۸۷٬۹۸۰
ویرایش
آموزه‌های اخلاقی در قرآن کریم (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ي' به 'ی'
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'ي' به 'ی') |
||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
آیاتی در قرآن وجود دارند كه انسان را آفریده‌ای برتر معرفی می‌كنند: | آیاتی در قرآن وجود دارند كه انسان را آفریده‌ای برتر معرفی می‌كنند: | ||
ثم أنشأناه خلقا آخر فتبارك الله أحسن الخالقین <ref>[ مؤمنون / 14 ]</ref> | ثم أنشأناه خلقا آخر فتبارك الله أحسن الخالقین <ref>[ مؤمنون / 14 ]</ref> | ||
لقد خلقنا الانسان فی أحسن تقویم <ref>[ | لقد خلقنا الانسان فی أحسن تقویم <ref>[ تین / 4 ]</ref> | ||
در داستان آفرینش آدم نیز، انسان به عنوان خلیفه خداوند بر زمین به فرشتگان نمایانده شده است: | در داستان آفرینش آدم نیز، انسان به عنوان خلیفه خداوند بر زمین به فرشتگان نمایانده شده است: | ||
وإذ قال ربك للملائكة إنی جاعل فی الارض خلیفة قالوا أتجعل فیها من یفسد فیها ویسفك الدماء ونحن نسبح بحمدك ونقدس لك قال إنی أعلم ما لا تعلمون <ref>[ بقرة / 30 ]</ref> | وإذ قال ربك للملائكة إنی جاعل فی الارض خلیفة قالوا أتجعل فیها من یفسد فیها ویسفك الدماء ونحن نسبح بحمدك ونقدس لك قال إنی أعلم ما لا تعلمون <ref>[ بقرة / 30 ]</ref> | ||
با این همه، در قرآن كریم انسان بارها به سبب اخلاق ناپسند سرزنش شده، و صفاتی چون ستمكاری، ناسپاسی، شتاب‌زدگی و نادانی به طور عام به انسان نسبت داده شده است: | با این همه، در قرآن كریم انسان بارها به سبب اخلاق ناپسند سرزنش شده، و صفاتی چون ستمكاری، ناسپاسی، شتاب‌زدگی و نادانی به طور عام به انسان نسبت داده شده است: | ||
وإن تعدوا نعمة الله لا تحصوها إن الانسان لظلوم كفار <ref>[ | وإن تعدوا نعمة الله لا تحصوها إن الانسان لظلوم كفار <ref>[ ابراهیم / 34 ]</ref> | ||
ویدع الانسان بالشر دعاءه بالخیر وكان الانسان عجولا <ref>[ إسراء / 11 ]</ref> | ویدع الانسان بالشر دعاءه بالخیر وكان الانسان عجولا <ref>[ إسراء / 11 ]</ref> | ||
إنا عرضنا الامانة على السماوات والارض والجبال فأبین أن یحملنها واشفقن منها وحملها الانسان إنه كان ظلوما جهولا <ref>[ احزاب / 72 ]</ref> | إنا عرضنا الامانة على السماوات والارض والجبال فأبین أن یحملنها واشفقن منها وحملها الانسان إنه كان ظلوما جهولا <ref>[ احزاب / 72 ]</ref> | ||
در مقام تحلیل این آیات، می‌توان گفت كه انسان از دیدگاه قرآن، موجودی است كه همواره آمادگی انحراف از جاده صواب و روی‌كردن به كردار ناپسند را داراست و نیرویی پرتوان باید تا او را از این انحراف باز دارد: | در مقام تحلیل این آیات، می‌توان گفت كه انسان از دیدگاه قرآن، موجودی است كه همواره آمادگی انحراف از جاده صواب و روی‌كردن به كردار ناپسند را داراست و نیرویی پرتوان باید تا او را از این انحراف باز دارد: | ||
وما أبرئ نفسی إن النفس لامارة بالسوء إلا ما رحم ربی إن ربی غفور رحیم <ref>[ | وما أبرئ نفسی إن النفس لامارة بالسوء إلا ما رحم ربی إن ربی غفور رحیم <ref>[ یوسف / 53 ]</ref> | ||
در فرهنگ قرآنی دو نیروی نفس و شیطان، یكی از درون و دیگری از برون انسان را به زشت‌كاری فرامی‌خوانند و انسان موظف به خودداری از پیروی از آن دو است. | در فرهنگ قرآنی دو نیروی نفس و شیطان، یكی از درون و دیگری از برون انسان را به زشت‌كاری فرامی‌خوانند و انسان موظف به خودداری از پیروی از آن دو است. | ||
=نفس و تأثیر آن در اخلاق انسانها= | =نفس و تأثیر آن در اخلاق انسانها= | ||
نفس انسانی در فرهنگ قرآن، طبیعتی است با گرایش‌های متقابل كه گاه در جایگاه وعظ می‌نشیند و انسان را به سبب بدكاری به سرزنش می‌گیرد(نفس لوّامه): | نفس انسانی در فرهنگ قرآن، طبیعتی است با گرایش‌های متقابل كه گاه در جایگاه وعظ می‌نشیند و انسان را به سبب بدكاری به سرزنش می‌گیرد(نفس لوّامه): | ||
ولا أقسم بالنفس اللوامة <ref>[ | ولا أقسم بالنفس اللوامة <ref>[ قیامة / 2 ]</ref> | ||
اما در غالب آیات قرآنی، بیشتر بر نقش نفس به عنوان دوركننده انسان از نیك‌كرداری و فرمان دهنده به زشت‌كاری تأكید شده است(نفس أمّاره): | اما در غالب آیات قرآنی، بیشتر بر نقش نفس به عنوان دوركننده انسان از نیك‌كرداری و فرمان دهنده به زشت‌كاری تأكید شده است(نفس أمّاره): | ||
وما أبرئ نفسی إن النفس لامارة بالسوء إلا ما رحم ربی إن ربی غفور رحیم <ref>[ | وما أبرئ نفسی إن النفس لامارة بالسوء إلا ما رحم ربی إن ربی غفور رحیم <ref>[ یوسف / 53 ]</ref> | ||
در قرآن واژه نفس(به معنای هوای نفس) چهار بار آمده است. نفس امّاره دوبار: إن النفس لامارة بالسوء <ref>[ | در قرآن واژه نفس(به معنای هوای نفس) چهار بار آمده است. نفس امّاره دوبار: إن النفس لامارة بالسوء <ref>[یوسف / 53]</ref> ؛ وأما من خاف مقام ربه ونهى النفس عن الهوى <ref>[ نازعات / 40 ]</ref> ؛ نفس لوّامه یك بار: ولا أقسم بالنفس اللوامة <ref>[ قیامة / 2 ]</ref> ؛ نفس مطمئنه یك بار: یا أیتها النفس المطمئنة <ref>[ فجر / 27 ]</ref> | ||
از نظر قرآن، پیروی از هوای نفس جز گمراهی و زشت‌كاری به بار نمی‌آورد: | از نظر قرآن، پیروی از هوای نفس جز گمراهی و زشت‌كاری به بار نمی‌آورد: | ||
إن هی إلا أسماء سمیتموها أنتم وآباءكم ما أنزل الله بها من سلطان إن یتبعون إلا الظن وما تهوى الانفس ولقد جاءهم من ربهم الهدى <ref>[ نجم / 23 ]</ref> | إن هی إلا أسماء سمیتموها أنتم وآباءكم ما أنزل الله بها من سلطان إن یتبعون إلا الظن وما تهوى الانفس ولقد جاءهم من ربهم الهدى <ref>[ نجم / 23 ]</ref> | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
كلمه شیطان به صورت مفرد در قرآن، هفتاد مرتبه و به صورت جمع، هیجده مرتبه آمده است. | كلمه شیطان به صورت مفرد در قرآن، هفتاد مرتبه و به صورت جمع، هیجده مرتبه آمده است. | ||
شیطان در قرآن كریم به عنوان دشمن ناپیدای انسان معرفی شده است: | شیطان در قرآن كریم به عنوان دشمن ناپیدای انسان معرفی شده است: | ||
إن الشیطان للانسان عدو مبین <ref>[ | إن الشیطان للانسان عدو مبین <ref>[ یوسف / 5 ]</ref> | ||
وقل لعبادی یقولوا التی هی أحسن إن الشیطان ینزغ بینهم إن الشیطان كان للانسان عدوا مبینا <ref>[ إسراء / 53 ]</ref> | وقل لعبادی یقولوا التی هی أحسن إن الشیطان ینزغ بینهم إن الشیطان كان للانسان عدوا مبینا <ref>[ إسراء / 53 ]</ref> | ||
شیطان همواره به دنبال آن است كه انسان را خوار سازد: | شیطان همواره به دنبال آن است كه انسان را خوار سازد: | ||
| خط ۸۹: | خط ۸۹: | ||
وإذا رأیت الذین یخوضون فی آیاتنا فأعرض عنهم حتى یخوضوا فی حدیث غیره وإما ینسینك الشیطان فلا تقعد بعد الذكرى مع القوم الظالمین <ref>[ انعام / 68 ]</ref> | وإذا رأیت الذین یخوضون فی آیاتنا فأعرض عنهم حتى یخوضوا فی حدیث غیره وإما ینسینك الشیطان فلا تقعد بعد الذكرى مع القوم الظالمین <ref>[ انعام / 68 ]</ref> | ||
آن‌چه نجات دهنده انسانها از وسوسه‌های نفس و شیطان است رحمت خداوندی است: | آن‌چه نجات دهنده انسانها از وسوسه‌های نفس و شیطان است رحمت خداوندی است: | ||
وما أبرئ نفسی إن النفس لامارة بالسوء إلا ما رحم ربی إن ربی غفور رحیم <ref>[ | وما أبرئ نفسی إن النفس لامارة بالسوء إلا ما رحم ربی إن ربی غفور رحیم <ref>[ یوسف / 53 ]</ref> | ||
ولولا فضل الله علیكم ورحمته لاتبعتم الشیطان إلا قلیلا <ref>[ نساء / 83 ]</ref> | ولولا فضل الله علیكم ورحمته لاتبعتم الشیطان إلا قلیلا <ref>[ نساء / 83 ]</ref> | ||
=پانویس= | =پانویس= | ||