confirmed، مدیران
۳۷٬۲۶۹
ویرایش
مأمون عباسی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
=معرفی اجمالی مأمون عباسی= | =معرفی اجمالی مأمون عباسی= | ||
مأمون عباسی پدرش | مأمون عباسی پدرش پنجمین [[خلیفه عباسی]] بود، و خودش پس از امین هفتمین [[خلیفه]] این سلسله بشمار می رود. | ||
مادرش | مادرش كنیزی خراسانی است به نام « مراجل كه در روزهای پس از تولّد مأمون، از دنیا رفت. پس مأمون به صورت نوزادی یتیم و بی مادر پرورش یافت. مورّخان نوشته اند كه مادر وی زشت ترین و كثیف ترین كنیز در آشپزخانه رشید بود، و این خود تأیید داستانی كه علّت حامله شدن وی را بازگو می كند. <ref>حیاة الحیوان، ج 1، ص 72</ref> | ||
مأمون را پدرش به [[جعفر بن | مأمون را پدرش به [[جعفر بن یحیی برمكی]] سپرد تا در دامان خود او را بپروراند. ولادتش به سال 170 هجری یعنی در همان شبی كه پدرش به خلافت رسید، رخ داد. | ||
درگذشتش به سال 218 | درگذشتش به سال 218 هجری بود. [[فضل بن سهل مربّی]] او بود كه به [[ذوالریاستین]] شهرت داشت و بعد هم وزیر خود مأمون گردید. | ||
فرمانده كل | فرمانده كل قوایش [[طاهر بن حسین ذوالیمینین]] بود. <ref>عصر المأمون، ج 1، ص 210</ref> | ||
= | =خصوصیات مأمون= | ||
زندگیش سراسر كوشش و فعالیّت و خالی از تنعّم بود، درست برعكس برادرش امین كه در آغوش [[زبیده]]، پرورش یافته بود. هر كس زبیده را بشناسد درمی یابد كه امین غرق خوش گذرانی و تفریح بوده باشد. مأمون مانند برادرش اصالتی چندان برای خود احساس نمی كرد و نه تنها مطمئن به آینده خویش نبود بلكه برعكس، این نكته را مسلم می پنداشت كه [[عباسیان]] به خلافت و حكومت او تن درنخواهند داد. از این رو خود را فاقد هرگونه پایگاهی كه بدان تكیه كند، می دید و به همین دلیل آستین همّت بالا زد و برای آینده اش به برنامه ریزی پرداخت. مأمون خطوط آینده خود را از لحظه ای تعیین كرد كه به موقعیت خود پی برد و دانست كه برادرش امین از مزایای خوبی برخوردار است كه دست وی از آن ها كوتاه است. | |||
او از اشتباه | او از اشتباه های امین نیز پند آموخت. مثلأ فضل با مشاهده امین كه خود را به لهو و لعب سرگرم ساخته بود، به مأمون می گفت كه تو پارسایی و[[دینداری]] و رفاتر نیكو از خود بروز بده و مأمون نیز همین گونه می كرد. هر بار كه امین حركت سستی را آغاز می كرد، مأمون آن حركت را با جدیّت در پیش می گرفت. <ref> الآداب السلطانیه/ص 212</ref> | ||
=سخن بزرگان درباره مأمون= | |||
به هر حال، مأمون در علوم و فنون مختلف تبحر یافت و بر همگنان خویش و حتّی بر تمام عباسیان، برتری یافت. | |||
برخی از آنان می گفتند: « در میان عباسیان كسی دانشمندتر از مأمون نبود.» <ref>حیاه الحیوان، دمیری/ 1/ ص 72</ref> | |||
[[ابن ندیم]] درباره اش چنین گفته: « آگاه تر از همه [[خلفا]] نسبت به [[فقه]] و [[كلام]] بود.» <ref>فهرست ابن الندیم/ ص 174 (چاپ مطبعه الاستقامه، | |||
قاهره)</ref> | |||
[[محمد فرید وجدی]] نیز گفته: « بعد از [[خلفای راشدین]] كسی با كفایت تر از مأمون نیامد.» <ref>دایره المعارف الاسلامیه/1/ ص620</ref> | |||
از [[حضرت علی (ع)]] نیز نقل شده كه روزی درباره بنی عباس سخن می گفت، تا بدین جا رسید كه فرمود: « هفتمی از همه شان دانشمندتر خواهد بود.» <ref>مناقب آل ابیطالب/2/ 276 ـ سفیحه البحار/2/ص 332 | |||
در ماده «غیب»</ref> | |||
[[سیوطی]] ، [[ابن تغری بردی]] ، و [[ابن شاكر كتبی]] مأمون را چنین ستوده اند: | |||
« بهترین مرد [[بنی عباس]] بود به لحاظ دوراندیشی ، اراده، بردباری ، دانش، زیركی ، هیبت، شجاعت، سیادت، فتوّت، هر چند همه این صفات را اعتقادش به خلق قرآن لكه دار نموده بود. <ref>قلقشندی در كتاب خود: مآثر النافه فی معالم | |||
الخلافه/1/ص 213 می نویسد: مردم سه چیز را بر مأمون عیبمی گرفتند: یكی آن كه قائل به خلق قرآن بود. دوّم تشیّعش، سوّم این كه فلسفه را در میان مردم رایج ساخت.</ref> در میان عباسیان كسی دانشمندتر از او به مقام خلافت نرسید ... .» <ref>تاریخ الخلفاء/ص 306 ـ فوات الوفیات/1/ص/239 النجوم الزاهره،تاریخ الخمیس/2 ص334</ref> | |||
پدر مأمون نیز خود به برتری وی بر برادرش امین شهادت داده و گفته بود:« ... تصمیم گرفته ام ولایتعهدی را تصحیح كنم و به دست كسی بسپارم كه بیشتر رفتارش را می پسندم و خط مشیش را می ستایم، به حسن سیاستش اطمینان دارم، از ضعف و سستی اش آسوده خاطرم، و اوكسی جز عبدالله نمی باشد.اما بنی عباس به پیروی از هوای نفس خویش، محمد را می طلبند، چه در او یك پارچه متابعت از خواهش های نفسانی است، دستش به اسراف باز است، زنان و كنیزان در رأی او شریك و مؤثّر واقع می شوند. در حالی كه عبدالله شیوه پسندیده و رأیی اصیل داشته برای چنین امری بزرگ قابل اطمینان است. اگر به عبد الله روی برم، بنی هاشم ( یعنی عباسیان ) را به خشم خواهم آورد؛ و اگر این مقام را تنها به دست محمد بسپارم، از تباهی كه بر سر ملّت خواهدآورد، ایمن نیستم ... .» <ref> مروج الذهب (چاپ بیروت)/3/ص 352 و 353</ref> | |||
رشید همچنین می گفت: « در عبدالله دوراندیشی منصور، عبادت مهدی وبزرگی هادی را می بینم، ولی من محمد را بر او پیش انداختم در حالی كه می دانستم محمد تابع هوای نفسش است، هر چه به دست می آورد به اسراف از كف می بازد، زنان و كنیزان را در تصمیم های خویش شركت می دهد. اگر امّ جعفرـیعنی زبیدهـنبود و [[بنی هاشم]] هم اصرار نمی داشتند، حتمأ عبدالله را بر او مقدّم می داشتم ... .» <ref>قصیده ابن عبدون/ص 245 ـ تاریخ الخلفاء سیوطی/ص 307 ـ شبیه به همین مطلب در كتاب های دیگر هم آمده: الاخبار الطّوال/ص 401 ـ الاتحاف بحت الاشراف/ص 96 ـ تاریخ الخمیس/2/ص 334</ref> | |||
=پانویس= | =پانویس= | ||