند، به قرائت كتب و اندوختن دانش پرداخت و در محافل علمی و ادبی شركت جست و به قول [[صاحب نسمة السحر]]، [[معتزلی جاحظی]] شد. | ||
او در بغداد مورد توجه [[دولتمردان عباسی]] قرار گرفت و عهده دار مشاغل حکومتی گردید. با این حال هرگز از دانش اندوزی و خردورزی باز نایستاد، آن چنان که در شناخت وبررسی [[تاریخ صدر اسلام]] صاحب نظر شد. | او در [[بغداد]] مورد توجه [[دولتمردان عباسی]] قرار گرفت و عهده دار مشاغل حکومتی گردید. با این حال هرگز از دانش اندوزی و خردورزی باز نایستاد، آن چنان که در شناخت وبررسی [[تاریخ صدر اسلام]] صاحب نظر شد. | ||
=تاریخچه ای از زندگانی ابن ابی الحدید= | =تاریخچه ای از زندگانی ابن ابی الحدید= | ||
او در ۱ ذیحجه ۵۸۶ قمری (۳۰ دسامبر ۱۱۹۰) در مداین به‌دنیا آمد. پدرش قاضی بود. در شهر زادگاهش بزرگ شد و علم کلام و اصول را فراگرفت. <ref>محمد آصف فکرت. «ابن ابی الحدید». دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ دسامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۸ بهمن ۱۳۸۶</ref> در جوانی به بغداد رفت و در آن شهر در محضر دانشمندان و بزرگان مشهور بغداد که بیشتر آنها شافعی مذهب بودند، به کسب علم و دانش پرداخت. در محافل ادبی و علمی شرکت می‌کرد و تا اینکه در زمره عالمان آن زمان درآمد. <ref> «ابن ابی‌الحدید». کتاب‌خانهٔ طهوری. دریافت‌شده در ۸ بهمن ۱۳۸۶</ref> | او در ۱ ذیحجه ۵۸۶ قمری (۳۰ دسامبر ۱۱۹۰) در مداین به‌دنیا آمد. پدرش قاضی بود. در شهر زادگاهش بزرگ شد و علم کلام و اصول را فراگرفت. <ref>محمد آصف فکرت. «ابن ابی الحدید». دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ دسامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۸ بهمن ۱۳۸۶</ref> در جوانی به بغداد رفت و در آن شهر در محضر دانشمندان و بزرگان مشهور بغداد که بیشتر آنها [[شافعی]] [[مذهب]] بودند، به کسب علم و دانش پرداخت. در محافل ادبی و علمی شرکت می‌کرد و تا اینکه در زمره عالمان آن زمان درآمد. <ref> «ابن ابی‌الحدید». کتاب‌خانهٔ طهوری. دریافت‌شده در ۸ بهمن ۱۳۸۶</ref> | ||
از [[ابوالبقاء عکبری]] و [[ابوالخیر مصدق بن شبیب واسطی]] ادب آموخت <ref> عباس، تاریخ الادب العربی فی العراق، ۱۳۸۱ق/ ۱۹۶۱م، ۷/۳۴۲</ref> و به مناسبت نزدیکی [[عقیدتی]] با [[ابن علقمی]] وزیر ادیب و دانشمند [[مستعصم]] آخرین [[خلیفه عباسی]] در شمار کاتبان دیوان [[دارالخلافه]] درآمد. <ref>ابن کثیر، ۱۳/۱۹۹–۲۰۰</ref> از این رو ابن ابی الحدید [[قصاید السبع]] و [[شرح نهج‌البلاغه]] را به نام او نوشت، <ref>محمد آصف فکرت. «ابن ابی الحدید». دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ دسامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۸ بهمن ۱۳۸۶</ref> و در همان زمان و کتاب خود را به نام ابن علقمی نوشت. <ref> «ابن ابی‌الحدید». کتاب‌خانهٔ طهوری. دریافت‌شده در ۸ بهمن ۱۳۸۶</ref> | از [[ابوالبقاء عکبری]] و [[ابوالخیر مصدق بن شبیب واسطی]] ادب آموخت <ref> عباس، تاریخ الادب العربی فی العراق، ۱۳۸۱ق/ ۱۹۶۱م، ۷/۳۴۲</ref> و به مناسبت نزدیکی [[عقیدتی]] با [[ابن علقمی]] وزیر ادیب و دانشمند [[مستعصم]] آخرین [[خلیفه عباسی]] در شمار کاتبان دیوان [[دارالخلافه]] درآمد. <ref>ابن کثیر، ۱۳/۱۹۹–۲۰۰</ref> از این رو ابن ابی الحدید [[قصاید السبع]] و [[شرح نهج‌البلاغه]] را به نام او نوشت، <ref>محمد آصف فکرت. «ابن ابی الحدید». دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ دسامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۸ بهمن ۱۳۸۶</ref> و در همان زمان و کتاب خود را به نام ابن علقمی نوشت. <ref> «ابن ابی‌الحدید». کتاب‌خانهٔ طهوری. دریافت‌شده در ۸ بهمن ۱۳۸۶</ref> | ||
| خط ۷۰: | خط ۴۵: | ||
در سال ۶۴۲ در حمله [[مغولان]] به بغداد [[اسیر]] شد ولی به واسطه وساطت بعضی از بزرگان این شهر از جمله [[خواجه نصیرالدین طوسی]] آزاد شد. <ref>محمد آصف فکرت. «ابن ابی الحدید». دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ دسامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۸ بهمن ۱۳۸۶.</ref> او به عنوان ناظر حله، انتخاب، سپس «خواجه» [[امیرعلاءالدین طبرس]] و بعد ناظر بیمارستان عضدی و سرانجام در کتابخانه‌های بغداد به نظارت پرداخت. <ref> «ابن ابی‌الحدید». کتاب‌خانهٔ طهوری. دریافت‌شده در ۸ بهمن ۱۳۸۶</ref> | در سال ۶۴۲ در حمله [[مغولان]] به بغداد [[اسیر]] شد ولی به واسطه وساطت بعضی از بزرگان این شهر از جمله [[خواجه نصیرالدین طوسی]] آزاد شد. <ref>محمد آصف فکرت. «ابن ابی الحدید». دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ دسامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۸ بهمن ۱۳۸۶.</ref> او به عنوان ناظر حله، انتخاب، سپس «خواجه» [[امیرعلاءالدین طبرس]] و بعد ناظر بیمارستان عضدی و سرانجام در کتابخانه‌های بغداد به نظارت پرداخت. <ref> «ابن ابی‌الحدید». کتاب‌خانهٔ طهوری. دریافت‌شده در ۸ بهمن ۱۳۸۶</ref> | ||
وی در حمله هلاکوخان به بغداد در ۶۵۵ قمری محکوم به قتل شد ولی با وساطت بزرگان نجات یافت، اما سال ۶۵۶ ق او در سن ۷۰ سالگی در بغداد از دنیا رفت. <ref> «ابن ابی‌الحدید». کتاب‌خانهٔ طهوری. دریافت‌شده در ۸ بهمن ۱۳۸۶</ref> | وی در حمله [[هلاکوخان]] به بغداد در ۶۵۵ قمری محکوم به قتل شد ولی با وساطت بزرگان نجات یافت، اما سال ۶۵۶ ق او در سن ۷۰ سالگی در بغداد از دنیا رفت. <ref> «ابن ابی‌الحدید». کتاب‌خانهٔ طهوری. دریافت‌شده در ۸ بهمن ۱۳۸۶</ref> | ||
=تحصیلات ابن ابی الحدید= | =تحصیلات ابن ابی الحدید= | ||
| خط ۸۰: | خط ۵۵: | ||
و به مناسبت نزدیکی عقیدتی با ابن علقمی (د ۶۵۶ق/۱۲۵۸م) وزیر ادیب و دانشمند مستعصم آخرین خلیفه عباسی در شمار کاتبان دیوان دارالخلافه درآمد. <ref>ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۷۸-۱۳۸۴ق/۱۹۵۹- ۱۹۶۴م</ref> | و به مناسبت نزدیکی عقیدتی با ابن علقمی (د ۶۵۶ق/۱۲۵۸م) وزیر ادیب و دانشمند مستعصم آخرین خلیفه عباسی در شمار کاتبان دیوان دارالخلافه درآمد. <ref>ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۷۸-۱۳۸۴ق/۱۹۵۹- ۱۹۶۴م</ref> | ||
<big>از این رو ابن ابی الحدید قصاید السبع و شرح نهج‌البلاغه را به نام او نوشت</big>. | <big>از این رو [[ابن ابی الحدید قصاید السبع]] و شرح نهج‌البلاغه را به نام او نوشت</big>. | ||
=شعر در مدح ابن علقمی= | =شعر در مدح ابن علقمی= | ||
در ۶۴۲ق/۱۲۴۴م در نخستین یورش‌های [[مغول]] به بغداد که سپاه عباسی به فرماندهی [[شرف‌الدین اقبال شرابی]] سپهسالار [[مستعصم بالله]] سپاه مغول را شکست داد، ابن ابی الحدید پیروزی سپاه بغداد را نتیجه تدبیر | در ۶۴۲ق/۱۲۴۴م در نخستین یورش‌های [[مغول]] به بغداد که [[سپاه عباسی]] به فرماندهی [[شرف‌الدین اقبال شرابی]] سپهسالار [[مستعصم بالله]] سپاه مغول را شکست داد، ابن ابی الحدید پیروزی سپاه بغداد را نتیجه تدبیر ا[[بن علقمی]] دانست و قصیده‌ای در تهینت و ستایش وی سرود که ابیاتی از آن در شرح نهج البلاغه <ref> ابن خلکان، وفیات</ref> ثبت است. | ||
=پست و مقام ابن ابی الحدید= | =پست و مقام ابن ابی الحدید= | ||
| خط ۱۰۲: | خط ۷۷: | ||
این اثر را در ۲۰ جزء به نام ابن علقمی وزیر تألیف کرد. عمده شهرت و معروفیت ابن ابی الحدید به سبب تألیف این کتاب است که حاوی مجموعه عظیمی از ادب و [[تاریخ]] و کلام و [[فرهنگ اسلامی]] است. وی این شرح را در اول رجب ۶۴۴ق/۱۲ نوامبر ۱۲۴۶م آغاز کرد و در آخر صفر ۶۴۹ق/۲۳ مة ۱۲۵۱م به پایان رساند و چنانکه خود در آخر کتاب می‌نویسد، <ref>ابن ابی الحدید، عبدالحمید، ج۲۰، ص۳۴۹، شرح نهج البلاغه، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۷۸-۱۳۸۴ق/۱۹۵۹- ۱۹۶۴م</ref> | این اثر را در ۲۰ جزء به نام ابن علقمی وزیر تألیف کرد. عمده شهرت و معروفیت ابن ابی الحدید به سبب تألیف این کتاب است که حاوی مجموعه عظیمی از ادب و [[تاریخ]] و کلام و [[فرهنگ اسلامی]] است. وی این شرح را در اول رجب ۶۴۴ق/۱۲ نوامبر ۱۲۴۶م آغاز کرد و در آخر صفر ۶۴۹ق/۲۳ مة ۱۲۵۱م به پایان رساند و چنانکه خود در آخر کتاب می‌نویسد، <ref>ابن ابی الحدید، عبدالحمید، ج۲۰، ص۳۴۹، شرح نهج البلاغه، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۷۸-۱۳۸۴ق/۱۹۵۹- ۱۹۶۴م</ref> | ||
تدوین این اثر ۴ سال و ۸ ماه طول کشید که برابر است با مدت خلافت حضرت علی | تدوین این اثر ۴ سال و ۸ ماه طول کشید که برابر است با مدت خلافت حضرت علی (ع). ابن علقمی به پاداش این خدمت، هدایایی گران قیمت به او بخشید. <ref> هندوشاه بن سنجر، تجارب السلف، ج۱، ص۳۵۸-۳۵۹، به کوشش عباس اقبال آشتیانی، تهران، ۱۳۵۷ش</ref> | ||
این شرح در واقع وسیله‌ای بود برای ارائه و بیان دانش هایی که ابن ابی الحدید در فنون مختلف داشت. همچنین وی بسیاری از آراءی معتزله را در آن گنجانده است. شرح مذکور از نظر موضوع و مزایای ادبی و تاریخی اهمیت خاص دارد؛ زیرا ابن ابی الحدید که در زمان مغولان می‌زیسته، گزارش مبسوطی از ابتدای خروج مغول و فتح ماوراءالنهر و خراسان و عراق و دیگر نواحی و هجوم آنان به بغداد در کتاب خود نوشته است. | این شرح در واقع وسیله‌ای بود برای ارائه و بیان دانش هایی که ابن ابی الحدید در فنون مختلف داشت. همچنین وی بسیاری از آراءی [[معتزله]] را در آن گنجانده است. شرح مذکور از نظر موضوع و مزایای ادبی و تاریخی اهمیت خاص دارد؛ زیرا ابن ابی الحدید که در زمان مغولان می‌زیسته، گزارش مبسوطی از ابتدای خروج مغول و فتح [[ماوراءالنهر]] و [[خراسان]] و عراق و دیگر نواحی و هجوم آنان به بغداد در کتاب خود نوشته است. که از منابع مهم تاریخ در این موضوع به شمار می‌آید. | ||
'''منابع مورد استفاده''' | '''منابع مورد استفاده''' | ||
| خط ۱۱۲: | خط ۸۷: | ||
==الفلک الدائر علی المثل السائر== | ==الفلک الدائر علی المثل السائر== | ||
الفلک الدائر علی المثل السائر، که نقدی است بر کتاب المثل السائر فی ادب الکاتب و الشاعر، از ضیاءالدین ابوالفتح معروف به ابن اثیر جزری موصلی (۵۵۸ -۶۳۷ق/۱۱۶۳-۱۲۳۹م). این کتاب از آثار مهم در بلاغت و از کتب معتبر در نقد است. <ref>سرکیس، چاپی، ج۱، ص۳۰.</ref> | الفلک الدائر علی المثل السائر، که نقدی است بر کتاب المثل السائر فی ادب الکاتب و الشاعر، از ضیاءالدین ابوالفتح معروف به [[ابن اثیر جزری موصلی]] (۵۵۸ -۶۳۷ق/۱۱۶۳-۱۲۳۹م). این کتاب از آثار مهم در بلاغت و از کتب معتبر در نقد است. <ref>سرکیس، چاپی، ج۱، ص۳۰.</ref> | ||
==السبع العلویات== | ==السبع العلویات== | ||
| خط ۱۲۲: | خط ۹۷: | ||
نظم کتاب [[الفصیح ثعلب]] که ابن ابی الحدید آن را در یک شبانه‌روز به نظم آورد. <ref> کتبی، محمد، ج۲، ص۲۵۹، فوات الوفیات، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۹۷۳م</ref> | نظم کتاب [[الفصیح ثعلب]] که ابن ابی الحدید آن را در یک شبانه‌روز به نظم آورد. <ref> کتبی، محمد، ج۲، ص۲۵۹، فوات الوفیات، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۹۷۳م</ref> | ||
این کتاب که اصل آن از ابوالعباس احمد بن یحیی معروف به ثعلب کوفی نحوی (۲۰۰-۲۹۱ق/ ۸۱۶ -۹۰۴م) است، کتابی است صغیر الحجم و کثیر الفائده در لغت که مورد توجه بسیار واقع شده است. <ref>حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ص۱۲۷۲-۱۲۷۳، استانبول، ۱۳۶۰ق/۱۹۴۱م</ref> | این کتاب که اصل آن از ابوالعباس احمد بن یحیی معروف به [[ثعلب کوفی نحوی]] (۲۰۰-۲۹۱ق/ ۸۱۶ -۹۰۴م) است، کتابی است صغیر الحجم و کثیر الفائده در لغت که مورد توجه بسیار واقع شده است. <ref>حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ص۱۲۷۲-۱۲۷۳، استانبول، ۱۳۶۰ق/۱۹۴۱م</ref> | ||
=سایر آثار ابن ابی الحدید= | =سایر آثار ابن ابی الحدید= | ||
از دیگر آثار او کتاب [[العبقری الحسان]]، در کلام ، [[منطق]] ، طبیعی، اصول ، تاریخ و شعر <ref> عباس، احسان، تعلیقات بر وفیات الاعیان ابن خلکان</ref> | از دیگر آثار او کتاب [[العبقری الحسان]]، در کلام ، [[منطق]] ، طبیعی، [[اصول]] ، تاریخ و شعر <ref> عباس، احسان، تعلیقات بر وفیات الاعیان ابن خلکان</ref> | ||
تعلیقات بر کتب [[المحصل]] در [[فلسفه]] و کلام و المحصول در [[اصول فقه ]] از [[امام فخر رازی]] <ref>حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ص۱۶۱۴- ۱۶۱۵، استانبول، ۱۳۶۰ق/۱۹۴۱م</ref> | تعلیقات بر کتب [[المحصل]] در [[فلسفه]] و کلام و المحصول در [[اصول فقه ]] از [[امام فخر رازی]] <ref>حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ص۱۶۱۴- ۱۶۱۵، استانبول، ۱۳۶۰ق/۱۹۴۱م</ref> | ||