اکبر هاشمی رفسنجانی: تفاوت میان نسخه‌ها

وقتی حزب بعث به ایران عزیز حمله کرد، هاشمي رفسنجاني بلافاصله در ستاد ارتش حاضر شد و همیشه از اولین جلسه خویش با خلبانان نیروی هوایی پس از بمباران فرودگاه های کشور با افتخار یاد می کرد که فرزندان ایران به ما می گفتند:« اگر تصمیم نظام بر عدم جنگ است، لااقل به ما فرصت بدهید تا از حیثیت نیروی هوایی ، ارتش ، مردم و ایران دفاع کنیم.»

آیت الله هاشمی رفسنجانی به چيزي جز «دفع تجاوز دشمن» و «حفظ تماميت ارضي» ايران فکر نمي کرد و چاره کار را دميدن روح ايستادگي در ملت ايران و بکارگيري توان نيروهاي مسلح عليه قواي ارتش متجاوز بعثي مي دانست و در تبيين ديدگاه امام خميني براي سازماندهي يک «دفاع مردمي» تلاش و کوشش بسياري کرد. از موفق ترين خطيبان نماز جمعه بود که انديشه دفاعي اسلام را براي مردم در خطبه هاي تحليلي نماز جمعه بيان مي کرد و مردم را تشويق به حضور داوطلبانه در ميدان هاي دفاع از کشور مي کرد.

با تشکيل شوراي عالي دفاع، امام راحل آيت الله هاشمي رفسنجاني به عنوان يکي از نمايندگان امام خميني در اين شورا برگزيده شد. حضور او در شوراي عالي دفاع موجب شده بود تا با واقعيات مسائل سياسي و صحنه واقعي جنگ به طور مستمر درگير باشد. اما نقش مهم تر هاشمي از لحظه فتح خرمشهر در سوم خرداد ۱۳۶۱ به بعد و در تداوم جنگ نمايان مي شود. در تصميم گيري براي چگونگي ادامه جنگ پس از فتح خرمشهر، او از کساني است که معتقد به داشتن دست بالاتر نسبت به عراق براي خاتمه دادن به جنگ از طريق مذاکره سياسي است. گرچه وي معتقد است که نظاميان، بويژه مرحوم تيمسار قاسمعلي ظهيرنژاد رئيس ستاد مشترک ارتش، امام را در دو جلسه شوراي عالي دفاع که پس از فتح خرمشهر در محضر امام خميني منعقد شد،قانع به عبور از مرز تا پدافند در ساحل اروندرود کردند، ولي هاشمي رفسنجاني رسيدن به اين مانع طبيعي دفاعي را امکاني براي يافتن موقعيت نظامي برتر نسبت به ارتش عراق براي پايان دادن شرافت آميز به جنگ تحميلي از طريق"مذاکره" و "مصالحه"و "تحميل شرايط ايران" بر صدام حسين مي دانست.

با ناکامي در عمليات رمضان و بروز اختلاف بين فرماندهان ارتش و سپاه، هاشمي رفسنجاني به صحنه عمليات نزديک تر شد. از آنجا که فرماندهان ارتش و سپاه، بسياري از مشکلات و معضلات خود را براي هاشمي به عنوان فردي نزديک به امام خميني مطرح مي کردند، او در پي هماهنگي بيشتر بين اين دو نهاد نظامي برآمد. با افزايش ناهماهنگي ها بين ارتش و سپاه و تداوم عمليات هاي ناموفقي مثل والفجر مقدماتي، امام خميني به اين نتيجه رسيد که ا فردي را به عنوان هماهنگ کننده نيروهاي مسلح برگزيند تا ظرفيت هاي سپاه و ارتش در هماهنگي با يکديگر، بهتر عليه قواي دشمن بکار رود. بر همين اساس ايشان طي حکمي در ۳۰ بهمن ماه سال ۱۳۶۲ هاشمي رفسنجاني را به سمت فرمانده عمليات هاي موسوم به والفجر و در واقع فرماندهي جنگ منصوب کردند.

با صدور اين حکم، هاشمي رفسنجاني قرارگاه خاتم الانبياء را تشکيل داد و حضور بيشتري در مناطق عملياتي پيدا کرد. قبل از آغاز عمليات خيبر،در جلسات فرماندهان رده هاي مختلف عملياتي ارتش و سپاه با آقاي هاشمي رفسنجاني مشخص شد که ايشان ذهني منظم داشته و داراي دقت بالايي در اخذ ديدگاه هاي نظامي است و در باره طرح هاي عملياتي فقط شنونده نيست، بلکه در باره چرايي هر تصميم بحث مي کند و سوالات دقيقي را مطرح مي نمايد.

هاشمي رفسنجاني در اثناي جنگ با توجه به "واقعيات صحنه عمليات" و شناختي که از "قابليت ها و توان خودي" و نيز "توان و ظرفيت هاي ارتش عراق"بدست آورده بود، و با توجه به "حمايتي" که قدرت هاي بزرگ و بويژه کشورهاي پولدار عربي مثل عربستان از صدام حسين مي کردند، يک تعريف عملياتي از شعار "جنگ جنگ تا پيروزي"که امام خميني به دنبال آن بود، ارائه داد و به دنبال "کوتاه کردن دوران جنگ" و پايان دادن به مخاصمه بود.هاشمي"پيروزي" را تصرف يک منطقه استراتژيک از خاک عراق مثل بصره يا مناطق نفت خيز جنوب عراق مي دانست تا بتوان از موضع قدرت،باقيمانده سرزمين هاي ايران را آزاد کرد و جنگ را از طريق "مذاکره سياسي"به پايان برد و راه را براي پيشرفت و آباداني دو کشور باز کرد. با همين ديدگاه بود که ايشان از طرح ريزي عمليات خيبر و بدر که بر اساس آن، قواي ايران به کنار رودخانه دجله مي رسيدند و چاه هاي نفت جزاير مجنون را در اختيار مي گرفتند، استقبال کرد. رفسنجاني قبل از انجام عمليات بدر در سال ۱۳۶۳ در جمع فرماندهان ارتش و سپاه در قرارگاه مرکزي خاتم الانبياء طي بيانات جامعي ، در نهايت مطالبي به اين مضمون گفت: شما اين عمليات را با موفقيت انجام دهيد و راه بصره به بغداد را مسدود کنيد، ما جنگ را پايان مي دهيم.

همين استراتژي را تا آخر جنگ دنبال کرد و به دنبال انجام يک "عمليات سرنوشت ساز" بود تا بتواند جنگ را با دست بالا خاتمه دهد.

تقويت بنيه دفاعي کشور یکی از برنامه های هاشمی در مقام فرماندهی جنگ بود ، چراکه در بين سياستمداران و روحانيان، مسلط ترين فرد به مسائل نظامي و برنامه هاي عملياتي بود. به همين دليل بود که به تامين موشک هاي زمين به زمين و ساحل به دريا براي نيروهاي مسلح روي آورد و موفق شد که با دیپلماسی، تعداد معدودي موشک دريافت کند.ایشان مي دانست که با تعداد معدودي موشک نمي توان با قدرت هوايي و موشکي فزاينده عراق که متکي به منبع قدرت هاي بزرگ مثل روسيه و چين و فرانسه است، مقابله کرد، لذا بلافاصله صنايع موشکي سپاه و جهاد را حتی با عضویت فرزندش ؛ محسن ؛ که مشغول تحصیل در خارج از کشور بود ، بنيانگذاري کرد که بايد ایشان را پدر صنايع و قدرت موشکي ايران به حساب آورد ، چراکه بکارگيري و ساخت انواع موشک هاي اسکاد، کرم ابريشم و ضد تانک تاو ثمره اين همت بلند است. همچنين از هر فرصتي براي بازسازي توان موشکي ايران بويژه موشک هاي ضد هوايي هاوک و تامين قطعات هواپيماهاي جنگنده استفاده مي کرد.با اين سیاست بود که توانست با توجه به نياز آمريکايي ها و فرانسوي ها به آزاد سازي گروگان هاي خود در لبنان، مقادير قابل توجهي قطعات و موشک هاوگ و نيز موشک تاو را در سال ۱۳۶۴ تهيه کند که اقدام موثري در ماجراي مک فارلين بود.

در چهار سال آخر جنگ، آقاي هاشمي رفسنجانيبه همراه ساير مسئولين کشور،ظرفيت کشور را به جبهه ها سرازير کرد. در همين دوران بود که عمليات هايي مانند فتح فاو، کربلاي ۴ و شلمچه(کربلاي۵) و نيز عمليات والفجر۱۰ از سال ۱۳۶۴ تا ابتداي سال ۱۳۶۷ انجام شد. با گسترش جنگ و فراگير شدن آن در حمله به شهرها و توسعه جنگ شيميايي و افزايش حملات عراق به بنادر نفتي ايران و نفتکش ها در خليج فارس، امام خميني در ۱۲ خرداد ماه سال ۱۳۶۷ آيت الله هاشمي رفسنجاني را به سمت «جانشين فرمانده کل قوا» با تمام اختيارات منصوب کرد تا ايشان بتواند تمامي امکانات دولت و نيروهاي مسلح را در مقابله با ارتش بعثي عراق بکار گيرد که ایشان هم نخست وزير را به سمت رئيس ستاد فرماندهي کل قوا و برخي از وزرا و فرماندهان جنگ را در مسئوليت هاي ستاد فرماندهي کل قوا بکار گرفت.

مهمترين نقش آيت الله هاشمي رفسنجاني را بايد در خاتمه دادن به جنگ تحميلي در سال ۱۳۶۷ دانست. اواخر دوران جنگ، تقريبا هيچ يک از مسئولين طراز اول کشور حرفي از پايان دادن به جنگي که ديگر فرسايشي شده بود، نمي زدند، ولي هاشمي رفسنجاني پس از انتصاب به سمت جانشين فرمانده کل قوا، از فرماندهان جنگ خواست تا طرح خود را براي تداوم و پيروزي در جنگ ارائه کنند. از دولت هم خواست تا چگونگي توان خزانه کشور براي پشتيباني از نيروهاي حاضر در صحنه عمليات را به تصوير بکشد. نامه تکان دهنده فرمانده کل سپاه و نوشته رييس سازمان برنامه و بودجه بيانگر آن بود که پيروزي نظامي به اين زودي ها امکان پذير نيست . از سوي ديگر معلوم بود که آمريکا و ساير قدرت هاي بزرگ نخواهند گذاشت که جمهوري اسلامي ايران پيروز مطلق و بلامنازع ميدان جنگ با عراق باشد. حضور گسترده ناوهاي جنگي آمريکا در خليج فارس از سال ۱۳۶۶ و حمله به سکوهاي نفتي ايران و سرنگوني هواپيماي مسافري ايران نيز بيانگر اين موضوع بود.

در اينجا بود که پس از چهار ماه شکست پي در پي در جبهه ها و به اسارت درآمدن نزديک به ۱۷ هزار نفر از رزمندگان، آقاي هاشمي رفسنجاني آماده يک فداکاري بزرگ شد و به امام خميني پيشنهاد کرد که ايشان مسئوليت خاتمه يافتن جنگ از طريق پذيرش قطعنامه ۵۹۸ شوراي امنيت سازمان ملل را مي پذيرد و خود را قرباني رسيدن به صلح براي ملت ايران مي کند.ولي امام خميني که هميشه صادقانه و شفاف، واقعيات اوضاع و مشکلات کشور را براي مردم بيان مي کرد، شخصا با پذيرش آتش بس، به جنگ ۸ ساله پايان دادند.