سید محمدحسین طباطبایی: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان = سید محمدحسین طباطبایی

| تصویر = سید محمدحسین طباطبایی.jpg

| نام = سید محمدحسین طباطبایی

| نام‌های دیگر = علامه طباطبایی

| سال تولد =

| تاریخ تولد = 23 اسفند، 1281ش.

| محل تولد = {{فهرست جعبه افقی |[[جمهوری اسلامی ایران|ایران]] |تبریز |روستای شادباد مشایخ }}

| سال درگذشت =

| تاریخ درگذشت = ۲۴ آبان، ۱۳۶۰ش.

| محل درگذشت = ایران، [[قم]]

| استادان = {{فهرست جعبه عمودی |[[محمد حسین نائینی|محمد حسین نایینی]] |[[محمد حسین غروی اصفهانی]] |[[سیدعلی قاضی طباطبایی|سید علی قاضی طباطبایی]] }}

| شاگردان = {{فهرست جعبه عمودی |[[حسن حسن زاده آملی]] |[[عبدالله جوادی آملی]] |[[ناصر مکارم شیرازی]] |[[محمدتقی مصباح یزدی|محمد تقی مصباح یزدی]] |[[جعفر سبحانی]] |غلامحسین ابراهیمی دینانی }}

| مذهب = [[مذهب شیعه|شیعه]]

| آثار = {{فهرست جعبه افقی |[[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)]] |شیعه در اسلام |بدایة الحکمة |نهایة الحکمة |اصول فلسفه و روش رئالیسم }}

| فعالیت‌ها = {{فهرست جعبه افقی |مفسر، فلیسوف |اصولی |فقیه |عارف |اسلام‌شناس }}

| وبگاه =

}}

'''سید محمدحسین طباطبایی''' معروف به علامه طباطبایی؛ مفسر، فلیسوف، اصولی، فقیه، عارف و اسلام‌شناس ایرانی بود. وی از استادان [[حوزه علمیه قم]] و از عالمان تأثیرگذار [[مذهب شیعه|شیعه]] در فضای فکری و مذهبی [[ایران]] در قرن معاصر به‌شمار می‌آید. وی نویسنده [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|المیزان فی تفسیر القرآن]]، و کتاب‌های فلسفی «بدایة الحکمة» و «نهایة الحکمة» و «اصول فلسفه و روش رئالیسم» است. ایشان در حوزه علمیه قم به جای اشتغال به فقه و اصول، درس تفسیر قرآن و فلسفه برقرار کرد که این کار او موجب رونق تفسیر در حوزه قم شد. روش تفسیری او تفسیر قرآن به قرآن بود.

== زندگی‌نامه ==

سید محمدحسین طباطبایی در سال ۱۲۸۱ شمسی در تبریز متولد شد، در پنج سالگی مادر و در ۹ سالگی پدر خود را از دست داد؛ وصی پدر، او و تنها برادرش محمدحسن را برای تحصیل به مکتب فرستاد، تحصیلات ابتدایی شامل قرآن و کتب ادبیات فارسی را از سال ۱۲۹۰ تا ۱۲۹۶ شمسی فراگرفت و سپس از سال ۱۲۹۷ تا ۱۳۰۴ به تحصیل علوم دینی پرداخت و به تعبیر خود «دروس متن در غیر فلسفه و عرفان» را به پایان رساند.

سید محمد حسین به مدت شش سال پس از آموزش قرآن که در روش درسی آن روزها قبل از هر چیز تدریس می‌شد آثاری چون گلستان، بوستان و … را فراگرفت. علاوه بر آموختن ادبیات، زیر نظر میرزا علینقی خطاط به یادگیری فنون خوشنویسی پرداخت؛ چون تحصیلات ابتدایی نتوانست به ذوق سرشار و علاقه وافر ایشان پاسخ گوید به همین دلیل به مدرسه طالبیه تبریز وارد شد و به فراگیری ادبیات عرب و علوم نقلی و [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] پرداخت و از سال ۱۲۹۷ تا ۱۳۰۴ شمسی مشغول فراگیری دانش‌‌های مختلف اسلامی شد.

=== مهاجرت به نجف ===

ایشان بعد از تحصیل در مدرسه طالبیه تبریز همراه برادرشان به [[نجف]] می‌روند و ۱۰ سال تمام در نجف به تحصیل علوم دینی و کمالات اخلاقی و معنوی مشغول می‌شوند. وی علوم ریاضی را در نجف اشرف نزد سید ابوالقاسم موسوی خوانساری نوه سید ابوالقاسم خوانساری فراگرفت. او دروس فقه و اصول را نزد استادانی چون [[محمد حسین نائینی]] و [[محمد حسین غروی اصفهانی|محمدحسین غروی اصفهانی]] خواندند و مدت درس‌های فقه و اصول ایشان در مجموع ۱۰ سال بود.

استاد او در فلسفه حکیم متأله، سید حسین بادکوبه‌ای بود که سالیان دراز در نجف اشرف در معیت برادرش سید محمدحسن الهی طباطبایی، نزد او به درس و بحث مشغول بودند.

و اما معارف الهیه و اخلاق و فقه الحدیث را نزد [[سیدعلی قاضی طباطبایی]] آموختند و در سلوک و مجاهدات نفسانیه و ریاضات شرعیه تحت نظر و تعلیم و تربیت آن استاد کامل بودند. محمود امجد نقل می‌کند که «حال علامه، با شنیدن نام سید علی قاضی دگرگون می‌شد».

سید احمد قاضی از قول علامه نقل می‌‌کند که: پس از ورودم به [[نجف]] به بارگاه [[علی بن ابی‌طالب|امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)]] رو کرده و از ایشان استمداد کردم. در پی آن آقای قاضی نزدم آمد و گفت: «شما به حضرت علی(علیه السلام) عرض حال کردید و ایشان مرا فرستاده‌اند. از این پس، هفته‌ای دو جلسه با هم خواهیم داشت» و در همان جلسه گفت: «اخلاصت را بیشتر کن و برای خدا درس بخوان. زبانت را هم بیشتر مراقبت نما».

=== مهاجرت به قم ===

علامه طباطبایی بعد از مدتی اقامت در تبریز در سال ۱۳۲۵تصمیم می‌‌گیرد به [[قم]] برود؛ فرزند علامه طباطبایی در این مورد می‌گوید: «هم ‌زمان با آغاز سال ۱۳۲۵ شمسی وارد شهر قم شدیم. در ابتدا به منزل یکی از بستگان که ساکن قم و مشغول تحصیل علوم دینی بود وارد شدیم، ولی به زودی در کوچه یخچال قاضی در منزل یکی از روحانیان اتاق دو قسمتی، که با نصب پرده قابل تفکیک بود اجاره کردیم، این دو اتاق قریب ۲۰متر مربع بود.

طبقه زیر این اتاق‌ها انبار آب شرب منزل بود که در صورت لزوم بایستی از درب آن به داخل خم شده و ظرف آب شرب را پرکنیم؛ چون خانه فاقد آشپزخانه بود پخت ‌و پز هم در داخل اتاق انجام می‌‌گرفت، پدر ما در شهر قم چند آشنای انگشت‌شمار داشت که یکی از آنها سید محمد حجت کوه‌کمره‌ای بود. اولین رفت ‌وآمد علامه به منزل آقای حجت بود و کم‌ کم با اطرافیان ایشان دوستی برقرار و رفت ‌وآمد آغاز شد».

# [[سیدعلی قاضی طباطبایی|سید علی قاضی]]؛

# [[محمد حسین غروی اصفهانی|محمدحسین غروی اصفهانی]]؛

# سید ابوالقاسم خوانساری (ریاضی).

* [[سید علی حسینی خامنه‌ای|سید علی خامنه‌ای]]  

* علی پهلوانی تهرانی (سعادت پرور)؛

سیدمحمدحسین طباطبایی دو اثر شاخص دارد که بیشتر از سایر آثار ایشان مورد توجه قرار گرفته‌است:

=== تفسیر المیزان ===

این تفسیر در ۲۰ جلد و طی ۲۰ سال به زبان عربی تألیف شده‌است. در این تفسیر، از روش «تفسیر قرآن به قرآن» استفاده شده‌است، و علاوه‌بر تفسیر آیات و بحث‌های لغوی در بخش‌هایی جداگانه با توجه به موضوع آیات مباحث روایی، تاریخی، کلامی، فلسفی واجتماعی نیز دارد. این اثر توسط سیدمحمد باقر موسوی همدانی به زبان فارسی ترجمه شده‌است.

=== اصول فلسفه و روش رئالیسم ===

این کتاب شامل ۱۴ مقالهٔ فلسفی است که طی دهه‌های ۱۳۲۰ و ۱۳۳۰ تألیف شده و توسط [[مرتضی مطهری]] و با رویکرد فلسفهٔ تطبیقی، شرح داده شده‌است. این کتاب نخستین و یکی از مهم‌ترین کتاب‌هایی است که به بررسی مباحث فلسفی، با توجه به رویکردهای حکمت فلسفی اسلامی و فلسفهٔ جدید غربی پرداخته‌است.

=== کتاب‌هایی به زبان عربی ===

* کتاب توحید که شامل ۳ رساله است: (رساله در توحید، رساله در اسماءالله، رساله در افعال الله)؛

* کتاب انسان که شامل ۳ رساله‌است: (الانسان قبل الدنیا، الانسان فی الدنیا، الانسان بعد الدنیا)؛

* رساله وسائط که البته همگی این رساله‌ها در یک مجلد جمع‌آوری شده و به نام هفت رساله معروف است؛

* رساله النبوة و الامامه؛

* نهایه الحکمة.

* قرآن در اسلام: (به بحث دربارهٔ مباحث قرآنی از جمله نزول قرآن، آیات محکم و متشابه ناسخ و منسوخ و… پرداخته‌است)؛

* اسلام و انسان معاصر؛

* سنن النبی (دربارهٔ سیره و خلق و خوی پیامبر اسلام در بخش‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی ایشان است)؛

* اصول فلسفه و روش رئالیسم (در مورد مبانی فلسفی اسلامی و نیز نقد اصول مکتب ماتریالیسم دیالکتیک است)؛

* علی و فلسفه الهی؛

* رساله در حکومت اسلامی؛

* نسب‌نامه خاندان طباطبایی (اولاد امیر سراج‌الدین عبدالوهاب).

* نهایة الحکمه:این اثر برای تدریس فلسفه با توضیحی بیشتر، عمقی افزون تر و سطحی عالی تر تدوین شده‌است.

* مجموعهٔ مذاکرات با پروفسور هانری کربن: او که محققی فرانسوی است پیرامون چگونگی شیعه و مباحث اعتقادی، مذاکراتی با وی داشته که در این کتاب وجود دارد.

* رساله انسان قبل از دنیا، در دنیا و بعد از دنیا: این کتاب که اکنون با نام «انسان از آغاز تا انجام» ترجمه شده‌است مباحثی مفید از عوالم سه‌گانه ماده، مثال و عقل مطرح کرده و پیرامون شبهات و دغدغه خاطر جوانان مطالبی بسیار مفید و لازم ارائه کرده‌است.

* در محضر علامه طباطبایی: این کتاب توسط محمد حسین رخشاد نوشته شده‌است و شامل پرسش‌ها و پاسخ‌های زیادی در موضوعات مختلف از طباطباییاست.

* شیعه در اسلام: طباطبایی این کتاب را برای معرفی عقاید شیعه به‌طور عقلانی نوشته‌است.

* ولایت‌نامه: این یک رساله عرفانی از وی است که همایون همتی آن را ترجمه کرده‌است و انتشارات روایت فتح آن را منتشر کرده‌است.

* از جلسات مباحث مهم او می‌توان به جلسات مباحثه با هانری کربن اشاره کرد، که حسین نصر و بسیاری دیگر در آن حضور داشتند، یا جلساتی که در تهران برگزار می‌شد و افرادی نظیر داریوش شایگان در آن حاضر بودند.

 

 

 

[[رده:عالمان]]

[[رده:مفسران]]

[[رده:مفسران شیعه]]